Simama u di tsakile mbimo yi u khatalelako vamwani

1-2. Jehovha a tipfisa kutxani mbimo yi hi khatalelako vamwani? (Mavingu 19:17) (Wona ni mifota.)

MWANATHU Jin-yeol wa Coreia a womba tiya: “Ani ni msikati wangu hi ni 32 wa malembe hi di txhadhile, kambe se kupinda 5 wa malembe atxi lwala ni ku tilava ni m’khatalela. Ene a xuphwa ngu malwati ya ma dhanwako ku i parkinson ni ku ta mkaratela kumexa mmidi wakwe. Ani na m’dhunda ngutu msikati wangu ni ku na tidhunda ku m’khatalela. Ka wusiku wumwani ni wumwani ene a otela ka m’bhedhu wa valwati, se ani na otela didhawani kwakwe hi di ñolani manza.”

² Ina ti lava u khatalela m’thu wu u m’dhundako wo fana ni mveleki wako, mkatako, mwanana mwendo mngana? Ngu ditshuri, awe wa tsaka ngu kukhatalela vathu vonevo ni ku wa va dhunda ngutu. Ni ku eto ti kombisa ti to wa m’dhunda ngutu Jehovha. (1 Tim. 5:4, 8; Jak. 1:27) Hambiketo, hi nga mbimo yotshe ti hehukako kukhatalela ava hi va dhundako. Mbimo yimwani hi nga thuka hi tipfa nga ho va hokha hi wonisanako ni sikarato. Kutilava u nga seka aha ku ku ni vathu kambe u di wekha wa karateka u tshumela u dila. (Mas. 6:6) Ti nga maha vamwani va si ti woni ati u wonisanako nato, kambe Jehovha mbimo yotshe wa tiwona. (Fananisa ni Eksodha 3:7.) Mirongo yako ni mizamo yako nja lisima ngutu kwakwe. (Mas. 56:8; 126:5) Ene wa tiwona totshe ti u mahako kasiku u vhuna vamwani. Jehovha a womba ti to mbimo yi u khatalelako ava u va dhundako, u mahela ene, ngu toneto a na kuhakela ngu totshe ti u ti mahako.—Lera Mavingu 19:17.

3. Ngu sihi sikarato asi Abrahamu ni Sara va nga wonisana naso mbimo yi va nga txi khatalela Tera?

³ Bhiblia yi ni didungula da dingi di wombawombako ngu vathu ava ti nga lava ve khatalela vamwani. Wona txikombiso txa Abrahamu ni Sara. Mbimo yi va nga khukha Uri, tate wawe, Tera, ati ni 200 wa malembe. Phela ti lavile ve khukha nayo. Vona va tsimbite mpfuka wo lapha ngutu wa 960 wa makilometro kala Harani. (Gen. 11:31, 32) Kha ti kanakanisi to Abrahamu ni Sara va txi m’dhunda ngutu Tera. Kambe hi nga alakanya nzila yi va nga txi tipfa ngu yona va txi m’khatalela mbimo yi va nga ti enda. Vona va ti enda ngu kuthumisa makamelo mwendo timbongola, se eto ti nga maha ti di mkaratete ngutu Tera ngu ku a nga ti kumbile. Kutilava Abrahamu ni Sara mbimo yimwani va txi tipfa va di karate ni kuguma mtamo. Kambe Jehovha ava tsanisile ni ku va ninga mtamo wu va nga txi wu lava. Se aku Jehovha a nga khatalela Abrahamu ni Sara, tsaniseka to nawe a na kukhatalela ni ku kuninga mtamo.—Mas. 55:22.

