Pagpaniid sa Kalibotan
KANIHIT SA KUWALIPIKADONG KLERO
“Ang Protestante, Romano Katoliko ug Hudiyong mga pangulo nga managsama gihasi sa hagit nga mamentenar ang gidaghanon ug kalidad sa ilang mga klero,” nagtaho ang The New York Times. “Nagakomplikar sa kahimtang mao ang posibleng panagbangi nga nakita sa daghang relihiyosong mga pangulo tali sa mga panginahanglan sa simbahan ug sa kagikanan ug mga tumong sa daghan niadtong nangambisyon sa pagkaklero.” Ang mga seminaryan karong adlawa giingong “lahi kaayo” kay sa 25 ka tuig lamang nga miagi. Sa Protestanteng mga seminaryo, ang labi pang dakong porsiento niadtong nagatinguha karon sa ordinasyon maoy mga babaye. Ug sanglit diyutay ra ang mga aplikante, ang mga seminaryo nailalom sa pagpiit nga paubsan ang intelektuwal nga mga sukdanan ug dawaton ang mga estudyanteng mas mubog pangutok. Ang Katolikong opisyales mabalak-on sa seksuwal nga mga tinamdan sa mga seminaryan ug nga ang pagkapari “nagadani sa daghan kaayong bayot nga mga kandidato.” Ang taho midugang: “Ang usa ka kalainan tali sa mga seminaryan karong adlawa ug sa mga nanghiuna kanila mopatim-awng matuod bisan unsa pa ang pagtuo o denominasyon, henero o edad: Sila dili kaayo sinati sa ilang relihiyosong tradisyon.”
PAG-USWAG SA MGA SAKSI NAKAPABALAKA SA MGA KATOLIKO SA ITALYA
“Ang mga pasidaan bahin sa mga Saksi ni Jehova nahimong subsob nga topiko sa pulpito diha sa pila ka parokya sa Roma,” matud sa The Catholic Standard and Times. “Ang nakapabalaka sa Simbahan mao ang proporsiyon sa pag-uswag sa mga Saksi ug ang ilang madasigon ug dayag malamposong mga paagi sa pagkabig ug bag-ong mga sumusunod.” Sa sinugdan sa tuig, ang propesor sa seminaryo nga si Monsenyor Lorenzo Minuti miingon kang Papa Juan Paulo II “nga ang mga Saksi ni Jehova maoy ‘mga topo’ o mga insektong nagakutkot nga nagadaot sa Simbahan ug nagtandi kanila sa usa ka ‘epidemya.’” Giawhag niya ang simbahan nga mohimog mga lakang sa pagpugong, nga samag magapugong sa usa ka hampak. Sumala kang Minuti, ang gidaghanon sa mga Kingdom Hall sa Roma miuswag gikan sa 10 sa 1982 ngadto sa 66 sa 1989, samtang may 44 lamang ka templo ug simbahan sa tanang ubang dili-Katoliko sa siyudad. “Ang sekreto sa kalamposan sa mga Saksi diha sa yuta sa mga papa ug mga simbahan mao ang ilang kadasig sa pag-ebanghelyo,” ang mantalaan miingon, nga nag-awhag sa “usa ka bag-ong Katolikong pag-ebanghelyo sa Italya.”
ANG NAGKAHANAW NGA HIGANTE
Ang asul nga balyena wala pa mahigawas sa suliran. Diyutay kaayo ang nabilin kanila kay sa gilaoman sa mga siyentipiko. Ang tanang pagsikop sa asul nga balyena gidili niadto pang 1966, apan kini wala pa mapasig-uli gikan sa ngilit sa pagkapuo. Una pa sa mga adlaw sa komersiyal nga pagsikop sa balyena, sila nakaabot ug 225,000. Gilaoman sa mga siyentipiko nga dihay gikan sa 11,000 ngadto 14,000 nga nabilin. Apan ang pasiunang mga resulta sa direktang pag-ihap nagapaila nga adunay ubos pa sa 1,200 o 1,500. Ang higanteng mga balyena, nga motubo abot ug 30 metros sa gitas-on ug motimbang ug abot sa 150 ka tonelada—halos sama sa panon sa 30 ka elepante—tingali mao ang kinadagkoang mga linalang nga sukad nagapuyo sa yuta. Sila nagapasuso sa ilang anak sulod sa usa ka tuig, dangtag unom ka tuig aron modagko, ug manganak kas-a lamang sa duha ka tuig. Busa, hinay silang maulian gikan sa nakunhorang gidaghanon. Apan ang ilegal nga pagsikop basin usa usab ka hinungdan sa ilang diyutayng gidaghanon.
