Ang “Mausisahong Paghukom”-Binase-sa-Bibliya nga Doktrina?

ANG Oktubre 22, 1844, maoy adlaw nga gipaabot pag-ayo sa mga 50,000 ka tawo sa Sidlakang Baybayon sa Tinipong Bansa. Ang ilang espirituwal nga lider, si William Miller, miingon nga si Jesu-Kristo mobalik niana gayong adlawa. Ang mga Millerite, ingon sa pagtawag kanila, nagpaabot diha sa ilang mga tigomanan hangtod sa kagabhion. Unya mibanagbanag, apan ang Ginoo wala moabot. Nalugda, sila namauli ug human niadto naghinumdom sa maong adlaw ingong “Dakong Kahigawad.”

Apan, ang kahigawad sa wala madugay gipulihan sa paglaom. Usa ka batan-ong babaye nga ginganlag Ellen Harmon nagpatuo sa usa ka gamayng pundok sa mga Millerite nga ang Diyos nagpadayag pinaagi sa mga panan-awon nga husto ang ilang pagbanabana sa panahon. Siya nagtuo nga ang hinungdanong hitabo nahitabo niadtong adlawa​—si Kristo nianang panahona misulod “sa labing balaang dapit sa langitnong santuwaryo.”

Kapin sa usa ka dekada sa ulahi, ang Adbentistang magwawali nga si James White (nga naminyo kang Ellen Harmon) nagmugna ug prase nga nagbatbat sa matang sa buluhaton ni Kristo sukad sa Oktubre 1844. Sa Review and Herald sa Enero 29, 1857, si White miingon nga si Jesus nagsugod sa “mausisahong paghukom.” Ug kini nagpabiling pasikaranang pagtulon-an taliwala sa mga pito ka milyon nga nagtawag sa ilang kaugalingon nga mga Seventh-Day Adventist o mga Sabadista.

Apan, ang pipila ka tinahod nga mga eskolar sa Seventh-Day Adventist (SDA) Church nagduhaduha kon ang “mausisahong paghukom” maoy doktrina nga pinasikad sa Bibliya. Nganong giusab nila ang ilang hunahuna bahin niini? Kon ikaw usa ka Seventh-Day Adventist, kining pangutanaha maglangkit kanimo. Apan, una, unsa ang “mausisahong paghukom”?

Unsa ba Kana?

Ang pangunang teksto nga gihisgotan nga nagpaluyo niining doktrinaha mao ang Daniel 8:14. Kini mabasa: “Siya miingon kanako, Hangtod sa duha ka libo ug tulo ka gatos ka adlaw; unya pagahinloan ang santuwaryo.” (King James Version) Tungod sa prase nga “unya pagahinloan ang santuwaryo,” daghang Adbentista ang naglangkit niining bersikuloha sa Levitico kapitulo 16. Kini naghubit sa paghinlo sa santuwaryo sa Hudiyong hataas nga saserdote sa Adlaw sa Pagtabon-sa-Sala. Gilangkit usab nila ang mga pulong ni Daniel sa Hebreohanon kapitulo 9, nga naghubit kang Jesus ingong Mas-Dakong Hataas nga Saserdote sa langit. Usa ka SDA nga eskolar nag-ingon nga kining maong pangatarongan gipasikad sa “pamatuod-teksto” nga paagi. Ang usa ka tawo mangita ug “usa ka pulong sama sa santuwaryo diha sa Dan. 8:14, sa samang pulong diha sa Lev. 16, sa samang pulong diha sa Heb. 7, 8, 9” ug siya mohinapos “nga kana naghisgot sa samang butang.”

Ang mga Adbentista nangatarongan niining paagiha: Ang mga saserdote sa karaang Israel naghimo ug adlaw-adlaw nga pag-alagad diha sa lawak sa templo nga gitawag ug Balaan, nga miresulta sa kapasayloan sa mga sala. Sa Adlaw sa Pagtabon-sa-Sala, ang hataas nga saserdote naghimog tinuig nga pag-alagad diha sa Labing Balaan (ang kinasulorang lawak sa templo) nga miresulta sa pagkapapas sa mga sala. Sila mihinapos nga ang pag-alagad ni Kristo ingong saserdote sa langit nalangkoban sa duha ka hugna. Ang una nagsugod sa iyang pagsaka sa unang siglo, natapos niadtong 1844, ug miresulta sa kapasayloan sa mga sala. Ang ikaduha, o “hugna sa paghukom,” nagsugod sa Oktubre 22, 1844, nagpadayon gihapon, ug moresulta sa pagkapapas sa mga sala. Sa unsang paagi kini palamposon?

