Maglisod Ka ba sa Paghimog mga Desisyon?
“Nakaangay ka ba niini? Angay bang paliton ko kini?” nangutana si Flora, nga naghikyad sa maayong-pagkatahing itom nga coat nga iyang gisukod. “Ako nakaangay niini,” matud sa iyang amigang si Anna, “apan ikaw ang magdesisyon.” Kay naluya sa pagkadili-makahukom, gibalik ni Flora ang coat sa butanganan ug migawas sa tindahan.
Wala pay 15 minutos sa ilang pagpauli sa dihang mipatugbaw si Flora, “Angay unta nga ako kadtong gipalit!” Mibalik sila sa tindahan sa pagkabuntag, apan ulahi na kaayo. Wala na ang coat—nga nahalin sa lain.
KON giatubang nimo ang usa ka personal nga desisyon, ikaw ba lisdan kaayo, maglangaylangay, ug sa kataposan mohangyo sa lain sa pagdesidir alang kanimo? Ug tapos mahimo ang desisyon, maghunahuna ka ba nga mas maayo pag lain ang imong gipili? Kon mao, lagmit susama ang imong kasinatian sa kang Flora nga anaa sa ibabaw. Nasayod ka unsa ka lisod ang paghimog desisyon.
Bisan pa niana, makatuon ka sa paghimog mga desisyon uban sa dakong kasayon ug kahimuot. Sa unsang paagi?
Kunhori ang Imong Kabalaka
Kon giatubang nimo ang lisod nga desisyon, mabalak-on ka ba bahin sa paghimo sa tukmang pagpili, nga daw usa ra ka pagpili ang mahimong molampos? Kon mao, malipay kang mahibalo nga talagsa rang kini gikinahanglan. Ang librong Overcoming Indecisiveness, ni Dr. Theodore Isaac Rubin, mipunting: “Halos kanunay nga ang tigdesisyon ug dili ang linaing pagpili ang magpalampos sa desisyon. . . . Ang pagkapakyas sa desisyon gamay ra o kaha walay labot sa pagpili. Ang pagkapakyas laktud masubay ug maoy sumala sa kawalay dedikadong pagkomitir.”
Oo, sa kadaghanang kaso, ang usa ka pagpili mahimong molampos kon kini padayong tinguhaon. Busa sa bug-os-kasingkasing paluyohi ang desisyong nahimo. Kini makakunhod sa daghang kahigwaos nga nalangkit sa paghimog desisyon.
Apan sa unsang paagi makahimo ka gayod sa desisyon?
Paghunahuna sa Sistematikong Paagi
Kini hinungdanon, ilabina kon kini maylabot sa usa ka desisyon nga layog-abot ang mga kinaiya: pagpalit ug dakong butang; pagpilig balay, karera, kapikas sa kaminyoon. Buntoga ang bisan unsang hilig nga mabalhin nga mabalak-on ang imong kaisipan gikan sa usa ka hunahuna ngadto sa lain. Una, tigoma ang mga kamatuorang imong gikinahanglan. Dayon, sa papel, ilista ang imong mga kapilian. Tagda ang matag kapilian, ug ilista ang mga bentaha ug mga kakulian niini, nga itandi kini sa imong mga panginahanglan. Kon nailhan nimo ang imong kaugalingon—imong personal nga mga gusto, mga prinsipyo, mga butang ginauna, mga kalig-on ug mga kahuyang—ikaw makaarang sa pagkakita kon unsang kapilian ang magtagbaw sa imong labing hinungdanong mga panginahanglan.
Gawas kon may dihadihang tagal, itugot ang panahon aron mopaibabaw ang tinuod nimong mga gibati. Ang pagpadali sa palakaw mopukgo lamang sa imong mga katakos sa paghimog desisyon. Sa pagkamatuod, ang paggugol sa ubay-ubayng adlaw, semana, o bisan mga bulan nga sa hunahuna magkinabuhi uban sa matag kapilian, nga tinagsa, mahimong makapahimuot. Si Dr. Harold H. Bloomfield miingon: “Daghang tawo nagahunahuna nga ang kahasol, kabalaka, ug kahigwaos dili malikayan basta sila nagakalisod sa usa ka suliran o desisyon.” Apan dili kinahanglang imong ilangan ang kalipay hangtod makab-ot ang imong desisyon. Makapalabi ka sa pagkahimuot sa palakaw sa paghimog desisyon. Kini bahin sa kinabuhi nga mahagiton ug magantihon.
