Hospice Care—Unsay Tumong Niini?

“Ang akong 94-anyos nga inahan, nga dunay Alzheimer ug sakit sa kasingkasing, naglubog na sa banig. Dili siya mokaon ug dili momata bisag pukawon. Sa ospital gisultian ko nga nakasinati siyag ‘kausaban sa kahimtang sa hunahuna.’ Gusto nakong atimanon siya sa balay, apan nagkinahanglan kog tabang.”—Jeanne.

ANG sakit nga makamatay makahatag ug kalisdanan dili lang sa pasyente kondili sa iyang pamilya usab. Ang pamilya kinahanglang mohimog bug-at nga desisyon. Himoon ba nila ang tanan aron malugwayan ang kinabuhi sa masakiton, bisan pag mag-antos siyag dugay? O maningkamot sila nga mamenosan ang pag-antos sa ilang minahal pinaagi sa pag-atiman pag-ayo kaniya sa nahibiling yugto sa iyang kinabuhi?

Para sa daghan, ang hospice care maoy praktikal nga kapilian. Kini gihubit ingong pag-atiman ug paghatag ug pagtagad sa emosyonal, espirituwal, sosyal, ug pinansiyal nga panginahanglan sa mga pasyenteng dunay sakit nga makamatay. Tumong niini nga mamenosan ang ilang pag-antos. Kini nga pag-atiman mabatonan karon, bisag sa limitadong paagi, diha sa halos katunga sa mga nasod sa kalibotan. Pananglitan, tungod kay nagkadaghan ang pasyente sa Africa nga dunay HIV/AIDS ug kanser, halos tanang nasod didto duna na niana nga programa o kaha naghimog mga lakang sa pagpatuman niana.

Tumong sa Hospice

Ang pipila ka pasyente mobati tingali nga kon moapil sila sa programa sa hospice sama rag nawad-an na silag paglaom. Ang mga membro sa pamilya mahimong mobati nga kon ibutang nimo ang imong minahal sa usa ka hospice daw nagpaabot na lang ka nga mamatay siya. Apan ang hospice dili ingon niana. Hinunoa, makatabang kini nga mahuptan sa pasyente ang dignidad ug makahuloganong kinabuhi kauban sa ilang mga minahal kutob sa mahimo, samtang gialibyohan ang kasakit. Kini maghatag usab ug higayon sa pamilya sa pasyente sa paghupay ug pagtabang sa ilang minahal samtang buhi pa.

Bisan tuod dili matambalan sa hospice ang sakit nga makamatay, matambalan niini ang ubang komplikasyon, sama sa pulmonya o impeksiyon sa pantog. Kon mausab ang kahimtang—pananglitan, kon dunay madiskobrehang tambal o kon moarang-arang ang iyang sakit—ang pasyente mahimong ipailalom pag-usab sa naandang paagi sa pagtambal.

Mga Bentaha sa Pag-atiman Diha sa Balay

Sa pipila ka nasod, ang hospice care himoon lamang diha sa usa ka pasilidad. Apan, sa ubang dapit ang mga membro sa pamilya makatagana niana diha sa balay. Kon mahimo kana, ang pasyente makaapil sa mga kalihokan sa pamilya. Ang maong pamaagi haom usab sa kultura sa daghang nasod, sama sa Uganda, diin maoy kostumbre nga atimanon sa mga membro sa pamilya ang mga masakiton ug mga tigulang.

Kon ang hospice program ipahigayon diha sa balay, ang mga nag-atiman mahimong tabangan sa mga doktor, nars, aide, social worker ug uban pa. Mahimong tudloan nila ang nag-atiman kon sa unsang paagi mahimong komportable ang pasyente ug ipatin-aw nila kon unsay mahimong dahomon sa dihang himalatyon na kini. Sundon usab nila ang gusto sa pasyente ug sa pamilya. Pananglitan, kon maoy pagbuot sa pamilya, likayan sa hospice worker ang wala kinahanglanang mga eksaminasyon o ang pagpakaon sa pasyente nga ipaagi sa tubo kon kini dili na makakaon.

Si Dolores ug Jean nag-atiman sa ilang 96-anyos nga amahan diha sa balay. Tungod kay nagkagrabe na ang iyang kahimtang, ilang giapresyar ang tabang nga ilang nadawat. “Dunay aide nga moari sa among balay kalima sa usa ka semana aron motabang namo sa pagligo kang Papa,” miingon si Dolores. “Ang aide mao say mag-ilis sa hapin sa kama ni Papa ug motabang kaniya sa pagpanghindik kon gusto namo. Ang nars moduaw kas-a sa usa ka semana aron eksaminon si Papa ug sa pagdalag tambal. Ug ang doktor mobisita matag tulo ka semana. Kon gusto namo nga moduaw sila nga mas subsob, sila mahimong tawgon bisan unsang orasa.”

