Mareferensiya a txibhukwana txa mitshangano ya Mahanyelo a Wukristu
6-12 KA MAIO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU MASALMO 36-37
“U nga henye ngu mhaka ya vale va mahako kubiha”
Ngu tihi ati Mfumo wa Txizimu wu no ta timaha?
Vathu vo biha va hi xanisa ngu nzila yihi? Mpostoli Paulo a wombile ti to ka masiku a kugwitisa, ku ndina humelela “timbimo to karata”. A tshumete a txi khene: “Vathu va tshofu ni vaxengeteli, vona va na ya masoni ngu kumaha wubihi.” (2 Timoti 3:1-5, 13) Ina u khala kuxaniswa? Vamwani se va xanisilwe ngu vathu vo biha, kufana ni ku poyilelwa, kunyenywa nguku i ku va lixaka limwani ni kuhonyolwa so maha. Vamwani va tshumela ve tibhuma ngu wubihi wu va wu mahako. Vamwani va zama kuvhuna vamwani, kambe ngu ditshuri da kona va bihile. Hambi i di ti to kha hi khali kuxaniswa ngu sigevenga, kambe vathu vo biha va hi xanisa. Ngu nzila yihi? Ha pandiseka ngako hi txi pfa nzila yi vanana, vathu va hombe ni vamwani va va si ngako ni nyamne va xaniswako ngu yona. Phela vathu vonevo vo biha va maha nga o va sihari sa txitinga mwendo madhimoni. (Jakobe 3:15) Kambe Bhiblia yi hi ninga themba.
Jehovha wa katekisa ava va divalelako
Kuzumba ni txiviti ti dayisa athu hipune. Jehovha a la ti to hiva ni ku dikha aku ku tiswako ngu kwambi zumba ni txiviti. (Lera Vaefesu 4:31, 32.) Ene a hi kuzeta ti to ‘hi leka ku henya, hi si zumbe ni dikhulo’ (Mas. 37:8) Ngako hi txi londisa txialakanyiso txiya ti vhuna athu hi pune. Nguko kuzumba ni txiviti ti nga dayisa dihanyo dathu hambi matipfelo athu. (Mav. 14:30) Niku txiviti txonetxo kha txi na mba dayisa wule a nga hi henyisa txi na dayisa athu. Eto ti fana niku ngaku hi txi sela vheneno hi nge rinzeli ti to hi dayisa wule mmwani yi na dayisa athu hi selako yona. Ngu toneto ngaku hi txi divalela vamwani hi ti ninga txihiwa hipune. (Mav. 11:17) Hi na mana kudikha ni kupepa moyani ni kutshumela ti hi vhuna ti to hi ya masoni hi thumela Jehovha.
w03 1/12 13 ¶20
“Veka ka MKOMA minavelo yako”
“Aniko avale vo thutha va na mana mafu.” (Masalmo 37:11a) Kambe mba mani vonevo vo “thutha”? Dipswi di di nga hunduluxelwa di txi “kuthutha” di ta ngu ka dipswi adi di txhamuselako “kuvekwa hahatshi.” Ina, vathu vo “thutha” ngu va vo ngu kutiveka hahatshi va emela ti to Jehovha e lulamisa sotshe sikarato asi va manako naso. “Va na tsaka, ve hanya ngu kudikha.” (Masalmo 37:11b) Hambi konku ha mana kudikha ka hombe ka paradhise ya moya ayi yi ku ka dibanza da Wukristu.
Tithomba ta moya
it-2445
Mmango
Kuzumbiseka, kusimama mwendo kuguleka. Mimango yi ziwa kota simaha so zumbiseka ni kusimama si di wukhalo wumwewo. (Isa 54:10; Hab 3:6; fananisa ni Mas 46:2.) Ngu toneto, mbimo yi m’bhali wa masalmo a nga womba-womba ngu kululama ka Jehovha kota “mimango ya Txizimu” (Mas 36:6, NM nota) ti nga maha atxi lava kutxhamusela ti to kululama ka Jehovha kha ku txitxwi. Mwendo kota ku mimango yi nga guleka, kululama ka Txizimu ka pinda ka vathu. (Wona Isa 55:8, 9.) Mayelano ni kuthekela ka digombe da wutxhanu ni timbidi da kuhenya ka Txizimu, Mtuletelo 16:20 a womba tiya: “Mimango ni yona yi to mwalala.” Eto ti kombisa ti to hambi simaha so guleka so fana ni mimango, kha si na mbi huluka ka kuhenya ka Txizimu.—Wona Jer 4:23-26.
13-19 KA MAIO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU MASALMO 38-39
Vayilela kusimama u ti ninga mnando
“Wona masoni” u nga wonetele msana
Lera 1 Johani 3:19, 20. Ku tipfa mnandu ti tolovelekile. Ngu txikombiso vamwani va nga tipfa mnandu ngu sionho si va nga maha va si se gonda ditshuri. Kasi vamwani va nga tipfa mnandu ngu tiphazamo ti va nga maha msana ka kuva va di bhabhatisilwe. Matipfelo onewo ma tolovelekile. (Var. 3:23) Phela hi lava ku maha ti i ku ta tinene. Kambe “Hotshethu ha onha sikhati so tala.” (Jak. 3:2; Var. 7:21-23) Hambiku ti si tsakisiko ku zumbela ku tipfa mnandu tona ti nga va tinene. Ngu kutxani? Nguko ngako hi txi tipfa mnandu ti nga hi maha hi olola mazambo athu ni ku tiemisela kwa mbi tshumela hi maha tiphazamo toneto.—Vaheb. 12:12, 13.
Hambiketo kuzumbela kutisotela, i ku kuzumbela ku tipfa mnandu ngu sionho si hi nga maha hambi hi di tisote ni kuva Jehovha a di kombisile to a hi divalete, ti nga hi dayisa. (Mas. 31:10; 38:3, 4) Ngu kutxani? Wona txikombiso txa mwanathu mmweyo wa txisikati awu a nga ti zumbela kutisotela ngu sionho sakwe sa kale, ene a womba tiya: “Ni txi tipfa nga kha ti sungi kutikarata ngu kuthumela Jehovha nguko ni txi wona nga kha na mbi ta ni ponisa.” Vo tala va tipfa ngu nzila yi yi fanako. Nda lisima ku tiwonela ka mlawo wo zumbela kutisotela. Phela Sathani wa sinya makhara ngako hi txi leka ku thumela Jehovha hambi Jehovha a txi hi dhunda!—Fananisa ni 2 Vakorinto 2:5-7, 11.
w02 15/11 20 ¶1-2
Hi nga mahisa kutxani kasi ku masiku athu me va a lisima ka Jehovha?
