Ang mga Bilanggoan Anaa sa Krisis
“Ang pagtukod ug dugang mga bilanggoan aron pagsulbad sa krimen sama ra sa paghimog daghang menteryo aron pagsulbad sa usa ka makamatayng sakit.”—ROBERT GANGI, EKSPERTO SA KOREKSIYONAL.
SA USA ka kalibotan diin ang giisip kon unsay husto kasagarang magtabon sa dili-maayong bahin sa tinuod nga kahimtang, kita adunay maayong paminawon nga mga kapuli sa makapaguol nga pulong “bilanggoan.” Kita mopili sa “balay pamantonan (penitentiary)” o sa “koreksiyonal nga pasilidad,” diin ang “bokasyonal nga pagbansay” ug “katilingbanong mga serbisyo” gitagana. Mas gusto gani nato ang Iningles nga terminong “inmate” kay sa dili-makitawhanong pulong nga “prisoner.” Apan, tan-aw luyo sa pantalya, ug imong makita nga ang mga bilanggoan nag-atubang ug grabeng mga problema karon, sama sa dako kaayong galastohan sa pagbilanggo sa mga makasasala ug sa nagkadako nga kalainan tali sa mga tumong sa pagpriso ug sa aktuwal nga mga resulta.
Ang ubang mga tawo nagduhaduha sa pagkaepektibo sa mga bilanggoan. Sila nag-ingon nga bisan tuod ang gidaghanon sa mga binilanggo sa tibuok kalibotan miuswag ngadto sa kapin sa walo ka milyon, ang gidaghanon sa krimen diha sa daghang nasod wala kaayo mous-os. Dugang pa, bisan tuod daghan niadtong nabilanggo anaa diha tungod sa krimen nga naglangkit sa ilegal nga mga droga, ang pagkamabatonan sa mga droga diha sa palibot gikabalak-an gihapon pag-ayo.
Apan, daghan ang mouyon sa pagbilanggo ingong silot. Sila mobati nga sa dihang mapriso ang usa ka makasasala, takos siya sa silot nga iyang nadawat. Usa ka magsusulat sa mantalaan naghubit sa kasibot sa pagpriso sa mga kriminal ingong “hilig sa pagpamilanggo.”
Adunay upat ka pangunang mga hinungdan kon nganong ang mga malinapason sa balaod bilanggoon: (1) pagsilot sa mga makasasala, (2) pagpanalipod sa katilingban, (3) pagsanta sa mga krimen nga lagmit himoon sa umaabot, ug (4) pagbag-o sa kinabuhi sa mga kriminal, nga magtudlo kanila aron mahimong masinundanon sa balaod ug mabungahon human sila buhian. Tan-awon nato kon ang mga bilanggoan nakakab-ot ba niining mga tumonga.