Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Ako Makapangitag Kuwarta?

“Gusto kog trabaho nga dakog kita.”​—Tanya.

DAGHANG batan-on mouyon sa mga gibati ni Tanya. “Gusto kog kuwartang ikapalit ug kotse ug makasuroy ug makapalit ug mga besti,” matod sa batan-ong ginganlag Sergio. “Di ko gustong magsalig sa akong mga ginikanan alang sa tanang butang.” Ang batan-ong si Laurie-Ann adunay samang rason sa pagtrabaho. “Babaye ko, ug gusto kong mamalit,” siya miingon.

Busa, dili ikatingala nga sumala sa magasing U.S.News & World Report, “3 sa 4 [T.B.] nga mga junyor ug mga senyor sa hayskul karon motrabaho inigkatapos sa klase ug sa mga hinapos sa semana.” Sa usa ka sukod, kini nagbanaag sa di-timbang nga “gugma sa salapi” nga kaylap kaayo sa materyalistikanhong kalibotan karon. (1 Timoteo 6:10) Apan, dili tanang nanarbahong mga batan-on nagpadala sa materyalismo.

“Alang sa panalipod ang salapi,” nag-ingon ang Bibliya. (Ecclesiastes 7:12) Ug aduna tingali daghang lehitimong rason kon nganong ingon nga usa ka Kristohanong batan-on buot kang mokitag kuwarta.a Ang batan-ong si Avian, pananglitan, nagsaysay kon nganong siya nagtrabahog duha ka adlaw sa usa ka semana: “Nakapaarang kini nako nga masuportahan ko ang akong kaugalingon ingong usa ka regular payunir [bug-os-panahong magwawali].”

Duna tingaliy susamang mga rason kon nganong buot kang makabaton ug inoras nga trabaho. May tumong ka tingali sa pagtambong sa usa ka Kristohanong kombensiyon. O kaha nagkinahanglan ka ug dugang besti nga maayong gamiton sa mga tigom sa kongregasyon. Bisan unsa pa, kining mga butanga nagkinahanglag salapi. Tinuod, gisaad ni Jesus nga ang Diyos magtagana alang niadtong ‘nangita pag-una sa Gingharian sa Diyos.’ (Mateo 6:33) Apan wala kini magpasabot nga dili ka maningkamot niining bahina. (Itandi ang Buhat 18:1-3.) Busa, unsa ang pipila ka praktikal nga lakang nga imo tingaling himoon kon buot kang makasapi?

Pagsugod

Ingnon tang ang imong mga ginikanan mouyon sa imong pagpanarbaho, lagmit ang una mong buhaton mao ang pagduol sa imong mga silingan, mga magtutudlo, ug mga paryente ug pahibaloa sila nga nangita kag trabaho. Kon maulaw kang mosukna nilang deretso, mahimong mangutana ka lang nila kon unsay ilang trabaho niadtong mga tin-edyer pa sila. Hatagan ka tingali nila ug pila ka mapuslanong mga ideya. Kon mas daghang tawo ang masayod nga nangita kag trabaho, mas daghang makatabang nga impormasyon ug mga referral nga lagmit imong makuha.

Sunod, sulayi ang mga anunsiyo bahin sa panarbaho ug mga pahibalo diha sa mga tindahan, sa imong eskuylahan, ug ubang publikong mga dapit. “Mao nay paagi nga nakatrabaho ko,” matod sa batan-ong ginganlag Dave. “Akong gisusi ang mantalaan, nag-fax ug sinulat nga impormasyon bahin sa akong kaugalingon, ug giteleponohan sila.” Apan, nakamatikod ka ba nga daghang trabaho ang wala ianunsiyo? Sumala sa magasing Seventeen, gibanabana sa uban nga “ingon ka daghan sa tulo sa napulo ka trabaho ang wala maglungtad hangtod nga ang angayang tawo mangita niana.” Tingali imong makombinsir ang usa ka magpatrabaho nga kinahanglang pangitaan ka niyag trabaho!

Apan sa unsang paagi? ‘Wala koy kasinatian,’ maghunahuna ka tingali. Buweno, hunahunaa pag-usab. Nag-atiman ka na bag manghod nga igsoon dihang wala ang imong mga ginikanan o nag-atimag bata alang sa uban? Nagpakita kini nga responsable ka. Mitabang ka ba sa imong papa sa pag-ayo sa kotse? Nagpakita kana nga may katakos ka sa makina. Mahibalo ka bang momakenilya o mogamit ug kompiyuter? O nakakuha ka bag taas nga grado alang sa usa ka bag-ong proyekto? Pipila kini sa makapakombinsir nga mga puntos alang sa umaabot nga mga amo.

