AMIHANAN

Gawas pa sa kasagarang termino nga tsa·phohnʹ, ang amihanan gipaila usab nga nagtumong sa “wala” nga direksiyon, sanglit ang naandan maoy paatubang sa misubang nga adlaw sa sidlakan. (Gen 14:​15, ftn sa Rbi8) Sa Kasulatanhong paggamit, ang “amihanan” mahimong magtumong sa usa ka seksiyon sa yuta (Sal 107:3; Isa 43:6; Luc 13:29), sa paamihanan nga direksiyon (Ex 26:20; 1Ha 7:25; Pin 21:13), sa amihanang kalangitan (Job 26:7), ug sa nagkalainlaing kayutaan o mga gingharian (lakip ang Asirya [Sof 2:13] ug Babilonya [Jer 46:10]) nga nahimutang nga medyo A ug S sa yuta nga gipuy-an sa mga Israelinhon. Bisan tuod ang Babilonya sa Suba sa Euprates sa pagkatinuod nahimutang sa S sa Tiro, ang Ezequiel 26:7 nag-ingon nga ang hari sa Babilonya miabot gikan sa amihanan batok sa Tiro. Sa susama, ang katalagman nga maagoman sa Juda ug Jerusalem gikan sa mga Babilonyanhon gihisgotan nga “gikan sa amihanan.” (Jer 1:​14, 15) Ang katarongan mopatim-aw nga, sa dihang nagmartsa pakasadpan, ang kasundalohan sa Babilonya miagi sa paamihanan nga ruta ug busa milikay sa pag-agi sa desyerto. Sa pagkatinuod, mao kini ang naandang paagi sumala sa gipakita sa mga rekord sa Babilonya.

Sanglit ang lainlaing kayutaan ug mga gingharian gihisgotang nahimutang sa amihanang lokasyon, ang konteksto ug ang ubang nalangkit nga mga kasulatan sagad motabang sa pagtino kon unsa nga lugar ang gipasabot nga “amihanan” o “yuta sa amihanan.” Pananglitan, gipakita sa Isaias 21:​2, 9 ug Daniel 5:28 nga ang kanasoran gikan sa “yuta sa amihanan” nga gihisgotan sa Jeremias 50:9 naglakip sa mga Medianhon, Persianhon, ug mga Elamihanon. Lagmit nga ang kanasoran nga misulong sa Babilonya giisip nga usa ka hiniusang kasundalohan o komon nga kaaway sa Babilonya, “usa ka pundok.” Daghan sa nalangkit nga mga nasod naggikan sa halayong dapit sa A sa Babilonya (Jer 51:​27, 28), ug ang kinadak-ang bahin sa Media labing menos nahimutang sa AS sa Babilonya. Dugang pa, ang pagsulong dayag nga naggikan sa amihanang direksiyon, sanglit gipahunong man ni Ciro ang pag-agos sa suba dapit sa A sa siyudad.

Ang “Hari sa Amihanan.” Ang makasaysayanhong mga kamatuoran nagtagana usab ug laing pasukaranan sa pagtino kon sa unsang paagi sabton ang “amihanan” sa pipila ka teksto. Ang usa ka pananglitan mao ang “hari sa amihanan” nga gihisgotan sa Daniel kapitulo 11. Gipakita sa makasaysayanhong ebidensiya nga ang “gamhanang hari” sa Daniel 11:3 mao si Alejandrong Bantogan. Human sa kamatayon ni Alejandro, ang imperyo sa ulahi nabahin ngadto sa iyang upat ka heneral. Usa niini nga mga heneral, si Seleucus Nicator, nagkuha sa Mesopotamia ug Sirya, nga naghimo kaniya nga magmamando sa teritoryo nga nahimutang sa A sa Palestina. Ang laing heneral, si Ptolemy Lagus, nakaangkon sa pagmando sa Ehipto, sa HK sa Palestina. Busa, pinaagi kang Seleucus Nicator ug Ptolemy Lagus nagsugod ang dugayng panagbugnoay tali sa “hari sa amihanan” ug “hari sa habagatan.” Apan, ang tagna mahitungod sa “hari sa amihanan” nagpadayon sukad sa panahon ni Seleucus Nicator hangtod sa “panahon sa kataposan.” (Dan 11:40) Busa, makataronganon nga ang nasodnon ug politikanhong ilhanan sa “hari sa amihanan” mag-usab-usab latas sa kasaysayan. Apan posible gihapong mailhan siya pinasukad sa tagna maylabot sa pagabuhaton sa “hari sa amihanan.”​—Tan-awa ang librong Patalinghogi ang Tagna ni Daniel!, 1999, pp. 211-85.

Pinuy-anan ni Jehova. Ang “amihanan” gihisgotan usab diha sa Kasulatan sa pagtumong sa dapit diin si Jehova mipuyo sa mahawasong paagi uban sa mga Israelinhon.​—Sal 48:​1, 2; Isa 14:​13, 14; tan-awa ang BUKID SA PANAGKATIGOM.