Ang Kalaki sa Inhenyeriya sa Uso sa Polo

ANG uso sa polo makatudlo sa mga tawo ug daghan mahitungod sa paggamit sa enerhiya sa adlaw, sumala pa sa pipila ka siyentipiko. Ang pisikong si Richard E. Grojean naikag niini nga ideya sa tunga-tunga sa katuigang 1970, human nahimo ang usa ka makawiwili nga diskoberiya maylabot sa puting mga hayop sa Arctic.

Ang senso sa ihalas nga mananap sa Canada nakakaplag nga dili sila makakuhag mga hulagway gikan sa kahanginan sa naandang paagi niining mga hayopa, sanglit moangay man sila puti nga palibot. Ang infrared film, nga maayo sa pagkuhag hulagway sa mga hayop nga init-ug-dugo, napakyas usab. Ang mga hayop mainit nga igong mopagawas ug kainit nga dili arang makuha sa film. Apan, sa dihang gigamit ang ultraviolet film, ang puting mga poka ug mga uso sa polo nakuha nga klaro ingong itom nga mga butang diha sa puti nga palibot. “Samtang ang niyebe mopagawas ug ultraviolet rays, suhopon kini sa mga hayop,” mitaho ang The Toronto Star.

Ngano? Sumala sa pisikong si Grojean ug Gregory Kowalski, kaubang propesor sa mechanical engineering, ang balhibo sa uso ang may tubag. Diha sa dili-makita, ultraviolet nga tumoy sa bangaw sa mga bulok, ang mga buhok sa balhibo modakop ug 90 porsiento sa ultraviolet nga kahayag ug ipasa kini sa itom nga panit sa ilalom, busa nagpainit sa uso. Diha sa Arctico, diin ang temperatura kasagarang moubos sa -29 degrees Centigrade, ang katakos sa balhibo sa pagpainit sa tag-iya niini talagsaon. Ang komung tigkolekta sa sidlak sa adlaw diha sa atop, kon itandi, dili-kaayo episyente. Sa pagkamatuod, nagbanabana si Kowalski nga ang hinimog-tawo nga mga pligo nga gamiton sa pagdakop sa sidlak sa adlaw maoy 50 porsiento nga mas episyente kon ipadapat ang mga prinsipyo sa balhibo sa uso.

Diha sa dili-makitang bahin sa bangaw sa mga bulok, ang mga buhok sa balhibo nagalihok sa lahi nga paagi; sila nagapaaninag ug 90 porsientong kahayag. Kini naghatag sa uso ug masulawng puti nga panagway, bisan pag ang tagsa-tagsang mga balhibo dili gayod puti kondili sihag ug walay-kolor. Ang pagkaputi sa balhibo nakahimo sa uso sa pagpangayam nga dili-mamatikdan diha sa puting palibot sa Arctic. Ang ubang mga tigpaniid nakakitag mga uso sa polo nga nagtabon sa ilang itom nga mga ilong samtang nangukoy sa ilang biktima, daw nahibalo nga kinahanglang moangay siya sa kolor sa niyebe.

Busa ang balhibo sa uso sa polo bug-os nga nagatagana sa duha sa pangunang panginahanglan sa hayop: pagpabiling puti nga panagway ug pagpabiling init. Nan, dili ikahibulong, nga nakadayeg ang pisikong si Grojean sa balhibo ingong “kahibulongang kalaki sa inhenyeriya.” Sa katibuk-an, kining tagsaon ug katingalahang linalang nagpamatuod sa kaalam sa Maglalalang niini.