4. Hi na bhula ngu txani ka gondo yiya?

⁴ Litsako li nga kuvhuna mbimo yi u khatalelako vamwani. (Mav. 15:13) Khumbula ti to awe u nga simama u di tsakile hambi wutomi wu txi karata. (Jak. 1:2, 3) Se hi nga li sakulelisa kutxani litsako lonelo? Nzila yimwani yo maha toneto ngu themba Jehovha ni kumaha mkombelo u mkombela ku e kuvhuna kasiku u va ni mawonelo a manene. Ka gondo yiya, hi na wona timwani ati ava va khatalelako vamwani va nga ti mahako kasiku va simama va di tsakile. Hi na tshumela hi wona ati vamwani va nga ti mahako kasiku veva vhuna. Kukhata he bhuleni ngu ti to ngu kutxani ava va khatalelako vamwani ti txi lava ve simama va di tsakile ni kutshumela hi wona sikarato asi si nga va pelako litsako lawe.

NGU KUTXANI TI NGA KARATAKO KUSIMAMA U DI TSAKILE MBIMO YI U KHATALELAKO VAMWANI?

5. Ngu kutxani ava va khatalelako vamwani ti txi lava ve simama va di tsakile?

⁵ Ngaku awu a khatalelako vamwani a txo luza litsako lakwe, ti nga hehuka ku e karala. (Mav. 24:10) Ngaku a txo godhola ti nga mkaratela ku e va khatalela ngu nzila ya yinene. Se nji txani atxi txi nga pelako litsako la vale va khatalelako vamwani?

6. Ngu kutxani kukhatalela vamwani ti txi karalisana?

⁶ Kukhatalela vamwani ti nga karalisana ngutu. Mwanathu Leah a womba tiya: “Hambi ni di vite ni ditshiku da dinene, mbimo yi diswako ni tipfa ni di karate ngutu. Makhambi mamwani ta ni karatela hambi ni ku xamula ni ma mesaji.” Vamwani ta va karatela kumana mbimo yo humula ni ku otela maora o dingana. Mwanathu mmwani awu a dhanwako ku i Inés a womba tiya: “Na maha mizamo kasiku ni otela mbimo yo dingana. Kambe ti lava ni wuka makhambi a mangi ni wusiku kasiku ni khatalela masale wangu. Ani ni mwamna wangu hi ni malembe hi si khali kuhuma maferiya.” Se vamwani kha va tikoti kuya kuhungalani ni vangana vawe ni ku ti lava va si tumeli siavelo simwani sa moya nguku va heta mbimo yo tala va txi khatalela avale vava dhundako. Ngu toneto, vona va tipfa va di vokha ni ku va karateka nguku va si tikotiko kumaha ati va nga txi tsakela ku timaha.

7. Nji txani txi mahako ti to ava va khatalelako vamwani ve tipfa mnando?

⁷ Ava va khatalelako vamwani ti nga maha ve lwisana ni kukarateka mwendo ku tipfa mnando. Mwanathu Jessica a womba tiya: “Ni lwisana ni kutandeka kwangu. Mbimo yi ni ti mahelako tangu ni tipfa ni txo sakana ni mbimo ayi ni ndi no yi thumisa kasiku khatalela awule a lwalako.” Vamwani va karateka nguku va si tikotiko kumaha totshe kasi ku vhuna awu va m’dhundako. Se vamwani va nga thuka ve pimisa ti to kha va na mbi sikota kusimama ve khatalela m’thu eneyo, mwendo ku ve karateka ngu kuva va di mahile mwendo kuwomba ati ti si tsakisiko awule va mkhatalelako. (Jak. 3:2) Kasi vamwani va karateka ngu kuwona m’thu wu va mzivako adi ni mtamo ni dihanyo da dinene asi tshukwali ka malwati akwe ni ku ti tikomba nga a nambi hanya. Mwanathu Barbara a womba tiya: “Ta ni karatela ngutu kuwona m’thu wu ni mdhundako atxi ya e piyorara ngu malwati.”

