Ang mga Taga-Guatemala Midawat sa Maayong Balita
ANG asul nga mga bukid ug ang higanteng mga bolkan kalit nga mitungha sa halayo sa dihang nagkaduol ang ayroplano sa kaulohan. Ang mga pasahero sa usa ka kilid mitan-aw diha sa ilang bentana ug nakakita sa Mount Pacaya nga nagaulbo, nagapabuga ug dagkong mga bulhot sa aso nga napormang usa ka haligi nga nagsaka ug nahanaw sa panganod. Ang mga pasahero sa pikas kilid mitan-aw sa ubos ug nakakitag mga sakayan nga de-layag ug mga baroto nga malinawong naglawig sa Lake Amatitlán. Kini mao ang Guatemala, yuta nga dagkong kalainan.
Nahimutang sa Sentral Amerika, ang Guatemala nagkobre ug usa ka luna nga duolan sa 109,000 kuwadrado kilometro. Ang talan-awon niini nagkalainlain gikan sa habog nga mga bukid—apil ang 33 ka bolkan, 4 niini aktibo—ngadto sa patag nga mga kakahoyan, ug mga lasang, ug tin-aw kaayong mga linaw ug mga suba. Ang gihabugon nagkalainlain gikan sa lebel sa dagat ngadto sa 4,211 ka metro. Ang kaulohan nga siyudad, dunay walay hunong nga tubod sa tubig, nga may aberids nga temperatura nga 24° C. sa tibuok tuig. Samtang sa habog nga kabukiran, ang temperatura mous-os ubos sa numero sa pagkakamig, ang mga dapit sa baybay makasingot sa 38° C. nga kainit. Kini maoy usa ka nasod nga mohaom sa gusto sa tanan, nga may mga baybay, mga lasang, mga bukid, uga nga mga dapit, ug mabungahong mga walog. Ug diha niining tanang mga dapita, ang maayong balita sa Gingharian ginawali.
Ang Pagmantala sa Gingharian Nagsugod
Ang pagsangyaw sa Gingharian sa Guatemala nagsugod sa mga tuig 1920. Sa ulahi ang gamayng grupo sa interesadong mga tawo ug ang mga magmamantala sa Gingharian misugod sa pagtungha diha sa nagkalainlaing bahin sa nasod. Sa dihang miabot ang unang duha ka misyonaryo sa Mayo 21, 1945, daghang interes ang ilang nakita. Ang usa miasoy: “Sa ikaduhang Sabado sa among pag-abot, midesider ako sa paghimog buluhaton sa mga magasin sa kadalanan. Niadtong gabhiona migikan ako nga may puno kaayong bag sa literatura, ug sa usa ka oras ug tunga, nahabwaan ko kini, nakapahimutang ug 32 ka magasin, 34 ka pulyeto, 4 ka libro, ug usa ka Bibliya.” Kanang unang bulan sila nakasugod sa pagdumala ug 17 ka pagtuon sa Bibliya sa balay! Ang unang igsoong babaye nga misyonera nga miabot maikagon gihapong nagwali sa maayong balita sa Gingharian sa 44 ka tuig sa ulahi.
Daghan ang kalainan diha sa teritoryo sa pagsangyaw. Ang kaulohan, ang Siyudad sa Guatemala, dunay daghang tag-as modernong mga tinukod, ug eksklusibong residensiyal nga mga lugar nga may matahom nga mga balay, diin ang mga mutsatsa motubag sa pultahan pinaagi ug intercom. Apan dili layo mao ang mga balay nga yuta ang salog nga adobe ang bungbong ug pawod ang mga atop diin ang elektrisidad ug tubig maoy mga damgo lamang. Uban niining nagkalainlaing mga teritoryo, walay matawag nga ordinaryong adlaw diha sa pag-alagad sa kanataran.
Sa dili pa dugay nga katuigan daghang pultahan dili bukas tungod kay ang bana ug asawa nagtrabaho sa gawas. Busa aron makasangyaw niining matanga sa tawo, ang mga Saksi sagad makigbahin sa buluhaton diha sa dalan. Ang uban magsugod sa 5:30 s.b., motanyag ug basahon diha sa okupadong hunonganan sa bus. Ang Saksi kinahanglan maayog lawas aron makanunot sa mga tawo nga nagdali aron sa pag-apas sa ilang bus. Usa ka buntag usa ka grupo sa mga Saksi midesider sa pagduol ug pila ka mga drayber sa taksi tungod kay ang kalihokan sa linya-sa-bus mihinay. Sa ilang katingala daghang drayber sa taksi nagpagula sa ilang mga kopya sa magasing Bantayanang Torre nga duna nay badlis. Ang usa o duha dunay mga pangutana, diin malipayon ang mga igsoon sa pagtubag ginamit ang kaugalingong mga Bibliya sa drayber sa taksi.