PANGINAHANGLAN SA MGA BIBLIYA
Ang panginahanglan sa mga Bibliya sa Unyon Sobyet nagauswag, ug bisan pa sa mga pagpadala sa duha ka milyong kopya sulod sa 18-bulan nga yugto, ang panginahanglan nagapadayong walay pagkunhod. Sumala sa gitaho sa Church Times sa London, “mas daghang bibliya ang giimportar ngadto sa Unyon Sobyet sulod sa 1988 kay sa tibuok yugto sukad sa 1917 nga Rebolusyon.” Kasukwahi sa nangaging katuigan, ang mga permiso sa pagpasulod giaprobahan na alang sa dugang mga pagpadala gikan sa United Bible Societies.
MAS SAYON NGA PAGPANGANAK
Ang mga babaye mas sayong manganak kon sila magyaka, matud sa mga doktor sa panganak sa Inglaterra. Ang pagtuon sa mga 400 ka pagpanganak nagpakita nga ang kadaghanang babaye nga nanganak mas maayog obra diha sa tul-id nga posisyon kay sa naghirag nga posisyon. Nasayran sa pagtuon nga ang suportadong posisyong nagayaka motugot sa mas kusog ug mas epektibong pag-utong, sa ingon makunhoran kaayo ang gidugayon sa ikaduhang ang-ang sa pagpanganak ug ang panginahanglan nga gamiton ang mga kimpit. Ang duha ka suportar karon gigamit na, ang mga silya sa panganak ug mga kutson sa panganak. Si Dr. Jason Gardosi sa Milton Keynes General Hospital sa Buckinghamshire, Inglaterra, nga nangulo sa pagtuon, nagsugyot sa paggamit sa kutson, kay kini ikabutang nga direkta sa katre ug mopaposible sa mas sayong panganak tungod sa pagtugot sa mas luag nga pagbuka sa mga bukog sa balat-ang. Sa mga babayeng migamit sa kasangkapan, 95 porsiento miingon nga gamiton na usab nila ang posisyong nagayaka alang sa sunod nilang pagpanganak. Makaiikag, kini ang posisyong gitumong sa Bibliya sa Exodo 1:16.
BAG-ONG MGA SERBISYO SA TELEPONO
Ang mga telepono nga may memorya, awtomatikong dialing, libreng-mga-kamot nga pag-obra, ug digital displey, apil sa ubang mga butang, nahimong kasagaran. Apan sila mokuliling gihapon sa dihang may motawag. Karon kana nagakausab. Samtang ang mga kompaniya sa telepono sa Tinipong Bansa nagainstalar ug bag-ong kasangkapan sa pagsignal, sila nagatanyag sa daghang bag-ong serbisyo nga buhaton sa telepono kon imo lamang iduot ang duha ka tuplokan. Nahiapil mao: call trace—kini magatala sa numero sa nagtawag uban sa kompaniya sa telepono bisan pag mubo kaayo ang tawag ug gibutang sa nagtawag ang telepono; call block—mga numero nga naprograma nganha sa telepono makabatig mensahe nga dili ka modawat sa mga tawag sa pagkakaron; repeat call—magasulay sa usa ka puliking numero abot sa 30 minutos samtang ikaw makahimo o makadawat ug ubang mga tawag—kon ang telepono mohunong sa pagkuliling inig-abot nimo niini, kining obraha magatawag sa numero sa kataposang tawo nga misulay sa pagtelepono nimo; priority call—magahatag ug linaing pagkuliling sa dihang ang pagtawag madawat gikan sa tinong mga numero; caller ID—nagapakita diha sa nasangkapag-eskren nga kasangkapan sa numero sa tawong nagtawag.
DAOTANG PANIG-INGNAN
Bisan tuod ang mga bata nagakopya sa kalibotan sa mga hamtong pinaagi sa pagbalay-balay o pagdoktordoktor, makapalisang sa dihang ang kapolisan sa Lebanon, Pennsylvania, nakadiskobreg dulaanan diin ang mga bata nagpalihok sa konohay sindikato sa droga, nga migamit sa mga putos sa asukar ug mga pinutol nga sagbot. Uban sa mini nga mga droga, nga giingong gikan sa usa ka batang lalaki nga siyete anyos ug babayeng nuybe anyos, mao ang usa ka talaan sa minaomaong mga transaksiyon sa droga ug usa ka IOU. Usa ka sulat mabasa: “Cocaine, gamayng tunga sa putos, 55 cents, gagmayng mga putos, $1.” Ang mga bata nagakopya sa panig-ingnan sa ilang mga ginikanan, matud sa tiktik nga si Robert Bowman, Jr. “Gusto nilang makasapig daghan ug dili motrabaho.”
