Etetela Jehovha, ziva ku dinganisela

1. Makristu ma nga fana ni mndonga ngu nzila yihi? (Wona ni mfota.)

“MOYA kha wu na ku komola mndonga awu wu tumelako ku dombeka.” Diwombo diya di kombisa ti to kasiku mndonga wu kota ku timisela moya wule, wu fanete kudombeka i ku ku ti pfananisa ni txiemo. Ti to me kula ngu didhawa da moya, Makristu ma fanete ku ti pfananisa ni txiemo, me ti emisela ku dombeka. Ngu nzila yihi? Hi fanete ku ziva ku dinganisela ngu ku ti pfananisa ni kutxitxa ka siemo sa wutomi wathu, ni ku xonipha mawonelo ni sisungo sa vamwani.

2. Ngu tihi tifanelo ti ti nga hi vhunako ku ti pfananisa ni ku txitxa ka siemo ni ku hi na bhula ngu txani ka gondo yiya?

² Kota malanda a Jehovha, hi lava kuva vo dinganisela. Hi lava ku tshumela hi va vo ti veka hahatshi ni kuva ni wumbilu. Ka gondo yiya hi na wona nzila yi tifanelo tiya ti nga vhuna ngu yona Makristu mamwani kasiku me wonisana ni ku txitxa ka siemo. Hi na tshumela hi wona nzila yi tifanelo tiya ti nga hi vhunako ngu yona, kambe kukhata he gondi ngu Jehovha ni Jesu i ku sikombiso so pelela so dinganisela.

JEHOVHA NI JESU VA DINGANISELA

3. Hi ti zivisa kutxani ti to Jehovha wa dinganisela?

³ Jehovha a dhanwa ku “Dirigwi” nguko a tsani, ni ku kha dekadeki. (Dhewut. 32:4) Hambi keto ene wa dinganisela. Kota ku siemo sa mafu yawa siyako si txitxa, Jehovha wa ti pfananisa ni siemo kasiku e kota ku hetisisa sotshe sithembiso si a nga thembisa malanda akwe. Jehovha a mahile vathu ngu txi fananiso txakwe va di ni wusikoti wo ti pfananisa ni ku txitxa ka siemo. Ka Bhiblia ha mana matshina aya ma nga hi vhunako ku maha sisungo sa wutxhari ti singa ni mhaka ni sikarato si hi nga wonisanako naso. Matshina a mlayo aya Jehovha a nga hi ninga ni txikombiso txakwe apune ti hi vhuna kuwona to hambiku ene i ku “Dirigwi,” wa dinganisela.

4. Ningela txikombiso txa nzila yi Jehovha a nga kombisa ngu yona ku dinganisela. (Levhi 5:7, 11)

⁴ Tinzila ta Jehovha ti pelete ni ku wa dinganisela. Ene kha ti karatiseli ka vathu. Wona txikombiso txa nzila yi Jehovha a nga kombisa ngu yona kudinganisela ka Vaisrayeli. Ene kha va gela to va di fanete kuhumisa magandelo o fana, ti singa ni mhaka ni ti to va di ganyile mwendo i ti sisiwana. Ka makhambi mamwani, ene a tumete to m’thu e humisa magandelo ngu kuya ngu siemo sakwe.—Lera Levhi 5:7, 11.

5. Ningela txikombiso txa nzila yi Jehovha a nga kombisa ngu yona kutiveka hahatshi ni wumbilu.

⁵ Ku ti veka hahatshi ka Jehovha ni wumbilu wakwe sa mu susumetela ku eva wo dinganisela. Ngu txikombiso, Jehovha a kombisile to wa ti veka hahatshi mbimo yi a nga txi lava ku lovisa vathu va va nga ti ni mahanyelo o biha khe Sodhoma. Ngu kuthumisa tingelozi, Jehovha a gete Loti wamwamna wo thembeka ti to e thavela kuya mimangoni. Kambe Loti a txi thava kuya konemo, se ene a to kombela ka Jehovha ti to ene ni mwaya wakwe va thavela kuya Zowari i ku didhoropa da didotho adi ni dona di ngadi fanete ku hoxotwa. Jehovha a di sinzisile Loti to a engisa ti a nga mgela, kambe hahanze keto ene a tumete txikombelo txa Loti ni ku kha lovisa didhoropa da Zowari. (Gen. 19:18-22) Ku di pindile malembe o tala Jehovha a kombisile wumbilu ka vathu va Ninivha, ene a rumete mprofeti Jona kasi ku ya gela vathu vale va nga ti ni mahanyelo o biha ti to va ndina loviswa kumweko ni didhoropa dawe, kambe mbimo yi va nga tisola Jehovha a va divalete ni ku kha lovisa didhoropa dile.—Jona 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Womba sikombiso simwani sa nzila yi Jesu a nga etetela ngu yona ku ti veka hahatshi ka Jehovha.

