Mga Batan-on Nangutana

Nganong Dili Man Ko Tugtan sa Akong Ginikanan nga Maglingawlingaw?

Si Allison,a nga usa ka tin-edyer sa Australia, ma-stress matag Lunes sa buntag.

“Ang tanan mag-estorya kon unsay ilang gibuhat sa hinapos sa semana,” matod niya. “Alegre kaayo ang ilang mga estorya, sama pananglitan kon pila ka parti ang ilang naadtoan ug pila ka lalaki ang ilang nahalokan—hasta gani kon giunsa nila pag-ikyas sa mga polis . . . Morag hadlok paminawon, apan makalingaw! Mamauli silag alas singko sa buntag, ug dili ra magpakabana ang ilang ginikanan. Samtang ako, kinahanglang matulog ug sayo!

“Aw, human ko estoryahi sa akong mga klasmet bahin sa ilang gibuhat sa hinapos sa semana, pangutan-on ko nila kon unsa poy akong gibuhat. Ug unsa man intawoy akong gibuhat? Mitambong ko sa tigom ug misangyaw. Para nako, wala ko makalingawlingaw. Mao nga moingon na lang ko nga wala koy gibuhat. Dayon mangutana sila kon nganong wala ko mokuyog nila.

“Abi nakog okey na inigkaugma. Apan dili diay! Kay inigka-Martes, maghisgot na sab sila kon unsay ilang buhaton sa umaabot nga hinapos sa semana! Sagad maminaw lang ko nila. Morag ako ra gyoy nalahi!”

INGON ba usab niana ang mahitabo sa inyong eskuylahan kada Lunes sa buntag? Tingali gibati nimo nga dili gusto sa imong ginikanan nga maglingawlingaw ka. Dili buot ingnon nga gusto nimong buhaton ang tanan nga ginabuhat sa imong mga isigkabatan-on. Ganahan lang kang maglingawlingaw panagsa! Pananglitan, unsa ang gusto nimong buhaton niining hinapos sa semana?

◯ mosayaw

◯ moadto sa konsiyerto

◯ motan-awg sine

◯ moadto sa parti

◯ uban pa ․․․․․

Nagkinahanglan kag lingawlingaw. (Ecclesiastes 3:1, 4) Gani, buot sa imong Maglalalang nga malipay ka sa imong pagkabatan-on. (Ecclesiastes 11:9) Buot usab sa imong ginikanan nga maglingawlingaw ka, bisag usahay daw dili ka kombinsido niana. Apan, lagmit nga dunay duha ka butang nga ilang gikabalak-an: (1) kon unsay imong buhaton ug (2) kinsay imong kauban.

Apan komosta man kon dapiton ka sa imong mga higala nga maglingawlingaw ug wala ka mahibalo kon unsay reaksiyon sa imong ginikanan? Kon mohimo kag desisyon, ang Bibliya nagdasig kanimo sa paghunahuna sa imong mga kapilian, maayo ug dili maayo, ug sa pagtimbangtimbang sa sangpotanan niana. (Deuteronomio 32:29; Proverbio 7:6-23) Unsay imong mga kapilian kon dapiton ka sa imong mga higala?

KAPILIAN A: MOLAKAW NGA DILI MANANGHID.

Kon nganong makahunahuna ka tingali niini: Gusto nimong pabilibon ang imong mga higala nga makadesisyon ka na sa imong kaugalingon. Nagtuo ka nga mas nahibalo ka kay sa imong ginikanan, o wala kaayo kay pagtahod sa ilang desisyon.—Proverbio 15:5.

Resulta: Dunay mahibaloan ang imong mga higala bahin kanimo—nga ikaw makahimo sa pagpanglimbong. Kon makahimo ka niana sa imong ginikanan, lagmit makahimo ka usab niana sa imong mga higala. Kon mahibaloan kana sa imong ginikanan, sila masakitan ug mobati nga gipakyas nimo sila ug lagmit pahamtangan ka pag dugang restriksiyon! Dili maalamon nga molakaw ka nga dili mananghid sa imong ginikanan.—Proverbio 12:15.

KAPILIAN B: DILI MANANGHID UG DILI USAB MOLAKAW.

Kon nganong makahunahuna ka tingali niini: Imong gitimbangtimbang ang ilang pagdapit ug naamgohan nimo nga ang pagahimoon didto supak sa imong mga prinsipyo o ang pipila sa giimbitar dili maayong kauban. (1 Corinto 15:33; Filipos 4:8) Sa laing bahin, gusto tingali nimong molakaw apan nahadlok kang mananghid sa imong ginikanan.

Resulta: Kon dili ka moadto kay kombinsido ka nga dili kana maayo, lig-on kang makabalibad sa imong mga higala. Apan kon dili ka moadto tungod kay nahadlok kang mananghid sa imong ginikanan, basin magsakit lang ang imong dughan kay bation nimo nga nahikawan ka sa kalipay.

KAPILIAN C: MANANGHID UG TAN-AWON KON UNSAY ILANG DESISYON.

Kon nganong makahunahuna ka tingali niini: Imong giila ang awtoridad sa imong ginikanan ug gitahod ang ilang desisyon. (Colosas 3:20) Gimahal nimo sila ug dili ka gustong masakitan sila pinaagi sa paglimbong kanila. (Proverbio 10:1) Makahigayon ka usab sa pagpatin-aw sa imong hangyo.

Resulta: Bation sa imong ginikanan nga gimahal ug gitahod nimo sila. Kon makita nila nga makataronganon ang imong hangyo, basin tugtan ka nila.

