Balaam—Kasaysayan o Sugilambong?

SUMALA sa basahon sa Bibliya sa Numeros, si Balaam ang anak ni Beor maoy usa ka manalagna nga ginasuholan. (Numeros, kapitulo 22-24) Sa pagkatinuod ang iyang ngalan makita sa walo ka nagkalainlaing mga basahon sa Bibliya, lakip sa mga sulat sa Kristohanong mga magsusulat si Pedro ug Judas. Nabuhi si Balaam sa ika-15ng siglo W.K.P. sa ibabaw nga Walog sa Euprates. Nagpasuhol siya kang Balak, nga hari sa Moab, kinsa gustong ipatunglo ang nasod sa Israel. Karon, tawo ba si Balaam sa kasaysayan o tinumotumo lang nga Hudiyohanon?

Sumala sa gitaho diha sa Biblical Archaeology Review (Septiyembre/Oktubre 1985), ang mga arkeologo nga naniksik sa tunga sa Walog sa Jordan midangat ug tagsaong kalig-onan nga tinuod gayod nga naglungtad si Balaam. Nangalot sila diha sa Tell Deir Alla, nga amihanan sa suba nga gitawag sa Bibliya nga Jabbok, dihang ilang nadiskobrehan ang pipila ka pirasong iskayola nga may karaang sinulat nga Semitikanhon diha niana. Sa pipila ka tuig nga milabay, kining maong mga piraso mainampingong gisusi ang petsa, gitigom, ug gitun-an ang sinulat niini.

Ang Pranses nga tigdukiduki si André Lemaire mibatbat nga ang mga piraso gisumiter aron matino ang petsa pinaagig radiocarbon ug miingon: “Sumala niining mga pagtuki, ang mga sinulat may petsang c. 800 W.K., ug dugangan o kuhaaag 70 ka tuig.” Unsay ilang gisulti? Sumala sa pagpasig-uli ni Lemaire, ang teksto mabasa sa lakbit (ang mga pulong nga gikorsetihan gibutang puli sa nawalang mga piraso):

“1. Sinulat ni [Ba]laam [anak ni Beo]r, ang tawo nga manalagna sa mga diyos. Tan-awa, giduol siya sa mga diyos sa kagabhion ug [nakigsulti] kaniya 2. Sumala niining mga pulonga, ug sila miingon kang [Balaa]m, nga anak ni Boer . . . ug siya mihilak. 4. Sa mainiton ug miduol kaniya ang katawhan ug m[iingon] kang Balaam, anak ni Beor: ‘Nganong nagpuasa ka ug nganong naghilak ka?’”

Matin-aw nga mabasa ang tektso sa publiko mga 2,800 ka tuig kanhi, kay kadto bahin man sa usa ka hataas nga sinulat sa padir. Bisag may mga kal-ang diha sa teksto, klarong ginganlan si Balaam. Bisan pag duolan sa pito ka gatos ka tuig ang sinulat human sa maong mga hitabo, si Balaam sa dayag gidawat ingong usa ka tawo sa kasaysayan ug manalagna.

Kining mga sinulat sa padir maoy ginatos ka tuig ang pagkaduol sa mga hitabo nga giasoy sa Bibliya kay sa labing karaang mga manuskrito nga nabatonan karon. Sila maoy usa na usab ka ebidensiya nga nadugang sa ebidensiya nga ang Bibliya naghatag ug kasaligang rekord sa karaang kasaysayan.​—2 Timoteo 3:16, 17.