8. Ngu kutxani kubonga i di ta lisima? Ningela txikombiso.

⁸ Ava va khatalelako vamwani va nga pimisa ti to vamwani kha va ningi lisima mthumo wu va wu mahako. Ngu kutxani? Nguku ta kala ku ve bongwa mwendo kundunduzelwa ngu mthumo wawe ni mizamo yawe. Mapswi a madotho o bonga ma nga va vhuna ngutu. (1 Vat. 5:18) Mwanathu Melissa a womba tiya: “Mbimo yimwani na dila. Kambe mbimo yi awu ni mkhatalelako a wombako tiya: ‘Na bonga ngu totshe ti u ti mahako,’ mbilu yangu ya pepa! Mapswi awa ma ni vhuna ku di txitxa ni va ni mtamo wo ni simama ni mkhatalela.” Mwanathu Ahmadu wa txhamusela nzila yi mapswi o bonga ma m’gwesako ngu yona. Ene ni msikati wakwe va khatalela sobrinya wawe awu va zumbako nayo, a xuphwako ngu malwati o tshanuka. Ene a womba tiya: “Hambiku sobrinya wangu a si yi pfisisiko mizamo yotshe ayi hi yi mahako kasiku hi m’khatalela, athu ha tsaka nguto mbimo yi a kombisako kubonga ni ku hi gela to wa hi dhunda.”

U NGA MAHA TXANI KASIKU U SIMAMA U DI TSAKILE?

9. Ava va khatalelako vamwani va nga tikombisisa kutxani ti to va dinganisela?

⁹ Vana wo dinganisela. (Mav. 11:2) Hi nga totshe ti hi nga tikotako ku timaha. Ngawe u no ti mahela txisungo txa ti u no timaha ni ku mbimo yimwani ti na lava u lamba ati vamwani va ku kombelako ku u timaha. Ngaku eto ti txi maheka, u nga karateke. Eto ti kombisa ti to u m’thu wo dinganisela. Se ngaku vamwani va txi lava ku kuvhuna, tumela. Mwanathu Jay a womba tiya: “Kha ngaho awu a ku ni mbimo ni mtamo wo maha totshe ati a ti tsakelako. Kupfisisa eto ti na hi vhuna ku hi simama hi di tsakile.”

10. Ngu kutxani i di la lisima ku ava va khatalelako vamwani ve va vathu vo pfisisa? (Mavingu 19:11)

¹⁰ Vana m’thu wo pfisisa. (Lera Mavingu 19:11.) Ngaku u di m’thu wo pfisisa u na simama u di thuthile ngaku vamwani va txi kuvhuka. M’thu wo pfisisa wa zama kuwona to ngu kutxani m’thu atxi maha to maha ngu nzila yo kari. Txo mbi tsakisa ngu ti to malwati mamwani ma maha to m’thu e maha timhaka ati ngu mtolovelo asi ti mahiko. (Ekl. 7:7) Ngu txikombiso, m’thu wu u mzivako ngu kukombisa wunene a nga khata ku kuñola ngu nzila yo biha, e kubhongela, e kusolasola ni kwa mbi bonga ati u mmahelako. Ngaku u txi khatalela m’thu wu a lwalako ngutu, ndatinene ku ma ziva kwati malwati akwe. Ngaku u txi ma ziva malwati akwe, ti na kuhehukela kupfisisa ti to ati a ti mahako i mhaka malwati akwe hi nga ku o ti mahisa.—Mav. 14:29.

11. Ngu tihi timhaka ta lisima ati ava va khatalelako vamwani va fanelako kutimaha ditshiku ni ditshiku? (Masalmo 132:4, 5)

¹¹ Tihe mbimo yo tsanisa wungana wako ni Jehovha. Mbimo yimwani ndatinene kutiha mbimo yo maha a ti “i ku ta lisima ngutu.” (Vaf. 1:10) Timwani ati i ku ta lisima ngutu ngu tsanisa wungana wathu ni Jehovha. Mkoma Dhavhidha ati thangetisa wukhozeli wa Jehovha ka wutomi wakwe. (Lera Masalmo 132:4, 5.) Ngu ha kufanako, ndatinene ku nawe u tiha mbimo ditshiku ni ditshiku yo gonda Bhiblia ni kumaha mkombelo. Mwanathu Elisha a womba tiya: “Atxi txi ni vhunako kusimama ni di tsakile ngu maha mkombelo ni kualakanyisisa ngu mapswi aya ma ku ka dibhuku da Masalmo. Kumaha mkombelo ta ni vhuna ngutu. Ditshiku ni ditshiku na maha mkombelo kasiku ni va m’thu wo thutha.”

