Reperensiya Para sa Workbook sa Tigom nga Kinabuhi ug Ministeryo
Marso 2-8
BAHANDI GIKAN SA PULONG SA DIYOS | GENESIS 22-23
“Gisulayan sa Diyos si Abraham”
(Genesis 22:1, 2) Human niini, gisulayan sa matuod nga Diyos si Abraham ug giingnan: “Abraham!” ug siya mitubag: “Ania ko!” 2 Dayon siya miingon: “Dalha palihog ang imong anak, ang imong bugtong anak nga gihigugma nimo pag-ayo, si Isaac, ug adto sa yuta sa Moria ug itanyag siya ingong halad nga sinunog sa usa sa mga bukid nga akong itudlo kanimo.”
Nganong Gisugo sa Diyos si Abraham sa Paghalad sa Iyang Anak?
Tagda ang giingon ni Jehova kang Abraham: “Kuhaa, palihog, ang imong anak nga lalaki, ang imong bugtong anak nga imong gihigugma pag-ayo, si Isaac, ug . . . itanyag siya ingong usa ka halad-nga-sinunog.” (Genesis 22:2) Matikdi nga gitawag ni Jehova si Isaac ingong anak nga “imong gihigugma pag-ayo.” Nahibalo si Jehova kon unsa ka bililhon kang Abraham si Isaac. Nasayod sab ang Diyos kon unsay Iyang pagbati ngadto sa iyang Anak, si Jesus. Kay gihigugma pag-ayo ni Jehova si Jesus, kaduha siya misulti gikan sa langit nga direktang nagtawag kaniyang “akong Anak, ang hinigugma.”—Marcos 1:11; 9:7.
Matikdi usab nga si Jehova migamit sa pulong nga “palihog.” Ang usa ka eskolar sa Bibliya nag-ingon nga ang paggamit sa Diyos niini nagpakita nga “giila sa GINOO ang kadako sa sakripisyo nga iyang gipangayo.” Atong mahanduraw nga ang maong hangyo nakapasubo gayod kang Abraham; sa samang paagi, halos dili nato mahanduraw ang kasakit nga gibati ni Jehova samtang iyang nakita ang iyang pinalanggang Anak nga nag-antos ug namatay. Sa walay duhaduha, kini ang labing sakit nga gibati o bation pa ni Jehova.
Sa pagkatinuod, bisag dili tingali ta makaangay sa gipabuhat ni Jehova kang Abraham, maayong hinumdoman nga wala tugoti ni Jehova ang matinumanong patriarka nga idayon ang halad. Wala niya ipahinabo nga si Abraham makaagom sa grabeng kasakit nga bation sa usa ka ginikanan. Sa pagkatinuod, dili buot sa Diyos nga mamatay si Isaac. Apan, si Jehova wala “magpalingkawas sa iyang kaugalingong Anak kondili nagtugyan kaniya alang kanatong tanan.” (Roma 8:32) Nganong gitugotan ni Jehova ang iyang kaugalingon nga makaagom niana? Gibuhat niya kana aron “kita makabaton ug kinabuhi.” (1 Juan 4:9) Usa kini ka dakong pahinumdom sa gugma sa Diyos kanato! Dili ba kita matukmod sa paghigugma usab kaniya?
(Genesis 22:9-12) Pag-abot nila sa dapit nga giingon sa matuod nga Diyos, si Abraham naghimog halaran ug giplastar niya sa ibabaw ang sugnod. Gigapos niya ang kamot ug tiil ni Isaac ug gipahigda siya sa halaran ibabaw sa sugnod. 10 Dayon gikuha ni Abraham ang kutsilyo aron patyon ang iyang anak. 11 Apan gitawag siya sa anghel ni Jehova gikan sa langit: “Abraham, Abraham!” ug siya mitubag: “Ania ko!” 12 Siya miingon: “Ayawg patya ang imong anak, ug ayaw siyag unsaa, kay karon akong napamatud-an nga mahinadlokon ka sa Diyos kay wala nimo ihikaw kanako ang imong anak, ang imong bugtong nga anak.”
(Genesis 22:15-18) Ang anghel ni Jehova mitawag kang Abraham sa ikaduhang higayon gikan sa langit 16 ug miingon: “‘Ako manumpa sa akong kaugalingon,’ miingon si Jehova, ‘nga tungod kay imo kining gibuhat ug wala nimo ihikaw ang imong anak, ang imong bugtong nga anak, 17 panalanginan gyod ti ka ug padaghanon gayod ang imong kaliwat sama sa mga bituon sa langit ug sama sa balas sa baybayon, ug ang imong kaliwat manag-iya sa mga siyudad sa iyang mga kaaway. 18 Ug pinaagi sa imong kaliwat ang tanang nasod sa yuta mapanalanginan kay gituman nimo ang akong gisulti.’”
Sunda ang Diyos Aron Makabenepisyo sa Iyang mga Saad
6 Alang sa kaayohan sa makasasalang katawhan, si Jehova nanumpa usab gamit ang mga ekspresyong sama sa “‘Ingon nga ako buhi,’ mao ang giingon sa Soberanong Ginoong Jehova.” (Ezeq. 17:16) Ang Bibliya naghisgot ug kapin sa 40 ka higayon nga si Jehova nanumpa. Lagmit ang labing ilado niini mao ang gipanumpa sa Diyos kang Abraham. Sulod sa daghang katuigan, si Jehova mihimog daghang pakigsaad kang Abraham. Pinaagi sa maong mga pakigsaad, nahibaloan ni Abraham nga ang gisaad nga Binhi maggikan sa iyang kaliwat pinaagi sa iyang anak nga si Isaac. (Gen. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Dayon nakaatubang si Abraham ug lisod kaayong pagsulay. Gisugo siya ni Jehova sa paghalad sa iyang hinigugmang anak. Dihadiha gituman kini ni Abraham ug sa hapit na niyang ihalad si Isaac, gipugngan siya sa manulonda sa Diyos. Unya ang Diyos nanumpa: “‘Sa akong kaugalingon ako manumpa . . . nga tungod kay imong gibuhat kining butanga ug wala nimo idumili ang imong anak, ang imong bugtong anak, ako magpanalangin gayod kanimo ug ako tinong magpadaghan sa imong binhi sama sa mga bituon sa kalangitan ug sama sa mga lugas sa balas nga anaa sa baybayon; ug ang imong binhi manag-iya sa ganghaan sa iyang mga kaaway. Ug pinaagi sa imong binhi ang tanang nasod sa yuta tinong magapanalangin sa ilang kaugalingon tungod kay ikaw namati sa akong tingog.’”—Gen. 22:1-3, 9-12, 15-18.
