Maha ti to “titshatsha mwendo kutura ka MKOMA” ku simama

1. Bhiblia yi li txhamuselisa kutxani lirando la ditshuri?

LIRANDO “li fana ni dituro da mndilo, li hisa kufana ni titshatsha mwendo kutura ka MKOMA, kha ku na mati ma nga sikotako kutima lirando, kambe kha ku na mnambo awu wu nga sikotako ku li bhwabhwametisa.”b (Nda. 8:6, 7) Hi nga wona txhamuselo ya yinene ya lirando la ditshuri. Kha ti kana kanisi ti to mapswi yawa ma ni txitsaniso txa ditshuri ka va va nga tekana. Anu mi nga va ni lirando lo mbi guma.

2. Ngu tihi ati vatekani va fanelako kumaha kasi ku lirando lawe li si holi?

² Kasi ku lirando la va va nga tekana li si gumi, ti naya ngu vona. Ti to mndilo wu simama wu tura wu lava kuhembenyetelwa, se ngako u si wu hembenyeteli wu nga timeka. Ngu ha ku fanako, lirando la mwamna ni msikati li nga simama ngako va txi tsanisa wungana wawe. Mbimo yimwani vatekani va nga ti pfa nga lirando lawe la hola ngutu-ngutu ngako va txi wonisana ni sikarato sa timale, malwati mwendo txikarato ko kulisa vanana. I di ti to u txhadhile, u nga maha txani ti to “titshatsha mwendo kutura ka MKOMA” ku simama kutura ka wukati wanu? Ka gondo yiya, hi na bhula ngu timhaka tiraru ati u nga ti mahako kasi ku u tsanisa wungana wanu ni ku simama u ti dila ngu litsako ka wukati wanu.c

SIMAMA U TSANISA WUXAKA WAKO NI JEHOVHA

3. Wuxaka wo tsana ni Jehovha wu nga va vhunisa kutxani vatekani ti to lirando lawe li simama li tura? (Ekleziyaste 4:12) (Wona ni mfota.)

³ Kasi ku “titshatsha mwendo kutura ka MKOMA” ku simama, mwamna ni msikati va fanete kumaha mizamo yo tsanisa wuxaka wawe ni Jehovha. Kutsanisa wuxaka wawe ni Jehovha ti nga va vhunisa kutxani ka wukati wawe? Ngako va txi ninga lisima wuxaka wawe ni Tate wawe wa nzumani, va na thumisa sialakanyiso sakwe asi si no va vhuna kuvayilela mwendo kuxula sikarato asi si nga mahako ti to lirando lawe li hola. (Lera Ekleziyaste 4:12.) Hambi vanathu ava va nga vitwa ngu didhawa da moya ti nga va karatela ku etetela Jehovha ni kusakulela tifanelo ati a ti kombisako to fana ni wunene, wumbilu ni kudivalela. (Vaef. 4:32–5:1) Ngako vatekani va txi ti karatela kukombisa tifanelo tiya, lirando lawe li na kula. Mwanathu wa txisikati awu a dhanwako ku i Lena, a ku ni 25 wa malembe a di txhadhile a khene: “Ta hehuka kuxonipha ni kuranda m’thu awu a nga vitwa ngu didhawa da moya.”

4. Ngu kutxani Jehovha a di sawute Josefa ni Mariya ti to ve va vaveleki va Mesiya wu a nga thembiswa?

⁴ Wona txikombiso txa mu ka Bhiblia. Mbimo yi Jehovha ti nga lava e sawula mpatwa wu wu ndi no va vaveleki va Mesiya wu a nga thembiswa, ene a sawute Josefa ni Mariya ka lotshe liveleko la Dhavhidha. Ngu kutxani? Nguko vona va ti ni wungana wo tsana ni Jehovha. Ni ku ene atxi ti ziva to va ndi na tsanisa wukati wawe ngu lirando li va ku nalo ngu ngene. Anu mi nga txhadha, mi nga gonda txani ka txikombiso txa Josefa ni Mariya?