Ayawg kalimti ang imong mga kalingawan ug mga interes. Pananglitan, kon makatugtog kag instrumento sa musika, susiha kon naa bay bukas nga trabaho sa tindahan ug mga instrumento sa musika. Lagmit nga interesado ka sa mga produkto sa tindahan ug seguradong makatubag ka sa mga pangutana sa kustomer.

Pag-aplay ug Trabaho

Pananglitan may kasabotan ka alang sa interbiyo sa trabaho. Tagda ang imong panapot ug pamostura, tungod kay ang imong panagway magdalag mensahe. Kini makasulti nga ikaw “responsable, hinlo, organisado”​—o ang katugbang ba hinuon. Praktikal ang Bibliya sa dihang nagdasig kini sa Kristohanong mga babaye nga “magdayandayan sa ilang kaugalingon sa mahapsay nga sinina, uban ang kaligdong ug pagkamabuot sa hunahuna.” (1 Timoteo 2:9) Mapadapat usab kini sa mga lalaki. Ayaw gayod pagsul-ob ug maurogon o lago nga mga sinina sa usa ka interbiyo sa trabaho, bisag unsa pang matanga sa trabaho ang nalangkit.

Ang imong tinamdan ug mga kinaiya dakog ikasulti usab bahin kanimo. Buhata ang Bulawanong Lagda: Tagda ang uban sa paagi nga buot nimong tagdon. (Mateo 7:12) Abot sumala sa inyong gikasabotang oras. Magmainiton ug alerto. Ipakita ang maayong pamatasan. Nga walay pagpanghambog ug pagpasobra, isaysay kon nganong gibati nimong takos ka sa posisyon. Magmaespesipiko.

Ang ubang mga eksperto nagrekomendar nga magdala ka (o magpadalag una) ug usa ka hinlo, organisado kaayong sinulat nga impormasyon bahin sa imong kaugalingon. Kinahanglang maglakip kini sa imong ngalan, adres, numero sa telepono, tumong sa pagpanarbaho, edukasyon (lakip ang bisan unsang espesyal nga klase nga imong natambongan tingali), kanhing kasinatian sa trabaho (lakip ang sinuholan ug boluntaryong trabaho), linaing mga katakos, personal nga mga interes ug mga lingawlingaw (ipakita niini ang imong mga katakos), ug usa ka sulat nga ang mga rekomendasyon sa mga kaila mabatonan kon hangyoon. Mahimong mag-andam ka usab ug linaing papel nga naglista sa mga ngalan, mga adres, ug mga numero sa telepono sa pipila ka indibiduwal nga makarekomendar kanimo alang sa trabaho. Siyempre, tinoa ang pagkuha sa ilang pagtugot nga abante. Mahimong maglakip kini sa kanhing mga amo, usa ka magtutudlo, usa ka tigtambag sa eskuylahan, usa ka hamtong nga higala​—bisan kinsa nga makapamatuod sa imong mga katakos, mga abilidad, o personal nga mga kinaiya.

Kinaugalingong Panarbaho

Unsa na man kon luyo sa imong mga paningkamot dili ka makakitag trabaho? Komon kini sa daghang yuta. Apan ayaw wad-a ang paglaom. Ang pagsugod sa imong kaugalingong negosyo mahimong maoy labing maayong tubag. Ang mga bentaha? Makatino ka sa imong kaugalingong eskedyul ug makatrabahog dako o diyutay sumala sa imong gusto. Siyempre, sa kinaugalingong panarbaho kinahanglang ikaw kombinsido, disiplinado, ug andam sa pagpanguna.

Apan unsang matanga sa negosyo ang imong masugdan? Hunahunaa ang imong silinganan. Duna bay panginahanglan sa mga butang o mga serbisyo nga walay usa nga nagtagana? Pananglitan, ingnon tang gusto kag mga hayop. Makapresentar ka sa pagligo o pag-awot sa mga binuhi sa silingan nga binayran. O tingali makatugtog kag instrumento sa musika. Makatudlo ka kaha sa uban sa pagtugtog? O tingali kana mao lamay pagbuhat sa buluhaton nga kasagarang likayan sa uban, sama sa pagpanghugas sa mga bentana o pagpanghinlo. Dili maulaw ang usa ka Kristohanon sa pagbuhat ginamit ang iyang mga kamot. (Efeso 4:28) Mahimong sulayan mo ang pagkat-on ug usa ka bag-ong kahanas. Susiha ang mga librarya bahin sa mga libro nga nagatudlog mga pamaagi, o hangyoa ang usa ka higala sa pagtudlo kanimo. Ang batan-ong si Joshua, pananglitan, nagkuhag kurso bahin sa maartehong pagsulat. Dayon nagsugod siyag gamayng negosyo nga nagdisenyog mga imbitasyon sa mga kasal ug mga parti.​—Tan-awa ang kahon nga “Mga Trabahong Imong Mamugna.”

