Ang Apostolikong mga Amahan—Tinuod ba ang Ilang mga Sinulat?

SA PAGSUGOD sa ikaduhang siglo C.E., ang bakak nga mga pagtulon-an nagsugod sa paglubog sa tin-awng Kristohanong kamatuoran. Ingong katumanan sa tagna, pagkamatay sa mga apostoles, dihay mga tawo nga mibiya sa kamatuoran ug miliso ngadto sa “bakak nga mga sugilanon.” (2 Timoteo 4:3, 4) Sa mga 98 C.E., si Juan, ang kinaulahiang buhi nga apostol, nagpasidaan bahin sa maong sayop nga mga pagtulon-an ug bahin sa mga tawong “nagtinguha sa pagpahisalaag” sa matinumanong mga Kristohanon.—1 Juan 2:26; 4:1, 6.

Wala madugay, nanungha ang mga tawo nga gitawag ug Apostolikong mga Amahan. Unsay ilang baroganan bahin sa bakak nga mga pagtulon-an? Ila bang gituman ang pasidaan ni apostol Juan?

Kinsa Sila?

Ang ekspresyong “Apostolikong mga Amahan” nagtumong sa relihiyosong mga magsusulat nga lagmit nakaila sa usa sa mga apostoles ni Jesus o natudloan sa mga disipulo nga nakakat-on sa mga apostoles. Kadaghanan niining mga tawhana nagkinabuhi sa ulahing bahin sa unang siglo C.E. hangtod sa tungatunga sa ikaduhang siglo.a Ang pipila kanila mao si Clemente sa Roma, Ignatius sa Antioquia, Papias sa Hierapolis, ug Polycarp sa Smirna. Sa maong yugto sa panahon, diha usay mga tawo nga nagsulat ug mga basahon sama sa The Didache, Epistle of Barnabas, Martyrdom of Polycarp, ug sa ikaduhang sulat ni Clemente.

Wala kita mahibalo kon unsa ka dako ang kalainan sa pagtulon-an sa Apostolikong mga Amahan sa pagtulon-an ni Jesus. Dayag nga ang katuyoan niining mga tawhana mao ang pagpreserbar o kaha ang pagpasiugda ug usa ka matang sa Kristiyanidad. Ilang gikondenar ang idolatriya ug ang uban pang sayop nga mga binuhatan. Sila nagtuo nga si Jesus Anak sa Diyos ug nga siya gibanhaw gikan sa mga patay. Apan, wala nila mapugngi ang pagbaha sa bakak nga mga pagtulon-an. Gani, ang pipila kanila nakaamot pa niana.

Balewala ra ba ang Ilang Gihimong Kausaban?

Ang pipila ka pagtulon-an sa nag-angkong mga Kristohanon kaniadto wala mahisubay sa mga pagtulon-an ni Kristo ug sa iyang mga apostoles. Pananglitan, bahin sa pagsaulog sa Panihapon sa Ginoo o Kataposang Panihapon, ang magsusulat sa The Didache misugyot nga unahon pagpasa ang bino inay ang tinapay. Sukwahi kini sa gihimo ni Jesus. (Mateo 26:26, 27) Ang magsusulat miingon usab nga kon walay kalusbogan nga tubig alang sa bawtismo, igo na ang pagwisik ug tubig sa ulo. (Marcos 1:9, 10; Buhat 8:36, 38) Dugang pa, ang maong basahon nag-awhag sa mga Kristohanon sa pagpuasa kaduha sa usa ka semana ug sa pag-ampo sa Amahan Namo katulo sa usa ka adlaw.—Mateo 6:5-13; Lucas 18:12.

Sa laing bahin, si Ignatius nagtudlo nga angayng magtukod ug bag-ong Kristohanong kongregasyon, nga dunay usa lamang ka obispo nga manguna ingong “kahulip sa Diyos.” Kining obispoha maoy mangulo sa daghang pari. Ang maong inimbento nga mga ideya nakaamot sa pagdaghan sa bakak nga mga pagtulon-an.—Mateo 23:8, 9.

Paghinobra, Pagkamartir, ug Idolatriya

Tungod sa paghinobra, ang pipila ka Apostolikong mga Amahan naanod pahilayo sa kamatuoran. Si Papias gustong makakat-on bahin sa kamatuoran ug migamit sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Apan sa samang higayon, siya nagtuo nga panahon sa Usa ka Libo ka Tuig nga Pagmando ni Kristo, ang punoan sa paras magpatunghag 10,000 ka sanga, matag sanga 10,000 ka salingsing, matag salingsing 10,000 ka bulak, matag bulak 10,000 ka pungpong, matag pungpong 10,000 ka bunga, ug ang matag bunga sa paras motumbas sa 1,000 ka litrong bino.