Ang pagkaanaay mga propesyonal nga mahimong tawgon bisag unsang orasa maoy hinungdanong bahin sa hospice care, kay kining batid nga mga lalaki ug babaye nahibalo kon unsay angayng idapat nga tambal ug makaobserbar sa epekto niana sa pasyente. Maseguro usab nila nga ang pasyente dili mag-antos sa kasakit ug sa samang higayon dunay panimuot. Sila makahatag usab ug oxygen sa pasyente nga makaabag sa iyang pagginhawa. Ang tabang sa maong mga propesyonal makahatag ug kompiyansa sa nag-atiman ug sa pasyente, nga makapawala sa kahadlok nga mag-antos ang pasyente sa grabeng kasakit o sa uban pang simtomas sa hinapos nga gutlo sa iyang kinabuhi.

Mahigugmaong Pag-atiman

Ang mga kawani sa hospice nahibalo nga kinahanglang mahuptan sa mga pasyente ang ilang dignidad ug pakitaan silag pagtahod samtang giatiman. Si Martha, nga usa ka kawani sa hospice sulod sa kapig 20 ka tuig, miingon: “Akong nasinati ang mga pasyente, maingon man ang ilang gusto ug dili gusto, ug naningkamot ko nga tabangan sila nga magmalipayon kutob sa mahimo sa nahibiling yugto sa ilang kinabuhi. Sagad masuod ko nila, ug nakakat-on ko sa pagmahal sa pipila kanila. Tinuod, pasakitan ko sa pipila ka pasyente nga dunay Alzheimer o giango-ango na. Ila kong hapakon, paakon, o patiran pa gani. Apan akong hinumdoman kanunay nga epekto lamang kana sa ilang sakit.”

Kon bahin sa katagbawan nga iyang gibati sa pagtabang sa mga nag-atiman, si Martha miingon: “Nakatabang ko nila nga dili kaayo mabug-atan sa pag-atiman sa ilang mga minahal. Bisan ang pagkahibalo lang nga kaabag nila ang kawani sa hospice nakahupay na kanila.”

Kon dunay hospice care sa inyong lugar, kini maoy praktikal, mahigugmaong alternatibo sa ospital o sa nursing home. Si Jeanne, nga gikutlo sa sinugdan, nalipay nga iyang gipili ang hospice care para sa iyang inahan. Siya miingon: “Si Mama anaa gihapon sa balay kauban sa pamilya, nga naghatag kaniyag pisikal, emosyonal, ug espirituwal nga tabang, ug sa samang higayon, siya naatiman ug nahatagag tambal nga nakapamenos sa iyang pag-antos. Sa pagkatinuod, ang mga kawani sa hospice maoy propesyonal ug mahigugmaon. Ang ilang tambag ug kahanas mapuslanon kaayo. Seguradong nagustohan ni Mama kini nga matang sa pag-atiman.”

[Blurb sa panid 17]

Ang pagkaanaay mga propesyonal nga mahimong tawgon bisag unsang orasa maoy hinungdanong bahin sa hospice care

[Kahon/Hulagway sa panid 16]

“Nakauban Namo Siya”

Si Isabel, nga taga-Mexico kansang inahan nag-antos sa kanser sa suso sulod sa 16 ka tuig hangtod nga mikuyanap kini ug dili na matambalan, miingon: “Ang among pamilya nabalaka pag-ayo nga mag-antos si Mama. Nag-ampo mi nga dili unta siya mag-antos sa grabeng kasakit sama sa nasinati sa ubang gikanser nga pasyente sa wala pa mamatay. Usa ka doktor dinhi sa Mexico nga espesyalista sa pag-alibyo sa kasakit mao ang tubag sa among pag-ampo. Siya moduaw kada semana, mohatag ug haom nga pain reliever, ug motaganag tukma, dali-sundong mga instruksiyon sa pagdapat niana ug kon unsaon pag-atiman si Mama. Nakapahupay namo nga mahimo namong tawgon ang doktor bisag unsang orasa, adlaw o gabii, ug moabot gayod siya. Dakong panalangin nga makita si Mama nga wala mag-antos sa kasakit ug nagmalinawon sulod sa hinapos nga mga yugto sa iyang kinabuhi, nga nakatagamtam pa gani sa diyutayng pagkaon nga mahimo niyang kaonon. Nakauban namo siya sa among balay hangtod nga siya namatay samtang natulog.”

[Kahon sa panid 17]

Sa Hinapos nga mga Gutlo

Hupting hinlo, uga, ug dili gum-os ang hapin sa kama. Aron malikayan nga masamad tungod sa paghinigda, usab-usaba ang posisyon sa pasyente, ug ilisi dayon ang iyang underwear o dayaper kon siya makaihi o makalibang. Aron regular ang pagkalibang sa pasyente, paggamit ug mga suppository o labatiba kon gikinahanglan. Ang pagkaon ug tubig dili makapahupay sa pag-antos sa pasyente kon hapit na siyang mamatay. Bas-a kanunay ang iyang baba pinaagig gagmayng tipak sa yelo o basa nga gapas ug pangpahid sa nag-uga nga ngabil. Bisan ang pagkupot sa kamot sa pasyente makapahupay na, ug hinumdomi nga siya mahimong makadungog hangtod sa kataposang gutlo.