Ang Pagsangyaw sa mga Bukid
Ang Panajachel maoy usa sa mga balangay nga nagalibot sa Lake Atitlán, usa ka matahom asul-berde nga linaw nga gilibotan sa matahom nga mga bukid ug tulo ka bolkan. Ang ubang mga baryo gingalan gikan sa mga apostoles. Duolan sa 95 porsiento sa mga tawo Mayan ug kaliwat, ang Cakchiquel ug Tzutuhil mao ang duha sa daghan nga pinulongan. Samtang ang mga lalaki makasulti ug Kinatsila, ang kadaghanan sa mga babaye dili, kay ilang gigugol ang dakong bahin sa ilang panahon sa balay. Ang kada baryo dunay kaugalingong mabulokon nga tradisyonal nga senina, nga kasagaran gihabol sa mga babaye.
Inig-abot sa Panajachel, makamatikod ka nga dili sama kini sa ubang gagmay nga mga lungsod sa Guatemala. Sa tapad sa timawa nga adobe o tisa nga mga balay, imong makita ang matahom nga mga chalet. Ang mas labi pang dakong kalainan mao ang modernong mga otel. Ang mga tawo gikan sa tibuok kalibotan moanha sa Panajachel sa pagdayeg sa Lake Atitlán.
Gibatbat sa usa ka Saksi kon unsay paagi sa pagsangyaw dinhi: “Mag-abang una ug barko alang sa usa ka adlaw, ug ang atong mga igsoon gikan sa kanait nga Sololá, duyog sa uban nga miduaw gikan sa Siyudad sa Guatemala, gidapit sa pagtabang sa pagkobre sa dakong teritoryo. Ang mga igsoon sa Sololá dako kaayo ug tabang tungod kay ang kadaghanan nila nagpuyo sa bukiron nga lugar sama nianang among duawon. Makasulti usab sila sa lokal nga pinulongan. Magsugod ang biyahe sayo sa buntag. Samtang ang barko milawig sa linaw, nangalipay ang mga bata sa tin-aw kaayo asul nga tubig ug ang mga ginikanan nanagbansay sa pipila ka pulong sa pinulongan.
“Ning panahona lima ka baryo ang pagaduawon. Una, tulo ka grupo ang giporma. Unya giparis-paris sila—kadtong makasulti sa pinulongan uban niadtong dili makasulti. Dunay tulo lamang ka gagmayng dunggoanan diin kami makadunggo aron maabot kining mga baryoha, busa usa ka grupo gihatod sa matag dunggoanan. Makapainit sa kasingkasing ang pagtan-aw sa atong mga igsoon nga nagsul-ob sa ilang mabulokon lumad nga senina nga nagsangyaw uban niadtong nagsul-ob ug senina nga estilo sa kasadpan. Kana maoy usa na ka pamatuod sa mga taga baryo. Ang mausisaong mga bata ang kasagarang mosugat kanamo. Human nahibalo sa katuyoan sa among pagduaw, nanagan sila sa pagpahibalo sa tanang mga taga baryo.
“Sa dihang miabot kami sa timawa nga mga balay, daghang tawo maikagong naghulat sa pagtan-aw sa atong de-kolor nga mga brusyor o sa Akong Basahon sa mga Estorya sa Bibliya nga maoy gisugilon sa mga bata kanila. Kon unsa mang basahona sa Bibliya ang mabilin sa unang balay mao ang pangitaon sa sunod nga mga balay tungod kay gusto ang tanan nga makabaton sa samang matahom nga basahon nga nakuha sa iyang silingan. Daghan dili makabasa, busa nalingaw kaayo sila sa mga ilustrasyon mahitungod sa umaabot nga Paraiso. Misanag ang ilang mga nawong sa namati sila sa paglaom alang sa umaabot nga gisaad sa Bibliya diha sa Pinadayag 21:3, 4. Miundang kami sa makadiyot alang sa usa ka malipayong estilo sa piknik nga paniudto ug dayon mipadayon sa pakigsulti sa mga tawo hangtod sa alas 3:00 s.h. Dayon mipaingon kami ug balik sa dunggoanan naghulat sa barko nga mokuha kanamo. Sa dihang nakasakay na ang tanan, malipayong nag-ambitay ang mga igsoon sa ilang mga eksperyensiya.
