Pagpaniid sa Kalibotan
Pangusisa sa Hukmanan sa Pagbomba sa Kingdom Hall
Tapos sa tulo ka adlaw nga husay sa miaging Abril, ang Coroner’s Court sa Sydney, Australia, mihukom nga may “kulang nga ebidensiya” aron ipailalom ang pangunang suspetsado sa paghukom o bista tungod sa pagbomba sa usa ka Kingdom Hall sa mga Saksi ni Jehova, duol sa Sydney niadtong Hulyo 21, 1985, sumala sa Daily Telegraph sa Sydney. Ang buto nagpayhag sa tinukod, nagpatay sa usa ka tawo, ug nakaangol sa kawhakawhaan pang uban, nga ang kapin sa dosena grabe. (Tan-awa ang Pagmata! Marso 22, 1986 sa Cebuano.)
Panahon sa pangusisa sa coroner sa pagkamatay sa amahan sa tulo ka anak, gipresentar sa kapolisan ang sirkumstansiyal nga ebidensiya nga naglangkit sa usa ka 39-anyos nga bombero sa pagbomba sa Kingdom Hall, duha ka nangaging pagbomba sa laing mga tinukod, pagtinguha sa pagbomba sa usa ka kotse, ug tulo ka separadong pagpatay sa katuigang bag-o pa. Ang kapolisan mipahayag nga sa panahon sa pagbomba sa Kingdom Hall, ang suspetsado gipanid-an. Gitugot sa coroner ang katingad-anang hangyo sa kapolisan nga ireles ang ngalan sa suspetsado. Ang coroner miingong siya nagtuo nga ang katilingbanong kaayohan sa maong makalilisang nga mga krimen labi pang bililhon kay sa posibleng kaulawan sa usa ka tawo.
Nagsugod ang EXPO 86
“Ang labing daghang internasyonal nga entrante sukad miapil sa espesyalisadong Perya sa Kalibotan,” mao ang pagbatbat sa usa ka balita sa 1986 Perya sa Kalibotan, nga misugod sa Mayo 2 sa Vancouver, British Columbia, sa Canada. Kapin sa 50 ka nasod ang rehistrado, ug mga 14,000 ka personal nga pasundayag maoy bahin sa kalingawan. Ang EXPO 1986 magpadayon hangtod sa Oktubre 13, 1986.
“Katalagman sa Ekolohiya”
Ang pagpasulod sa isdang Nile perch ngadto sa Lake Victoria sa Sidlakang Aprika mga 25 anyos kanhi maoy “usa ka eksperimento nga nadaot kaayo,” matud sa The Times sa London. Ngano man? Tungod kay inay makadugang sa kahinguhaan sa protena sa lanaw, sumala sa gituyo sa sinugdan, ang dakong tumutukob nagahurot sa kinadaghanan sa 300 ka ubang espisye sa lanaw—apil ang usa nga mitabang sa pagpukgo sa makapatayng sakit bilharzia o sistosomiasis. Kining wala-kahinangping resulta, uban sa ekonomikanhong kalisdanan sa pagpalit ug bug-at nga kasangkapan sa pagdumala niining “sama sa tawo ug kadako” nga isda nga mahimong motimbang ug 220 libra (100 kg) o labaw pa, nakahatag ug kadaotan sa daghang dapit sa pangisda sa Kenya, Tanzania, ug Uganda. Karon ang IUCN (Internasyonal nga Unyon Alang sa Konserbasyon sa Kinaiyahan ug Kinaiyanhong Kahinguhaan) nagpahayag ug kabalaka mahitungod sa susamang mga plano alang sa Lanaw Malawi ug ubang Aprikanhong mga lanaw.
Propetisa sa Adlaw sa Kalaglagan
Ang lider sa usa ka gamayng Aprikanhong sekta mitagna nga ang kataposan sa kalibotan moabot sa tungang gabii, Marso 23, 1986. Mga 200 ka lalaki, babaye, ug mga bata, mga membro sa sekta, nagtigom nga hubo sa iyang balay duol sa Dennilton, South Africa, nga nagpaabot sa adlaw sa kalaglagan. Ila nang gipanghatag ang ilang mga butang, nga naglabay pa sa kasangkapan, sinina, ug kuwarta ngadto sa kadalanan. Ngano? Aron maluwas sa kapungot sa mapanimaslong mga anghel, iyang giingnan sila. Apan sa pagkaugma iyang naagoman ang iyang kalaglagan sa mga kamot sa mapungtanong mga silingan nga nga nagduslak ug nagsunog kaniya. Tungod sa unsa? Sila nagtuo nga siya usa ka aswang.