12. Ngu kutxani ava va khatalako vamwani ti txi lava ve tiha mbimo yo khatalela dihanyo dawe?

¹² Tihe mbimo yo khatalela dihanyo dako. Ava va khatalelako vamwani va nga zumba va di bhisi aha koza ve pwata ni mbimo yo khatalela dihanyo dawe, ve pwata ni mbimo yo ya xava sakudya asi si ningako dihanyo. Kudya sakudya sasinene ni kutxhukumisa mmidi ti nga hi vhuna ku va ni dihanyo da dinene ni mialakanyo ya yinene. Se ti singa ni mhaka ni mbimo ya yidotho ayi u ku nayo, zama kudya sakudya sa dihanyo ni kutxhukumisa mmidi mbimo yotshe. (Vaef. 5:15, 16) Tximwani, otela maora o dingana. (Ekl. 4:6) Vazivi va ta dihanyo va womba ti to kuotela mbimo yo dingana ta vhuna wongo ku wu thuma ngu nzila ya yinene. Dibhuku dimwani adi di wombawombako ngu ta dihanyo di womba ti to m’thu wu a otelako maora o dingana wa pumba kuvilela, ni ku ta vhuna m’thu e va wo thutha mbimo yi a wonisanako ni sikarato. Tshumela u tiha mbimo yo hungala. (Ekl. 8:15) Mwanathu mmwani awu a khatalelako m’thu awu a m’dhundako wa hi gela ati ti mvhunako ku e simama adi tsakile. Ene a womba tiya: “Ngaku ku txi huma ditambo na zama ku huma hahanze ni ya ora masani ni ku ngu magwito ka mtxima na tiha mbimo yo ya hungala ni mngana wangu.”

13. Ngu kutxani i di tatinene kuseka? (Mavingu 17:22)

¹³ Vana m’thu wo dhunda kuseka. (Lera Mavingu 17:22; Ekl. 3:1, 4) Kuseka ta vhuna dihanyo dathu ni mapimo athu. Mbimo yi hi khatalelako m’thu wo kari ku nga humelela timhaka to hi sa tiemela. Kambe ngaku u txi zama kuseka ka siemo soneso so mbi si emela, ti na kuhehukela ku si tsanisela. Ni ku kuseka ni m’thu wu u mkhatalelako ti na tsanisa wuxaka wanu.

14. Ngu kutxani kubhula ni mngana awu u mthembako i di tatinene?

¹⁴ Gela mngana wako matipfelo ako. Ti singa ni mhaka ni mizamo yi hi yi mahako hi nga tipfa hi di karatekile. Ka mbimo yoneyo i ngava tatinene kugela mngana wako awu a no engiselisisa kwati ati u tipfisako tona. (Mav. 17:17) Mapswi akwe o tsanisa ti nga maha me va mrende kasiku u simama u di tsakile.—Mav. 12:25.

15. Ngu kutxani kuveka mapimo ka themba yathu ti nga hi tiselako litsako?

¹⁵ Tialakanye u di Paradhesi ni wu u mkhatalelako. Zama kukhumbula ti to kukhatalela vamwani nda mbimonyana ni ku etxo i singa txikongomelo txa Jehovha txo hi khatalela valwati. (2 Vak. 4:16-18) “Wutomi wa ditshuri” wu nga txi ta. (1 Tim. 6:19) Awe u nga mana litsako ngu kubhula ni wu u mkhatalelako mayelano ni ti mi no ta timaha kumweko mi di ka Paradhesi. (Isaya 33:24; 65:21) Mwanathu mmwani wa txisikati a dhanwako ku i Heather a womba tiya: “Mbimo yotshe na tidhunda kubhula ni wu ni mkhatalelako ti to i singa kale hi na ta runga simaha kumweko, hi tutuma kumweko, hi gadha mabhasikeni, hi maha mapawa ni kubhikela sakudya so tshamba avale va no ta wuswa. Ngu wumwewo ha m’bonga Jehovha ngu themba yiya.”

