Usa ka Tingog sa Tunga sa Kahilom
KALIM-AN ka tuig nang miagi usa ka mangtas ang gipatay. Sa dihang sa kataposan gibuklad sa kalibotan ang tabil aron tan-awon ang napukan nga Third Reich, ang mangilngig nga talan-awon maoy labaw pa sa usa ka mangil-ad nga damgo nga lisod tugkaron. Ang mga sundalo ug mga sibilyan hilom nga nagtan-aw na lamang nga may dakong kahadlok sa makapanglimbawot nga mga nahibilin sa mangil-ad nga mamumunong kagamhanan.
Sayo niining tuiga gisaulog sa libolibo ang ika-50ng kasumaran sa liberasyon sa mga priso sa mga kampo konsentrasyon pinaagi sa hilom nga paglakaw sa dapit nga gitindogan niini. Naningkamot sila sa pagtugkad sa pagkamapintas sa krimen. Gani, mga 1,500,000 ka tawo ang gipamatay sa kampo sa kamatayon sa Auschwitz lamang! Kadto maoy panahon sa paghilom, usa ka panahon sa pagpalandong sa kabangis sa tawo diha sa tawo. Ang makatugawng mga pangutana milanog sa bugnawng mga hudno, sa walay sulod nga mga kuwartel, atbang sa nagbungtod nga inagawng mga sapatos.
Karon anaa ang kalisang; anaa ang kasuko. Ang “Holocaust,” diin milyonmilyon ang sistematikong gipamatay, nagbutyag kon unsa ka daotan kaayo ang Nazismo. Apan komosta kini niadto? Kinsay mibutyag? Kinsay nagpakahilom?
Alang sa kadaghanan, ang ilang unang kahibalo bahin sa pinakyaw nga mga pagpatay miabot lamang sa naghinapos ang Gubat sa Kalibotan II. Ang librong Fifty Years Ago—Revolt Amid the Darkness nagsaysay: “Ang mga hulagway ug mga balita sa sine bahin sa mga sentro nga patyanan ug mga kampo nga gipagawas sa mga Alyado niadtong 1944 ug 1945 maoy unang naghatod sa makalilisang nga kamatuoran ngadto sa publiko, ilabina sa kasadpan.”
Apan, bisan sa una pa gitukod ang mga kampo sa kamatayon, usa ka tingog nagwali na sa mga kapeligrohan sa Nazismo, pinaagi sa Pagmata!, ang magasing imong gikaptan sa imong mga kamot. Kini unang nailhan ingong ang The Golden Age ug ginganlan pag-usab ug Consolation niadtong 1937. Sa sinugdanan sa 1929, kining magasina, nga gipatik sa mga Saksi ni Jehova, maisogong nagpasidaan sa mga kapeligrohan sa Nazismo, nga naglihok sumala sa pahayag sa hapin, “Usa ka Basahon sa Kamatuoran, Paglaom ug Kaisog.”
“Sa unsang paagi makapabiling hilom ang usa,” nangutana ang Consolation niadtong 1939, “bahin sa mga kalisang sa usa ka nasod diin, sama sa Alemanya, 40,000 ka inosenteng mga tawo gidakop sa usa ka panahon; diin 70 kanila gipamatay sa usa ka gabii sa usa ka bilanggoan; . . . diin ang tanang balay, mga institusyon ug mga ospital alang sa mga tigulang, mga kabos, ug mga walay-mahimo, ug ang tanang dangpanan sa mga bata, gilaglag?”
Sa pagkamatuod, sa unsang paagi makapabiling hilom ang usa? Samtang ang kalibotan sa katibuk-an wala gayod mahibalo o nagduhaduha bahin sa makapanglimbawot nga mga taho nga sa ginagmay migawas sa Alemanya ug sa giokupar nga mga nasod, ang mga Saksi ni Jehova dili gayod makapabiling hilom. Naagian nila mismo ang kabangisan sa rehimeng Nazi, ug wala sila mahadlok sa pagbutyag niini.
[Picture Credit Line sa panid 3]
Letrato sa U.S. National Archives