MASIKU a wutomi wathu ma woneka nga madotho ni kukuluveta. M’bhali wa masalmo Dhavhidha a woni kukuluvetela ka wutomi se a susumeteleka kumaha mkombela atxi: “MKOMA, ni zivise magwitelo angu; ni mtengo wa masiku angu, kasiku ni ziva ti to ni mpindi! U ni ningile kuhanya masiku a madotho ngutu, masiku a kuhanya kwangu hi nga txilo masoni kwako.” Ati Dhavhidha a nga txi ti lava I ti kuhanya ngu nzila yi yi ndi no tsakisa Txizimu, ngu mapswi ni ngu simaho sakwe. Kasi kukombisa kuthemba kwakwe ka Txizimu ene a wombile tiya: “Ani, themba yangu ngu ngawe!” (Masalmo 39:4, 5, 7) Jehovha a engisile mkombelo wonewo. Ene a xolisisile mithumo ya Dhavhidha ni ku a mu hakete.
Ta hehuka kuzumba hi di ñolekile mbimo yotshe ni kuzumba hi di ni ta tingi to timaha. Eto ti nga hi maha hi karateka ngutu-ngutu hi di ni ta tingi to ti maha na mbimo i ti yidotho. Kufana ni Dhavhidha, ina wa karateka ngu kulava ku va ni wutomi awu wu tsakisako Txizimu? Jehovha ngu ditshuri wa wona ni kuxolisisa mmweyo ni mmweyo wathu. Kona mu 3.600 wa malembe aya ma nga pinda, Jobe, wamwamna wu a nga txi thava Txizimu, a tumete ti to Jehovha atxi wona tinzila takwe ni ku atxi balela mazambo akwe. Jobe a wotisile tiya: “Se txi txi ni wotisa mhaka yiya, ni ndi na xamula txani kani?” (Jobe 31:4-6, 14) Hi nga maha ti to masiku athu me va a lisima ka Jehovha ngu kuthangetisa timhaka ta moya ka wutomi, kuengisa milayo ya txona ni kuthumisa mbimo yathu ngu wutxhari. He xolisiseni khakwati mhaka yiya.
Wuseta wuxaka wako ni Jehovha
Bwabwata ni Jehovha mbimo yotshe. Tate wako Jehovha wa ti ziva ti to aku u ku ngadi kuhuma ka txikarato txiya ti nga kukaratela kumaha mkombelo. (Var. 8:26) Hambiketo “simama kukhongelani” u gela Jehovha ti to wa ti lava ngutu ku va mngana wakwe. (Var. 12:12) Andrej a womba tiya msana kova a di wuyisilwe dibanzani: “Ni txi tipfa ngutu mnando ni tingana. Kambe mbimo yi ni nga txi maha mkombelo, matipfelo oneyo ma txi hunguka, ni ti tipfa kurula mbiluni.” Ngako u si tizivi to u na womba txani ka mkombelo, alakanyisisa ngu mkombelo wu Dhavhidha a nga maha wu ku ka Masalmo 51 ni 65 msana kova a di tisote ka sionho sakwe.
Tithomba ta moya
Kombisa to wa thembeka
Kutiñola kha ku sali msana ngako hi txi lava kuthembwa ngu vamwani. Fanelo yiya yi na hi vhuna ti to hi vhala txisofu ngako hi txidukeka kuwomba timhaka tiya i ku txihunja. (Lera Mavingu 10:19.) Kutiñola kwathu ku nga dukeka ngako hi txi thumisa internet. Ngako hi si ti woneli hi nga hangalasa mhaka yiya i ku txihunja ka vathu vo tala na hi sa ti emela. Mati ma txi thekela kha ma rolelwi. Ngako hi txi hangalasa timhaka tiya i ku txihunja ka internet kha hi nga ni nzila yo kontrolara ati vamwani va no ti thumisisa tona mwendo kukontrolara tximoko txi hi nga vako hi di txi mahile. Kutiñola ti nga tshumela ti hi vhuna ngako vakaneti va txi zama ku hi sinzisa ti to hi dhoda timhaka ti i ku sihunja ati ti no veka ha phangoni vanathu. Eto ti nga humelela ngako hi di ñotwe hi ya thethiswa ngutu-ngutu ka makhalo a ya mthumo wathu wu tsimbiswako mwendo wu nga emiswa. Se ka txiemo txonetxo ni ka simwani ti na lava hi thumisa ditshina da milayo da Bhiblia do hi ‘xayisa txisofu [txathu] ngu matomu.’ (Mas. 39:1) Ta laveka ku hi thembeka hambi i di ku veketa sihunja sa mwaya, sa vangana hambi ni sa vanathu. Ti to hi va vathu vo thembeka hi fanete kutiñola.
20-26 KA MAIO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU MASALMO 40-41
Ngu kutxani i di ta lisima kuvhuna vamwani?
U nga feleli u na tsaka
Vathu va va ku ni wuha kha va ningeli va txi emela kumana txo kari. Jesu a ti khene: “Ngako u txi maha m’buso, dhana sisiwana, silima, sidiya ni mabhofu; eho u na va u di katekile, nguko evo kha va na so kutshumetela ngu sona.” (Luka 14:13, 14) Bhiblia yi tshumela yi txi: “Awule a ku ni mawonelo a manene a na katekiswa,” ni ku “A katekile m’thu wu a alakanyako txisiwana.” (Mavingu 22:9; Masalmo 41:1) Hi fanete kuva ni wuha nguko ngu ditshuri hi lava kuvhuna vamwani.
Mbimo yi Paulo a nga womba mapswi ya ma nga wombwa ngu Jesu o khene “kuha i kateko ya hombe ngutu kupinda kuhiwa,” asi wombi kuningela ngu so maha dwe. Hi nga ninga vathu txitsaniso, txialakanyiso txa mu ka Bhiblia, ni kuva vhuna to kari. (Mithumo 20:31-35) Paulo a hi gondisile ti to kuningela ngu mbimo yathu, kukhatala kwathu ni lirando lathu nda lisima ngu kuya ngu ti ene a nga womba ni ku ti maha.
