¿ACHKË RUBʼANIK YEQAKSAJ RI KCHAJ?
Jehová ma yerumestaj ta ri ma yekowin ta yekʼoxan
1 DE JULIO, 2022
Jehová nrajoʼ chë jontir kiwäch winäq nkitamaj ruwäch chqä nkitamaj chrij Ruqʼatbʼäl Tzij (1 Timoteo 2:3, 4). Rma riʼ ri testigos de Jehová yekiʼän Biblias chqä nkʼaj chik toʼïk rchë jontir winäq nkitjoj kiʼ chrij, y jojun chkë ri winäq riʼ ya riʼ ri ma yekowin ta yekʼoxan. Rma riʼ ri testigos de Jehová qesan kʼïy publicaciones chkipan más 100 lenguajes de señas.a ¿Achkë rubʼanik yebʼan chqä yejach re publicaciones reʼ? ¿Achkë rubʼanik más ütz bʼanon che rä re samaj reʼ?
¿Achkë rubʼanik yebʼan ri videos pa lenguaje de señas?
Chwäch jontir le Ruwachʼlew ye kʼo equipos ri nkiqʼaxaj ri publicaciones pa lenguaje de señas. Taq kʼo chë nbʼan traducir jun publicación, ri equipos naʼäy nkinukʼuj ruwäch ri publicación riʼ. Chrij riʼ, nkiquʼ achkë más ütz rubʼanik nkiqʼaxaj pa ki-lenguaje de señas ri naʼoj ye kʼo chpan. Y, pa rukʼisbʼäl, nkiʼän grabar ri publicación riʼ y nesäx pa video. Pa qaqʼij komä, ye kʼo 60 equipos ri najin nkiʼän jalajöj toʼïk rchë nnukʼüx ruwäch le Biblia pa lenguaje de señas. Chqä ye kʼo 40 ri kʼa jantäq na yesamäj.
Ojer qa, kan kʼïy päq xkʼwaj chqawäch xeqaʼän videos pa lenguaje de señas. Ri cámaras chqä ri nkʼaj chik samajbʼäl más wä kajäl chwäch komä. Chqä, chpan jun estudio de grabación yebʼan wä ri videos riʼ. Kʼo mul kʼo chë xeqaʼän ri estudios riʼ, y nkʼaj chik mul kʼo chë xqaʼän kibʼanik jojun jay. Rchë nbʼan qa jontir riʼ chkë ri yeqʼaxan qa-publicaciones pa lenguaje de señas, nqakʼïs wä más 30,000 dólares chrij.b
Rchë kan pa rubʼeyal yeqaksaj ri kchaj, qakanun rubʼanik rchë ma kan ta kʼïy samaj nukʼwaj chqawäch yeqesaj ri publicaciones riʼ chqä rchë más ütz yeqaʼän che rä. Rchë riʼ qaksan samajbʼäl ri kʼa xeʼel, kan jaʼäl yesamäj y ma kan ta nüm kajäl. Jun tzʼetbʼäl, ma nkʼatzin ta chik nqaʼän grabar pa jun estudio. Ri equipos kan pa ki-oficina yekowin nkiʼän grabar videos xa xuʼ nkʼatzin nkiksaj jun xan o jun tzyäq color räx. Taq yeqʼalajin kʼïy qachʼalal pa jun video, chkijujnal ryeʼ kan pa ki-oficina o chkachoch yekowin nkiʼän grabar ri peraj ri kʼo chë nkiʼän.
Chqä, ye qabʼanon jojun programas pa computadora rchë yeqatoʼ ri equipos. Rma qabʼanon riʼ ma kʼïy ta chik tiempo nukʼwaj chkiwäch ryeʼ rchë nkesaj jun publicación. Ri qachʼalal kan kowan kityoxin riʼ. Jun qachʼalal ri rubʼiniʼan Alexander nuʼij: «Kan kiʼ nkʼuʼx rma najin chik nesäx más videos pa lenguaje de señas chwäch rubʼanon qa. Ronojel qʼij ntzʼët jun video».
Komä xa xuʼ chik 5,000 dólares nqakʼïs rchë njeʼ qkʼë jontir ri nkʼatzin rchë nqaʼän grabar. Rma riʼ, nqkowin nqaʼän nkʼaj chik videos chkipan nkʼaj chik lenguajes de señas.
¿Achkë rubʼanik yejach ri videos pa lenguaje de señas?
Taq ya xbʼan grabar jun publicación, ntaq äl chkë ri nkʼatzin chkë. Ojer qa, yetaq wä äl ri grabaciones riʼ che rä jun empresa rchë nesäx pa videocintas o DVD, y chrij riʼ yetaq wä äl chkë ri congregaciones. Ye kʼa jontir riʼ rukʼwan wä kʼïy tiempo, samaj chqä päq. Xa xuʼ pa 2013, xksäx más 2,000,000 de dólares rchë xebʼan DVD pa lenguaje de señas.