⁶ Jesu a etetete ku dinganisela ka Jehovha, ene a rumetwe hamafuni kasi ku ta txhumayela “tinvuta ti ti nga mwalala ka nyumba ya ka Israyeli.” Se ene a kombisile to wa dinganisela ngu kutumela txiavelo txonetxo. Dikhambi dimwani wamsikati wu i singa Muisrayeli a kombete Jesu ti to e hanyisa mwanana wakwe wa txihoranana awu a nga ti “xupheka ngutu ngu madhimoni.” Ngu wumbilu Jesu a mahile ti a nga kombelwa ngu wule wamsikati ni ku a hanyisile mwanana wakwe wa txihoranana. (Mat. 15:21-28) Wona txikombiso tximwani. Makhatoni ka mthumo wakwe wo txhumayela, Jesu a wombile tiya: “Aniko awule a no ni lamba . . . , nanani ni na mlamba.” (Mat. 10:33) Ina Jesu a lambile Pedro nguko a nga mlandula makhambi mararu? Ahim-him. Jesu a ningile lisima likholo li Pedro a ngadi nalo ni ku ti sola kwakwe. Msana kova Jesu a di wusilwe, a ti wonekisile ka Pedro e mtsanisekisa ti to a ti mu divalete ni ku wa mranda.—Luka 24:33, 34.

7. Ngu kuya ngu Vafilipiya 4:5, ngu tihi ti hi lavako ku vamwani ve hi wonisa tona?

⁷ Aku hi nga wona to Jehovha ni Jesu va dinganisela, se kuwombwa txani ngu ngathu? Jehovha a emela to nathu hi va vo dinganisela. (Lera Vafilipiya 4:5.) Wuhunduluxeli wumwani wu txi txhamusela vhersikulo yiya, wu womba tiya: “Kombisa ngu simaho sako to wa dinganisela.” Se hi nga ti wotisa tiya: ‘Ina vathu va ni wona kota m’thu wo dinganisela, ni wo pfana ni vamwani? Ina va ni ziva kota m’thu wo ti karatisela ni wo banga msungo? Mwendo na sinzisa vamwani ku ve maha to kari ngu nzila yi ni pimisako to ti fanetwe ti mahwa ngu yona? Mwendo na engisela vamwani ni ku tumelelana ni ku navela kwawe ngako ti txi koteka? Se ngako hi txi kombisa ku dinganisela ti na ti komba ti to hi etetela Jehovha ni Jesu. He wone siemo simbidi asi i ku ta lisima ngu yona ku hi dinganisela ngako siemo sathu si txi txitxa ni ngako mawonelo ni sisungo sa vamwani si txi hambana ni sathu.

ZIVA KU DINGANISELA NGAKO SIEMO SI TXI TXITXA

8. Nji txani txi nga hi vhunako ku va vo dinganisela ngako siemo si txi txitxa? (Wona ni nota.)

⁸ Ku dinganisela ti pata ku ti pfananisa ni siemo sathu ngako si txi txitxa. Se ku txitxa kuwa ka siemo ku nga tisa sikarato a si hi nga mbi si rinzela. Hi nga thuka hi manwa ngu malwati ya txitshuketi, hi pwata so ti hanyisa ngu sona hi sa tiemela, mwendo mfumo wa mu hi zumbako kona wu karatisela timhaka, a ti ti nga mahako to wutomi wathu wu hi nemelela. (Ekl. 9:11; 1 Vak. 7:31) Ti nga thuka ti hi karatela ngutu ngako txiavelo txathu txi txi txitxa. Hi nga ti pfananisa ni siemo sa siphya ngu kulondisela mazambo awa a mune, ti si nga ni mhaka ni ti to hi wonisana ni sikarato so hokela hani: 1) tumela ti to txiemo txi txitxile ngu ditshuri, 2) wona ta mbimo yi yi tako, 3) va na ni mawonelo a manene, ni 4) vhuna vamwani.b Konku he wone sikombiso sa vanathu vamwani ava va nga vhuneka ngu kuthumisa mazambo awa a mune.