Vaxolisisi va va gondako mahanyelo a vathu va tumbute ti to kuninga ti ninga m’thu litsako. Va bhate ku vathu va womba ti to va tipfa va di tsakile ngutu ngako va di mahete vamwani ta tinene. Vaxolisisi va womba ti to ngako hi txi vhuna vamwani, ti maha hi tiziva ti to hi hanyela txani. Titxhari timwani ti khona vathu va va mahako mthumo wo vhuneta va mana dihanyo da dinene ni litsako. Ngu ditshuri, eto kha ti hi xamalisi nguko Jehovha, Mvangi wathu wa lirando, mbimo yotshe wa hi gela to kuha ti tisa litsako.—2 Timoti 3:16, 17.
w15 15/12 24 ¶7
Jehovha kha hi tshuraleli mbimo yi hi lwalako
Hambi keto, ngako hi txi lwala hi nga kombela ka Txizimu kuthavelelwa ni wutxhari kufana ni malanda a Jehovha a kale. Mkoma Dhavhidha a bhate tiya: “A katekile m’thu wu a alakanyako txisiwana; Mkoma a na m’hulukisa ka dikhombo. Mkoma a na m’xayisa e mninga kuhanya.” (Mas. 41:1, 2) Ngu mtoloveto, ka timbimo ta Mkoma Dhavhidha, m’thu wu a nga txi khatala ngu sisiwana asi hanyi ngu ha ku si gumiko. Se ti hakubasani ti to Dhavhidha a si lavi kuwomba ti to Txizimu txi ndi na ninga wutomi wu mbi guma m’thu eneyo ngu nzila ya txidiwukiso. Mapswi yawa ma kombisa ti to Txizimu txi di na vhuna m’thu eneyo wo thembeka. Ngu nzila muni? Dhavhidha a txhamusete atxi: “Mkoma a na mtsanisa,amu ka malwati, Mkoma a na mu ongola.” (Mas. 41:3) M’thu wu a lwalako a nga tsaniseka ti to Txizimu kha txi divali wotshe wunene wu a nga wu maha ni kuthembeka kwakwe. Kambe ta tsanisa kuziva ti to Jehovha a mahile mmidi wathu wu di ni wusikoti wo hanya ka malwati.
Etetela wumbilu wa Jehovha
Kukombisa wumbilu ta hi wuyelisa ngu ditshuri. Kambe txivangelo txa hombe txo kombisa wumbilu ngu txiya: Hi lava kuetetela Jehovha ni ku m’dhumisa. Ngene i ku txisima txa lirando ni wumbilu. (Mavingwa 14:31) Ene a hi vekete txikombiso txo hetiseka. Ngu toneto, he maheni totshe ati hi nga ti kotako ti to hi etetela Txizimu ngu kukombisa wumbilu. Hi txi maha toneto, hi na va ni wuxaka wa hombe ni vanathu ni ku hi na hanyisana kwati ni vathu vamwani.—Vagalatiya 6:10; 1 Johane 4:16.
Tithomba ta moya
it-2 16
Jehovha
Otshe madungula a Bhiblia ma womba-womba ngu kuemela wukoma wa Jehovha, ni ku eto ti veka hakubasani txikongomelo txa lisima txa Jehovha Txizimu: kubasiswa ka ditina dakwe. Kubasiswa koneko kupata kubasisa ditina da Txizimu ka otshe makuho. Kambe kuengetela keto, ti pata ku ditina donedo di dhumiswa kota do sawuleka ngu sotshe sivangwa sa hamafuni ni sa nzumani. Eto ti womba kutumela ngu mbilu yotshe txikhalo txa Jehovha kota Mkoma, hi tsakela ku mthumela ni kumaha kuranda kwakwe ngu lirando li hi ku nalo ngu ngene. Mkombelo wu Dhavhidha a nga maha ka Jehovha wu ku ka Masalmo 40:5-10, wu ti veka hakubasani toneto ni kubasiswa ka ditshuri ka ditina Jehovha. (Wona ti mpostoli a nga thumisisa tona mapswi ya masalmo kasi ku kombetela Jesu Kristu ka Vaheb 10:5-10.)
27 KA MAIO KALA 2 KA JUNHO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU MASALMO 42-44
Thumisa kwati mkongomiso awu hi wu manako
w06 1/6 9 ¶4
Txhamuselo ya mapswi ya ma ku ka dibhuku da wumbidi da Masalmo
42:4, 5, 11; 43:3-5. Ngako ngu txivangelo txo kari hi txo thuka hi hambana ni dibanza da Wukristu ngu mbimo nyana, ku khumbula ngu litsako li hi nga ngava nalo ti nga hi tsanisa. Hambi ku makhatoni ti nga engetelako txiwunda, ti nga tshumela ti hi khumbutisa ti to Txizimu dikhokhola dathu ni ku ti lava hi emela txona kasi ku mana kuhulukiswa.
w12 15/1 15 ¶2
U nga mahisa kutxani ti to gondo yako ya Bhiblia i va yi yi wuyelisako ni kutsakisa
MKOMBELO: Pontu yo khata ngu maha mkombelo. (Mas. 42:8) Ngu kutxani? Hi fanete kuwona gondo yathu ya Bhiblia kota txienge txa wukhozeli wathu. Ngu toneto, hi fanete hi kombela Jehovha ti to e hi ninga mialakanyo yo rula ni moya wakwe wo sawuleka. (Luka 11:13) Barbara awu i ku kale atxi thuma kota murumiwa a womba tiya: “Mbimo yotshe ni maha mkombelo ni si se khata kulera mwendo kugonda Bhiblia. Msana keto ni pfa Jehovha a di hafuhi ni nani ni kutsaka ngu ti ni ti mahako.” Kumaha mkombelo hi si se khata kugonda ti tula mialakanyo ni mbilu yathu kasi kuamukela sakudya sa moya.
U nga leki ‘mawoko ako me guma mtamo’
Jehovha a hi tsanisa ngu kuthumisa sialakanyiso si hi si manako ka mitshangano ya dibanza, ya txigava, ya m’ganga ni sikolwa sa sengeletano. Sikolwa soneso si nga hi vhuna kuthumela Txizimu ngu kutiningetela ka ditshuri, ku ti vekela makungu o thumela Txizimu ngu nzila ya tshuku ni kukhatalela wutixamuleli wathu wa Wukristu. (Masalmu 119:32) Ina awe khu tilavi kuvhunwa ngu tinzila toneto?