5. Vavamna va va nga teka va nga gonda txani ka txikombiso txa Josefa?

⁵ Aku Josefa a nga ti ti emisete kulondisa mkongomiso wa Jehovha, ti mu mahile e va wamwamna wa mnene. Josefa a amukete sileletelo mayelano ni mwaya wakwe kudingana makhambi mararu. Ka otshe makhambi awa, ene a engisile ngu txikuluveta hambiku mbimo yimwani ti nga txi lava e maha kutxitxa ko kari. (Mat. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Ngu kulondisa mkongomiso wa Jehovha, Josefa a vhikete Mariya, e mu seketela ni kutshumela e mu khatalela. Alakanya nzila yi simaho sa Josefa si nga vhuna ngu yona Mariya to e mu randa ni ku m’xonipha ngutu. Anu vavamna, mi nga etetela txikombiso txa Josefa ngu kulondisa txialakanyiso txa mu ka Bhiblia mayelano ni kukhatalela timwaya tanu.d Ngako u txi thumisa txialakanyiso txiya hambi i di ti to ti na lava u maha kutxitxa ko kari, u na va u txi kombisa lirando ka msikati wako ni ku u nava u txi tsanisa wukati wanu. Mwanathu wa txisikati wa khe Vanuatu, awu a ku ni kona mu ka 20 wa malembe a ti txhadhile a womba tiya: “Mbimo yi mwamna wangu a thumisako mkongomiso wa Jehovha, na m’xonipha ngutu, ni tipfa ni di vhikelekile ni ku na si themba sisungo asi a si mahako.”

6. Vavasikati ava va nga tekwa va nga gonda txani ka txikombiso txa Mariya?

⁶ Mariya a ti ni wuxaka wo tsana ni Jehovha, ni ku likholo lakwe li si dhependerwi ngu ti Josefa a nga txi maha. Ene a txi yi ziva kwati mibhalo. (Wona nota de estudo ka Luka 1:46.) Ene a txi ti ninga mbimo yo alakanyisisa. (Luka 2:19, 51) Ni ku ha tsaniseka ti to wuxaka wo tsana awu Mariya a nga ti nawo, u mu vhuni kuva wamsikati wamnene. Vavasikati vo tala nyamsi ta va karatela kumaha to fana ni ti Mariya a nga maha. Ngu txikombiso, mwanathu wa txisikati awu a dhanwako ku i Emiko a womba tiya: “Mbimo yi ni nga ti nokha, ni ti ti mahete programa ya timhaka ta moya. Kambe msana ko txhadha, ni tumbute to likholo langu li ti dhependerwa ngu ti mwamna wangu a nga txi ti maha. Nguko ngene a nga txi hi mahela mkombelo ni ku hi thangela ka wukhozeli wa mwaya. Se ni tumbute to ni ti fanete kutsanisa wuxaka wangu ni Jehovha nipune, se konku ni ti vekete mbimo yo bhula ni Jehovha ngu kumaha mkombelo, kugonda Bhiblia ni kualakanyisisa ngu nzila ayi ene a pimisako ngu yona.” (Vag. 6:5) Anu vavasikati, ngako mi txi simama mi txi tsanisa wuxaka wanu ni Jehovha, vamna vanu va na va ni sivangelo so mi ndunduzela ni ku mi randa ngutu.—Mav. 31:30.

7. Mipatwa yi nga gonda txani ka txikombiso txa Josefa ni Mariya mayelano ni kukhozela kumweko Jehovha?

⁷ Josefa ni Mariya va txi thuma kumweko kasi ku ve simama ve tsanisa wuxaka wawe ni Jehovha. Va txi li pfisisa lisima lo simama ve thumela Jehovha ngu wumwewo kota mwaya. (Luka 2:22-24, 41; 4:16) Ti nga maha ti sa va hehukela kumaha toneto aku va nga di ni vanana vo tala, kambe va si koti. Hi nga wona txikombiso txa txinene ka va va nga txhadha. I di ti to nawe u ni vanana kufana ni Mariya ni Josefa ti nga maha ti ku karatela kuxalela mitshangano ni ku ti vekela mbimo yo va ni wukhozeli wa mwaya. Ti nga maha ti mi karatela ku mana mbimo yo gonda ni kumaha mkombelo mi di motshe kota mwaya. Kambe, khumbula ti to ngako mi txi khozela kumweko Jehovha, mi ya mi tshuketa kwakwe ni ku mi tsanisa wukati wanu. Ngu toneto, thangetisa wukhozeli wa Jehovha.

