Etetela wumbilu wa Jehovha

1. Nji txani atxi Jehovha a nga gela Mosi ngu ngene apune? Ngu ku txani ti di ni lisima?

DIKHAMBI dimwane Txizimu txi gete Mosi txhamuselo ya ditina da txona ni tifanelo timwane ati Txi ku nato. Ngu mbimo yoneyo, Jehovha kha wombawomba ngu wuzivi ni mtamo wakwe, kambe a wombawombile ngu wuxinji ni wumbilu wakwe. (Lera Eksodha 34:5-7.) Phela Mosi a ti lava kuziva ti to Jehovha a ndina mu seketela kani. Se Jehovha a mu txhamusete tifanelo ati ti kombisako ti to Txizimu ngu ditshuri txa ti lava kuvhuna malanda a txona. (Eksodha 33:13) U ti pfisa ku txani u txi ziva ti to Jehovha wa hi khatalela? Ka msungo wuwa hi na gonda ngu wumbilu, i ku kupfela wusiwana ava va xuphekako ni ku tsakela ku va vhuna.

2, 3. a) Nji txani txi kombisako ti to hi velekilwe ni wumbilu? b) Ngu ku txani ti di ni lisima ti to u gonda ngu ti Bhiblia yi ti wombako ngu wumbilu?

² Vathu va mahilwe ngu mfananiso wa Txizimu. Se wumbilu hi to velekwa nawo, nguko Jehovha a ni wumbilu. Hambi vathu va va si ziviko txilo ngu Jehovha va nawo wumbilu. (Genesisi 1:27) Bhiblia yi ni matimu a vathu vo tala ava va nga kombisa wumbilu. Ngu txikombiso, dikhambi dimwane, Solomoni a ti lamula mahungu a vavasikati vambidi va nga ti lwelana mwanana. Ava dukile atxi khene, mwanana a na wilwe ve abana. Awu i nga ti ene mame wa mwanana a ve ni wumbilu ni mwanana, a txi khene a nga dawe, se mkoma e ningela mwanana ka mame wakwe. (1 Vafumeli 3:23-27) Mwanana wa Faro nene a kombisile wumbile. Mbimo yi a nga rola Mosi i di ngadi tximwananana, a ti woni to muhebheru, kambe a ti lava kudawa. Kambe “ngu ku m’xanisekela” a mutekile e ya muxayisa nga mwanana wakwe.—Eksodha 2:5, 6.

³ Ngu ku txani hi di fanete hi gonda ngu wumbilu? Nguko Jehovha a lava hi mu etetela. (Vaefesu 5:1) Hambiku hi nga vangwa hi di ni wumbilu, aku hi nga mbi hetiseka, ti nga maha hi khata kwa mbi va ni wumbilu. Yimwane mbimo ti nga karata kuwona ti to hi fanete hi vhuna m’thu mwendo hi wona tathu dwe. Hi nga vhunwa ngu txani ti to hi khatala ngutu ngu vamwane? Txo khata, he xolisisi ti to Jehovha ni vathu vamwane va wukombisisile ku txani wumbilu. Txa wumbidi, he wone ti to hi nga wu etetelisa ku txani wumbilu wa Jehovha ni ku ngu ku txani i di ta lisima.

JEHOVHA NJIKOMBISO TXO HETISEKA TXA WUMBILU

4. a) Ngu ku txani Jehovha a di rumete tingelozi ti ya Sodhoma? b) Hi nga gonda txani ka ti ti nga humelela mwaya wa Loti?

⁴ Bhiblia yi ni sikombiso so tala sa wumbilu wa Jehovha. Ngu txikombiso, khumbula ti a nga mahela Loti. Loti i ti m’thu wo lulama, kambe ene a ‘xanisekile’ ngutu ngu mhaka ya mabhemba a Sodhoma ni Gomora. Vathuvo va singa ni mhaka ni Txizimu, se Jehovha a woni i di tshuku ku va lovisa. (2 Pedro 2:7, 8) Jehovha a rumete tingelozi ti to ti ya gela Loti to e thava nguku Sodhoma ni Gomora ku ndina loviswa. Bhiblia yi womba tiya: “Ngako [Loti] a nga ti kanakana, [tingelozi ti] to m’ñola ngu diwoko, kumweko ni msikati wakwe ni vanana vakwe va vambidi va mahorana, nguko MKOMA ati ni wumbilu ngu vona, se vona va to mu humisa, va txi ya mu veka hahanze ka didhoropa.” (Genesisi 19:16) Aku Jehovha a nga pfisisa txiemo txa Loti, hi nga tsaniseka ti to ene wa si pfisisa sotshe sikarato asi hi ku naso.—Isaya 63:7-9; Jakobe 5:11; 2 Pedro 2:9.