Jehovha a vhuni vathu vakwe ti to ve xula Vaamaleki ni Vaetiyopiya. A tshumete e tsanisa Nehemiya kumweko ni Vajudha ti to ve hetisa kuaka libhiyo la Jerusalema. Ngu ha ku fanako, Txizimu txi na hi ninga mtamo wo ya masoni hi txhumayela hambi hi di ni mivilelo. Nem hambi vamwane va txi hi kaneta, hi na mbi leka. (1 Pedro 5:10) Hi nga ti to hi no otela se hi wuka hi mana ti to Jehovha a thavisile sotshe sikarato sathu. Nathu hi fanete hi tikarata. Hi nga mahisa ku txani? Ti lava hi gonda Bhiblia ditshiku ni ditshiku, hi lulamisela ni kuya mitshanganoni divhiki ni divhiki, gondo ya m’thu apune ni wukhozeli wa mwaya ni ku maha mkombelo ka Jehovha. Hi nga tumeleli txilo txi hi lekisa kutsaniswa ngu Jehovha. U txi wona ti to ku ni ha mawoko ako ma wako, kombela txivhuno ka Jehovha. Se u gwita u wona nzila yi moya wa Txizimu wu ‘mahako ti to u xuva ni kuthuma kuranda ka txona’. (Vafilipiya 2:13) Kambe ina awe u nga si kota kutsanisa vamwane?
Tithomba ta moya
it-11242
Dixolwa
Amu ka mibhalo, dixolwa makhambi a mangi di kombetela amu ka sifananiso so kari. Jobe, atxi txhamusela txiemo txakwe txa kwa mbi tsakisa a wombile ti to ati “mahile ndiya ya maxolwa.” (Jobe 30:29) M’bhali wa masalmo, atxi womba-womba mayelano ni kuxulwa ka vathu va Txizimu aku ku thelako tingana, ti nga mahako atxi kombetela wukhalo awu wu nga txi lwiwa ka wona yimbi aha maxolwa ma nga txi manana kona kasi kudya sirumbi (wona Mas 68:23) a wombile tiya: “U nga hi funyeletela ka wukhalo wa dragoni [mwendo maxolwa.]” (Mas 44:19) Kurandelwa ka Jerusalema ngu Bhabhilona ngu 607 a si seta Kristu, ku theketile nzala ya hombe, ayi yi nga maha ti to va mame ve ñola ngu nzila yo biha vanana vawe. Ka mhaka yiya, Jeremiya a wombile ti to “vathu vangu” va palwa ngu maxolwa ma si kotako kumamisa vanana va ona.—Sid 4:3, 10.
3-9 KA JUNHO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU MASALMO 45-47
Ndando mayelano ni mtxhadho wa mfumeli
w14 15/2 9-10 ¶8-9
Tsaka ngu mtxhadho wa Txinvutana
Lera Masalmo 45:13, 14a. Muhorana a tiswa atxi “phatima ngutu” ka mtxhadho wa mfumeli. Ka Mtuletelo 21:2, ene a fananiswa ni didhoropa “Jerusalema wamphya,” a di “bombisetwe mkatawe.” Didhoropa donedo da nzumani di ti ni “wudhumo wa Txizimu” ni kuphatima “ko fana ni ka dirigwi da lisima ngutu, kufana ni dirigwi da jasperi do basa, nga kristali.” (Mtu. 21:10, 11) Wudhumo wa Jerusalema wamphya wu txhamusetwe ngu nzila yo tshura ka dibhuku da Mtuletelo. (Mtu. 21:18-21) Kha ti xamatisi aku m’bhali wa masalmo a dhanako muhorana kota wo “phatima.” Kha ti xamalisi nguko mtxhadho wuwa wu na mahekela nzumani.
Dihorana da tekwa di txi yiswa ka mteki i ku Mesiya. Ene wa di lulamisela “a txi di kuwula ngu mati, ni ku di basisa ngu dipswi.” Dona ndo “sawuleka, adi di ku si nga ni txionho.” (Vaef. 5:26, 27) Dihorana di fanete di txi ambala ngu nzila ayi yi fanekelako tximahakalo txonetxo. Nzila yi di nga ambala ngu yona ya txi fanekela tximahakalo txonetxo. Ku womba ditshuri, siambalo sa dona nza “nzalama yo lukelwa” di di bombisilwe ngu so tshura ngutu da heleketwa ka mfumeli. Ka mtxhadho wa Txinvutana di “ningilwe kuambala nkhatxwa wo basa wa linya yo khetima, yi ya lisima.” Nguko nkhatxwa wuwa wa linya wu kombisa mithumo yo lulama ya vasawuleki.”—Mtu. 19:8
Dibhuku da Mtuletelo di womba txani ngu wumangwana wako?
Ngu tihi ti Jehovha a no ti maha mbimo yi a no wona vathu vakwe va txi wukelwa? Ene a hi gela tiya: “Kuhenya kwangu ku na hoka tithonvuni kwangu.” (Eze. 38:18, 21-23) Dibhuku da Mtuletelo ndima 19 di txhamusela a ti ti no gwita ti maheka. Jehovha a na rumela mwanana wakwe kasi ku e ta emela vathu vakwe ni ku xula valala vakwe. Jesu a na thumisana kumweko ni dibutho da nzumani “i ku tingelozi to thembeka” kumweko ni va va 144.000. (Mtu. 17:14; 19:11-15) I na va yihi wuyelo ya yimbi yoneyo? Votshe vathu kumweko ni tisengeletano a ti ti wukelako Jehovha ti na loviswa!—Lera Mtuletelo 19:19-21.
Alakanya nzila yi ava va no huluka hamafuni va no tipfa ngu yona msana kova va di hulukile ka xanisa ya hombe ni ku loviswa ka valala va Txizimu. Eyo i na va mbimo yo tsakisa ngutu. Hambi ku ku no va ni litsako la hombe nzumani msana kova Bhabhilona wa hombe a di lovisilwe, ku na va ni timwani ti no tisa ngutu litsako. (Mtu. 19:1-3) Ngu tihi ta kona? I “mtxhadho wa Txinvutana” i ku kuhetiseka ka dibhuku da Mtuletelo.—Mtu. 19:6-9.
