Mga Handumanan—Sa Pagpislit sa Usa ka Buton!

Magdali ka sa pag-adto sa buhatan sa letrato aron sa pagkuha niadtong nindot nga mga letrato nga gikuha nimo sa inyong kataposang bakasyon. Apan makapahiubos kaayo sila! Pipila sa mga letrato dagtom, ang uban hanap o wala masentro. ‘Kamera ang hinungdan!’ ikaw moingon nga mobatig kapakyasan. Apan kamera ba gayod ang nakaingon? O ang nagletrato?

INYONG kasal, nindot nga mga lugar nga naduaw ninyo, mga higala nga namalhin, mga apohan ug ubang paryente, unang mga tikang sa inyong anak​—kining tanang handumanan mahulagway diha sa pilm inigpislit sa usa ka buton. Hinuon, makapahiubos kaayo sa dihang ang inyong mga letrato dili maayog resulta​—o walay mogawas! Dili, ang usa ka bag-ong kamera lagmit dili mao ang sulbad. Ang yawi sa kalamposan mao ang pagbatid sa pangunang mga prinsipyo sa pangletrato.

Sa Unsang Paagi Moobra ang Kamera?

Sa yanong pagkasulti, ang kamera maoy kahon nga dili masudlan sa kahayag nga may usa ka “mata,” usa ka lente, nga agian sa kahayag ug mapokus nga ang usa ka dagway maporma diha sa pilm. Ang ibabaw sa pilm nalangkoban sa mga kemikal nga sensitibo sa kahayag nga kinahanglang magdawat ug igong gidaghanon sa kahayag aron mabantang sa tukmang paagi. Sobrang kahayag ug ang imong mga letrato mopatim-aw nga hanap. Diyutay nga kahayag ug ang imong mga letrato dagtom kaayo.

Inigkuha nimo sa imong letrato, ang tak-op sa kamera motukas sa usa ka tipik sa segundo, nga tungod niana maporma ang usa ka dagway diha sa imong pilm. Busa usa ka paagi sa pagkontrolar sa pagkabantang sa pilm sa kahayag mao ang pagpaigoigo unsa ka dugay ang maong tak-op magpabiling bukas. Sa kasagarang kahayag sa adlaw ang kasarangang letrato makuha sa katulinon sa tak-op nga 1/125 segundo. Daghang kamera dunay nagkadaiyang mga katulinon sa tak-op, apan sa katibuk-an angay gamiton nimo ang katulinon sa tak-op nga sama sa itugot sa kahimtang sa kahayag. Kon mas dugay ang pagkatukas sa tak-op, lagmit kaayo nga mahanap ang imong letrato tungod sa paglihok sa kamera. Sa lisod nga mga kahimtang kini masanta pinaagi sa pagpatong sa kamera ibabaw sa usa ka tripod ug pagbuhi sa tak-op pinaagi sa usa ka kable o tig-oras sa kamera.

Ang laing paagi sa pagpaigoigo sa pagkabantang sa pilm mao ang pagpasibo sa gidak-on sa abre sa lente (gitawag usab f-stop). Kini ikatandi sa pagkabuka kaayo, katunga nga pagbuka, o paghiyong sa imong mata. Magkontrolar kini sa gidaghanon sa kahayag nga mosulod. Daghang lente dunay usa ka dayal nga lainlain ug mga setting, o f-stops, nga kapilian nimo. Kon mas dako ang abre, mas daghang kahayag ang mosulod ug mas dako ang pagkabantang sa pilm. Sa paglibog sa mga butang alang sa bag-ohan, ang f-stop nga mga numero mao ang balit-ad sa gidak-on sa abre. Pananglitan, ang f-2.8 maoy dakong abre; ang f-32 maoy gamitoy kaayong abre. Daghang kamera karon may mga sangkap nga sama sa awtomatikong tigkontrol sa pagkabantang ug tinukod-daang mga metro sa kahayag nga magtug-an kanimo sa eksakto kon diin ibutang ang mga pasibo. Tinuod, sa pila ka bug-os awtomatikong mga kamera, ang tanang pasibo gihimo na alang kanimo. Ang maong mga kamera mahimong mapokus gani alang kanimo!

Unsang Pilm ang Pilion?

Sama sa mga kamera, adunay kanunay-nagkabalhing klase sa mga pilm nga mabatonan. Ang dekolor negative pilm gamiton sa paggamag dekolor nga mga letrato. Kini sayon nga ipasapasa ug barato nga pakopyahan o padak-an. Ang laing bentaha mao nga tungod sa pagkalapad, o abton sa pagkabantang, bisan ang dili maayong pagkabantang nga negative magpatunghag maayong kopya. Ang mga pilm nga color-reversal gamiton sa pagpatunghag dekolor nga slides. Hinuon, aron kini matan-aw ikaw kinahanglang mopalit usab ug projector ug eskren. Ang slides dili kaayo matinugoton ug mangayog labi pang tukmang pagkabantang sa kahayag. Bisan pa niana, ikaw makakuhag maayong mga letrato gikan niana.