5. Bhiblia yi hi gondisa ku va ni wumbilu ngu nzila yihi?

⁵ Jehovhaa tshumete e gondisa vathu vakwe ti to ve kombisa wumbilu. Alakanya ngu mlayo wu wu nga ti ningilwe Vakaisraeli. Ngako m’thu a txi dhevwa male, a ndina teka didhamba kota txitsanisekiso txo a na tshumeta male. (Lera Eksodha 22:26, 27, Tradução do Novo Mundo.) Kambe di txi swa, awu a nga txenekisa male a ndina tshumeta didhamba ti to awu a ku ni txikweneti e mana txo fenengela ni wusiku. Awu a singako ni wumbilu, a si na ku tshumeta didhamba, kambe Jehovha a gondisile vathu vakwe ku va ni wumbilu. Ngu dihi ditshina da mlayo di di ku ka mlayo wonewo? Ngu diya: U nga si woneli hahatshi silaveko sa Makristu kulothi. Ngako ti txi lava hi vhuna vanathu va txisikati ni va txiwamna ava va xanisekako, hi lava kumaha toneto.—Vakolosa 3:12; Jakobe 2:15, 16; Lera 1 Johane 3:17.

6. Hi nga gonda txani ka wumbilu wa Jehovha ngu Vakaisraeli?

⁶ Hambi mbimo yi Vakaisraeli va nga ti gohela Jehovha, ene a ti va komba wumbilu. “MKOMA, Txizimu txa vatete vawe, ngu kale ni kale, a txi va rumela malanda akwe, sotshe sikhati, kasiku va txi va laya, ngukusa a titi lava kuhanyisa ngamu yakwe ni mti wakwe.” (2 Matimu 36:15) Ngu ha kufanako, hi fanete hi kombisa wumbillu ka vathu va va ko mbi se ziva txilo ngu Jehovha. Ti lava hi va vhuna ve hunduka ve va vangana vakwe. Jehovha kha lavi ti to vathu ve ta lova ka ditshiku da wulamuli wakwe. (2 Pedro 3:9) Se na mbimo yi txi nga di yi txi tumela, hi lava kuvhuna vathu ngu ha hi kotako ngu kona ti to ve wuyelwa ngu wumbilu wa Txizimu.

7, 8. Ngu ku txani mwaya wumwane wu txi tumela ti to Jehovha a va kombile wumbilu?

⁷ Nyamsi wa ditshiku, wungi wa malanda a Jehovha ma woni wumbilu wakwe. Ngu txikombiso, ngu va 1990 mwaya wumwane wu ti zumba Bosnia ni txijahana txawe txa 12 wa malembe a txi hi no khathu i Milan. Ka ditiko donedo kukhatile yimbi. Dimwane ditshiku, Milan ni mwaya wawe ni Tifakazi timwane va ti ya mtshanganoni, va txi khukhela Bosnia ve ya Sérvia. Vaveleki vakwe va ndina ya bhabhatiswa ka mtshangano wonewo. Kambe mbimo yi va nga hoka gedheni ko bela Sérvia, maphoyisa ma humisile mwaya wa va Malian wu sala nguku i nga ti va lixaka limwane. Txibhomba txi tshute, va zumbile masiku mambidi maphoyisani. Se xefe ya kona yi fonete yimwane xefe ya hombe yi wotisa ati va nga vamahako tona. Aku mbimo yi a fonako a nga ti hafuhi navo, va mpfite mbimo yi wu wa hombe a nga xamula a txi khene: “Vahumiseni hahanze mi ya va bhalisela.”

⁸ Mbimo yi a nga gwita kufona se e wombawomba ni maphoyisa ya ma nga ti haleya, majaha mambidi ma tshuketete mwaya wule, se va ka Milan ngu wutxhari ve va gela ti to ni vona ndifakazi. Aku va nga ti pfite dibhulo mbimo yi va nga ti txibhombani, va gete Milan ni mnanda wakwe ti to ve bela mmovhani ve tsula nguku maphoyisa ma singa ni mhaka ni maphepha a vanana. Vona va tshumete ve gela vaveleki va Milan ti to ve huma ngu msokoni se va na ya manana ka didhawa dimwane da gedheni. Milan nem asi tizivi ti to e seka mwendo e dila ngu ti a nga txi tipfa. Vaveleki va wotisile va txi khona: “Mi alakanya ti to va na hi leka hi huma?” Hambiketo va khatile kutsula, ti ti woneka nga masotxhwa ma si woni txilo. Milan ni mnanda wakwe va ti ya manana ni valeki vawe ka didhawa dimwane, ve tsula mtsanganoni. Va khotwe ti to Jehovha a xamute mikombelo yawe! Bhiblia yi hi gela ti to hi nga mbimo yotshe yi Jehovha a hulukisaku vathu vakwe apune. (Mithumo 7:58-60) Kambe ka mhaka yiya, Milan a ti khene: “Ni wona nga Jehovha a to vhala maso a maphoyisa ale, se e hi hulukisa.”—Masalmu 97:10.