Polo Norte Pinaagi sa Kangga
Sa miaging Mayo ang usa ka grupo nga nalangkoban sa lima ka lalaki ug usa ka babaye gikan sa Tinipong Bansa ug sa Canada nagkompleto sa unang gipamatud-ang ekspedisyon ngadto sa Polo Norte pinaagi sa kanggang ginuyod sa iro nga walay dugang suplay. Sulod sa ilang halos duha ka bulan nga biyahe sa artiko, ilang giagwanta ang mga temperatura nga 70 degrees ubos sa zero Fahrenheit (-57° C.), 60 milya-matag-oras (97 km/hr) nga hangin, ug duha ka grabeng ulan sa yelo. “May mga panahong ako halos nagahunahunang among gibuhat ang imposible,” matud ni Will Steger sa The New York Times. Ilang gisugdan ang ilang ekspedisyon ingong usa ka tem sa walo uban ang 49 ka iro ug lima ka kahoyng kangga, ang matag usa kargadog suplay nga tunga sa tonelada. Duha ka lalaki ug 28 ka gikapoy nga iro giebakwet pinaagig ayroplano una maabot ang tumong. Ang nahibiling tem nakaabot sa Polo uban sa mga napulo ka librang (5 kg) pagkaon apil niana. “Ako bug-os natingala sa gahom sa pagtuo ug agwanta,” matud ni Steger.
Mga Krimen Batok sa mga Bata
“Kada adlaw, matag tuig minilyong batan-ong kinabuhi ang magun-ob sa kriminal nga mga buhat,” matud sa Abogado Heneral sa Tinipong Bansa si Edwin Meese sayosayo niining tuiga. Ang gibanabanang 1.5 milyong kaso sa giabusohan ug gipasagdang mga bata gitaho sa 1983. Gikan sa 1976-83, ang gitahong seksuwal nga pag-abusar sa mga bata miuswag ug 900 porsiento. Kapin sa usa ka milyong tin-edyer molayas sa balay kada tuig, kadaghanan sa pag-ikyas sa pag-abusar o ubang grabeng sulirang pamilyahanon. Matag 19 segundos ang usa ka tin-edyer mabiktima. Ang luyoluyong Abogado Heneral si Lois Herrington miingon nga ang usa ka presidensiyal nga grupo giporma sa pagtin-aw sa mga sayop nga hunahuna bahin sa mga krimen batok sa kabataan. “Pananglitan,” siya miingon, “ang kadaghanang nawalang bata wala kidnapa sa usa ka estranghero, kondili milayas hinuon o gikidnap sa usa ka ginikanan.”
Pangunang Hinungdan sa Pagkamatay sa Bata
Ang mga sakit respiratoryo karon mao ang numero unong hinungdan sa pagkamatay taliwala sa mga batang wala pay singko anyos, ginapakita sa bag-ong mga surbi ug medikal nga mga impormasyon. Ang mga estadistika nagapadayag nga ang mga impeksiyon sa respiratoryo, sama sa pulmonya, laringitis nga ipahinabo sa tipdas, ug hutoy, nagapatay sa gibanabanang 6.5 milyong bata kada tuig sa tibuok kalibotan. Ang mga suka-kalibang, nga niadto mao ang pangunang hinungdan sa pagkamatay sa bata, nagapatay sa gibanabanang lima ka milyong bata kada tuig.
Gigahing Lasang sa Israel
Bisan pag gamay nga nasod, ang Israel dunay mga 160 ka gigahing lasang nga mokobreg mga 310 ka milya kuwadrado (800 sq km). “Kini wala mag-apil sa luag nga mga hawan sa Negev nga sa kaugalingon nahisamag dakong gigahing lasang,” midugang ang magasin sa kinabuhing lasangnon nga Custos. Ang klima sa Israel nagapaposible sa nagkadaiyang kahayopan ug talamnon. Sa 3,000 ka espisye sa tanom niini, 150 nagatubo lamang sa Israel. Ang talagsaong mga hayop, nga kasagaran sa panahon sa Bibliya, gipreserbar ug makita diha sa ilang kinaiyanhong dapit. Kana nagaapil sa ihalas nga mga asno, ibex, addaxes, ug nagkalainlaing matang sa oryx uban sa ilang nindot ug pormang mga sungay. Ang Eilat Coastal Reserve mao ang puy-anan sa nindot kaayong katakutan uban ang nagkadaiyang kinabuhing dagatnon, nga makita pinaagi sa ilalom-sa-tubig nga lawak paniiran. Ug alang sa mga gustog langgam, ang Hula Reserve “maoy paraiso sa mga tigtan-awng langgam,” mipahayag ang Custos. “Ang linaing torreng tan-awanan gitukod dinhi aron lantawon ang panonpanon sa mga langgam nga nagapanglalin tali sa Uropa ug Aprika.”
Sinugdanan sa Tawo
Ang usa ka bag-ong pagtuon sa hinay nga kausabang nahitabo sa tawhanong DNA (ang genetikanhong plano sa kinabuhi) nagasugyot nga ang tanang buhi karong adlawa mao ang kaliwat sa usa ka babaye ingong katigulangan, sumala sa tin-awng gipakita sa Bibliya. Ang mga siyentipiko gikan sa University of California sa Berkeley nagtaho nga “ang mga kalkulasyon nga mahimong mopabalik sa kagikanan sa tibuok tawhanong pamilya ngadto sa usa ka babaye gibase sa mga pagtuon sa DNA, o deoxyribonucleic acid, gikan sa mga inunlan sa 147 ka babaye gikan sa Tinipong Bansa, Uropa, Aprika, Australia ug Asia,” matud sa The New York Times.