Ngu yihi mbimo wu no maheka mtxhadho wonewo? Votshe va 144.000 va na va va di nzumani na yi si se maheka Armagedhoni. Kambe eyo hi nga yona mbimo yi ku no va ni mtxhadho wa Txinvutana. (Lera Mtuletelo 21:1, 2.) Mtxhadho wa Txinvutana wu na maheka msana ka yimbi ya Armagedhoni ni ku votshe valala va Txizimu va ti lovisilwe.—Mas. 45:3, 4, 13-17.
it-21169
Yimbi
Kuguma ka yimbi, ku na va ni kurula hamafuni kudingana 1000 wa malembe. Dibhuku da masalmo a di di wombako ti to “MKOMA wa fuvisa tiyimbi kotshe ha mafuni; wa funyeletela wulaho, e wila ditxhari; ni kuhisa sikotxikani ha mndiloni” di ve ni kuhetiseka ngu dikhambi do khata mbimo yi Txizimu txi nga tisa kurula ka ditiko da Israyeli ngu kufunyetela matxhari a yimbi ya valala vawe. Msana ka kuva Kristu a di xute va xoxoteli va yimbi ka yimbi ya Armagedhoni, votshe vathu hamafuni va na ti dila ngu kurula. (Mas. 46:8-10) Ava va no mana hakelo ya wutomi wo mbi guma ngu va va nova va txi hundulusa matxhari awe me maha misuka, ni tingove tawe ti maha masikela; ni ku “kha va na mbi gondela kambe kulwa yimbi.” “Nguko txisofu txa Mkoma wa Mabutho a Tiyimbi, txi wombile.”—Isa 2:4; Mik 4:3, 4.
Tithomba ta moya
Ngu tihi ati Mfumo wa Txizimu wu no ta timaha?
Nji txani atxi txi no vhaleta tisengeletano ta wukanganyisi? Ina ku na va ni tisengeletano to tala msana ka Armagedhoni? Bhiblia yi womba tiya: “Kota nga ti Mkoma a nga hi thembisa, hi rinzela tinzuma ta tiphya ni ditiko da diphya, ahawa kululama ku nga aka kona.” (2 Pedro 3:13) Tinzuma ni ditiko da kale i mifumo ya wukanganyisi ni vakoma va kona. Se msana ko va yi di gumisilwe yi na vhaletwa ngu txani? Yi na vhaletwa ngu “tinzuma ta tiphya ni ditiko da diphya”. Tinzuma ta tiphya kuwombwa wukoma wa wuphya, i ku Mfumo wu wu nga mahelwa Jesu Kristu ni vafumi kulowe va 144.000. Se ditiko da diphya kuwombwa vathu va va fumwako ngu Mfumo wa Txizimu. Jesu ni vafumi kulowe va na etetela ngu kuhetiseka Jehovha Txizimu, awu i ku Txizimu txa kudikha. (1 Vakorinto 14:33) “Mafu a maphya” ma na va ma di lulamisetwe ngu nzila ya yinene. Ku na va ni vathu va vanene. (Masalmu 45:16, Tradução do Novo Mundo.) Vathu vonewo va na va va txi thangelwa ngu Kristu ni va va 144.000. Alakanya mbimo yi totshe tisengeletano ta wukanganyisi ti no va ti di gumisilwe, ku va ni sengeletano yimweyo dwe ayi yi no mbi thuka yi va ni wukanganyisi!
10-16 KA JUNHO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU MASALMO 48-50
Vaveleki—Tsanisani likholo la mwaya wanu ka sengeletano ya Jehovha
Wukhozeli wa ditshuri wa kumaha u mana litsako
Hi khozela Jehovha ngu kugonda dipswi dakwe di kutshumela hi gondisa vanana vathu ngu ngene. Ka masiku a Sabbata Vaisrayeli va si mahi mithumo yimwani kasiku ve tiha mbimo yo tsanisa wuxaka wawe ni Jehovha. (Eks. 31:16, 17) Vona va ti gondisa vanana vawe ngu Jehovha ni wunene wakwe. Nanathu hi fanete hi tiha mbimo yo lera ni kugonda Dipswi da Txizimu. Atiya nda lisima ka wukhozeli wathu ka Jehovha, nguko ti hi vhuna ti to hi tshuketa hafuhi ni nene. (Mas. 73:28) Ngako hi txi gonda Bhiblia kota mwaya ti nga vhuna vanana ti to ve kulisa wuxaka wawe ni Jehovha Tate wathu wa lirando.—Lera Masalmo 48:13.
w11 15/3 19 ¶5-7
U ni sivangelo so u tsaka
“Randelani didhoropa da Siyoni, mi di dhawula balani sitezi sa dona; Wonisisani ta tinene maguma a kona, wonisisani tinyumba ta kona ta wukoma, kasiku mi na sikota kuxawuta totshe, ka vanana va liveleko li litako.” (Mas. 48:12, 13) Ngu nzila yoneyo, m’bhali wa masalmo a kuzetile Vaisrayeli ku ve wona Jerusalema ngu hafuhi. Ina wa alakanyisisa ngu timhaka ta lisima ati ti nga txi khumbulwa ngu timwaya ta Vaisrayeli, a va va nga txi enda va ya ka didhoropa do sawuleka ve ya ka mibuso ya dilembe ni dilembe ni kutshumela ve wona dithempele do guleka? Ngu ditshuri va txi pfa matshanza yo bhulela “liveleko li li tako.”
Alakanyisisa ngu mfumeli wa txisikati wa Sabha awu makhatoni a nga txi kana-kana ati va nga txi ti womba mayelano ni wudhumo wa wukoma wa Solomoni kumweko ni wuzivi wa hombe a wu a nga ti nawo. Nji txani atxi txi nga mtsanisekisa ti to ati a nga txi tipfa i ti ditshuri? Ene a wombile tiya: “Ani ni si makholwi mapswi ako, niza ni txita, se maso angu ma ti wonile.” (2 Mak. 9:6) Ngu ditshuri, ati hi ti wonako ngu ‘maso athu’ ti nga hi gwesa ngutu.