Pagpangitag Espirituwal nga Bahandi
(Genesis 22:5) Si Abraham miingon sa iyang mga sulugoon: “Pabilin mo dinhi uban sa asno, kay ako ug ang akong anak moadto didto ug mosimba, ug mobalik ra mi dinhi.”
Si Jehova Nagtawag Kaniya nga “Akong Higala”
13 Sa wala pa sila motungas, giingnan ni Abraham ang mga sulugoon nga miuban kanila: “Pabilin kamo dinhi uban sa asno, apan ako ug ang bata buot moadto didto ug mosimba ug mobalik kaninyo.” (Gen. 22:5) Unsay gipasabot ni Abraham? Namakak ba siya sa iyang mga sulugoon sa pag-ingon nga si Isaac mobalik, nga nahibalo man siya nga iyang ihalad si Isaac? Wala. Gipakita sa Bibliya kon unsay hunahuna ni Abraham. (Basaha ang Hebreohanon 11:19.) Nahibalo si Abraham nga “ang Diyos makahimo sa pagbangon [kang Isaac] bisan gikan sa mga patay.” Oo, si Abraham mituo sa pagkabanhaw. Siya nahibalo nga gipasig-uli ni Jehova ang katakos niya ug ni Sara sa pagsanay bisan sa ilang katigulangon. (Heb. 11:11, 12, 18) Naamgohan ni Abraham nga walay imposible kang Jehova. Busa masaligon siya nga bisag unsay mahitabo nianang adlawa, ang iyang minahal nga anak mahibalik kaniya aron matuman ang tanang saad ni Jehova. Kanay hinungdan nga si Abraham gitawag nga “amahan sa tanan nga nagbatog pagtuo”!
(Genesis 22:12) Siya miingon: “Ayawg patya ang imong anak, ug ayaw siyag unsaa, kay karon akong napamatud-an nga mahinadlokon ka sa Diyos kay wala nimo ihikaw kanako ang imong anak, ang imong bugtong nga anak.”
Pagkahibalo-daan, Pagbuot-daan
Mapiliong paggamit sa pagkahibalo-daan. Ang mapiliong paggamit sa mga gahom sa Diyos sa pagkahibalo-daan, nga lahi sa predestinasyon, kinahanglang kaharmonya sa kaugalingong matarong nga mga sukdanan sa Diyos ug kinahanglang mahiuyon kon unsay iyang gibutyag bahin sa iyang kaugalingon diha sa iyang Pulong. Kasukwahi sa teoriya sa predestinasyon, gipakita sa ubay-ubayng mga teksto nga gisusi sa Diyos ang usa ka kahimtang nga naglungtad ug gihimo ang usa ka desisyon pinasukad sa maong pagsusi.
Busa, diha sa Genesis 11:5-8 ang Diyos gihubit ingong naghatag sa iyang pagtagad sa yuta, nga nagsusi sa kahimtang sa Babel, ug nianang panahona, nagtino sa aksiyon nga pagabuhaton aron sa pagpahunong sa daotang proyekto didto. Human nga mitungha ang pagkadaotan sa Sodoma ug Gomora, gipahibalo ni Jehova si Abraham bahin sa iyang desisyon sa pagsusi (pinaagi sa iyang mga manulonda) aron “makita kon sila milihok ba gayod sumala sa gituaw labot niini nga miabot kanako, ug, kon wala, kini akong masayran.” (Gen 18:20-22; 19:1) Ang Diyos naghisgot bahin sa iyang ‘pagkasinati kang Abraham,’ ug human nga si Abraham misulay sa paghalad kang Isaac, si Jehova miingon, “Kay karon akong nahibaloan nga ikaw mahinadlokon-sa-Diyos sa pagkaagi nga wala nimo idumili gikan kanako ang imong anak, ang imong bugtong anak.”—Gen 18:19; 22:11, 12; itandi ang Neh 9:7, 8; Gal 4:9.
Pagbasa sa Bibliya
(Genesis 22:1-18) Human niini, gisulayan sa matuod nga Diyos si Abraham ug giingnan: “Abraham!” ug siya mitubag: “Ania ko!” 2 Dayon siya miingon: “Dalha palihog ang imong anak, ang imong bugtong anak nga gihigugma nimo pag-ayo, si Isaac, ug adto sa yuta sa Moria ug itanyag siya ingong halad nga sinunog sa usa sa mga bukid nga akong itudlo kanimo.” 3 Busa si Abraham mibangon sayo sa buntag ug giandam ang iyang asno ug giuban niya ang duha sa iyang mga sulugoon ug si Isaac. Siya nagbughag kahoy para sa halad nga sinunog, unya mipanaw siya paingon sa dapit nga giingon kaniya sa matuod nga Diyos. 4 Sa ikatulong adlaw, malantaw na ni Abraham ang maong dapit. 5 Si Abraham miingon sa iyang mga sulugoon: “Pabilin mo dinhi uban sa asno, kay ako ug ang akong anak moadto didto ug mosimba, ug mobalik ra mi dinhi.” 6 Busa gikuha ni Abraham ang sugnod para sa halad nga sinunog ug gipapas-an kini kang Isaac. Unya siya nagdalag kalayo ug kutsilyo, ug nanglakaw silang duha. 7 Si Isaac miingon kang Abraham: “Amahan ko!” Siya mitubag: “Unsa man, anak ko?” Siya miingon: “Naa na tay kalayo ug sugnod, pero asa man ang karnero para sa halad nga sinunog?” 8 Si Abraham mitubag: “Anak, ang Diyos magtaganag karnero para sa halad nga sinunog.” Ug silang duha nagpadayon sa paglakaw. 9 Pag-abot nila sa dapit nga giingon sa matuod nga Diyos, si Abraham naghimog halaran ug giplastar niya sa ibabaw ang sugnod. Gigapos niya ang kamot ug tiil ni Isaac ug gipahigda siya sa halaran ibabaw sa sugnod. 10 Dayon gikuha ni Abraham ang kutsilyo aron patyon ang iyang anak. 11 Apan gitawag siya sa anghel ni Jehova gikan sa langit: “Abraham, Abraham!” ug siya mitubag: “Ania ko!” 12 Siya miingon: “Ayawg patya ang imong anak, ug ayaw siyag unsaa, kay karon akong napamatud-an nga mahinadlokon ka sa Diyos kay wala nimo ihikaw kanako ang imong anak, ang imong bugtong nga anak.” 13 Pagtan-aw ni Abraham sa unahan, dunay laking karnero nga ang sungay nasangit sa mga kahoykahoy. Busa gikuha ni Abraham ang karnero ug gitanyag kini ingong halad nga sinunog puli sa iyang anak. 14 Ginganlan ni Abraham kadtong dapita nga Jehova-jireh. Mao nga madungog gihapon kini karon: “Sa bukid ni Jehova, Iyang itagana kon unsay gikinahanglan.” 15 Ang anghel ni Jehova mitawag kang Abraham sa ikaduhang higayon gikan sa langit 16 ug miingon: “‘Ako manumpa sa akong kaugalingon,’ miingon si Jehova, ‘nga tungod kay imo kining gibuhat ug wala nimo ihikaw ang imong anak, ang imong bugtong nga anak, 17 panalanginan gyod ti ka ug padaghanon gayod ang imong kaliwat sama sa mga bituon sa langit ug sama sa balas sa baybayon, ug ang imong kaliwat manag-iya sa mga siyudad sa iyang mga kaaway. 18 Ug pinaagi sa imong kaliwat ang tanang nasod sa yuta mapanalanginan kay gituman nimo ang akong gisulti.’”