9. Jesu a tipfisile ku txani mbimo yi a nga wona mabutho ma txi mu londisela? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.)

⁹ Jesu i ti txikombiso txa txinene ngutu txo kumbisa wumbilu. Ene a va pfete wusiwana vathu nguko a ti va wona va di “karate ni kurereka, nga tinvuta to mbi na mdyisi”. A mahile txani? A to “khata ku va gondisa timhaka to tala”. (Matewu 9:36; Lera Marku 6:34.) Kuhambana ni nene, Vafarisi va si na wumbilu, nem va si ti lavi kuvhuna vathu. (Matewu 12:9-14; 23:4; Johane 7:49) Ina awe wa ti navela ngu mbilu yotshe kuvhuna vathu ni ku va gondisa ta Jehovha, kufana ni Jesu?

10, 11. Ina ta fanela kukombisa wumbilu mbimo yotshe? Txhamusela.

¹⁰ Ditshuri ngu di do hi nga mbimo yotshe ayi ti fanelako kombisa wumbilu. Ngu txikombiso, mbimo yi Mkoma Sawule a nga ya lwa ni Vaamaleki a lekile kudaya Agagi mkoma wa Vaamaleki hambiku i nga ti mlala wa vathu va Txizimu. Ti nga maha a ti alakanya ti to ene nyane o kombisa wumbilu. A tshumete e leka ni sihari, hambiku Jehovha a nga ti wombile ti to va ti fanete kudaya votshe ni sihari sawe. Aku Sawule a nga mbi engisa, Jehovha a mu tshuralete, e mu honyola wukoma. (1 Samueli 15:3, 9, 15) Jehovha i Mlamuli wo lulama. Ene wa sikota kuwona ati ti ku ka timbilu ta vathu ni ku wa ti ziva ti to nga siemo sihi aha hi fanelako kukombisa wumbilu. (Sidilo 2:17; Ezekieli 5:11) Na i singa kale, ene a na lamula votshe ava va lambako ku mu engisa. (2 Vatesalonika 1:6-10) Eyo i na mbi va yona mbimo yo Jehovha e kombisa wumbilu ka vabihi. Kambe, ngu ku va lovisa, a na va a txi komba wumbilu vathu vo lulama, i ku va a no va ponisa.

¹¹ Phela, hi nga mthumo wathu kuwona ti to m’thu a fanelwa ngu kuhanya mwendo ngu kufa. Kambe, hi lava kumaha ati hi ti kotako ti to hi vhuna vathu. Ngu tihi tinzila timwane ati hi nga kombisaku ngu tona wumbilu ka vamwane? Ndite timwane ta tona.

HI NGA WU KOMBISISA KU TXANI WUMBILU

12. U nga vakombisa ku txani wumbilu vamwane ka nzila yi u va ñolako ngu yona?

¹² Vhuna vamwane ka timhaka ta ditshiku ni ditshiku. Jehovha a lava ti to Makristu me kombisa wumbilu ka vaakelani ni ka vanawe. (Johane 13:34, 35; 1 Pedro 3:8) Wumbilu ti womba “kuxaniseka kumweko ni m’thu”. M’thu wa wumbilu a zama kuvhuna ava va xanisekako. Ti nga va ta tinene kuzama kumana mkhanjo wo vhuna vamwane, hambi ngu kutiningela ti to hi va vhunanyana m’thumo wo kari wa ha m’tini mwendo ku va vhuna ku ya txitolo.—Matewu 7:12.

13. Nji txani atxi vathu va Txizimu va txi mahako msana ko humelela phangu ya mtumbuluko?

¹³ Vhuna ava va nga humelelwa ngu phango. Ngako hi txi wona vamwane va txi xaniseka, hi lava ku va komba wumbilu. Vathu va Jehovha va ziwa ngu kuvhuna ava va nga humelelwa ngu phango. (1 Pedro 2:17) Ngu txikombiso, ka wukhalo wumwane wa Japani ku ve ni tsunami. Mwanathu mmwane wu a nga ti zumba ka wukhalo wonewo a wombile ti to mbimo yi a nga wona vanathu vo tiningetela vo ta ngu makhalo mamwane a Japani ni ka matiko mamwane ti to ve lungisa Tinyumba ta Mfumo ni miti ya vanathu a “tsanisilwe ni kuthavelelwa ngutu”. A womba tiya: “Mhaka yiya yi ni vhuni kuwona ti to Jehovha ni vanathu va khatala ngutu ngu mmwane ni mmwane wathu. Vanathu vo tala va ha mafuni kotshe va hi mahela mikombelo.”