9. Mpatwa wumwani wa varumiwa wu wonisanile ngu nzila yihi ni sikarato so mbi si rinzela?

⁹ Tumela ti to txiemo txi txitxile ngu ditshuri. Emanuele ni Francesca va ningilwe txiavelo txo thuma kota varumiwa ka ditiko dimwani. Mbimo yi va nga txi khata kugonda lidimi la konkhe ni ku ziva vanathu ka dibanza dawe da diphya mtungu wa COVID-19 wu to khata, se ti lavile ve zumba mtini va si manani ni vanathu. Msana keto mame wa Francesca a to fa, ene a txi ti lava ngutu ku ya va ni maxaka akwe ka txiemo txile, kambe kha ta koteka ku e enda ngu mhaka ya mtungu. Se nji txani txi nga m’vhuna ti to e si kota ku wonisana ni sotshe sikarato siya? Txo khata, Emanuele ni Francesca va txi maha votshe mkombelo ditshiku ni ditshiku ve kombela wutxhari kasiku ve sikota ku wonisana ni txiemo txile ni ti to va si vileli ngutu. Jehovha a xamute mikombelo yawe ngu kuthumisa sengeletano yakwe ngu mbimo ya yinene. Ngu txikombiso vona va tsanisilwe ngu vhidhiyo a ha mwanathu wo kari a nga womba a txi: “Hi si sweli kutumela txiemo txathu txa txiphya, litsako lathu li na wuyela ngu txikuluveta. Ngu magwito, hi nga maha totshe hi nga ti kotako kasi kuthumisa mikhanjo yi hi yi manako ka txiemo txa txiphya.”c Ya wumbidi, vona va mahile txisungo txo tshukwatisa nzila yo txhumayela ngu kuthumisa telefone ni ku va khatile sigondo sa Bhiblia. Txa wuraru, va kombisile ku bonga ka hombe ngutu a ku va nga ti seketelwa ni ku tsaniswa ngu vanathu va dibanza dile. Mwanathu mmwani wa txisikati a kombisile wunene ngu ku va rumelela mesaji wo koma awu wu ngadi ni ndimana ya Bhiblia otshe masiku kala di guma dilembe. Ngu ha kufanako, nathu hi nga mana litsako ka totshe ti hi nga ti kotako kumaha ngako hi txi tumela txiemo txathu txa txiphya.

10. Mwanathu mmwani wa txisikati a ti pfananisile ni kutxitxa ka siemo sa wutomi wakwe ngu nzila yihi?

¹⁰ Wona ta mbimo yi yi tako ni kuva ni mawonelo a manene. Mwanathu wa txisikati a dhanwako ku i Christina wa khe Romênia, a zumbako Japão, a ve ni dikhodho mbimo yi dibanza dawe da txingiza di nga vhalwa. Hambi keto ene kha veka mapimo ka ti ti nga maheka. Hahanze keto, a txitxile e ya ka dibanza da txijapones, ni ku a mahile totshe ti a nga ti kotako kasi ku e seketela ka mthumo wo txhumayela ka dibanza dile. Ene a kombete wamsikati wu a nga nga thuma nayo ka mthumo wo ti hanyisa ti to e mgondisa txijapones, wamsikati wule a tumete kuthumisa Bhiblia ni dibroxura di di ku Hanya wutomi wo tsakisa kala kupinduka!, kasi ku e gondisa Christina lidimi la txijapones. Christina a ti koti kuwomba-womba kwati txijapones kambe txo tsakisa ngutu, awule wamsikati a khatile kutsakela ditshuri. Ngako hi txi veka mapimo ka ta mbimo yi yi tako ni kuva ni mawonelo ya manene, hi nga mana makatekwa aya hi nga mba ma rinzela.