“Nakahinumdom ang usa ka sister sa iyang gibati sa dihang nakadungog sa usa ka babaye sa iyang ulohan nga nagsinggit, ‘Sister, sister, ania ra ako. Mibalik ka sa pagduaw nako. Salamat kaayo, salamat kaayo.’ Mihangad siya sa sunod nga hinagdang yuta sa bukid ug nakakita sa babaye nga malipayong miwarawara kaniya. Ang kataposang higayon nga miduaw siya sa maong baryo, ang babaye nagpakita ug dakong kaikag samtang ilang gihisgotan ang Bibliya. Ang babaye naghulat sa gisaad nga pagbalik. Sila nanglingkod na usab sa laing makalipay nga pagtuon sa Bibliya.
“Bisan pa nga gikapoy ang tanan sa paglakaw ug layong mga distansiya sa bukiron nga yuta, sila maikagong masayod kon kanus-a ang ikaduhang pagbiyahe. Sa dihang miabot ang barko sa baybay, nanamilit kami sa usa ug usa nga naghisgotay bahin sa sunod nga malipayong okasyon.”
Sa Ubos nga Yuta Daplin sa Baybay
Ang Guatemala dunay duha ka lahi nga mga baybay: ang baybayon sa Pasipiko nga may matahom itom ug balas nga mga baybay ug ang baybay sa Caribeano nga puti ug balas.
Sulod sa 45-minutos nga pagbiyahe gikan sa kaulohan paingon sa Pasipiko, ang kausaban sa palibot ug ang klima maangayon. Kanunay ang init ug alangaang nga klima duol sa baybay, nga dunay masanayon nga mga insekto. Ang palma, lubi, ug kapok uban sa daghang talamnon nagpamatuod nga ikaw anaa sa tropiko. Dunay daghang dagkong mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova diha sa daghang lungsod sa rehiyon.
Dinhi ang bisikleta maoy mipuli sa naandan nga kabayo, busa komun ang pagkakita sa atong mga igsoon nga nagabisikleta sa katubhan samtang nagasangyaw sila gikan sa payag ug payag. Usa ka igsoon nagdumala ug pagtuon sa Bibliya sa usa ka tawo nga nagpuyo sa 35 kilometros ang kalay-on. Matag semana siya nga nagabiseklita nga doble nianang gilay-ona sa pagtudlo niining interesadong tawo sa kamatuoran sa Bibliya.
Makahunahuna ka nga nakasulod ka sa laing nasod kon moduaw ka sa kaluha nga mga pantalan sa Santo Tomas de Castilla ug sa Puerto Barrios sa baybay sa Caribeano. Ang paagi sa pagkinabuhi lahi gikan sa nahibilin sa Guatemala. Ang mga balay dunay lagwerta ug mga tanom nga makita sa tanan; talagsa ka rang makakita ug adobe nga paril libot sa balay, nga maoy kinaiyahang timaan sa Mexico ug sa Sentral Amerika. Dugang pa, dili nimo makita dinhi ang senina sa tribo nga komun kaayo sa tibuok Guatemala.
“Sanglit usa kini ka dunggoanan nga lungsod, ikaw dunay higayon sa pagpatin-aw sa balita sa Bibliya ngadto sa tanang matang sa mga tawo,” misaysay ang usa ka bug-os panahong ministro. “Misulod ako sa nagatabyogtabyog nga mga pultahan sa usa sa bar. Gidawat sa ‘madam’ ang tanyag nga libro ug Bibliya, ug iyang gidapit ako ug balik sa pagtudlo niya kon unsaon sa pagtuon niini. Sa dihang mibalik ako sa pagkasunod semana, naghulat siya diha sa dakong lamesa nga dunay Bibliya ug ang libro. Mahigalaong misinyas kanako sa paglingkod, siya miingon sa paghulat makadiyot samtang tawgon niya ang tanang ‘mga dalaga.’ Gusto niya nga makakat-on usab sila. Sa pagkaamgo pa nako, ang tibuok lamesa nalibotan sa iyang ‘mga dalaga.’ Mibali nako, siya miingon, ‘Karon ipakita namo kon unsaon sa pagtuon sa Bibliya.’ Naghunahuna ako: ‘Ngano bang nahisugamak man ako niini?’ Apan kalmadong mipadayon ako, ingon nga daw kanunay na akong nagtuon sa Bibliya diha sa bar.” Kusog nga miuswag ang madam, gibiyaan ang iyang negosyo, ug nahimong bawtismadong Saksi. Karon aktibo siya sa laing kongregasyon ug siya nagadumala ug mga pagtuon sa Bibliya uban sa mga tawong interesado.