Si Polycarp mas gustong mamatay nga martir inay mobiya sa iyang tinuohan. Gikataho nga siya gitudloan sa mga apostoles ug sa uban pa nga nakaila kang Jesus. Kanunay siyang nagkutlo sa Bibliya, ug naningkamot sa pagkinabuhi uyon sa Kristohanong mga prinsipyo.

Apan, halos gipakadiyos o giidolo na sa mga tawo si Polycarp tungod sa sobra nilang pagdayeg kaniya. Ang Martyrdom of Polycarp nag-ingon nga pagkamatay niya, dihay nag-angkong mga Kristohanon nga gustong mokuha sa iyang patayng lawas. Ilang gituohan nga ang iyang mga bukog “mas bililhon pa kay sa mahalong mga bato, ug mas lunsay pa kay sa bulawan.” Tin-aw nga mikusog gayod ang bul-og sa bakak nga mga pagtulon-an.

Apokripal nga mga Basahon

Ang ubang Apostolikong mga Amahan nag-isip sa apokripal nga mga basahon nga daw kini inspirado sa Diyos. Ang usa kanila mao si Clemente sa Roma nga kanunayng nagkutlo sa Kaalam ug Judit. Ang magsusulat sa The Epistle of Polycarp nagkutlo sa Tobit aron itudlo ang ideya nga ang paghatag ug mga donasyon makaluwas sa usa gikan sa kamatayon.

Sa ikaduhang siglo C.E., ang bakak nga mga ebanghelyo nagpakaylap ug sayop nga mga asoy bahin sa kinabuhi ni Jesus, ug ang Apostolikong mga Amahan nagtuo sa maong mga asoy ug gani subsob pa nga nagkutlo niana. Pananglitan, si Ignatius mikutlo sa gitawag ug Gospel of the Hebrews. Bahin usab kang Clemente sa Roma, ang usa ka reperensiya nag-ingon: “Daw nakaila si Clemente kang Kristo, dili pinaagi sa mga Ebanghelyo, kondili pinaagi sa mga basahon nga dili inspirado sa Diyos.”

Pagdagsang sa Kabakakan

Ang Apostolikong mga Amahan nakaamot sa pagkaylap sa bakak nga mga pagtulon-an tungod sa ilang paggamit ug tinumotumong sugilanon ug mga pilosopiya sa pagsaysay sa Kristohanong tinuohan. Pananglitan, si Clemente naggamit sa sugilanon bahin sa langgam nga namatay ug nahimong abo ug dayon nabuhi ingong pamatuod sa pagkabanhaw. Ang maong sugilanon nalangkit sa pagsimba sa adlaw sa Ehiptohanong mitolohiya.

Ang laing magsusulat nga nagtuis sa kamatuoran sa Bibliya mao ang magsusulat sa Epistle of Barnabas. Sumala sa iyang interpretasyon, ang Balaod ni Moises maoy usa lamang ka pasumbingay. Siya nag-ingon nga ang hinlo nga mga hayop—mga mananap nga nagapangusap sa ilang kinaon nga pikas ug kuko—naghulagway sa mga tawo nga namalandong, o nagapangusap, sa Pulong sa Diyos. Sumala sa maong magsusulat, ang pikas nga kuko nagpasabot nga ang matarong nga tawo “nagkinabuhi niining yutaa” apan naglaom usab nga mabuhi sa langit. Ang maong interpretasyon wala mahiuyon sa giingon sa Bibliya.—Levitico 11:1-3.

Ang Pasidaan ni Apostol Juan

Sa unang siglo, si apostol Juan nagpasidaan: “Mga hinigugma, ayaw ninyo tuohi ang matag inspiradong pahayag, hinunoa sulayi ang inspiradong mga pahayag aron masuta kon kini nagagikan ba gayod sa Diyos, tungod kay daghang mini nga mga manalagna ang nanungha sa kalibotan.” (1 Juan 4:1) Haom gayod ang maong pasidaan!

Sa hinapos sa unang siglo, daghan na ang mibiya sa pagtulon-an ni Jesus ug sa iyang mga apostoles. Imbes pugngan ang apostasya, ang Apostolikong mga Amahan nakaamot pa hinuon sa pagkaylap niana. Ilang gisagolag bakak nga mga pagtulon-an ang kamatuoran. Si apostol Juan miingon bahin sa maong mga indibiduwal: “Ang matag usa nga mag-una ug dili magpabilin diha sa pagtulon-an ni Kristo wala makabaton sa Diyos.” (2 Juan 9) Alang sa sinserong mga tawo nga nangita sa kamatuoran sa Bibliya, klaro gayod kining inspirado nga pasidaan.

[Footnote]

[Blurb sa panid 29]

Ang ubang Apostolikong mga Amahan, sama ni Clemente, naggamit ug tinumotumong sugilanon ug mga pilosopiya diha sa ilang mga sinulat

[Hulagway sa panid 28]

Si Polycarp mas gustong mamatay nga martir

[Credit Line]

The Granger Collection, New York