‘Apan Nalibog pa Ako!’
Unsa na man, tapos sa paghunahunang sistematiko sa imong mga kapilian, ikaw wala gihapon makadesidir? Unsay imong mahimo? Angay bang mangayo kag tabang gikan sa usa ka higala?
Ang pila ka tawo, kay kulang ug pagsalig, gusto kanunay nga ang uban maoy modesidir alang kanila. Hinuon, kon ikaw nagaatubang sa usa ka butang nga nagkinahanglag labaw pa kay sa gisangkaron sa imong kahibalo ug kasinatian, nan ang pagtinguha nimog tambag gikan sa usa ka tawong may katakos maoy dili pagluwat sa responsabilidad. Kadtong malamposong nakahimog mga desisyon nga susama sa imoha basin makahatag ug dugang mga kapilian ug mga kamatuoran sa pagtabang nimo. (Proverbio 15:22) Ugaling, ang tawo kansang tabang imong gitinguha mas seryosong magpalandong sa imong hangyo kon nakapamalandong ka na niana kutob sa imong maarangan.
Kon lisod ang paghimo sa pangataposang pagpili, hinumdoming ang pagbatog mga riyesgo halos kanunay nalangkit sa paghimog desisyon. Kon mahadlok kang mopili hangtod makatino ka sa bug-os sa kalamposan, ikaw magpabiling dili makahukom, kay daghang desisyon naglangkit sa kadili-piho ug kinahanglang himoon pinasukad sa probabilidad. (Ecclesiastes 11:4) Sa kadaghanang kaso, walay usa ka kapilian ang nagbaton sa tanang bentaha. Bisan kon unsay imong pilion, adunay butang isakripisyo. Busa himoa ang pagpili nga lagmit mao ang labing maayo, ug . . .
Paluyohi ang Imong Desisyon!
Sukli ang tentasyon sa paghunahunag laing kapaingnan sa imong desisyon sa dihang kini nahimo na. Hinumdomi, matag panahong ikaw maghunahuna nga ‘maayo untag,’ gihikawan mo ang imong kaugalingon sa kusog nga magamit sa pagpaluyo sa imong desisyon ug pagpalampos niini. Busa ayaw paglingi, nga maghunahuna kon unsa untay sangpotan sa mga butang kon lahi ang imong gipili. Gawas kon motungha ang klarong ebidensiya nga magapamatuod nga kinahanglanon ang kausaban sa hunahuna, kalimti ang imong gisalikway nga mga kapilian. Ibutang ang imong kusog sa pagpaluyo sa imong desisyon.
Sa pagsumaryo: Paghunahuna sa sistematikong paagi, pilia ang kapilian nga lagmit kaayong molampos, ug paluyohi ang maong pagpili sa bug-os nga kasingkasing. Dili kalikayan, ang pipila sa imong mga desisyon mosangpot nga mas maayo kay sa uban. Bisan pa niana, ang imong katakos ug pagsalig modako samtang imong dawaton ang responsabilidad sa paghimo ug pagpaluyo sa personal nga mga desisyon.
[Kahon sa panid 19]
PILA KA PANGUNANG ANG-ANG SA PAGHIMOG-DESISYON
1: Paglista ug pagpaniid sa tanang posibilidad, mga kapaingnan, o mga kapilian nga nalangkit sa isyu
2: Pagtugot sa libreng paggawas sa mga pagbati ug mga hunahuna bahin sa matag usa sa posibleng mga kapilian
3: Paglangkit sa mga kapilian nganha sa natino nang mga butang pagaunahon
4: Pagkab-ot sa usa ka konklusyon pinaagi sa pagpaila sa napili ug pagsugod sa pagsalikway sa mga wala mapili
5: Pagkomitir sa mga pagbati, mga hunahuna, panahon, ug kusog ug pagkompleto sa pagwagtang sa wala-magamit nga mga kapilian
6: Pagpatuman sa desisyon uban ang pagkamalaomon