Marso 9-15
BAHANDI GIKAN SA PULONG SA DIYOS | GENESIS 24
“Asawa Para Kang Isaac”
(Genesis 24:2-4) Si Abraham miingon sa iyang sulugoon, nga kinatigulangan sa iyang panimalay ug nagdumala sa tanan niyang nabatonan: “Palihog ibutang ang imong kamot ilalom sa akong paa, 3 ug panumpa kanako sa ngalan ni Jehova, ang Diyos sa kalangitan ug ang Diyos sa yuta, nga dili ka magkuhag asawa para sa akong anak gikan sa mga babayeng Canaanhon, kansang yuta ako nagpuyo. 4 Apan adto sa yuta nga akong gigikanan ug sa akong mga paryente, ug pagkuhag asawa para kang Isaac nga akong anak.”
“Andam Ako nga Mouban”
Gipapanumpa ni Abraham si Eliezer nga dili mangitag asawa alang kang Isaac taliwala sa mga babaye sa Canaan. Ngano? Kay ang mga Canaanhon wala magtahod ni magsimba kang Jehova nga Diyos. Nahibalo si Abraham nga silotan ra ni Jehova kining mga tawhana sa ilang pagkadaotan. Dili gusto ni Abraham nga ang iyang pinalanggang anak malambigit kanila ug sa ilang imoral nga binuhatan. Nasayod usab siya nga hinungdanon ang papel sa iyang anak aron matuman ang mga saad sa Diyos.—Genesis 15:16; 17:19; 24:2-4.
(Genesis 24:11-15) Pag-abot niya sa usa ka atabay sa gawas sa siyudad, gipapahulay niya ang iyang mga kamelyo. Hapon na kaayo kadto ug tinggawas na sa mga babaye aron magkalos ug tubig. 12 Unya siya miampo: “Jehova, ang Diyos sa akong agalon nga si Abraham, palihog palamposa ko niining adlawa ug ipakita ang imong maunongong gugma sa akong agalon nga si Abraham. 13 Nagtindog ko karon duol sa atabay, ug ang mga batan-ong babaye sa siyudad nanggawas aron magkalos ug tubig. 14 Hinaot nga ang batan-ong babaye nga akong sultihan, ‘Palihog paimna kog tubig sa imong banga,’ ug motubag nga, ‘Sige inom, ug paimnon sab nako ang imong mga kamelyo,’ mao unta ang imong pilion para sa imong alagad, si Isaac. Pinaagi niini mahibalo ko nga ikaw nagpakitag maunongong gugma sa akong agalon.” 15 Wala pa gani siya makahumag ampo, si Rebeca migawas sa siyudad nga nagpas-an ug banga. Anak siya ni Betuel, nga anak nga lalaki ni Milca nga asawa ni Nahor nga igsoon ni Abraham.
“Andam Ako nga Mouban”
Padayong nag-estorya si Eliezer nga sa pag-abot niya sa atabay duol sa Haran, nag-ampo siya kang Jehova. Iyang gihangyo si Jehova nga pilion ang batan-ong babaye nga minyoan ni Isaac. Sa unsang paagi? Giampo niya nga ang babayeng buot ni Jehova nga minyoan ni Isaac moadto sa atabay. Kon pangayoan kinig mainom, kinahanglan kining mohatag kang Eliezer ug tubig ug moboluntaryo usab sa pagpainom sa iyang mga kamelyo. (Genesis 24:12-14) Ug kinsay miabot ug mituman mismo niana? Si Rebeca! Handurawa ang iyang gibati kon nadunggan niya ang asoy ni Eliezer!
(Genesis 24:58) Gitawag nila si Rebeca ug gipangutana: “Mouban ka ba niining tawhana?” Siya mitubag: “Oo, mouban ko.”
(Genesis 24:67) Human niana, gidala ni Isaac ang babaye sa sulod sa tolda ni Sara nga iyang inahan, sa ingon iyang gipangasawa si Rebeca. Ug si Isaac nahigugma kaniya ug nahupayan sa pagkamatay sa iyang inahan.
“Andam Ako nga Mouban”
Mga semana una pa niana, mao kanay pangutana ni Eliezer kang Abraham: “Unsa man kon ang babaye dili mouban kanako?” Mitubag si Abraham: “Ikaw mahigawas sa obligasyon kanako pinaagi sa panumpa.” (Genesis 24:39, 41) Sa panimalay ni Betuel, gipabilhan usab ang desisyon ni Rebeca. Kay naghinamhinam si Eliezer sa kalamposan sa iyang asaynment, mihangyo siya pagkasunod buntag nga mobalik na sa Canaan kauban si Rebeca. Apan gusto sa pamilya nga makauban pa nila si Rebeca bisag 10 lang ka adlaw. Aron makadesisyon, sila miingon: “Atong tawgon ang batan-ong babaye ug magpakisayod kita [kaniya].”—Genesis 24:57.
Kini karon ang dakong desisyon nga atubangon ni Rebeca. Unsa kahay iyang isulti? Magpakiluoy ba siya sa iyang amahan ug sa magulang nga lalaki, ug mohangyo nga dili mokuyog niining panaw nga way kasegurohan? O isipon ba niyang pribilehiyo nga mahimong bahin sa panghitabo nga giniyahan ni Jehova? Makita sa iyang tubag kon unsay iyang pagbati niining kalit ug lagmit makapabalaka nga kabag-ohan sa iyang kinabuhi. Ang iyang desisyon? “Andam ako nga mouban.”—Genesis 24:58.
Pagpangitag Espirituwal nga Bahandi
(Genesis 24:19, 20) Human niyag painom kaniya, siya miingon: “Magkalos sab kog tubig para sa imong mga kamelyo hangtod makainom silang tanan.” 20 Busa gibubo dayon niya ang tubig sa banga diha sa imnanan nga pasong ug balikbalik nga midagan sa atabay sa pagkalos ug tubig para sa tanang kamelyo.