U nga va vhunisa kutxani vanana vako ku ve wona ngu ‘maso awe’ sixamaliso sa sengeletano ya Jehovha? Ngako ku di ni Bhetele hafuhi ni ha u zumbako kona u nga leke ku yi endela. Ngu txikombiso, Mandy ni Bethany va txi zumba kona mu ka 1.500 kilometru ni Bhetele. Kambe mbimo yotshe vaveleki vawe va txi programara kuendela Bhetele ngutu-ngutu mbimo yi va nga ti ngadi majovhem. Vona va txhamusela tiya: “Hi si se endela Bhetele ngu dikhambi do khata hi txi pimisa ti to Bhetele wukhalo wo karata wu ti ko fanela vathu a va va nga kula ngu tanga. Kambe hi di ya mana majovhem aya ma nga txi thumela Jehovha ngu kuhiseka ni ku ma txi ti dhunda toneto. Hi woni ti to sengeletano ya Jehovha yi si gwiteli ha hi nga txi zumba kona dwe, ni ku otshe makhambi ya hi nga txiya Bhetele hi txi mana mtamo.” Kuwona sengeletano ya Txizimu ngu hafuhi ti vhuni Mandy ni Bethany ku ve va vanyaphandule ni ku ku di pindile mbimo yo kari va rambilwe ku ya thuma Bhetele ngu mbimonyana.
w12 15/8 12 ¶5
Tiñoleni kota vathu ava va no hanya ka Mfumo wa Txizimu!
Gonda ngu matimu. Awu a lavako kulumba mfumo wo kari wa mafu ti lava e gonda mayelano ni Mfumo wonewo. Ngu ha kufanako ava va lavako kulumba Mfumo wa Txizimu va fanete kugonda kwati totshe ti va nga tikotako ngu Mfumo wa Txizimu. Wona txikombiso txa vanana va Kora a va va nga txi thumela Israyeli wa kale. Va txi dhunda ngutu didhoropa da Jerusalema ni wukhalo wa wukhozeli ni kutshumela ve womba-womba ngu matimu a didhoropa. Va si tsakiswi basi ngu kutshura ka didhoropa, kambe va txi tsakiswa ngu ti didhoropa ni wukhalo wa wukhozeli si nga txi emela tona. Jerusalema i ti didhoropa da ‘Mkoma wo guleka’ Jehovha, ni ku i ti kona mzinda ka wukhozeli wa ditshuri. I ti kona hale ku nga txi gondiswa milayo ya Txizimu. Ava va nga txi fumwa ngu Mkoma wa Jerusalema i ti vathu ava va nga txi tsakelwa ni kurandwa ngu Jehovha. (Lera Masalmo 48:1, 2, 9, 12, 13, Tradução do Novo Mundo.) Kufana ni vona, ina wa ti tsakela kugonda ni kubhulela vamwani mayelano ni matimu ya sengeletano ya Jehovha ya hamafuni? U txi ya masoni u gonda ngu sengeletano ya Jehovha ni nzila yi a seketelako ngu yona vathu vakwe, Mfumo wa Txizimu wu na va wa ditshuri ngutu kwako. Eto ti na kulisa kunavela kwako ko txhumayela mahungu a manene.—Jer. 9:24; Luka 4:43.
Tithomba ta moya
it-2805
Tithomba
Kota ditiko do katekiswa, Vaisrayeli va ndi na dya ni kusela atxi va ndi no txi lava (1Vafu 4:20; Ekl 5:18, 19), ni ku tithomba toneto ti txi va vhiketa ka vusiwana. (Mav 10:15; Ekl 7:12) Hambiku ti nga txi tsimbilelana ni txikongomelo txa Jehovha txo Vaisrayeli ve ti dila ngu wuyelo ya mthumo wawe (wona Mav 6:6-11; 20:13; 24:33, 34), ene a tshumete e tsaniseka ka ti to va bhasopiswa ka phango yo divala ti to Jehovha ngene a nga ti va mahile ve va ni tithomba ni kukhata kuthemba tithomba toneto. (Dhew 8:7-17; Mas 49:6-9; Mav 11:4; 18:10, 11; Jer 9:23, 24) A va khumbutisile ti to tithomba i di ta mbimo nyana (Mav 23:4, 5), ti si na kuningelwa ka Txizimu kota mterulo kasi kuhulukisa m’thu ka lifo (Mas 49:6, 7) ni ku ti si nga ni txivhuno txa txilo ka vafi (Mas 49:16, 17; Ekl 5:15). Ene a va kombile ti to kuninga tithomba lisima ali li si faneliko, ti ndi na va maha va si tsakelwi ngu Jehovha. (Mav 28:20; wona ni Jer 5:26-28; 17:9-11) Va tshumete ve kuzetwa ku ve ‘dhunda MKOMA ngu yotshe thomba yawe.’—Mav 3:9.
17-23 KA JUNHO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU MASALMO 51-53
U nga maha txani kasi kuvayilela kumaha sionho sa hombe
U nga leke mbilu yako yi jokotelwa ngu Sathani!
Ka Mavingu 4:23, dipswi “mbilu” di womba mialakanyo yathu, matipfelo athu, sikongomelo sathu ni minavelo yathu. Di womba ti hi ku ngu tona mbiluni kwathu, i si nga ti hi wonekisako tona ngu hahanze.
He gonde ngu txikombiso txa dihanyo da dinene ti to hi wona lisima lo ziva ti hi nga zumbisa tona mbiluni. Txo khata, ti to hi zumba hi di ni dihanyo da dinene, hi fanete hi sawula kudya sa sinene, ni txhukumisa mmidi, ti patako kututuma. Ngu kufana ti to hi va di dihanyo da dinene ngu didhawa da moya hi fanete hi sawula sakudya sa sinene sa moya ni kukombisa likholo ti fanako ni kututuma. Likholo lonelo hi li kombisa ngu kuthumisa ati hi ti gondako ni kugela vamwani ati hi ti kholwako. (Var. 10:8-10; Jak. 2:26) Txa wumbidi, hi nga woneka nga hi vatomi ngu hahanze, kambe hi di ni malwati ngu mndani. Ngu kufana, kuñoleka ngu mithumo ya moya ti nga woneka nga hi ni likholo lo tsana, kambe ngu mndani hi di ni minavelo yo biha (1 Vak. 10:12; Jak. 1:14, 15) Hi fanete kukhumbula ti to Sathani a lava kunyetisa mapimo athu. Ene a thumisa txani ti to e maha toneto? Hi nga tivhikelisa kutxani?
w15 15/6 14 ¶5-6
Awe u nga simama u di basile
Jehovha a ni vhuna ku hi simama hi lwisana ni mialakanyo ya nzambwa ngako hi txi maha mkombelo kwawe yotshe mbimo. Ngako hi txi tshuketa ka Jehovha ngu mkombelo ene a na tshuketa kwathu. Ngu wuha ene wa hi ninga moya wakwe wo sawuleka, se eto ti hi tsanisa ku hi simama hi ti emisela kuvayilela mialakanyo ya nzambwa ni simama hi di basile. Ngako hi txi maha mkombelo, hi nga gela Jehovha ti to hi lava ku mialakanyo yathu yi va ayi yi m’tsakisako. (Mas. 19:14) Ngu ku ti veka hahatshi hi nga mu kombela ti to e hi xolisisa ngako ku di ni kunavela ko biha ka mbilu yathu aku ku nga hi mahako hi ona. (Mas. 139:23, 24) Mbimo yotshe, kombela Jehovha e kuvhuna kuvayilela mahanyelo o biha u maha ati i ku tona hambi ti si hehuki.—Mat. 6:13.