8. Mpatwa awu wu ku ni sikarato wu nga maha txani ti to wuyelwa nguto ngu wukhozeli wa mwaya?

⁸ U nga maha txani ngako u txi wonisana ni sikarato ka wukati wako? Ku wombwa txani ngako ti txi woneka nga ku va ni wukhozeli wa mwaya mi di motshe kha ti vhuni? I di toneto, sawulani timhaka ta didotho to tsakisa a ti anu va vambidi mi tumelelanako ka tona, eto ti nga mi vhuna ku mi randana ngutu ni ku mi na lava kukhozela Jehovha kumweko.

TI HENI MBIMO YO VA KUWEKO

9. Ngu kutxani mwamna ni msikati va di fanete kuheta mbimo va di votshe?

⁹ Anu mi nga txhadha, mi nga maha to lirando lanu li simama li tura ngako mi txi ti ha mbimo yo va kumweko. Ngako u txi maha eto, ti na ku hehukela kupfisisa matipfelo ni mapimiselo a mkatako. (Gen. 2:24) Wona ati Lilia ni Ruslan va nga womba mbimo yi i ngadi nga di kona kutxhadha 15 wa malembe msana. Lilia a womba tiya: “Hi tumbute ti to kha hi na mbi va ni mbimo yo tala hi di hotshe nga ha hi nga txi pimisa ngu kona makhatoni. Hi si nga ni mbimo nguko hi txi zumba hi di nõlekile ngu mthumo wo ti hanyisa, mithumo ya ha mtini ni kukhatalela vanana. Hi woni to ti ngako hi si ti ningi mbimo yo va kumweko kota mpatwa, hi ndi na va kule ni kule ngu matipfelo ni mapimiselo athu.”

10. Ava va nga txhadha va nga di thumisisa kutxani ditshina da mlayo adi di ku Vaefesu 5:15, 16?

¹⁰ Ava va nga txhadha va nga maha txani kasi ku ve va ni mbimo yo va kumweko? Ti nga lava ve maha programa kasi ku ve va ni mbimo yo va votshe. (Lera Vaefesu 5:15, 16.) Mwanathu wa Nigéria a dhanwako ku i Uzondu a womba tiya: “Mbimo yi ni mahako programa ya mithumo yangu, ni pata ni mbimo yi ani ni msikati wangu hi no yi heta kota mpatwa, ni ku ni teka mbimo yoneyo i di ya lisima.” (Vaf. 1:10) Wona nzila ayi Anastasia, msikati wa muwoneleli wa txigava wa khe Moldávia a thumisako kwati mbimo yakwe ngu yona. A womba tiya: “Ni ti mahela mithumo yangu mbimo yi mwamna wangu a ku bhisi ngu wutixamuleli wakwe. Se hi di gwitile mithumo yathu, hi va ni mbimo yo va kumweko.” Se u nga maha txani i di ti to u mahile programa, kambe ta simama ti ku karatela kumana mbimo yo mi va kumweko?

11. Ngu yihi mithumo ayi Akila ni Prisila va nga txi maha va di votshe?

¹¹ Ava va nga txhadha va nga gonda ka txikombiso txa Akila ni Prisila, i ku mpatwa awu wu nga txi dhundwa ngutu ngu Makristu o khata. (Var. 16:3, 4) Hambiku Bhiblia yi si wombiko to tala mayelano ni wukati wawe, yona yi kombisa ti to va txi thuma, va txi txhumayela ni kuvhuna vamwani va di votshe. (Mith. 18:2, 3, 24-26) Kotshe amu Bhiblia yi womba wombako ngu Akila ni Prisila, yi womba to va di votshe.