“Andam Ako nga Mouban”
Usa ka gabii niana, human niya gipuno ang iyang banga, dunay edarang lalaki nga miduol niya ug miingon: “Palihog, paimna akog diyutayng tubig gikan sa imong banga.” Kana nga hangyo simple ra ug matinahorong gisulti. Nakita ni Rebeca nga ang tawo layog gigikanan. Busa gibutang dayon niya ang banga ug gipainom ang tawo. Dili lang kay diyutayng tubig ang iyang gihatag kondili hangtod matagbaw kini. Nakita niya ang 10 ka kamelyo nga nagluhod ug ang mga imnanan nga walay sulod. Iyang namatikdan nga gipanid-an siya sa tawo, ug gusto niyang makatabang kutob sa maarangan. Busa siya miingon: “Alang sa imong mga kamelyo ako usab magkalos ug tubig hangtod nga matapos sila sa pag-inom.”—Genesis 24:17-19.
Matikdi nga ang giingon ni Rebeca dili kay basta hatagan lag tubig ang 10 ka kamelyo kondili paimnon sila hangtod matagbaw. Kon uhaw kaayo, ang usa ka kamelyo makahurot ug 95 litros nga tubig! Kon giuhaw kaayo ang 10 ka kamelyo, hago gyod ang trabaho ni Rebeca. Ingon sa nahitabo, morag wala ra kaayo uhawa ang mga kamelyo. Pero nasayod ba daan si Rebeca niana dihang siya mitanyag nga magkalos? Wala. Siya andam maghago aron maabiabi kining edarang estranyo. Gidawat sa tawo ang tanyag ni Rebeca. Dayon gipanid-an sa tawo si Rebeca samtang nagbalikbalik siyag kalos ug tubig aron masudlan ang imnanan.—Genesis 24:20, 21.
“Andam Ako nga Mouban”
Gabii na kadto. Ang asoy wala mag-ingon nga natanggong si Rebeca ug daghang oras sa atabay. Walay ilhanan nga natulog na ang iyang pamilya dihang nahuman siya o nga dunay miapas niya.
(Genesis 24:65) Unya siya nangutana sa sulugoon: “Kinsa nang lalaki nga naglakaw aron tagboon ta?” Ang sulugoon mitubag: “Siya ang akong agalon.” Busa gikuha niya ang iyang kupo aron tabonan ang iyang ulo.
“Andam Ako nga Mouban”
Sa kataposan, miabot ang adlaw nga gihisgotan sa sinugdanan niini nga artikulo. Samtang gitadlas sa panon ang Negeb ug nagkilumkilom na, nakita ni Rebeca ang usa ka lalaki nga naglakaw sa kapatagan nga daw naghunahuna ug namalandong. Sumala sa asoy, si Rebeca mikanaog sa kamelyo, nga tingali wala gani maghulat nga kini moluhod. Siya nangutana: “Kinsa kanang tawhana nga nagalakaw sa kapatagan sa pagsugat kanato?” Pagkahibalo niya nga si Isaac kadto, siya nagpandong dayon. (Genesis 24:62-65) Ngano? Kay gitahod niya ang iyang pamanhonon. Tingali para sa uban karon, kinaraan na ang maong pagpasakop. Apan sa pagkatinuod, ang mga lalaki ug babaye makakat-on sa pagkamapainubsanon ni Rebeca, kay kinsa ba kanato ang wala nanginahanglan nianang hiyasa?
Pagbasa sa Bibliya
(Genesis 24:1-21) Karon si Abraham tigulang na kaayo, ug siya gipanalanginan ni Jehova sa tanang butang. 2 Si Abraham miingon sa iyang sulugoon, nga kinatigulangan sa iyang panimalay ug nagdumala sa tanan niyang nabatonan: “Palihog ibutang ang imong kamot ilalom sa akong paa, 3 ug panumpa kanako sa ngalan ni Jehova, ang Diyos sa kalangitan ug ang Diyos sa yuta, nga dili ka magkuhag asawa para sa akong anak gikan sa mga babayeng Canaanhon, kansang yuta ako nagpuyo. 4 Apan adto sa yuta nga akong gigikanan ug sa akong mga paryente, ug pagkuhag asawa para kang Isaac nga akong anak.” 5 Apan ang sulugoon miingon kaniya: “Unsaon man kon ang babaye dili mouban nako dinhi? Dalhon ba nako ang imong anak sa yuta nga imong gigikanan?” 6 Si Abraham miingon: “Ayaw gyod dad-a ang akong anak didto. 7 Si Jehova nga Diyos sa kalangitan, nga maoy nagkuha nako sa balay sa akong amahan ug sa yuta sa akong mga paryente ug nanumpa kanako: ‘Ihatag nako sa imong kaliwat kining yutaa,’ magpadalag anghel nga mag-una kanimo, ug seguradong makakuha ka didto ug asawa para sa akong anak. 8 Apan kon ang babaye dili mouban nimo, mahigawas ka na niini nga panumpa. Ayaw lang gyod dalha ang akong anak didto.” 9 Busa gibutang sa sulugoon ang iyang kamot ilalom sa paa ni Abraham nga iyang agalon ug nanumpa kaniya bahin niining butanga. 10 Dayon ang sulugoon nagkuhag 10 ka kamelyo sa iyang agalon ug milakaw dala ang lainlaing matang sa mahalong regalo gikan sa iyang agalon. Siya mipaingon sa Mesopotamia, sa siyudad ni Nahor. 11 Pag-abot niya sa usa ka atabay sa gawas sa siyudad, gipapahulay niya ang iyang mga kamelyo. Hapon na kaayo kadto ug tinggawas na sa mga babaye aron magkalos ug tubig. 12 Unya siya miampo: “Jehova, ang Diyos sa akong agalon nga si Abraham, palihog palamposa ko niining adlawa ug ipakita ang imong maunongong gugma sa akong agalon nga si Abraham. 13 Nagtindog ko karon duol sa atabay, ug ang mga batan-ong babaye sa siyudad nanggawas aron magkalos ug tubig. 14 Hinaot nga ang batan-ong babaye nga akong sultihan, ‘Palihog paimna kog tubig sa imong banga,’ ug motubag nga, ‘Sige inom, ug paimnon sab nako ang imong mga kamelyo,’ mao unta ang imong pilion para sa imong alagad, si Isaac. Pinaagi niini mahibalo ko nga ikaw nagpakitag maunongong gugma sa akong agalon.” 15 Wala pa gani siya makahumag ampo, si Rebeca migawas sa siyudad nga nagpas-an ug banga. Anak siya ni Betuel, nga anak nga lalaki ni Milca nga asawa ni Nahor nga igsoon ni Abraham. 16 Karon ang batan-ong babaye guwapa kaayo ug wala pay lalaki nga nakadulog kaniya. Milugsong siya sa atabay ug gipunog tubig ang iyang banga ug dayon mitungas. 17 Dihadiha ang sulugoon midagan sa pagsugat kaniya ug miingon: “Palihog paimna kog diyutayng tubig sa imong banga.” 18 Siya miingon: “Inom akong ginoo.” Gipaubos dayon niya ang iyang banga ug gigunitan kini samtang nag-inom ang sulugoon. 19 Human niyag painom kaniya, siya miingon: “Magkalos sab kog tubig para sa imong mga kamelyo hangtod makainom silang tanan.” 20 Busa gibubo dayon niya ang tubig sa banga diha sa imnanan nga pasong ug balikbalik nga midagan sa atabay sa pagkalos ug tubig para sa tanang kamelyo. 21 Samtang gihimo niya kana, ang tawo nagtan-aw kaniya ug nahingangha, ug naghunahuna kon si Jehova nagpalampos ba sa iyang panaw o wala.