Kon Nganong Mobalibad Tingali ang Imong Ginikanan

Apan, unsa na man kon mobalibad ang imong ginikanan? Makapaguol kaayo kana. Apan kon imong masabtan ang ilang katarongan, mas dali nimong madawat ang ilang desisyon. Pananglitan, mobalibad tingali sila tungod sa mosunod nga mga rason.

Mas labaw ang ilang kahibalo ug kasinatian. Kon mahimo, mas gusto kang maglangoylangoy sa dagat nga gibantayag mga lifeguard. Ngano? Tungod kay samtang nag-enjoy ka sa paglangoylangoy, dili kaayo ka makamatikod sa peligro. Apan ang mga lifeguard anaa sa posisyon nga mas daling makakita niana.

Sa susama, ang imong ginikanan makakita sa mga peligro nga dili nimo makita tungod sa ilang labaw nga kahibalo ug kasinatian. Sama sa mga lifeguard, dili gusto sa imong ginikanan nga hikawan ka sa imong kalipay. Hinunoa, gusto nilang malikayan nimo ang mga peligro nga makawala sa imong kalipay.

Gimahal ka nila. Gusto gayod sa imong ginikanan nga protektahan ka. Tungod sa ilang gugma, sila motugot o mobalibad sa imong hangyo, kon gikinahanglan. Kon duna kay ipananghid nila, ilang pangutan-on ang ilang kaugalingon kon ikatugot ba nila kana ug madawat ba nila ang mahimong sangpotan niana. Motugot lang sila kon kombinsido sila nga walay kadaot nga mahitabo kanimo.

Kakulag impormasyon. Ang mahigugmaong ginikanan mapanagan-on. Kon dili nila masabtan ang imong gihangyo o gibati nila nga kulang ang imong gihatag nga impormasyon, lagmit dili ka nila tugtan.

Kon sa Unsang Paagi Modako ang Purohan nga Tugtan Ka

Dunay upat ka butang nga nalangkit niana.

Pagkamatinud-anon: Una, kinahanglang matinud-anon nimong pangutan-on ang imong kaugalingon: ‘Nganong gusto man kong moadto? Tungod ba kay ganahan ko sa kalingawan, o di lang ko gustong malahi sa uban? O, tungod ba kaha kay ang akong crush moadto usab?’ Ikaduha, magmatinud-anon ka sa imong ginikanan. Sila miagi sab sa pagkabatan-on, ug nakaila kaayo sila nimo. Busa lagmit nga mahibalo ra gihapon sila sa tinuod nimong motibo. Ilang maapresyar ang imong pagkamatinud-anon, ug makabenepisyo ka sa ilang kaalam. (Proverbio 7:1, 2) Sa laing bahin, kon dili ka magmatinud-anon, mawad-an silag pagsalig kanimo ug lagmit dili na gyod ka nila tugtan.

Hustong panahon: Ayaw sigehig hangyo ang imong ginikanan kon mao pay ilang pag-abot gikan sa trabaho o duna silay importanteng giakatar. Duola sila sa dihang sila dili kapoy o puliki. Apan dili maayo nga ulahi na kaayo kang mananghid ug unya apurahon nimo sila sa pagdesisyon. Dili ganahan ang imong ginikanan nga magdalidalig desisyon. Hangyo nga abante sa panahon, ug maapresyar kana sa imong ginikanan.

Detalye: Klaroha ang imong hangyo. Isaysay kon unsa gayoy imong buhaton. Dili ganahan ang imong ginikanan kon motubag kag “Ambot,” ilabina kon mangutana sila: “Kinsa may moadto didto?” “Duna ba moy kuyog nga hamtong?” o “Unsang orasa mahuman?”

Tinamdan: Ayawg isipa ang imong ginikanan nga imong kontra. Hunahunaa nga sila dapig kanimo—kay mao kanay tinuod. Kon mao kanay panglantaw nimo sa imong ginikanan, lagmit dili ka makigkontra nila ug mas dakog purohan nga tugtan ka. Kon sila mobalibad, matinahorong mangutana kanila kon ngano. Pananglitan, kon dili ka nila tugtan nga moadto sa konsiyerto, pangutan-a sila kon unsay ilang gikabalak-an. Ang performer ba? ang venue? ang imong mga kauban? o ang kantidad sa tiket? Ayaw pag-ingon: “Wa man moy salig nako,” “Daghan man ang mangadto,” o “Misugot man gani ang ginikanan sa akong mga higala!” Ipakita sa imong ginikanan nga hamtong ka nag tinamdan, nga modawat sa ilang desisyon ug motahod niana. Kon buhaton nimo kana, tahoron ka usab nila. Ug sa sunod higayon, basin tugtan ka na.

Ang ubang mga artikulo gikan sa seryeng “Young People Ask” makita diha sa Web site nga www.watchtower.org/ype

[Footnote]

[Kahon/Hulagway sa panid 11]

“Ang akong ginikanan mosalig nako kay napamatud-an nila nga responsable ko. Nakaila sila sa akong mga higala. Dili pod ko magpanuko nga mobiya sa usa ka parti kon dili ko makauyon sa ginabuhat didto.”

[Hulagway]

Kimberly

[Kahon sa panid 12]

PANGUTAN-A ANG IMONG GINIKANAN

Gusto ba nimong mahibaloan kon unsay hunahuna sa imong ginikanan bahin sa mga butang nga gihisgotan niining artikuloha? Masayran lamang nimo kana kon mangutana ka. Kon dunay maayong higayon, pakigsultihi sila kon unsay ilang hunahuna bahin sa imong paglingawlingaw. Hunahunaa daan kon unsay imong isukna nila, ug isulat kana sa ubos.

․․․․․

[Hulagway sa panid 12]

Samag mga lifeguard, ang imong ginikanan mas daling makakita sa mga peligro ug makapasidaan kanimo