14. U nga va vhunisa ku txani vo lwala ni vo kumba?

¹⁴ Vhuna va valwalako ni vo kumba. Ngako hi txi wona vathu va txi xaniseka ngu malwati ni kukumba, ha va pfela wumbilu. Hi emete kuwona magwito a sikarato soneso, ngu toneto hi kongelela ti to Mfumo wa Txizimu wu ta. Kambe ka yona mbimo yiya, hi maha ati hi nga tikotako ti to hi vhuna va va lwalako ni va vo kumba. M’bhali mmwane wa mabhuku awu mame wakwe a lwalako ngu Alzheimer (malwate ya msungo), se ditshiku dimwane a khene mame wakwe a tionhete a to khalahatsi. Mbimo yi a nga ti zama kutigonga, a pfite kampayinya yi txi txhaya. I ti Tifakazi timbidi ati ti nga ti tolovela ku mu endela. Ti kombete ku m’vhuna, se wule wamsikati a ti khene: “Ngu tona, kambe ta nyenyeza.” Vanathu vale va txisikati va m’vhuni kubasisa. Mbimo yi va nga gwita va m’bhikete txaya, ve zumba ve bhulanyana. Mwanana wa kona Jan a bongile ngutu se e gwita a txi khene Tifakazi “ti thumisa ati ti txhumayelako”. Ina wumbilu wu u ku nawo ngu va valwalako ni vo kumba, wu kususumetela ti to u maha ati u nga ti kotako ku va vhuna?—Vafilipiya 2:3, 4.

15. Mthumo wathu wo txhumayela wu nga va vhunisa ku txani vamwane?

¹⁵ Vhuna vathu ve ziva Jehovha. Nzila ya yinene ngutu yo vhuna vathu ngu vagondisa ta Jehovha ni Mfumo wakwe. Nzila yimwane ngu va vhuna ve ziva ti to kuengisa sileletelo sa Jehovha ti na va wuyelisa. (Isaya 48:17, 18) Kutxhumayela i nzila ya yinene yo dhumisa Jehovha ni ku kombisa wumbilu ka vathu. Ina u nga mhaha ti tinga egeteleka ka mthumo wako wo txhumayela?—1 Timoti 2:3, 4.

KUKOMBISA WUMBILU TI NGA KUVHUNA NAWE!

16. Hi na wuyelwa ngu txani hi txi kombisa wumbilu?

¹⁶ Vazivi va ta mialakonyo va womba ti to kukombisa wumbilu ti nga maha m’thu eva ni dihanyo da dinene ni kuva ni wungana ni vathu vamwane. Ngako u txi vhuna wu a xanisekako, ti nga ku tisela litsako, themba, kuhunguta txiwunda ni kukarateka mialakanyo. Kukombisa wumbilu ti nga kuwuyelisa ngu ditshuri. (Vaefesu 4:31, 32) Mbimo yi lirando li hi susumetelako kuvhuna vamwane, hi va ni livhalo ali li nga basa nguko ha tiziva ti to hi maha ti Jehovha a ti lavako kwathu. Hi txi kombisa wumbilu hi na tsakelwa ngu siro sa mwaya wathu ni vangana vathu. I singeto basi, u txi kombisa wumbilu ka vathu, ni vona va na ta kuvhuna mbimo yi u xupekako nawe.—Lera Matewu 5:7; Luka 6:38.

17. Ngu txihi txivangelo txa hombe txo va ni wumbilu?

¹⁷ Kukombisa wumbilu ta hi wuyelisa ngu ditshuri. Kambe txivangelo txa hombe txo kombisa wumbilu ngu txiya: Hi lava kuetetela Jehovha ni ku m’dhumisa. Ngene i ku txisima txa lirando ni wumbilu. (Mavingwa 14:31) Ene a hi vekete txikombiso txo hetiseka. Ngu toneto, he maheni totshe ati hi nga ti kotako ti to hi etetela Txizimu ngu kukombisa wumbilu. Hi txi maha toneto, hi na va ni wuxaka wa hombe ni vanathu ni ku hi na hanyisana kwati ni vathu vamwane.—Vagalatiya 6:10; 1 Johane 4:16.