Ti nga maha mbimo yi hi nga si se gonda ditshuri hi txi dhunda timhaka ti Jehovha ati nyenyako. Ka mhaka yiya, a nga hi vhuna kumaha kutxitxa aku kulavekako kasi kusimama hi mthumela ngu nzila ayi yi lavekako. Mkoma Dhavhidha a tumete toneto. Msana ko maha txionho txa wugango ni Bhate-sebha ene a kombete ka Jehovha atxi: “Ni he mbilu ya yinene; wuseta m’hefemulo wangu, u txi wu tsanisa.” (Mas. 51:10, 12) Ngako hi txi khala kuva ni mahanyelo a nzambwa, se hi txi nga txi lwisana nawo, Jehovha a nga hi vhuna ku hi navela ku mu engisa ni kumaha ati ti nga lulama. Hambi i di ti to minavelo yo biha yi zimile mikuluti ni ku makhambi a mangi ya xasela mialakanyo yathu yo basa, Jehovha a nga kongomisa tinzila tathu kasi ku hi engisa sirumo sakwe ni kusikota ku si londisa ditshiku ni ditshiku. Ene a nga hi vhuna ti to tximwani ni tximwani txo biha txi si hi tsulupeti.—Mas. 119:133.
Tithomba ta moya
it-1644
Dhowege
Muedhomi a nga txi thuma kota mthangeli wa hombe ka vadyisi va Mkoma Sawule, i ti mthumo wa muwoneleli, awu wu nga ti ni wutixamuleli (1Sa 21:7; 22:9 NM) Ati ti wonekisako tona Dhowege i ti mlondeteli. Ngu kuva a di “thavisilwe masoni ka Jehovha” a khe Nobhe, ti nga mahako i di ngu mhaka ya txixambanyo txa nzambwa mwendo tshekela, Dhowege a ti wone mbimo yi mphaxeli wa hombe Ayimeleki a nga ningela mapawu o sawuleka ni ditxhari da Goliya ka Dhavhidha. Ngu kutsimbila ka mbimo, mbimo yi Sawule, a nga ya ka sithumi sakwe, a wombile ti to va ti ni mawonelo o mu wukela, se Dhowege a wombile ati a nga ti wona a khe Nobhe. Msana ko dhana Mphaxeli wa hombe, kumweko ni vamwani vaphaxeli va khe Nobhe, se ve wotisa Ayimeleki, Sawule a to humisa mthetho wa ti to vadayi ve daya votshe Vaphaxeli. Mbimo yi va nga lamba, Dhowege ngu kurumwa ngu Sawule a to tekela ku vhuthu e ya daya 85 wa vaphaxeli. Msana ka tximahakalo txiya, Dhowege a lovisile Nobhe, ngu kudaya votshe vathu va ditiko dileya majovhem ni vo kula ngu tanga, kumweko ni sihari.—1Sa 22:6-20.
Nga ha ti nga kombiswa ngu kona ka msungo mhaka wa kapitulo 52 ya masalmo, Dhavhidha a bhate tiya mayelano ni Dhowege: “U pimisa kumaha to biha dwe ka vamwani; lidimi lako li fana ni txigatxani txo hinda, li sika makuhu. U dhunda wubihi kupinda wunene, u dhunda makuhu kupinda ditshuri. U dhunda kuhaxula ngu mapswi, totshe ti u wombako i makuhu.”—Mas 52:2-4.
24-30 KA JUNHO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU MASALMO 54–56
Txizimu txi didhawani kwako
w06 1/8 22 ¶10-11
Txhariha u thava Txizimu!
Ditshiku dimwani, Dhavhidha a tutumile eya ka Akisi Mfumeli wa didhoropa da Vafilista wa Gati, ka didhoropa da Goliya. (1 Samuwele 21:10-15) Sithumi sa mfumeli si wombile ti to Dhavhidha i ti mlala wa ditiko dile. Se Dhavhidha a mahile txani ka txiemo txonetxo txo karata? Ene a tute mbilu yakwe ngu ku maha mkombelo ka Jehovha. (Masalmo 56:1-4, 11-13) Hambiku Dhavhidha ti nga lava e ti maha m’thu wo xanga kasi ku e kota ku huluka ka txiemo txile, ene a txi tiziva ti to i Jehovha a nga mu hulukisa ni ku katekisa mizamo yakwe. Ngu ku gela Jehovha ni ku tshumela e mthemba ngu mbilu yotshe, eto ti vekile hakubasani ti to Dhavhidha a ti txi thava Txizimu.—Masalmo 34:4-6, 9-11.
Kufana ni Dhavhidha, hi nga kombisa ti to ha thava Txizimu ngu kuthemba ka txithembiso txa txona txa ti to txi na hi vhuna ngako hi txi manana ni sikarato. Dhavhidha a wombile tiya: “Ningela nzila yako ka Mkoma; themba kwakwe, se ene a na maha totshe.” (Masalmo 37:5) Eto kha ti wombi tona ti to hi no gela Jehovha sikarato sathu hi gwita hi khutarela mawoko hi pimisa ti to Jehovha a na hi mahela totshe. Dhavhidha kha nga gwitela ko maha mkombelo e kombela txivhuno e gwita e khutarela mawoko. Ene a thumisile wusikoti ni wuzivi wakwe awu Jehovha a nga mninga kasi ku e kota kuwonisana ni txikarato. Ngu toneto, Dhavhidha a txi tiziva ti to a si na kuhumelela ngu kona ha ka mtamo wakwe. Nathu hi fanete kumaha ati ti fanako, Msana ko va hi di mahile totshe ati hi nga ti kotako, hi fanete hi leka totshe manzani ka Jehovha. Ngu ditshuri, kha ti ngaho ati hi nga ti mahako hahanze ko themba Jehovha. Ahawa ngu kona hi fanelako kukombisa kuthava kwathu Txizimu ngu ditshuri. Hi nga thavelelwa ngu mapswi ya ma nga bhalwa ngu Dhavhidha a txi: “Mkoma a dhunda vale va mthavako.”—Masalmo 25:14.