Ang mga pilm magkadaiya kon bahin sa ilang katulinon (pagkasensitibo sa kahayag) ug giklasipikar pinaagi sa ISO o ASA nga mga numero.a Ang pipila mubo sama sa ISO 25 ug ang uban taas sama sa ISO 3200. Ang usa ka maayo langkob-ug-katuyoan nga pilm maoy ISO 100 Daylight, kay kining maong pilm nga kasarangan ug katulinon maayog resulta alang sa kasagarang mga pangletrato sa maadlaw. Ang mas tulin nga ISO 400 nga pilm maayog kuha diha sa mga kahimtang nga kulang ang kahayag, sama sa kilomkilom, dag-umon nga mga adlaw, ug sa sulod sa balay. Hinuon, sa katibuk-ang lagda, kon mas hinay ang pilm, mas tin-aw ang detalye nga ipatungha niini. Ang tulin nga pilm lagmit magpadayag sa grano diha sa mga gipadak-ang letrato.

Kon ang imong kamera dunay tigpili sa katulinon sa pilm, importante kaayo ang pagbutang niini sa hustong ISO o ASA nga numero. Karon ania ang hinungdanong punto . . .

Kon Unsaon Paghimog Maayong Letrato

Ang kadaghanang bag-ohan mokuhag mga letrato. Itunong nila ang kamera ug iduot ang buton. Ang usa ka hanas nga tigletrato mohatag ug diyutayng panahon ug mamalandong ug mohimog letrato. Kana iyang komposohon. Ang tukmang pagpahimutang sa imong letratohan o puntong gikaikagan gitawag nga komposisyon. Dili, ang pagbutang sa sentro kaayo sa imong letratohan dili kanunay mao ang pinakamaayo. Matikdi sa unsang paagi, sa pananglitan nga gihatag dinhi (panid 26), ang usa ka letratohan tingali mahimong labi pang makaiikag kon kini ipalayog diyutay gikan sa sentro​—ingnon ta un-tersiya gikan sa distansiya gikan sa ibabaw o kilid sa letrato. Kini gitawag pagpadapat sa rule of thirds o lagda sa mga tersiya.

Hinungdanon usab ang paglain sa letratohan gikan sa paluyo. Ang nagkalamukat, o okupado, nga paluyo makapalinga sa pagtagad sa tumatan-aw gikan sa giletratohan. May bungbong ba nga pusyaw ug kolor o laing neyutral nga paluyo nga magamit sa pagpahiluna sa mga tawo alang sa letrato? Kon walay hikaplagan nga mithianon nga paluyo, ipasibo ang abre sa mas lapad nga pag-abre (mas gamay f-stop nga numero). Kini magpokus sa imong letratohan, apan magpahanap kini sa paluyo.​—Tan-awa ang pananglitan, panid 24.

Aron maseguro ang maayong pagkabantang sa kahayag, ikaw makakuha usab ug duha ka dugang letrato nga ang katulinon sa abre ipahimutang ang usa nga mas taas ug ang usa mas ubos. Nagkahulogan kini nga kon mokuha ka sa imong letrato sa 6-8 ug 1/125 segundo, makaletrato ka usab sa f-5.6 ug f-11 sa samang katulinon. Niining paagiha, imong gitugot ang dakong gilapdon diha sa mga kahimtang sa kahayag. Sa laing bahin, kon gitinguha ang labing dakong giladmon sa natad, nan kuhag duha ka dugang letrato pinaagi sa pagpauswag o pagpamenos sa katulinon sa abre (1/60, 1/125, ug 1/250 segundo) samtang pasagdang dili mabalhin ang f-stop.

Hinungdanon usab ang kahayag. Kon mahitabo nga adunay sanag nga paluyo o kusog nga kahayag sa luyo sa imong ulohan (niyebe, dagat nga may adlaw, o baybayon), makapalibog kini sa imong kamera ug makapahinabog menos nga pagkabantang sa kahayag. Ang sulbad? Magpaduol sa letratohan, ug batoni ang tukmang kahimtang sa kahayag. Dayon balik sa imong unang posisyon, ug kuhaa ang imong letrato diha sa piniling mga pahimutang. Ang eksperyensiadong mga tigletrato kasagaran mogamit ug electronic flash sa maadlaw ingong gipuno nga kahayag nga magkuha sa mga landong nga mamugma sa sanag nga kahayag sa luyo o bagang landong.

Ang sanag nga adlaw, nga matunong diha sa pagaletratohan (o direkta sa likod) tingali magpatunghag maot nga mga pangitom ubos sa mga mata, ilong, ug sulang sa usa ka tawo. Kon mao, ibutang ang imong letratohan sa landong o gamita ang fill-in flash. Makabutang ka gani sa adlaw direkta sa luyo o sa kilid sa imong giletratohan aron mapatungha ang epekto sa nagalibot nga siga nga magpasiugda sa buhok sa tawo, basta ang adlaw dili mosidlak nga direkta sa imong mga lente.