Ri winäq ri ma yekowin ta yekʼoxan kan kiʼ wä kikʼuʼx kikʼë re videos reʼ. Ye kʼa, kʼayewal chqä xuʼän kiksaxik taq xesäx más cintas chqä DVD. Kʼo mul, xa xuʼ jun libro chpan le Biblia nukʼwaj wä kʼïy DVD. Jun qachʼalal aj Brasil ri rubʼiniʼan Gilnei nuʼij: «Taq nqajoʼ wä nqaskʼij jun texto, kʼo wä chë nqakanuj achkë videocinta kʼo wä y chrij riʼ nqakanuj ri versículo. Kan kʼayewal xuʼän chqawäch». Jun qachʼalal ri rubʼiniʼan Rafayane, ri nuksaj wä ri DVD pa lenguaje de señas, nuʼij: «Kowan wä yikos ntjoj wiʼ chrij le Biblia pa nyonïl. Kan kʼïy wä tiempo nksaj rchë yenwïl ri textos chqä ri publicaciones». Y, rchë ntzjöx le Biblia, ri qachʼalal yekikʼwaj wä äl ri DVD chqä ri videocintas rchë nkiyaʼ wä pa ki-televisión ri winäq ri nkajoʼ wä nkitamaj más chrij Dios. Y jojun kan nkikʼwaj wä äl ki-reproductores rchë DVD. Ye kʼa jbʼaʼ chrij riʼ, xeʼel jojun reproductores ri kʼo ki-pantalla. Ya riʼ ma kʼayewal ta más kiksaxik. Bobby, ri kʼo Estados Unidos, nuʼij: «We xinksaj yän jun texto y nwajoʼ nksaj jun chik, kʼïy mul kʼo wä chë njäl ri DVD. Rma ya reʼ kan kʼïy wä tiempo nukʼwaj, kʼayewal wä nuʼän chqawäch nqaksaj le Biblia kikʼë ri winäq».
Pa 2013, ri rutinamit Jehová xresaj ri aplicación JW Library Sign Language. Rkʼë ya riʼ ri qachʼalal yekowin wä nkitzʼët chqä nkiqasaj ri videos pa lenguaje de señas chpan ki-teléfono o ki-tablet. Pa naʼäy xa xuʼ wä xel pa lenguaje de señas americano. Ye kʼa pa 2017, ri nkʼaj chik lenguajes de señas ya xekowin xkiksaj ri aplicación riʼ. Ri qachʼalal kan kiʼ wä kikʼuʼx rkʼë ya riʼ. Jun qachʼalal aj Brasil, ri rubʼiniʼan Juscelino, nuʼij: «¡Kan ma nnmaj ta wä! Xqʼalajin chi nwäch chë ri Molaj Ukʼwäy Bʼëy kowan yerajoʼ ri ma yekowin ta yekʼoxan y nrajoʼ chë röj nqatamaj más ruwäch Jehová achiʼel nkiʼän ri yekowin yekʼoxan. Taq xel ri aplicación, kan kowan wä kiʼ nkʼuʼx y más xinrayij xinskʼij ruwäch le Biblia».
Jun qachʼalal ixöq najin nuksaj ri aplicación JW Library Sign Language.
Pa qaqʼij komä, nqesaj jontir ri videos pa lenguaje de señas pa formato electrónico y ye qajtobʼaʼ pa qa-sitio pa Internet chqä chpan ri aplicación JW Library Sign Language. Rma jontir re toʼïk reʼ, rchë yesäx publicaciones chqä yebʼan grabar pa lenguaje de señas, ma nukʼwaj ta chik ikʼ o junaʼ chqawäch rchë nqaʼän riʼ. Xa xuʼ chik jojun qʼij nukʼwaj chqawäch. Rma riʼ ri publicaciones chkipan kʼïy lenguajes de señas kan junan yeʼel kikʼë ri nkʼaj chik chʼaʼäl.
Titzʼetaʼ achkë kibʼin jojun qachʼalal ri ma yekowin ta yekʼoxan. Jun qachʼalal ixöq ri rubʼiniʼan Klízia nuʼij: «¿Achkë chik jun molaj winäq yerajoʼ ri ma yekowin ta yekʼoxan rchë nuyaʼ jontir ri nkʼatzin chkë rchë nkitamaj ruwäch Dios? Majun ta chik jun winäq nkowin nuʼän ri najin nuʼän rutinamit Jehová pa qawiʼ». Y Vladimir nuʼij: «Ri videos nkikʼüt chi nwäch chë Jehová kowan yerajoʼ ri yekowin yekʼoxan chqä ri ma yekowin ta».
Kʼïy chkë ri qa-videos pa lenguaje de señas yeqʼalajin pä re tzij reʼ chkipan: «Ri rujachik re video reʼ rukʼwan riʼ rkʼë rutzjoxik le Biblia ri najin nbʼan chwäch ronojel Ruwachʼlew. Reʼ nbʼan pä rkʼë kikchaj ri winäq». Röj kan janina nqatyoxij ri ikchaj, ri kʼo mul niyaʼ pä pa donate.jw.org. Re kchaj reʼ yeqaksaj rchë yeqaʼän Biblias chqä nkʼaj chik toʼïk rchë jontir kiwäch winäq yekowin nkitjoj kiʼ chrij, yajün ri yeʼelesan pa lenguajes de señas.
a Ri winäq ri yetzjon pa lenguaje de señas nkiksaj kiqʼaʼ o kichbʼäl rchë nkikʼüt ri nkajoʼ nkiʼij. Rma riʼ ri publicaciones ri yeʼelesan chkipan ri chʼaʼäl riʼ chpan video yeʼelesan wä y ma chwäch ta wuj.
b Chpan re artículo reʼ, taq nqtzjon chrij dólares najin nqtzjon chrij ri päq rchë Estados Unidos.