cl 243 ¶9
Kha txi ngaho atxi txi nga hi “hambanisako ni lirando la Txizimu”
Jehovha wa ninga lisima kutsanisela kwathu. (Matewu 24:13) Alakanya ti to Sathani a lava u tshuralela Jehovha. Ditshiku ni ditshiku di u thembekako ka Txizimu ti ku ninga mkhanjo wo u kaneta makuhu a Sathani. (Mavingu 27:11) Hi nga yotshe mbimo ti hehukako kutsanisela. Sikarato sa dihanyo, sikarato sa timale, kuvilela, ni simwani sikarato si nga maha ti to ditshiku ni ditshiku di va txikarato. Kusewuka ka to kari ati hi ti rinzelako ti nga hi maha hi godhola ngutu. (Mavingu 13:12) Ngako hi txi simama hi di tsani ka siduko siya, Jehovha wa ninga lisima kutsanisela kwathu. Ngu toneto Mkoma Dhavhidha a nga kombela ti to Txizimu txi veketa mirongo yakwe amu ka “txiya” e tshumela e engetela tiya ngu ku tsaniseka: “Ina totsheto khwa bhala dibhukuni kwako, kani?” (Masalmo 56:8) Kha hi kana kani ti to Jehovha wa ninga lisima mirongo yathu ni sikarato asi hi si tsaniselako mbimo yi hi emako hi di thembekile kwakwe, kha ti divale toneto. Timhaka ta lisima ngutu masoni ka Jehovha.
Lirando la Jehovha li nga hi vhuna kuxula kuthava
Sathani wa tiziva ti to wutomi mbwa lisima kwathu. Se ene a womba ti to hi nga ningela sotshe hambi ku onha wuxaka wathu ni Jehovha kasi ku ponisa wutomi wathu. (Jobe 2:4, 5) Kambe Sathani o hemba. Kambe aku “awu a fumako lifo i ku ene Sathani”, wa londola kuthava aku hi ku nako ka mtumbuluko ko thava lifo ti to e hi maha hi leka kuthumela Jehovha. (Vaheb. 2:14, 15) Makhambi mamwani Sathani a nga hi dhukisela ngu ku daya vakhozeli vamwani va Jehovha ngako va si landuli likholo lawe. Mbimo yimwani Sathani a nga londola nga ku hi di ni sikarato sa malwati a hombe kasi ku hi maha hi tumela mrende mwendo kutumela kuthumwa ngu nzila a yi yi no ndaka milayo ya Jehovha. Va dhokodhela ni maxaka athu ma nga hi sinzisa ti to hi tumela kuthela mnoha atiya i ku kundaka mlayo wa Txizimu.
Kha nga ho kwathu a lavako kufa, hambi keto ha ti ziva ti to Jehovha kha nambi leka ku hi randa hambi hi ti fite. (Lera Varoma 8:37-39.) Ngako vangana va Jehovha va txi fa ene wa va khumbula ni ku kwakwe kha va fa. (Luka 20:37, 38) Ene wa ti lava kutshumela eva wusa. (Jobe 14:15) Jehovha a hakete presu yo dhula kasi ku hi “mana wutomi wo mbi guma.” (Joh. 3:16) Athu ha tiziva ti to Jehovha wa hi randa ngutu ni ku wa hi khatalela. Se ngako hi txi manana ni malwati a hombe hahanze ko leka Jehovha athu hi ya kwakwe kasi ku hi ya kombela kuthavelelwa, wutxhari ni mtamo. Atiya ngu ti Valérie ni mwamna wakwe va nga ti maha.—Mas. 41:3.
Tithomba ta moya
it-1857-858
Kuziva ta wumangwana
Minavelo ya wukanganyisi ya Judhasi Iskariyoti yi hetisisile wuprofeti wa Jehovha ni ku yi kombisile hakubasani ti to Jehovha wa ziva ta wu mangwana kufana ni ti ti di no humelela mwanana wakwe. (Mas 41:9; 55:12, 13; 109:8; Mith 1:16-20) Kambe, hi nge wombi ti to Txizimu txi ti wombile ti to Judhasi ngene a ndino maha toneto. Wuprofeti wu ti wombile ti to mmweyo wa vangana va Jesu va hafu a di na mu xavisa, kambe wu si veki hakubasani ti to i ndi na va mani. Hahanze keto, ti ndi na va ti di hambanile ni matshina a milayo ya Bhiblia ku Txizimu txi womba mithumo ya Judhasi. Txirumo txi txi nga wombwa ngu mpostoli ngu txiya: “U nga tutumele kusanzeka manza m’thu kasiku u si rwali sionho sa mmwani. Awe upune ti ñole, u txi zumba u di basile mbilu.” (1Tim 5:22; fananisa ni 3:6) Jesu kukombisa ti to a txi karateka ngu ku la kusawula 12 wa vapostoli ngu nzila ya wutxhari ni ya yinene, a hetile wusiku wotshe a txi maha mkombelo ka tate wakwe na a si se zivisa txisungo txakwe. (Luk 6:12-16) I di ti to Txizimu txi ti ko tekela kuwomba ti to Judhasi i ndi nava mkanganyisi, se kota wuyelo mkongomiso ni sialakanyiso sa Txizimu si si pfisiseki, ni ku, ngu kuya ngu txirumo, a ndi na rwala sionho asi a nga maha.
Ngu toneto, ti hakubasani ti to, mbimo yi Judhasi a nga sawulwa kota mpostoli, mbilu yakwe yi si kombise ti to a ti ni mahanyelo a wukanganyisi. Ene a tumelete ti to ‘mkoloti wo bava wu kula’ se kota wuyelo wu jikisile mapimo akwe se e tumela i singa mkongomiso wa Txizimu kambe wa Sathani Dhiyabhulosi ka minavelo yo pa ni ya wukanganyisi. (Vaheb 12:14, 15; Joh 13:2; Mith 1:24, 25; Jak 1:14, 15; Tshumela u wona JUDHA N.o 4.) Mbimo yi minavelo yoneyo yi ndi no va yi di kute, ene Jesu ngu kukongoma a ndi na sikota kuwona ati ti ku mbiluni ka Judhasi e tshumela e womba wukanganyisi awu wu nga ti ni Judhasi.—Joh 13:10, 11.