Sukad sa 1844, si Jesus gikaingon nga nag-usisa sa mga talaan sa kinabuhi sa tanang nag-angkon nga mga magtutuo (una sa mga patay, unya sa mga buhi) sa pagtino kon sila takos ba sa kinabuhing dayon. Kining maong pagsusi mao ang “mausisahong paghukom.” Human mahukmi ang mga tawo sa maong paagi, ang mga sala niadtong nakalabang niining pagsulaya mapapas gikan sa mga talaan. Apan, misaysay si Ellen White, kadtong dili makapasar ‘mapapas ang ilang mga ngalan sa basahon sa kinabuhi.’ Busa, “ang dulnganan sa tanan nahukman na kon ngadto ba sa kinabuhi o sa kamatayon.” Nianang tungora, ang langitnong santuwaryo nahinloan na ug ang Daniel 8:14 natuman. Mao kana ang gitudlo sa mga Seventh-Day Adventist. Apan ang SDA nga publikasyong Adventist Review miangkon: “Ang terminong mausisahong paghukom dili makaplagan sa Bibliya.”

Walay Kalangkitan sa Pinulongan

Kining maong pagtulon-an nakahasol sa mga Adbentista. “Ang kasaysayan nagpakita,” matod sa usa ka tigpaniid, “nga ang maunongong mga lider sa among mga membro nahasol samtang ilang gipalandong ang among tradisyonal nga pagtulon-an bahin sa mausisahong paghukom.” Sa di pa dugayng katuigan, siya midugang, ang kahasol nahimong pagduhaduha samtang ang mga eskolar nagsugod sa “pagtuki sa daghang haligi sa among kasagarang pagpatin-aw bahin sa paghinlo sa santuwaryo.” Susihon nato karon ang duha niana.

Haligi uno: Ang Daniel kapitulo 8 gilangkit sa Levitico kapitulo 16. Kining maong teoriya gipahuyang sa duha ka pangunang suliran​—pinulongan ug konteksto. Una, konsideraha ang pinulongan. Ang mga Adbentista nagtuo nga ang ‘nahinloan nga santuwaryo’ sa Daniel kapitulo 8 mao ang matagnaong katumanan sa ‘nahinloan nga santuwaryo’ sa Levitico kapitulo 16. Kining maong kasamahan daw dalawaton hangtod nga ang mga maghuhubad nahibalo nga ang ‘nahinloan’ diha sa King James Version maoy sayop nga hubad sa usa ka porma sa Hebreohanong berbo nga tsa·dhaqʹ (nagkahulogang “mahimong matarong”) nga gigamit sa Daniel 8:14. Ang propesor sa teologo nga si Anthony A. Hoekema nag-ingon: “Ikasubo nga ang pulong gihubad nga nahinloan, sanglit ang Hebreohanong berbo nga kasagarang gihubad nga nahinloan [ta·herʹ] wala gayod gamita dinhi.”a Gigamit kini sa Levitico kapitulo 16 diin ang King James Version naghubad sa mga porma sa ta·herʹ ingong “maghinlo” ug “magmahinlo.” (Levitico 16:19, 30) Busa, si Dr. Hoekema tukmang nanghinapos: “Kon ang gitumong ni Daniel mao ang matang sa paghinlo nga gihimo sa Adlaw sa Pagtabon-sa-Sala, gamiton unta niya ang taheer [ta·herʹ] inay ang tsadaq [tsa·dhaqʹ].” Apan, ang tsa·dhaqʹ dili makaplagan sa Levitico, ug ang ta·herʹ dili makaplagan sa Daniel. Walay kalangkitan sa pinulongan.

Unsay Gipadayag sa Konteksto?