12. Ngu tihi ati mwamna ni msikati va nga ti mahako kasi ku ve va ni mbimo yo tala va di kumweko? (Wona ni mfota.)

¹² Ava va nga tekana va nga etetelisa kutxani txikombiso txa Akila ni Prisila? Alakanya ngu timhaka to tala ati awe ni mkatako ti lavako mi ti maha. Ina ku ni mithumo yo kari ayi mi nga yi mahako kota mpatwa hahanze ko yi maha wekha? Ngu txikombiso, Akila ni Prisila va txi txhumayela votshe. Ina ma ti vekela makungo o maha ati ti fanako? Akila ni Prisila va txi thuma votshe. Ti nga maha awe ni mkatako mi si nga ni mithumo yo fana, kambe ti ngo txani mi txo maha motshe mithumo ya ha mtini? (Ekl. 4:9) Ngako mi txi vhunana ka mithumo yanu mi na thuma kota mtxawa, mi na va ni mbimo ya yingi yo bhula. Robert ni Linda va ni 50 wa malembe va di txhadhile. Robert a womba tiya: “Kuwomba ditshuri, kha hi nga ni mbimo yo sakana kumweko,” kambe mbimo yi ni kuwulako maparato, msikati wangu a txi omisela mwendo ni di hahanze ni txi khatalela jaradhi e ta eta ni vhuna, ni ti pfa ni di tsakile. Kumaha to maha hi di kumweko ti hi maha hi tshuketelana, ni ku lirando lathu la simama li kula.”

13. Ngu tihi ati mwamna ni msikati va fanelako ku ti maha kasi ku ve va ni wumwewo?

¹³ Khumbula ti to hi nga mbimo yotshe ku va kumweko ti wombako to mi na va ni wumwewo. Wamsikati wo kari awu a nga txhadha wa khe Brasil a womba tiya: “Nyamsi, ku ni silo sa singi asi si nga hi tsulupetelako. Ni tumbute to mbimo yimwani hi nga pimisa to ha heta mbimo hi di kumweko ngu ku hi zumbako hotshe. Ni gondile to kha ta enela kuzumba hotshe, ti lava ni maha to kari. Eto ti pata ku ni ti ninga mbimo yo khatalela silaveko sa mwamna wangu.” Wona nzila ayi Bruno ni msikati wakwe Tays va khatalelanako ngu yona. Bruno a womba tiya: “Hi veka kule mafone athu kasiku hi kota kulondola kwati mbimo yi hi nga ti vekela ti to hi va kumweko.”

14. Mpatwa awu wu si renderiko ngu kuheta mbimo wu di wotshe, wu nga maha txani?

¹⁴ Se u nga maha txani ngako awe ni mkatako mi si renderi ngu kuheta mbimo mi di motshe? Ti nga maha mi di ni mawonelo o hambana mwendo ngu kuva mi di henyisanile. Khumbula txikombiso txa mndilo atxi hi nga bhula ngu txona makhatoni. Phela u txi layitha mndilo kha wu tekeli kubhata, ti lava u wu hembenyetela. Ngu ha ku fanako, nanu mi nga sawula mbimonyana ya yidotho ti to mi zumba motshe ditshiku ni ditshiku. Mahani timhaka ati motshe mi ti tsakelako, i si nga ti ti no wusa dizunga. (Jak. 3:18) Mi txi khata ngu timhaka toneto ta tidotho, ti nga maha ti to lirando lanu li kula.

XONIPHANANI

15. Ngu kutxani txixonipho i di txa lisima kasi ku lirando li simama li tura?

¹⁵ Txixonipho nja lisima ka va va nga tekana. Txi fana ni nzila yi tikhuni ti turako ngu yona. Tona ti lava kuhembenyetelwa kasi ku mndilo wu zumba wu txi tura, ngako ti si hembenyetelwi, mndilo wu nga timeka ngu txikuluveta. Ngu ha ku fanako, ngako ava va nga tekana va si xoniphani, lirando lawe li nga kuluveta kuhola. Ngu mawombelo mamwani, ngako mwamna ni msikati va txi ti karatela kukombisana txixonipho, lirando lawe li na simama li tura. U nga divali to txa lisima ngutu, ngu mkatako e tipfa a txi xonipwa i singa awe kupimisa to wa mu xonipha. Penny ni Aret va ni 25 wa malembe va di txhadhile, Penny a womba tiya: “Aku ani ni mwamna wangu hi xoniphanako hi ni lirando la hombe. Hi ti pfa hi di txhatxhekile kugelana ta mbiluni, nguko ha ti ziva to mmwani ni mmwani wathu wa ninga lisima mawonelo a mngana.” Se u nga maha txani kasi ku mkatako e tipfa a txi xoniphwa. Wona txikombiso txa Abrahamu ni Sara.