11. Mpatwa wumwani wu ti kotisile kutxani kuwonisana ni txikarato txo pwatela?

¹¹ Vhuna vamwani. Mpatwa wu wu zumbako ka ditiko di mthumo wathu wu tsimbiswako, wu khatile ku pwatela mbimo yi mabhindu a ditiko dile ma nga wa. Se va mahile txani kasi ku ti pfananisa ni txiemo txile? Txo khata, va tekile mazambo o hehukisa wutomi, se msana keto hahanze ko veka mapimo ka sikarato sawe, va vekile mapimo ko vhuna vamwani ngu ku zumba va di ñolekile ka mthumo wo txhumayela. (Mith. 20:35) Mwamna wa kona a wombile tiya “A ku hi nga txi heta mbimo yo tala hi di ka mthumo wo txhumayela, hi ti ni mkama wa wudotho wo pimisa ngu sikarato sathu ni ku hi txi veka mapimo ko maha kuranda ka Jehovha.” Ngako siemo sathu si txi txitxa, ti lava hi khumbula lisima lo simama hi vhuna vamwani ngutu-ngutu ka mthumo wo txhumayela.

12. Txikombiso txa Paulo txi nga hi vhunisa kutxani kasiku hi ti pfananisa ni siemo ka mthumo wo txhumayela?

¹² Ka mthumo wathu wo txhumayela, ti lava hi ti pfananisa ni siemo. Ha mana vathu va wukhongeli, mahanyelo ni midhawuko yo hambana-hambana. Jesu a simekile Paulo kota “mpostoli wa vamatiko.” (Var. 11:13) Ka txiavelo txakwe, Paulo a txhumayete Vajudha, Vagriki, vo gonda, vo zumba ka sidhoropana ni vakoma. Ti to e kota ku gwesa timbilu ta vathu vava, ti lavile e ti maha “sotshe ka votshe.” (1 Vak. 9:19-23) Kasi ku e ti pfananisa ni siemo Paulo a txi khata ngu kuwonisisa mdhawuko, a ti vathu va kholwako ka tona kasiku e khata mabhulo navo. Nathu hi nga humelela ka mthumo wathu wo txhumayela ngu ku ti pfananisa ni siemo, hi tshukwatisa nzila yo khata mabhulo ngu kuya ngu txilaveko txa m’thu ni m’thu.

XONIPHA MAWONELO A VAMWANI

13. Ngu kuya ngu 1 Vakorinto 8:9, ngu tihi ti hi fanelako ku ti vayilela kasi kukombisa to ha xonipha mawonelo a vamwani?

¹³ Ku alakanyela ka hi vhuna kuxonipha mawonelo a vamwani. Vanathu vamwani va txisikati va ti dhunda ku ti penda-penda ka makhalo ya vamwani va si ti dhundiko. Vanathu vamwani va ti dhunda kusela wusuke va txi pimela kasi vamwani nem kha va ti lavi ni ku duketa. Otshe Makristu ma ti lava kuva ni dihanyo da dinene ma si lwali, se ma sawula tinzila to hambana-hambana ta mathumelo. Kambe kha ha fanela ku kuzetela vamwani ti to ve thumisa nzila yi hi nga yi sawula nguko eto ti nga va khuvekisa ni ku ti nga vanga mibhando dibanzani. Kuve hi nga tona ti athu hi ti lavako! (Lera 1 Vakorinto 8:9; 10:23, 24) He wone sikombiso simbidi asi si kombisako nzila yi kuthumisa matshina a milayo ti nga hi vhunako ngu yona kuva vo dinganisela ni kusimama hi va ni kurula.

14. Ngu yahi matshina a milayo a Bhiblia aya ma nga hi vhunako ka nzila yi hi ambalako ngu yona ni ku ti tshurisela?

¹⁴ Ma ambalelo ni ku ti tshurisa. Jehovha kha hi geli ngu kukongoma asi hi fanelako ku ambala, kambe wa hi ninga matshina a mlayo aya hi fanelako ku ma londisa. Hi fanete hi ambala ngu nzila yi yi fanelako kota vathumeli va Txizimu, hi kombisa ku dinganisela, txithavo ni “kutiñola.” (1 Tim. 2:9, 10; 1 Pedro 3:3) Kha hi lavi ku ambala ngu nzila yi yi no khuvekisa vamwani. Matshina a milayo a Bhiblia ma vhuna madhota ti to me vayilela kuveka milayo yawe vapune ka timhaka to ambala ni ka sitayela sa misisi. Ngu txikombiso, madhota a dibanza dimwani ma ti lava ku vhuna vanathu va txiwamna ava i ku ngadi majovhem, va nga ti wite sitayela sa misisi asi si nga txi dhundwa ngu majovhem a wukhalo wule. Se va ndina va vhunisa kutxani na va si va vekeli mithetho yawe vapune? Muwoneleli wa txigava a vhuni madhota oneyo ngu ku ma gela tiya “i di ti to u palku, se vaengiseli ve wonisisa ngutu awe kambe va si veki mapimo ka dhixkursu yako, eho ku ni txikarato ka nzila yi u nga ambala ni ku ti tshurisa ngu yona.” Txhamuselo yiya yo hehuka yi lulamisile txikarato ti sa za ti lava ve veka mithetho.d