Karon konsideraha ang konteksto. Ang mga Adbentista nagtuo nga ang Daniel 8:14 “napalain sa konteksto niini,” nga walay kalabotan sa nag-unang mga bersikulo. Apan ingon ba niana ang imong pagsabot sa dihang basahon nimo ang Daniel 8:9-14 sa kaubang kahon nga nag-ulohang “Daniel 8:14 sa Konteksto”? Ang bersikulo 9 nagpaila sa usa ka manunulong, usa ka gamayng sungay. Ang mga bersikulo 10-12 nagpadayag nga kining maong manunulong moatake sa santuwaryo. Ang bersikulo 13 nangutana, ‘Hangtod kanus-a nga magpadayon kining pagpanulong?’ Ug ang bersikulo 14 nagtubag: “Hangtod sa duha ka libo tulo ka gatos ka gabii ug buntag; ug ang balaang dapit ipasig-uli gayod sa hustong kahimtang niini.” Tin-aw, ang bersikulo 13 nagpatunghag pangutana nga gitubag sa bersikulo 14. Ang teologong si Desmond Ford nag-ingon: “Ang paglain sa Dan. 8:14 gikan niining singgit [“Hangtod kanus-a?” bersikulo 13] walay nagpaluyong katin-awan.”b

Nganong ang mga Adbentista naglain sa bersikulo 14 gikan sa konteksto? Aron malikayan ang makauulawng konklusyon. Ang konteksto nagpasangil sa paghugaw sa santuwaryo, nga gihisgotan sa bersikulo 14, sa mga kalihokan sa gamayng sungay. Apan, ang doktrina sa “mausisahong paghukom” nagpasangil sa paghugaw sa santuwaryo sa mga kalihokan ni Kristo. Gikaingon nga siya nagbalhin sa mga sala sa mga magtutuo ngadto sa langitnong santuwaryo. Busa, unsay mahitabo kon ang mga Adbentista modawat sa doktrina ug sa konteksto? Si Dr. Raymond F. Cottrell, usa ka Seventh-Day-Adventist ug kanhing kaubang editor sa SDA Bible Commentary, nagsulat: “Ang pagpatuo sa atong kaugalingon nga ang SDA nga hubad nagsusi sa Daniel 8:14 sumala sa konteksto magpaila sa ingon nga ang gamayng sungay mao si Kristo.” Si Dr. Cottrell matinud-anong miangkon: “Dili nato maharmonya ang konteksto ug ang hubad sa Adbentista.” Busa, aron padayong mahuptan ang “mausisahong paghukom,” ang Adbentistang Simbahan kinahanglang mopili​—dawaton ang doktrina o ang konteksto sa Daniel 8:14. Ikasubo, gidawat niini ang nahauna ug gisalikway ang naulahi. Dili ikahibulong, matod ni Dr. Cottrell, nga ang may-kasayorang mga estudyante sa Bibliya nagbasol sa mga Adbentista gumikan sa “paghatag ug kahulogan ngadto sa Kasulatan” sa kon unsay dili “makuha gikan sa Kasulatan”!

Niadtong 1967, si Dr. Cottrell nag-andam ug leksiyon alang sa eskuylahan sa Sabadista bahin sa Daniel, nga gipadala ngadto sa mga simbahan sa SDA sa tibuok kalibotan. Kini nagtudlo nga ang Daniel 8:14 may kalabotan gayod sa konteksto niini ug ang ‘paghinlo’ wala magtumong sa mga magtutuo. Makahuloganon, ang leksiyon wala maghisgot sa usa ka “mausisahong paghukom.”

Talagsaong mga Tubag

Unsa ka dako ang kaamgohan sa Adbentista nga kining maong haligi huyang ra kaayo nga mopaluyo sa doktrina sa “mausisahong paghukom”? Si Dr. Cottrell nangutana sa 27 ka nag-unang Adbentistang mga teologo, ‘Unsang lingwistiko o kontekstuwal nga mga katarongan nga inyong ikahatag sa kalangkitan sa Daniel kapitulo 8 ug Levitico kapitulo 16?’ Ilang tubag?