VHUNA AVALE VA KHATALELAKO VAMWANI

16. Hi nga va vhunisa kutxani avale va khatalelako vamwani? (Wona ni mfota.)

¹⁶ Vhuna avale va khatalelako vamwani kasiku ve va ni mbimo yo ve ti mahela tawe. Hotshethu dibanzani hi nga vhuna avale va khatalelako vamwani. Kota wuyelo, awu a khatalelako vamwani a na mana mbimo yo humula ni ku ti mahela takwe. (Vag. 6:2) Vahuweleli vamwani va maha txiemiso divhiki ni divhiki txo ya vhuna ava va khatalelako vamwani. Mwanathu Natalya, awu a khatalelako mwamna wakwe awu a nga oma siro, a womba tiya: “Mwanathu mmwani dibanzani wa ta kumweko mwendo kumbidi ngu divhiki a ta pfuxela mwamna wangu. Wa tsula nayo kutxhumayelani, va bhula ni kusixtira mavhidhiyo kumweko. Mbimo yoneyo nja lisima ngutu ka mwamna wangu ni ku nani na mana mbimo yo ni ti khatalela ni ku ti mahela tangu.” Ka siemo simwani, ndatinene ku u tsula u ya otela mtini ka wu a lwalako kasiku awu a mkhatalelako e mana mbimo yo humula.

17. Hi nga va vhunisa kutxani ava va khatalelako vamwani hi di mitshanganoni?

¹⁷ Vhuna ava va khatalelako vamwani mitshanganoni. Ava va khatalelako vamwani ti nga maha va si vhuneki kwati ka mitshangano ya dibanza, ka ma asembleya mwendo ka ma kongreso ngu ku va zumbako va di nõlekile ngu kukhatalela wu va m’dhundako. Vanathu dibanzani va nga ti ningeta kasiku ve zumba ni wu a khatalelwako ngu mbimo ya mitshangano. Se i di ti to awu a khatalelwako ti lava e zumba mtini mbimo yotshe, u nga tiningela kasiku u ya xalela mitshangano nayo ngu kuthumisa vhidhiyo koferensiya kasiku awu a mkhatalelako e kota kuya xalela mitshangano adi ka Nyumba ya Mfumo.

18. Ngu tihi timwani hi nga ti mahelako avale va khatalelako vamwani?

¹⁸ Ndunduzela ava va khatalelako vamwani ni kuva pata ka mikombelo. Madhota ma fanete ku mbimo yotshe me tsanisa ava va khatalelako vamwani. (Mav. 27:23) Ti singa ni mhaka ni siemo sathu, hotshethu dibanzani hi nga ndunduzela ava va khatalelako vamwani. Hi nga tshumela hi va kombelela ka Jehovha kasiku e va tsanisa ti to ve simama ni litsako lawe.—2 Vak. 1:11.

19. Nji txani txi hi fanelako ku txi emela?

¹⁹ I singa kale, Jehovha a na bahulela yotshe mirongo tikhoheni kwathu. Kulwala ni lifo kha si na mbi vaho kambe. (Mtu. 21:3, 4) “Silima si na ndaka-ndaka kufana ni timbavala.” (Isaya 35:5, 6) Kha hi na mbiswa hi kumba mwendo kukarateka ngu kuwona ava hi va dhundako va txi kumba ni kulwala nem “kha ku na mbi alakanywa timhaka ti ti nga pinda.” (Isaya 65:17) Hi txi ngadi hi emela to txithembiso txiya txi hetiseka, Jehovha kha na mbi hi tshotsha. Ngaku hi txi simama hi themba Jehovha, ene a na hi vhuna ‘kutimisela ni kuhonisela ngu litsako.’—Vakl. 1:11.