16. Vavamna va nga gonda txani ka txikombiso txa Abrahamu? (1 Pedro 3:7) (Wona ni mfota.)

¹⁶ Abrahamu a txi mu xonipha Sara. Ene a txi xonipha mawonelo ni matipfelo a msikati wakwe. Dikhambi dimwani, Sara a bhulete Abrahamu ati ti nga ti mu henyisile e tshumela e mu ninga mnando ngu mhaka ya txikarato txile. Ina Abrahamu a henyile mwendo ku mxamula ngu nzila ya walo? Nadha. Ene a txi ti ziva to msikati wakwe wa ti veka hahatshi ni ku wa si seketela sisungo asi a si mahako. Abrahamu a mu engisete kwati msikati wakwe ni ku a zamile kululamisa txikarato txile. (Gen. 16:5, 6) Hi nga gonda txani? Anu vavamna mi nga teka, mi ni wutixamuleli wo maha sisungo ka timwaya tanu. (1 Vak. 11:3) kambe u nga kombisa lirando ka msikati wako ngu kuengisa mawonelo akwe u si se maha txisungo, ngutu-ngutu i di ti to txisungo txonetxo txi na mgwesa. (1 Vak. 13:4, 5) Mbimo yimwani, msikati wako a nga ti pfa a di ni txitrese se e lava ku ku bhulela nzila ayi a ti pfako ngu yona. Ina u na xonipha matipfelo akwe ngu ku mu engisela kha kwati? (Lera 1 Pedro 3:7.) Angela ni Dmitry va ni kona mu ka 30 wa malembe va di txhadhile. Angela a txhamusela nzila ayi mwamna wakwe a mu mahako e tipfa a txi xoniphwa ngu yona, a khene: “Mbimo yotshe mwamna wangu wa ni engisela ni di henyile, hambi ni txo lava kubhula dwe. Hambi ni txo thuka ni tipfa ni di karatekile ngutu, ene wa timisela.”

17. Vavasikati va nga gonda txani ka txikombiso txa Sara? (1 Pedro 3:5, 6)

¹⁷ Sara a txi xonipha Abrahamu ngu ku seketela sisungo sakwe. (Gen. 12:5) Dikhambi dimwani, Abrahamu a lavile kukombisa wuha ka vapfhumba ava va nga va endela va sa ti emela. Ene a kombete Sara ti to e leka ati a nga txi thuma ti to e lulamisela sakudya para vapfhumba. (Gen. 18:6) Ngu txikuluveta, Sara a seketete txisungo txa Abrahamu. Anu vavasikati, mi nga etetela txikombiso txa Sara ngu kuseketela sisungo sa vavamna vanu. Mbimo yi u mahako eto, u na va u txo tsanisa wukati wanu. (Lera 1 Pedro 3:5, 6.) Dmitry awu hi nga womba-womba ngu ngene makhatoni, a txhamusela nzila yi msikati wakwe a mmahako e ti pfa a txi xoniphwa. A khene: “Na yi bonga mizamo ya Angela yo seketela sisungo sangu, hambiku mbimo yimwani mawonelo athu ma si faniko. Hambi i di ti to txisungo atxi ni nga maha kha txa tsimbila ngu nzila ya yinene, ene kha ni sola soli.” Ku womba ditshuri, ta hehuka kuranda m’thu awu a ku xoniphako.

18. Ava va nga txhadha va nga wuyeliswa kutxani ngako va txi ti karatela kumaha to lirando lawe li simama li tura?

¹⁸ Nyamsi, Sathani a lava kugumisa lirando ali li ku ho hagari ka Makristu aya ma nga tekana. Ene wa ti ziva to ngako lirando la va va nga tekana li txi hola, ti nga maha lirando lawe ngu Jehovha ni lona li khata kuhola. Hambi keto, lirando la ditshuri kha li gumi. Ngu toneto, hi navela to lirando lanu li fana ni li nga txhamuselwa ka Ndando ya Tindando ta Solomoni. Ti emisele kupata Jehovha ka wukati wanu, mi ti ha mbimo yo va kumweko, mi pfisisa matipfelo ni silaveko sa mkwanu. Ngako mi txi maha eto, wukati wanu wu na dhumisa Jehovha i ku ene Txisima txa lirando la ditshuri. Kufana ni mndilo awu wu zumbako wu txi hembenyetelwa, lirando lanu li na tura li si gumi.