Marso 16-22
BAHANDI GIKAN SA PULONG SA DIYOS | GENESIS 25-26
“Gibaligya ni Esau ang Iyang Katungod sa Pagkapanganay”
(Genesis 25:27, 28) Sa nanagko na ang mga bata, si Esau nahimong hanas nga mangangayam nga pirme sa kapatagan. Apan si Jacob sagad diha ra sa tolda, ug walay ikasaway kaniya. 28 Mas gihigugma ni Isaac si Esau kay pirme siyang makakaon sa mga kuha niini, samtang mas gihigugma ni Rebeca si Jacob.
Jacob
Kasukwahi sa paboritong anak ni Isaac nga si Esau, kinsa laagan, dili-mahimuyo, suroyan nga mangangayam, si Jacob gihubit ingong “usa ka tawo nga walay-ikasaway [Heb., tam], nga nagpuyo sa mga tolda,” usa nga nagkinabuhi sa malinawong banikanhon nga kinabuhi ug kasaligan sa pag-atiman sa mga kalihokan sa panimalay, usa nga gimahal pag-ayo sa iyang inahan. (Gen 25:27, 28) Kining Hebreohanong pulong nga tam gigamit sa ubang mga teksto sa paghubit niadtong mga tawo nga giuyonan sa Diyos. Pananglitan, “ang mga tawo nga uhaw sa dugo nagadumot sa usa nga walay-ikasaway,” apan si Jehova nagpasalig nga ‘ang kaugmaon sa tawo [nga walay-ikasaway] maoy malinawon.’ (Pr 29:10; Sal 37:37) Ang maghuhupot sa integridad nga si Job maoy “walay-ikasaway [Heb., tam] ug matul-id.”—Job 1:1, 8; 2:3.
(Genesis 25:29, 30) Usa ka higayon niana, si Jacob nagluto ug lentihas dihang si Esau miabot nga gikapoy gikan sa kapatagan. 30 Busa si Esau miingon kang Jacob: “Palihog pagdali, hatagi ko sa imong pulang linat-an kay naluya na ko sa kagutom!” Mao nga ginganlan siyag Edom.
(Genesis 25:31-34) Si Jacob miingon: “Ibaligya una kanako ang imong katungod sa pagkapanganay!” 32 Si Esau miingon: “Hapit na kong mamatay sa kagutom! Unsa pay pulos sa akong katungod sa pagkapanganay?” 33 Si Jacob midugang: “Panumpa una nako!” Busa siya nanumpa kaniya ug gibaligya niya kang Jacob ang iyang katungod sa pagkapanganay. 34 Unya gihatagan ni Jacob si Esau ug tinapay ug linat-ang lentihas, ug siya mikaon ug miinom. Dayon siya mitindog ug milakaw. Busa gipakawalay-bili ni Esau ang iyang katungod sa pagkapanganay.
Nganong Magpakitag Apresasyon?
11 Makapaguol, may mga karakter sa Bibliya nga wala magpakitag apresasyon. Pananglitan, bisag si Esau gipadako sa ginikanan nga nahigugma ug nagtahod kang Jehova, siya walay apresasyon sa sagradong mga butang. (Basaha ang Hebreohanon 12:16.) Sa unsang paagi nakita ang iyang kawalay apresasyon? Basta na lang gibaligya ni Esau ang iyang katungod sa pagkapanganay ngadto sa iyang manghod nga si Jacob puli sa usa ka panaksang linat-an. (Gen. 25:30-34) Sa ulahi, si Esau nagbasol pag-ayo sa iyang gihimo. Pero wala niya apresyaha ang iyang nabatonan, busa dili siya angayng moreklamo dihang wala niya madawat ang panalangin sa pagkapanganay.
Panganay
Sukad pa sa karaang kapanahonan, ang panganay nga lalaki nakahupot ug dungganong posisyon diha sa pamilya ug mao ang mopuli sa pagkaulo sa panimalay. Iyang mapanunod ang dobleng bahin sa katigayonan sa iyang amahan. (Deu 21:17) Si Ruben gipalingkod ni Jose sa kan-anan sumala sa iyang katungod sa pagkapanganay. (Gen 43:33) Apan ang Bibliya wala kanunay magpasidungog sa panganay pinaagi sa pagtala sa mga anak nga lalaki sumala sa ilang pagkahimugso. Ang unang dapit kasagarang gihatag ngadto sa labing inila o matinumanon taliwala sa mga anak nga lalaki inay nga ngadto sa panganay.—Gen 6:10; 1Cr 1:28; itandi ang Gen 11:26, 32; 12:4; tan-awa ang KATUNGOD SA PAGKAPANGANAY; PANULONDON.
Pagpangitag Espirituwal nga Bahandi
(Genesis 25:31-34) Si Jacob miingon: “Ibaligya una kanako ang imong katungod sa pagkapanganay!” 32 Si Esau miingon: “Hapit na kong mamatay sa kagutom! Unsa pay pulos sa akong katungod sa pagkapanganay?” 33 Si Jacob midugang: “Panumpa una nako!” Busa siya nanumpa kaniya ug gibaligya niya kang Jacob ang iyang katungod sa pagkapanganay. 34 Unya gihatagan ni Jacob si Esau ug tinapay ug linat-ang lentihas, ug siya mikaon ug miinom. Dayon siya mitindog ug milakaw. Busa gipakawalay-bili ni Esau ang iyang katungod sa pagkapanganay.
(Hebreohanon 12:16) ug pagbantay nga wala kaninyoy nagahimog seksuwal nga imoralidad o wala magpabili sa sagradong mga butang, sama kang Esau, nga gibaylo sa pagkaon ang iyang mga katungod sa pagkapanganay.
Mga Pangutana Gikan sa mga Magbabasa
Karon mobalik ta sa Hebreohanon 12:16, nga nag-ingon: “[Pagbantay nga] walay makihilawason ni si bisan kinsa nga wala magpabili sa sagradong mga butang, sama kang Esau, kinsa baylo sa usa ka pagkaon naghatag sa iyang mga katungod ingong panganay.” Unsa man ang punto?