“Ang bayente-siyete ngatanan nagpamatuod nga wala maglungtad ang bisan unsang lingwistiko o kontekstuwal nga mga katarongan sa pagpadapat sa Dan. 8:14 sa antitipikong adlaw sa pagtabon-sa-sala ug sa mausisahong paghukom.” Siya nangutana kanila, ‘May lain ba kamong katarongan sa paglangkit niini?’ Kadaghanan sa mga eskolar sa Adbentista nag-ingon nga sila walay laing mga katarongan, lima ang mitubag nga ila kining gilangkit tungod kay gihimo kana ni Ellen White, ug duha ang nag-ingon nga ilang gipasikad ang doktrina sa usa ka “maayong pagkasayop” sa hubad. Ang teologo nga si Ford nag-ingon: “Ang maong mga konklusyon nga gitanyag sa atong kinamaayohang mga eskolar nagpahayag hinuon nga ang atong tradisyonal nga pagtulon-an sa Dan. 8:14 dili kapanalipdan.”

Makatabang ba ang Hebreohanon?

Ikaduhang haligi: Ang Daniel 8:14 nalangkit sa Hebreohanon kapitulo 9. “Ang tanan namong unang mga sinulat naggamit sa Heb. 9 sa dihang nagsaysay sa Dan. 8:14,” matod sa teologong si Ford. Kining maong kalangkitan nagsugod human sa “Dakong Kahigawad” niadtong 1844. Nga nangita ug giya, si Millerite Hiram Edson naghulog sa iyang Bibliya sa lamesa aron kini maablihan. Ang resulta? Ang Bibliya naablihan sa Hebreohanon mga kapitulo 8 ug 9. Matod ni Ford: “Ang pangangkon sa Adbentista nga kining mga kapituloha nagpatin-aw sa kahulogan sa 1844 ug sa Daniel 8:14 maoy labing tukma ug simboliko!”

“Kanang maong pangangkon hinungdanon alang sa mga Seventh-Day Adventist,” midugang si Dr. Ford sa iyang librong Daniel 8:​14, the Day of Atonement, and the Investigative Judgment. “Sa Heb. 9 lamang . . . nga makaplagan ang detalyadong katin-awan sa kahulogan sa . . . doktrina sa santuwaryo nga hinungdanon kaayo alang kanato.” Oo, ang Hebreohanon kapitulo 9 mao ang kapitulo sa “Bag-ong Tugon” nga nagpatin-aw sa matagnaong kahulogan sa Levitico kapitulo 16. Apan ang mga Adbentista nag-ingon usab nga ang Daniel 8:14 mao ang bersikulo sa “Daang Tugon” nga nagpatin-aw niana. Kon tinuod ang maong mga pahayag, duna gayoy kalangkitan tali sa Hebreohanon kapitulo 9 ug sa Daniel kapitulo 8.

Si Desmond Ford nag-ingon: “Ang pipila ka butang madayag dayon samtang ang usa mobasa sa Heb. 9. Walay dayag nga paghisgot sa basahon ni Daniel, ug tino nga wala sa Daniel 8:14. . . . Ang kapitulo sa katibuk-an maoy kapadapatan sa Lev. 16.” Siya nag-ingon: “Ang among pagtulon-an bahin sa santuwaryo dili makaplagan sa bugtong basahon sa Bag-ong Tugon nga naghisgot sa kahulogan sa mga serbisyo sa santuwaryo. Kini giila sa nabantog nga Adbentistang mga magsusulat sa tibuok kalibotan.” Nan, ang ikaduhang haligi huyang ra usab kaayo nga mopaluyo sa tulokibong doktrina.

Bisan pa niana, kining maong konklusyon dili bag-o. Sulod sa daghang katuigan, matod ni Dr. Cottrell, “ang mga eskolar sa Bibliya sa Adbentista nahibalo pag-ayo sa mga suliran sa pagsaysay sa teksto nga nasagubang sa atong naandang hubad sa Daniel 8:14 ug Hebreohanon 9.” Mga 80 ka tuig kanhi, ang impluwensiyal nga Seventh-Day Adventist nga si E. J. Waggoner misulat: “Ang pagtulon-an sa Adbentista mahitungod sa santuwaryo, uban sa ‘Mausisahong Paghukom’ . . . , sa pagkatinuod maoy paglimod sa pagtabon-sa-sala.” (Confession of Faith) Kapin sa 30 ka tuig kanhi, ang maong mga suliran gipresentar ngadto sa General Conference, ang nagdumala sa SDA nga Simbahan.