15. Matshina a milayo a Bhiblia ma nga hi kongomisa ngu nzila yihi ngako hi txi lava kumaha sisungo mayelano ni kukhatalela dihanyo dathu? (Varoma 14:5)

¹⁵ Kukhatalela dihanyo. Mkristu mmwani ni mmwani a fanete kumaha txisungo txa nzila yi a no khatalela ngu yona dihanyo dakwe. (Vag. 6:5) Mbimo yi Mkristu a sawulako nzila yi a no khatalela ngu yona dihanyo dakwe a fanete kuengisa milayo ya Bhiblia mayelano ni ku vayilela mnoha ni wuñanga. (Mith. 15:20; Vag. 5:19, 20) Se ka timwani a nga ti mahela txisungo apune. Vamwani va ya ka va dhokodhela dwe kasiku ya thumwa malwati awe. Kasi vamwani va thumisa tinzila timwani. Ti nga maha hi pimisa ti to nzila yi hi yi thumisako ti to hi khatalela dihanyo dathu ngu yona i ku ya yinene kasi ya vamwani hi nga ya yinene. Kambe ti lava hi xonipha sisungo sa vamwani ti txi ta ka mhaka yo khatalela dihanyo. Se ka mhaka yiya hi fanete ku khumbula tinzila tiya ta mune: 1) Mfumo wa Txizimu ngu wona dwe wu no gumisa malwati otshe. (Isaya 33:24) 2) Mkristu mmwani ni mmwani a fanete e “kholwiseka” ka ti i ku ta tinene kwakwe mbimo yi a mahako txisungo mayelano ni nzila yi a no khatalela ngu yona dihanyo dakwe. (Lera Varoma 14:5.) 3) Kha hi lavi ku lamula vamwani mwendo ku va khuvekisa. (Var. 14:13) 4) Makristu ma kombisa lirando ni ku ma ti pfisisa ti to wumwewo dibanzani ngu wona i ku wa lisima ngutu kupinda mawonelo awe. (Var. 14:15, 19, 20) Ngako hi txi veka timhaka tiya ha msungo, hi na simama hi va ni wuxaka wa wunene ni vanathu ni ku eto ti na maha to kuva ni kurula dibanzani.

16. Didhota di nga kombisa ngu nzila muni to da alakanyela di txi thumisana ni madhota kulowe? (Wona ni mifota.)

¹⁶ Madhota ma fanete kuveka txikombiso txa txinene ti txita ka mhaka yo dinganisela. (1 Tim. 3:2, 3) Ngu txikombiso, didhota kha da fanela kupimisa to mawonelo a dona, mbimo yotshe ma na thuma ngu mhaka ya ku dona i ku da hombe ngu tanga kupinda madhota mamwani. Didhota di fanete ku khumbula to moya wa Jehovha wu nga susumeta didhota dimwani ni dimwani kuwomba to kari ati ti nga va vhunako ku ve maha txisungo txa wutxhari. Didhota di di alakanyelako di na seketela mawonelo a madhota mamwani ngaku ku si ndakwi ditshina da mlayo da mu ka Bhiblia, hambi i di ti to dona di ni mawonelo o hambana.

WUYELO YI HI YI MANAKO NGU KU DINGANISELA

17. Ngu yahi makatekwa ya ma manwako ngu Makristu ya ma dinganiselako?

¹⁷ Makristu ma mana makatekwa o tala ngu ku dinganisela. Ha ti dila ngu kuva ni wuxaka wa wunene ni vanathu ni ku ha va ni kurula dibanzani. Hambiku hi hambanako ngu midhawuko ni wuthu wathu, kambe ha pfa litsako la hombe ngu kukhozela Jehovha ngu wumwewo. Ka totshe ha tsaka ngu kuziva ti to ha etetela Jehovha, i ku Txizimu txo dinganisela.