Pasidaan: Ayaw pagdalidali sa bisan unsang negosyo sa dili pa tun-an ang tanang gastos ug mga kahimtang nga nalangkit. (Lucas 14:28-30) Una, hisgoti kana uban sa imong mga ginikanan. Dugang pa, pakigsulti sa uban nga nagpadagan sa susamang mga negosyo. Kinahanglan bang pabayron ka ug buhis? Kinahanglan bang mokuha kag lisensiya o mga permiso? Susiha ang lokal nga mga awtoridad alang sa mga detalye.​—Roma 13:1-7.

Hupti ang Imong Katimbang!

Siyempre, may kapeligrohan ang pagdawat ug dugang trabaho kay sa imong mahimo. Si Laurie-Ann miingon bahin sa pipila ka nagtrabahong mga batan-on: “Dili sila mobuhat ug daghang homwork, ug lapoy sila kaayo aron sa pagpaminaw sa klase.” Tinuod, sa pipila ka bahin sa kalibotan, ang mga batan-on walay kapilian apan ang pagtrabahog daghang oras aron matabangan ang ilang mga pamilya nga mabuhi. Apan kon dili ingon niana ang imong kahimtang, nganong maghinobra man niining bahina? Sumala sa kadaghanang mga eksperto, ang pagtrabaho ug kapin sa 20 ka oras sa usa ka semana samtang nagtungha maoy sobra ug dili mabungahon. Ang ubang eksperto nagsugyot sa paggugol ug dili molabaw sa walo ngadto sa napulo ka oras sa usa ka semana sa pagtrabaho.

Kon imong gamiton ang dako kaayong bahin sa imong panahon, kusog, ug kaabtik diha sa trabaho inigkatapos sa klase, ang imong panglawas, mga grado, ug ilabina ang espirituwalidad mosugod sa pagkaluya. Oo, dili lamang mga hamtong ang natuok sa “malimbongong gahom sa mga bahandi ug ang mga tinguha alang sa uban pang mga butang.” (Marcos 4:19) Busa hupti ang imong katimbang. Nagpasidaan si Solomon batok sa sobrang trabaho, nga nag-ingon: “Mas maayo pa ang usa ka hakop sa pahulay kay sa duha ka hakop sa hago nga trabaho ug paghakop sa hangin.”​—Ecclesiastes 4:6.

Oo, tingali kinahanglanon ang pagpangitag salapi. Ug kon ang imong mga motibo sa pagbuhat sa ingon maayo ug diyosnon, sama nianang sa batan-ong si Avian, nga gihisgotan ganina, makaseguro ka nga si Jehova magpanalangin sa imong mga paningkamot. Apan, seguroha nga dili ka gayod magapos sa trabaho nga malimtan na nimo ang “mas hinungdanong mga butang,” nga mao, espirituwal nga mga intereses. (Filipos 1:10) Bisan tuod ang salapi mahimo tingaling “usa ka panalipod,” ang imong relasyon uban sa Diyos maoy makahimo kanimong tinuod nga malamposon.​—Ecclesiastes 7:12; Salmo 91:14.

[Footnote]

[Kahon sa panid 22]

Mga Trabahong Imong Mamugna

• Pagpanglimpiyo ug mga bentana

• Pagpamaligya o pagpanghatod ug mga mantalaan

• Pagpangandos ug niyebe

• Pag-atiman sa mga tanom o pagpanghinlo sa nataran

• Pag-atiman ug bata

• Pagpakaon, pagpaseyo, o pagligo sa mga binuhing hayop

• Pagpanglimpiya bota

• Pagpanapak o pamalansa

• Pananom ug pamaligya niana

• Pagpamuhig manok o pagpamaligyag itlog

• Pagmakenilya o word processing

• Pagkahimong masugosugo

• Pagpangdeliber

• Pagtudlog musika o ubang mga subject

[Hulagway sa panid 21]

Ang sobrang trabaho makapamubo sa imong mga grado