Ang elektronik flash may mga limitasyon, sanglit daghang flash epektibo lamang sulod sa mga 10 metros nga labing layo. Busa, ang pagsulay sa pagkuhag letrato nga may flash sa usa ka entablado sa teatro (sama sa panahon sa usa ka kombensiyong Kristohanon) o sa laraw sa mga tinukod sa siyudad maghurot lamang sa imong bateriya. Ang direktang flash lagmit magmugnag mga landong o magpalutaw sa mga mantsa sa nawong. Kasulbaran? Sulayi ang pagtabon sa imong flash (dili lente) pinaagig tisyu o panyo aron mawagtang ang sobra ka nabantang nga mga bahin, o ipauntol ang flash gikan sa puting kisame. Magkinahanglan usab kinig bakwi sa pagkabantang. Ikabutang nimo ang imong letratohan sa mas dagtom nga paluyo aron mamenosan ang mga landong.

Ang pulang-mata nga epekto maoy laing linaing kinaiya sa pagletrato nga may flash, ilabina sa mga kamera nga may kaugalingong flash. Kon dili nimo ikabulag ang imong kamera gikan sa imong flash (sama sa pinaagig mounting bracket), nan patan-awa usa ang giletratohan sa sanag nga kahayag aron ang mga mata dili modako inigkuha nimo sa letrato. O palikaya ang giletratohan sa pagtan-awng direkta sa lente.

Mabutyagong mga Letrato

Ang usa ka maayong letrato dili lang magkopya sa hitsura sa usa ka tawo. Kini makapasabot sa personalidad ug kinaiya sa indibiduwal. Sa pagpatungha sa maong maayong mga letrato, kinahanglang mahanas ka sa mga paagi sa pagletrato. Niining paagiha ikaw makahatag bug-os nga pagtagad sa imong giletratohan, dili sa imong kasangkapan.

Nahauna, himoa nga marelaks ang imong giletratohan. Gamita ang telephoto nga lente aron makakuha kag duol nga letrato nga dili ibalhin sa duol kanang makahadlok nga kamera. Ang nahiangay nga musika makaparelaks. Ang pagsulti maoy laing paagi sa pagtabang sa imong giletratohan nga malimot sa kamera ug makab-ot ang kinaiyanhong panagway. Gamita ang mga pangutana aron siya mosulting walay pagpanuko ug mapukaw ang mga emosyon nga buot nimong makuha. Sa pagletrato sa mga bata, himoa kana nga usa ka dula o estorya. Himoa nga sila mahimong kinaiyanhon ug madulaon. Ang props makatabang usab nga marelaks ang imong giletratohan. Busa iposisyon ang musikero uban sa iyang instrumento o usa ka trabahante uban sa iyang mga hiramenta.

Ang letrato sa usa ka grupo wala magpasabot kanunay nga ang tanan hikayon nga maglumbay. Hatagi silag sandigan​—usa o duha ka silya​—ug palibota sila niana, nga tingali maporma ang triyanggulong han-ay. Dili kinahanglan kanunay nga ang tanan mopahiyom sa kamera. Karon tan-awa pag-ayo ang esena sa dili pa pisliton ang buton. Maayo bang pagkaareglar ang sinina ug buhok? May makasamok bang paluyo? Ang anggulo sa kamera mao ba ang labing makapaanyag? (Ang kamera nga ibutang ug ubos ug diyutay sa nawong makapamubo sa taas nga ilong o makatabontabon sa dangas nga agtang.) Karon padayon ug kuhaa ang ubay-ubayng letrato, ug inigka-develop na niana, pilia ang labing maayo.

Uban sa diyutayng paghago​—ug pagbansay—​ang imong kamera makahatag nimog dakong kahimuot ug makatabang nimo sa pagtipig sa gimahal nga mga handumanan, mga handumanan nga nakuha sa pagpislit sa buton sa imong kamera!

[Footnote]

[Kahon sa panid 26]

Pila ka Paagi sa Paglikay sa mga Letrato nga Makapahiubos

1. Basaha ug sunda pag-ayo ang mga instruksiyon sa kamera.

2. Tinoa nga husto ang setting sa katulinon sa pilm.

3. Tinoa nga ang mga lente ug flash wala matakpi sa imong mga tudlo o sa tabon sa lente.

4. Ikomposo ug hapsaya ang imong letrato pinaagi sa pagbalhin sa imong posisyon o paggamit ug zoom lens.

5. Kupti ang kamera nga waylihok, ug pislita ang buton.

[Mga hulagway sa panid 24]

Ang mas lapad nga abre (ubos nga f-stop) magpalain sa bulak gikan sa nagpaluyo niini; ang mas gamayng abre magpokus sa giletratohan ug sa paluyo

[Mga hulagway sa panid 25]

Ang fill-in flash magbakwi sa dagtom nga mga landong sa letrato sa ibabaw

[Hulagway sa panid 26]

Pinaagi sa pagpadapat sa usa ka metodo, “ang lagda sa mga tersiya,” ang gikaikagan nga butang mapalayo sa tunga sa letrato