Si apostol Pablo wala maghisgot bahin sa kagikan sa Mesiyas. Mao pay pag-awhag niya sa mga Kristohanon nga ‘tul-iron nila ang mga alagianan sa ilang mga tiil.’ Sa ingon, dili sila “mahikawan sa dili-takos nga kalulot sa Diyos,” nga lagmit mahitabo kon magbuhat silag seksuwal nga imoralidad. (Heb. 12:12-16) Kon mobuhat sila niana, mahisama sila kang Esau. Siya “wala magpabili sa sagradong mga butang,” ug literal nga nagpadaog sa buhat nga dili balaan.
Si Esau nabuhi panahon sa mga patriarka, ug tingali may mga higayon nga nakapribilehiyo siya sa paghalad. (Gen. 8:20, 21; 12:7, 8; Job 1:4, 5) Pero tungod sa iyang unodnong panghunahuna, gibaylo ni Esau kanang tanang pribilehiyo sa usa ka panaksang linat-an. Basin dili niya gustong maapil sa kalisod nga gitagnang mahitabo sa kaliwat ni Abraham. (Gen. 15:13) Gipakita sab ni Esau ang iyang tendensiya sa pagbuhat ug dili balaan, nga walay pagpabili sa sagradong mga butang, pinaagi sa pagpangasawa ug duha ka paganong babaye, nga gikaguol sa iyang ginikanan. (Gen. 26:34, 35) Lahi gyod siya kang Jacob, kinsa naningkamot nga makaminyog magsisimba sa matuod nga Diyos!—Gen. 28:6, 7; 29:10-12, 18.
(Genesis 26:7) Dihang ang mga lalaki nianang lugara magsigeg pangutana bahin sa iyang asawa, siya moingon: “Igsoon nako siya.” Nahadlok siyang moingon, “Asawa nako siya,” kay siya naghunahuna, “Basig patyon ko sa mga lalaki niining lugara tungod kang Rebeca,” kay guwapa siya.
Bakak
Bisan tuod ang madinaoton nga pagpamakak tinong gihukman sa Bibliya, kini wala magpasabot nga ang usa ka tawo obligado sa pagtug-an sa matuod nga impormasyon ngadto sa mga tawo nga walay katungod niana. Si Jesu-Kristo nagtambag: “Ayaw ihatag sa mga iro ang butang balaan, ni iitsa atubangan sa mga baboy ang inyong mga perlas, aron dili gayod nila kini yatakyatakan ilalom sa ilang mga tiil ug mosumbalik ug mowataswatas kaninyo.” (Mat 7:6) Maoy hinungdan nga sa pipila ka okasyon si Jesus nagdumili sa paghatag ug bug-os nga detalye o direktang mga tubag sa pipila ka pangutana kon ang pagbuhat niana makapahinabog wala kinahanglana nga kadaot. (Mat 15:1-6; 21:23-27; Ju 7:3-10) Dayag nga ang gihimo ni Abraham, Isaac, Rahab, ug Eliseo sa paglimod o sa paglilong sa bug-os nga mga kamatuoran gikan sa dili mga magsisimba ni Jehova angay nga pagalantawon sa samang paagi.—Gen 12:10-19; kap 20; 26:1-10; Jos 2:1-6; San 2:25; 2Ha 6:11-23.
Pagbasa sa Bibliya
(Genesis 26:1-18) Karon dunay gutom sa yuta, gawas pa sa unang gutom nga nahitabo sa panahon ni Abraham, mao nga si Isaac miadto kang Abimelek nga hari sa mga Filistehanon, didto sa Gerar. 2 Unya si Jehova nagpakita kaniya ug miingon: “Ayawg adto sa Ehipto. Puyo sa yuta nga akong isulti kanimo. 3 Puyo ingong langyaw niining yutaa, ug ako padayong mag-uban ug magpanalangin kanimo kay kining tibuok nga yuta ihatag nako kanimo ug sa imong kaliwat, ug tumanon nako ang akong gipanumpa sa imong amahan nga si Abraham: 4 ‘Padaghanon nako ang imong kaliwat sama sa mga bituon sa langit; ug ihatag nako sa imong kaliwat kining tibuok nga yuta; ug pinaagi sa imong kaliwat ang tanang nasod sa yuta makabaton ug panalangin,’ 5 kay si Abraham namati nako ug padayong nagtuman sa iyang mga obligasyon kanako, sa akong mga sugo, lagda, ug balaod.” 6 Busa si Isaac padayong nagpuyo sa Gerar. 7 Dihang ang mga lalaki nianang lugara magsigeg pangutana bahin sa iyang asawa, siya moingon: “Igsoon nako siya.” Nahadlok siyang moingon, “Asawa nako siya,” kay siya naghunahuna, “Basig patyon ko sa mga lalaki niining lugara tungod kang Rebeca,” kay guwapa siya. 8 Paglabay sa daghang adlaw, si Abimelek nga hari sa mga Filistehanon midungaw sa bentana, ug iyang nakita si Isaac nga nagpahayag ug pagmahal kang Rebeca. 9 Dihadiha gipatawag ni Abimelek si Isaac ug giingnan: “Asawa man diay nimo siya! Nganong miingon man ka, ‘Igsoon nako siya’?” Si Isaac mitubag: “Ako tong gisulti kay nahadlok kong mamatay tungod niya.” 10 Apan si Abimelek miingon: “Unsa ning imong gibuhat kanamo? Kon nahilabtan sa usa sa akong mga tawo ang imong asawa, nakasala na unta mi tungod nimo!” 11 Unya giingnan ni Abimelek ang tanang katawhan: “Si bisan kinsa nga manghilabot niining tawhana ug sa iyang asawa patyon gayod!” 12 Unya si Isaac nagpugas ug binhi nianang yutaa, ug nianang tuiga nakaani siyag 100 ka pilo sa iyang gipugas, kay gipanalanginan siya ni Jehova. 13 Siya nadato ug padayong miasenso hangtod nga siya nadato pag-ayo. 14 Nakabaton siyag mga panon sa karnero ug baka ug daghang sulugoon, mao nga nasina ang mga Filistehanon kaniya. 15 Busa gitabonan sa mga Filistehanon ug yuta ang tanang atabay nga gikalot sa mga sulugoon sa iyang amahan nga si Abraham sa buhi pa siya. 16 Dayon si Abimelek miingon kang Isaac: “Pahawa sa among lugar, kay mas gamhanan na ka kay kanamo.” 17 Busa si Isaac mipahawa didto ug nagkampo sa walog sa Gerar ug mipuyo didto. 18 Ug gikalot pag-usab ni Isaac ang mga atabay nga gikalot panahon sa iyang amahan nga si Abraham ug gitabonan sa mga Filistehanon pagkamatay ni Abraham. Ginganlan niya ang mga atabay sa ngalan nga gihatag sa iyang amahan niini kaniadto.