Mga Suliran ug Panagbangi

Ang General Conference nagtudlo ug “Komite sa mga Suliran sa Basahon ni Daniel.” Magsulat kini ug taho kon unsaon pagsulbad ang mga suliran nga nasentro sa Daniel 8:14. Ang 14 ka membro sa komite nagtuon sa suliran sulod sa lima ka tuig apan napakyas sa pagpahayag ug nahiusang solusyon. Niadtong 1980, ang membro sa komite nga si Cottrell nag-ingon nga kadaghanang membro sa komite mibati nga ang hubad sa Adbentista sa Daniel 8:14 “maestablisar pag-ayo” pinaagi sa usa ka serye sa “mga pagtuo” ug ang mga suliran “angayng kalimtan.” Siya midugang: “Hinumdomi, ang ngalan sa komite mao ang Komite sa mga Suliran sa Basahon ni Daniel, ug ang mayoriya misugyot nga atong kalimtan ang mga suliran ug dili mokomento bahin niana.” Kana sama ra sa “pag-angkon nga wala kitay mga tubag.” Busa ang minoriya midumili sa pagpaluyo sa panglantaw sa mayoriya, ug walay opisyal nga taho. Ang mga suliran sa doktrina wala gihapon masulbad.

Sa pagkomento bahin niining maong panagbangi, si Dr. Cottrell nag-ingon: “Ang isyu bahin sa Daniel 8:14 nagpabilin gihapon tungod kay kita dili andam, hangtod karon, sa pag-atubang sa kamatuoran nga ang tinuod gayod nga suliran sa pagsaysay sa teksto naglungtad. Kanang maong isyu dili mahanaw samtang kita padayong magpakaaron-ingnon nga walay suliran, samtang kita, sa tinagsatagsa ug sa tiningob, magpadayon sa binuta nga pagdawat sa atong gituohan nang daan.”​—Spectrum, usa ka magasin nga gipatik sa Association of Adventist Forums.

Si Dr. Cottrell nag-awhag sa mga Adbentista sa paghimo ug “mainampingong pagsusi-pag-usab sa pasikaranang mga pagtuo ug sa mga prinsipyo sa pagsaysay sa teksto nga gibasehan nato sa atong paghubad niini​—nga alang sa Adbentismo​—usa ka hinungdanong teksto sa Kasulatan.” Among dasigon ang mga Adbentista nga susihon ang doktrina sa “mausisahong paghukom” aron matino kon ang mga haligi niini lig-ong gipasikad sa Bibliya o gitukod diha sa huyang nga patukoranan sa tradisyon.c Si apostol Pablo maalamong nag-awhag: “Tinoa ang tanang butang; pangupot pag-ayo sa kon unsay maayo.”​—1 Tesalonica 5:21.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 27]

Daniel 8:14 sa Konteksto

DANIEL 8:9 “Ug gikan sa usa kanila migula ang laing sungay, usa ka gamay nga sungay, ug kini mitubo sa hilabihang pagkadako paingon sa habagatan ug paingon sa silangan ug paingon sa Dayandayan. 10 Ug kini mipadayon pagdako bisan hangtod sa panon sa mga langit, mao nga kini mihulog sa pipila ka panon ug pipila ka bituon sa yuta, ug kini miyatak kanila. 11 Ug bisan ngadto sa Prinsipe sa panon kini nagpadako sa iyang kaugalingon, ug gikan kaniya ang makanunayong bahin gikuha, ug ang natukod nga dapit sa iyang santuwaryo gipukan. 12 Ug ang panon mismo sa inanay gitugyan, uban sa makanunayong bahin, tungod sa paglapas; ug kini padayong naglabay ug kamatuoran sa yuta, ug kini milihok ug nagmalamposon.

“13 Ug nadungog nako ang usa nga balaan nga nagsulti, ug dihay lain nga balaan nga miingon niadtong usa nga nagsulti: ‘Hangtod kanus-a ang panan-awon sa makanunayong bahin ug sa kalapasan nga nagpahinabo ug kalaglagan, moyatak sa dapit nga balaan ug sa mga panon?’ 14 Busa siya miingon kanako: ‘Hangtod sa duha ka libo tulo ka gatos ka gabii ug buntag; ug ang balaang dapit ipasig-uli gayod sa hustong kahimtang niini.’”​—New World Translation of the Holy Scriptures.