Usa ka oras nga gilay-on sa bangka tabok sa baybay mao ang matahom nga lungsod sa Livingston, usa ka walay gimok nga komunidad sa mahigalaong mga tawo nga naimpluwensiyahan kaayo sa Aprikanong nga patuotuo ug voodoo. Komun dinhi nga madunggan ang tingog sa mga tambol magabii ug sa pagkakitag Aprikanong estilo sa pagsayaw diha sa mga karsada sa panahon sa mga piyesta. Makamatikod ka usab ug sinultihan nga katingalahan sa mga dalunggan—Caribe, o Garifuna. Usa ka gamay apan kusog nga nagkadaghang grupo sa mga magmamantala sa Gingharian nag-alagad sa espirituwal nga intereses sa mga tawo didto.
Kapintasan ug Paglutos Nagkalahi sa Kalinaw
Dihay mga problemang mitungha sa 1982 sa dihang misulay ang bag-ong presidente sa Guatemala sa pagpiog sa kalihokan sa gerilya nga nagkalig-on sa panahon sa pagpangulo sa nag-una kaniya. Ang iyang estratehiya mao ang pagporma ug sibilyang mga patrolya nga giapilan sa armadong mga sibilyan nga tigpatrolya sa mga karsada magabii, nagpanalipod sa mga lungsod ug nagpaalerto sa militar sa bisan unsang katahapang kalihokan. Diha sa daghang lugar kining kalihokang pagpatrolya sa sibilyan nakitang usa ka pagsulay sa neyutralidad sa atong mga igsoon.
Diha sa usa ka lungsod ang tibuok kongregasyon gipugos sa paglapas sa ilang Kristohanong neyutralidad pinaagi sa pakigbahin sa kalihokan sa pagpatrolya. Gihulga sa kamatayon, sila milayas sa kaulohan, diin sila gipasaka sa Kingdom Hall hangtod nga sila ikapahiluna sa mga balay sa mga igsoon. Oo, giantos sa daghang igsoon ang grabeng mga pagsulay ug paglutos kay gipugos sila sa militar sa pagpatrolya.
Ang usa ka igsoon miasoy: “Ako 20 anyos ang edad ug nagpuyo uban sa akong igsoong lalaki ug sa iyang asawa. Misugod ang akong kalisod sa dihang ang kalihokan sa gerilya ug militar miabot sa uma nga akong gitrabahoan. Diha sa usa ka okasyon, atubangan sa akong mga mata, walo ka tawo ang gidala nga gitionan ug posil. Duha lamang ang nakabalik; ang unom wala na gayod igkita pa pag-usab.
“Niadtong Abril 1984 miabot ang kasundalohan sa ranso aron sa pagpangrekluta. Ilang gihangyo ang akong kaubang mga trabahante ug ako sa pag-apil. Human nga mibalibad ako, gibun-og nila ako nga walay hunong. Sa dihang nakakita niini, ang akong kaubang mga trabahante mihilak samag mga bata, mihangyo nako sa pagdawat sa armas ug sa pag-apil. Gitusok sa usa ka sundalo ang iyang mga tudlo sa akong liog ug gilubag ang akong dalunggan samtang lain ang naghawid nako ug gisagpa ug gihawiran ako sa lain. Ang usa ka opisyal masuk-anong misinggit, ‘Unsa may deperensiya nimo? Hayop ka ba, o Diyos ka ba?’ Sa kataposan laing opisyal ang miabot, ug miingon, ‘Pasagdi siya tungod kay ingon niana ang mga Saksi. Kinahanglan patyon mo una sila ayha sila mosugot.’ Ang unang opisyal miingon, ‘Posila siya!’ Apan hinunoa gihandosan niya ako sa tiyan sa iyang riple. Sa dihang nakombinsir sila nga dili ako mouban nila, mihunong sila sa pagbunal kanako. Human sa tulo ka adlaw, ila akong gibuhian. Uban sa tabang ni Jehova wala nako mabungkag ang akong integridad. Maoy hinungdan gisultihan nako ang ubang mga batan-on sa paghupot ug dakong pagsalig kang Jehova, kinsa motabang nato nga makalahutay sa panahong atong kinahanglan kana.” Makalilipay, ang kahimtang nausab ug dako human nga milingkod sa katungdanan ang bag-ong presidente sa Enero 1986.
Sa dili madugay ang mga kalainan sa gubat ug kalinaw, bahandi ug kakabus, kinabuhi ug kamatayon, mawala sa walay kataposan. Sa umaabot nga Paraiso sa tibuok yuta, matahom nga mga kalainan sa gabii ug sa adlaw, sa mga bukid ug sa mga walog, nagadaguok nga kadagatan ug kalmang mga linaw, tagamtamon sumala sa katuyoan ni Jehova nga Diyos. Ikaw makaadto usab didto kon, sama sa kapin sa napulo ka libong mga magmamantala sa Gingharian sa Guatemala, ikaw sa bug-os kasingkasing modawat sa maayong balita.