Marso 23-29
BAHANDI GIKAN SA PULONG SA DIYOS | GENESIS 27-28
“Nadawat ni Jacob ang Panalangin nga Para Gyod Kaniya”
(Genesis 27:6-10) Unya giingnan ni Rebeca si Jacob nga iyang anak: “Nadunggan nako bag-o lang nga giingnan sa imong amahan ang imong igsoong si Esau, 7 ‘Dad-i kog inayam nga mananap ug lutoi kog laming pagkaon. Dayon pakan-a ko aron mapanalanginan ti ka atubangan ni Jehova sa dili pa ko mamatay.’ 8 Ug karon, anak ko, pamati pag-ayo ug himoa ang akong isugo nimo. 9 Palihog, adto sa panon sa mga hayop ug kuhai kog duha ka tambok nga nating kanding, aron lutoan nako ang imong amahan ug laming pagkaon nga paborito niya. 10 Dayon dad-a kini ug ipakaon sa imong amahan, aron panalanginan ka niya sa dili pa siya mamatay.”
Si Rebeca—Usa ka Diyosnon ug Kugihan nga Babaye
Ang Bibliya walay gisulti kon nahibalo ba si Isaac nga si Esau magaalagad kang Jacob. Bisan unsay kahimtang, si Rebeca ug Jacob nahibalo nga ang panalangin iya ni Jacob. Milihok dayon si Rebeca sa pagkadungog nga naghunahuna si Isaac sa pagpanalangin kang Esau sa dihang iyang dad-an ang iyang amahan ug linutong inayam nga karne. Ang pagkadesidido ug kasibot nga nagtimaan sa iyang pagkabatan-on diha pa gihapon kaniya. ‘Gisugo’ niya si Jacob sa pagdala kaniyag duha ka nating kanding. Lutoan niyag kinaham nga pagkaon ang iyang bana. Unya si Jacob kinahanglang magpakaaron-ingnon nga siya si Esau aron mabatonan ang panalangin. Mitutol si Jacob. Masayran gayod sa iyang amahan ang panglansis ug panghimaraoton siya! Namugos si Rebeca. “Mahiari kanako ang maldisyon nga alang kanimo, anak ko,” matod ni Rebeca. Unya siya nagluto sa pagkaon, naghimo kang Jacob nga sama ni Esau, ug gipaadto si Jacob ngadto kang Isaac.—Genesis 27:1-17.
Wala ipahayag kon nganong gibuhat kadto ni Rebeca. Daghan ang mosaway sa iyang gibuhat, apan ang Bibliya wala magsaway niana, ni gisaway kana ni Isaac sa pagkadiskobre nga si Jacob diay ang nakadawat sa panalangin. Gidugangan pa hinuon ni Isaac ang panalangin. (Genesis 27:29; 28:3, 4) Nahibalo si Rebeca kon unsay gitagna ni Jehova bahin sa iyang mga anak lalaki. Busa siya milihok aron matino nga si Jacob ang makabaton sa panalangin nga maoy iyang katungod. Tin-aw nga kini nahiuyon sa kabubut-on ni Jehova.—Roma 9:6-13.
(Genesis 27:18, 19) Busa miadto siya sa iyang amahan ug miingon: “Amahan ko!” Siya mitubag: “Ania ko! Kinsa man ka, anak ko?” 19 Si Jacob miingon sa iyang amahan: “Ako si Esau nga imong panganay. Gibuhat nako ang imong gisugo kanako. Palihog bangon ug kaon sa akong kuha, aron imo kong mapanalanginan.”
Mga Pangutana Gikan sa mga Magbabasa
Ang Bibliya wala maghatag sa tanang detalye kon nganong gibuhat kini ni Rebeca ug Jacob, apan atong masabtan nga wala nila kini planohang daan. Angay natong tagdon nga wala uyoni o sawaya sa Pulong sa Diyos ang gihimo ni Rebeca ug Jacob, busa dili kini basehanan nga puwede rang mamakak o manglimbong. Apan, ang Bibliya naghatag ug impormasyon bahin sa nahitabo.
Una, ang asoy nagpakita nga si Jacob takos nga modawat sa panalangin sa iyang amahan. Si Esau dili takos niana kay iya nang gibaligya ang iyang pagkapanganay sa iyang kaluha nga si Jacob. Wala siyay pagpabili niini kay iya lang kining gibaylo sa pagkaon aron sa pagtagbaw sa iyang kagutom. “Gitamay ni Esau ang katungod sa pagkapanganay.” (Genesis 25:29-34) Busa, sa dihang miduol si Jacob sa iyang amahan, siya nangayo sa panalangin nga para gayod kaniya.
(Genesis 27:27-29) Busa siya miduol ug mihalok kaniya, ug nailhan niya ang baho sa iyang besti. Unya si Isaac nagpanalangin kaniya ug miingon: “Ang baho sa akong anak parehas ug baho sa kapatagan nga gipanalanginan ni Jehova. 28 Hinaot nga ang matuod nga Diyos maghatag nimog yamog sa kalangitan, tambok nga mga yuta, ug abundang lugas ug bag-ong bino. 29 Moalagad nimo ang mga katawhan ug moyukbo nimo ang mga nasod. Ikaw mahimong agalon sa imong mga igsoon, ug ang mga anak nga lalaki sa imong inahan mangyukbo nimo. Matinunglo ang tanang motunglo nimo, ug mabulahan ang tanang magpanalangin kanimo.”
Panalangin, Dayeg
Diha sa katilingban sa mga patriarka ang amahan sagad nagpanalangin sa iyang mga anak nga lalaki sa dili pa siya mamatay. Kini hinungdanon gayod ug gipabilhan pag-ayo. Busa gipanalanginan ni Isaac si Jacob, nga nagtuong siya mao ang panganay nga si Esau. Si Isaac nagpahayag ug pag-uyon ug nanghinaot ug kauswagan alang kang Jacob nga una sa iyang igsoon nga si Esau, nga sa walay duhaduha naghangyo kang Jehova sa pagtuman sa maong panalangin, sanglit si Isaac dili na makakita ug tigulang na. (Gen 27:1-4, 23-29; 28:1, 6; Heb 11:20; 12:16, 17) Sa ulahi si Isaac kinabubut-ong nagkompirmar ug nagpadako sa maong panalangin. (Gen 28:1-4) Sa wala pa mamatay, gipanalanginan una ni Jacob ang duha ka anak nga lalaki ni Jose, dayon ang iyang kaugalingong mga anak. (Gen 48:9, 20; 49:1-28; Heb 11:21) Sa susama, si Moises, sa wala pa siya mamatay nagpanalangin sa tibuok nasod sa Israel. (Deu 33:1) Sa tanan niini nga mga kahimtang ang mga resulta nagpakita nga sila misulti sa matagnaon nga paagi. Sa ubang mga higayon, sa dihang gipahayag ang maong mga panalangin, ang kamot sa usa nga nagpanalangin gipatong diha sa ulo sa usa nga gipanalanginan.—Gen 48:13, 14.