Luteranong Panagtapo Nalangan
Ang mga plano sa pag-usa sa tulo ka Luteranong denominasyon sa Tinipong Bansa sa pagka 1988 nalangan. Ang suliran nahitabo dihang ang mga obispo sa Luteranong Iglesya sa Amerika—ang kinadak-an sa tulo—nakakita sa mga suliran maylabot sa pilosopiya ug pagpalihok diha sa gisugyot nga konstitusyon alang sa bag-ong iglesya. Ang usa ka sugyot nga nakapasubo sa mga obispo mao ang posibilidad nga ubos sa bag-ong konstitusyon ilang madawat ang gimenosang pensiyon.
Gahiang Virus sa AIDS
Ang makapatayng virus sa AIDS labi pang gahian kay sa gituohan sa daghang tawo. Ang bag-ong pagtuon sa tulo ka bulan mitaho diha sa The Journal of the American Medical Association nagapakita nga ang maong virus, nga moatake sa sistema sa imyunidad sa lawas, mabuhi abot sa 15 ka adlaw sa gawas sa lawas diha sa palibot nga may tubig. Kon mala, ang virus sa AIDS mabuhig pito ka adlaw. Ang usa ka awtor sa pagtuon, si Dr. Lionel Resnick, nag-ingong ang kaswal nga kontak sa virus—sama sa paghikap sa naapektahang lingkoran sa kasilyas—daw dili mopakaylap sa sakit. Ang mga tigdukiduki nag-ingong ang kasagarang mga tigpatay sa kagaw ug mga deterhente daling makapatay sa virus sa AIDS sulod sa minutos lamang sa gawas sa lawas.
Dakong Nukleyar nga Aksidente
Ang Abril 26 nga pagbuto ug dilaab sa sulod sa usa ka nukleyar reaktor sa usa ka planta sa enerhiya sa Unyon Sobyet sa Ukraine mibugag radyoaktibong materyal ibabaw sa palibot ug ngadto sa kahanginan. Tungod niadto namugna ang lukob sa radyoaktibidad nga mikaylap ngadto sa lagyong mga bahin sa globo. Bisan tuod ang eksaktong gidaghanon sa mga biktimang Sobyet dili tino, ang Pripyat, usa ka duol nga siyudad nga may 25,000, giebakwet ug nahimong lungsod nga walay tawo, mitaho ang ahensiyang Sobyet sa prensa ang Tass. Tinagpulo ka libo gikan sa ubang duol nga dapit giebakwet usab. “Ang usa ka buto nagguba sa gambalay sa tinukod nga nasudlan sa reaktor ug nahitabo ang sunog,” matud sa giluwatang balita sa Sobyet nga prensa. “Ang mga bombero nagpatay sa dilaab sa gihabogong 30 metros [100 tiil]. Ang ilang mga botas natapot sa bitumen nga natunaw tungod sa hataas nga temperatura.” Ang radyoaktibong mga partikulo gikan sa nagdilaab nukleyar nga sugnod mitapot sa anuos ug mga abog nga unya kadto gikayaw ngadto sa mga sulog sa hangin ug giduso sa tibuok yuta.
Ang Mapaluyohong Papel sa Bana
Ang pagpaluyo ba sa bana sa iyang asawa magaimpluwensiya kon sa unsang paagi ginatratar sa iyang asawa ang iyang mga anak? Oo, mao ang tubag sa mga tigdukiduki gikan sa usa ka Hapon ug tulo ka Amerikanhong unibersidad diha sa Journal of Marriage and the Family. Bisan tuod may mga kalainan tali sa estilo sa Hapones ug Amerikanhong pamilyahanong kinabuhi, sila mitaho nga sa bisan haing kultura “sa dugang masabot sa inahan ang pagpaluyo sa iyang bana, sa dugang siya lagmit malangkit sa bata kon sila magkauban, ug mas menos siya mobating kinahanglang siya magauban kanunay sa bata.”
Labing Tigulang nga Lalaki sa Kalibotan Namatay
Ang Guinness Book of World Records naglista kang Shigechiyo Izumi sa Hapon ingong labing tigulang nga lalaki sa kalibotan. Sa edad 119, siya gitahong “labing himsog.” Siya namatay sa edad 120, panahon sa tagsaong katugnaw niadtong Pebrero, tapos maghigda sulod sa mga 80 ka adlaw tungod sa dugayng sip-on. Siya nahimong atraksiyon sa turista ug nag-abiabig kaliboang bisita kada tuig. Hangtod sa dayon na niyang kamatay, siya nagkaon sa tanang matang sa pagkaon, nga iyang giusap 20 ngadto 30 beses una tunlon, ug siya tiglakaw usab matag adlaw sa iyang hardin.