BUHOK NGA REBELDE
Ang New York ug Los Angeles nakapatunghag lain pang uso sa buhok: kupkop nga pagtupi uban ang lainlaing mga desinyo nga gikagis. Ang mga desinyo nag-apil sa laraw sa mga tinukod sa New York City, Golden Gate Bridge, ug madungganon-tan-awong mga logo sa kompaniya. Sumala sa The Wall Street Journal, ang usa ka pelikula mitabang sa pagpabantog sa estilo kay ang usa ka bida nagkagis sa desinyo sa mga lipak sa liti sa iyang buhok. Sa gisukna nganong ang estilo sa buhok ang napili, ang Journal mikutlo sa direktor sa pelikula nga miingon: “Gisulayan namo ang pagkaplag sa butang nga magpakita sa rebelyosong espiritu.”
PAGPUGONG SA MGA PAG-AGAS SA ASEITE
Usa ka sugyot sa pagkunhod sa mga agas sa aseite mao ang paggamag mga tangker nga dobleg lawas. Apan kini magpamenos sa lunang kargahan ug, kon ang lawas mabangag, dili makapugong sa aseite sa pag-eskapo. Ang mas maayong paagi, misugyot ang Swekong gobyerno, mao ang “metodong vacuum” sa desinyo sa tangker. Sumala sa gisaysay diha sa The Economist, kini magpahimulos sa prinsipyo sa hydrostatic underpressure sa pagpapondo sa aseite. Usa ka yanong pananglitan: Suyopa ang likido sa tungatunga sa usa ka straw, ug dayon pislita ang tumoy sa ibabaw. Ang likido dili moawas hangtod nga kana imong buhian. Ang Swekong mga inhenyero nangatarongan nga kon ang waysulod nga luna sa ibabaw sa sudlanan mahimong dili masudlan ug hangin, walay aseite ang moagas kon may bangag nga motungha sa ubos. Misugyot sila nga selyohan ang sudlanan apan ibilin ang pipila ka balba nga bukas. Unya, kon may aksidente, ang hangin mabomba pagawas sa maong mga balba aron ang presyon maubos ug ang sudlanan dili masudlan sa hangin. Sa pagkakaron, nag-ingon ang The Economist, ang sugyot wala tagda, ug ang metodo nagapabiling wala masulayi.
TALAGSAONG KAHIMOAN SA PAGPANGLETRATO
Sa dihang ang salakwanang nga Voyager 2 nagpadalag tin-aw ug detalyadong mga letrato sa Neptuno, nga karon mao ang planetang kinalay-an sa adlaw, ang mga magmumugna niini nalipay sa labihan. Sa iyang 12-anyos, 4.4-libong-milyong-milyang biyahe, ang gamay usag-toneladang salakwanang nagpahimulos sa pagkalinya sa mga planeta nga mahitabo kas-a lang sa matag 176 ka tuig. Kadto unang miduaw, nga sunodsunod, sa Jupiter, Saturn, ug Uranus, nga nagpadalag balik sa impormasyon gikan sa iyang 11 siyentipikanhong mga instrumento, apil ang duha ka kamera sa telebisyon. Sa halos 2.8 libong milyong milya gikan sa yuta, ang pagpadalag maayo kaayong mga letrato sa Neptuno ug sa mga bulan niini dili kay sayon nga kahimoan. Ang kahayag sa adlaw didto mao lamay usa ka bahin sa usa ka libo sa kasanag nga mabatonan sa yuta, nga kinahanglan ang tagdugayng oras sa pagladlad ug pagpalukop sa kamera aron dili mahanap. Sa panahong ang signal gikan sa 20-watt nga transmitter sa Voyager nakaabot sa mga estasyong nagsubay sa yuta, kini mikunhod ngadto sa usa ka tipik sa usa ka bahin sa usa ka libong milyon sa usa ka watt ug nasagol sa electromagnetic nga kalangas sa wanang.