Pagpangitag Espirituwal nga Bahandi
(Genesis 27:46–28:2) Human niana si Rebeca nagsigeg ingon kang Isaac: “Nasamok ang akong kinabuhi tungod sa mga babayeng Hitihanon. Kon mangasawa pod si Jacob ug Hitihanon, sama sa mga babaye niining dapita, unsa pay pulos sa akong kinabuhi?”
28 Busa gitawag ni Isaac si Jacob ug iyang gipanalanginan siya ug gisugo: “Ayaw gyod pangasawag babayeng Canaanhon. 2 Adto sa Padan-aram sa balay ni Betuel nga amahan sa imong inahan, ug pagkuha didtog asawa gikan sa mga anak ni Laban nga igsoon sa imong inahan.
Mga Paagi nga Makatabang sa Pagpakigkomunikar sa Imong Kapikas
Nakaugmad ba si Isaac ug Rebeca ug kahanas sa maayong komunikasyon? Human maminyo ang ilang anak nga si Esau ngadto sa duha ka anak babaye ni Het, mitungha ang usa ka seryosong problema sa pamilya. Si Rebeca “nagpadayon sa pag-ingon” ngadto kang Isaac: “Gikasilagan ko kining akong kinabuhi tungod sa mga anak nga babaye ni Het. Kon si Jacob [ang ilang manghod nga anak lalaki] magkuha ug asawa gikan sa mga anak nga babaye ni Het . . . , unsa pay kapuslanan sa akong kinabuhi?” (Genesis 26:34; 27:46) Dayag nga iyang gisulti ang iyang kabalaka sa tin-aw nga paagi.
Giingnan ni Isaac si Jacob, ang kaluha ni Esau, nga dili mangasawa ug mga taga-Canaan. (Genesis 28:1, 2) Napasiugda ni Rebeca ang iyang punto. Kini nga magtiayon malamposong nagkakomunikar bahin sa usa ka seryoso kaayong suliran sa pamilya, nga naghatag ug maayong panig-ingnan kanato karon. Apan, komosta kon ang magtiayon dili magkasinabot? Unsay mahimo?
(Genesis 28:12, 13) Unya siya nagdamgo nga may hagdan nga nagbarog sa yuta ug ang tumoy niini sangko sa langit. Ug dihay mga anghel sa Diyos nga nagsaka-kanaog niini. 13 Ug si Jehova nagbarog sa ibabaw niini ug miingon: “Ako si Jehova, ang Diyos ni Abraham nga imong amahan ug ang Diyos ni Isaac. Ang yuta nga imong gihigdaan akong ihatag kanimo ug sa imong kaliwat.
Mga Haylayt Gikan sa Basahon sa Genesis—II
28:12, 13—Unsay kahulogan sa damgo ni Jacob nga naglangkit sa “usa ka hagdan”? Kining maong “hagdan,” nga morag hagdanan nga bato, nagpaila nga dunay komunikasyon tali sa yuta ug langit. Ang mga manulonda sa Diyos nga nagsaka-kanaog diha niana nagpakita nga ang mga manulonda nag-alagad sa usa ka hinungdanong paagi tali kang Jehova ug sa mga tawo nga iyang giuyonan.—Juan 1:51.
Pagbasa sa Bibliya
(Genesis 27:1-23) Karon nga tigulang na si Isaac ug hanap na kaayo ang iyang panan-aw, gitawag niya ang iyang magulang nga anak nga si Esau: “Anak ko!” Siya mitubag: “Ania ko!” 2 Ug siya miingon: “Tigulang na ko, ug wala ko mahibalo kon kanus-a ko mamatay. 3 Busa kuhaa palihog ang imong pana, ug adto sa kapatagan ug pangayam alang kanako. 4 Unya lutoa ang laming pagkaon nga paborito nako ug dad-a kini kanako. Kaonon nako kini aron mapanalanginan ti ka sa dili pa ko mamatay.” 5 Apan si Rebeca naminaw samtang nakigsulti si Isaac kang Esau nga iyang anak. Ug si Esau miadto sa kapatagan aron mangayam ug ihalas nga mananap ug dalhon kini ngadto sa iyang amahan. 6 Unya giingnan ni Rebeca si Jacob nga iyang anak: “Nadunggan nako bag-o lang nga giingnan sa imong amahan ang imong igsoong si Esau, 7 ‘Dad-i kog inayam nga mananap ug lutoi kog laming pagkaon. Dayon pakan-a ko aron mapanalanginan ti ka atubangan ni Jehova sa dili pa ko mamatay.’ 8 Ug karon, anak ko, pamati pag-ayo ug himoa ang akong isugo nimo. 9 Palihog, adto sa panon sa mga hayop ug kuhai kog duha ka tambok nga nating kanding, aron lutoan nako ang imong amahan ug laming pagkaon nga paborito niya. 10 Dayon dad-a kini ug ipakaon sa imong amahan, aron panalanginan ka niya sa dili pa siya mamatay.” 11 Si Jacob miingon kang Rebeca nga iyang inahan: “Ang akong igsoon nga si Esau balhiboon, apan ako dili. 12 Unsaon man kon hikapon ko sa akong amahan? Seguradong maghunahuna siya nga gilimbongan nako siya, ug iya na hinuon kong tunglohon imbes panalanginan.” 13 Ang iyang inahan miingon kaniya: “Dawaton nako ang tunglo nga alang kanimo, anak ko. Buhata lang ang akong gisugo. Lakaw, kuhai kog mga nating kanding.” 14 Busa siya milakaw ug nagkuha niini ug nagdala niini ngadto sa iyang inahan, ug ang iyang inahan nagluto ug laming pagkaon nga paborito sa iyang amahan. 15 Human niana, gikuha ni Rebeca ang kinamaayohang besti ni Esau nga naa sa iyang balay, ug gipasul-ob kini kang Jacob. 16 Gibutangan sab niyag panit sa nating kanding ang kamot ug ang parte sa liog ni Jacob nga way balhibo. 17 Unya gitunol niya sa iyang anak nga si Jacob ang laming pagkaon ug ang tinapay nga iyang giluto. 18 Busa miadto siya sa iyang amahan ug miingon: “Amahan ko!” Siya mitubag: “Ania ko! Kinsa man ka, anak ko?” 19 Si Jacob miingon sa iyang amahan: “Ako si Esau nga imong panganay. Gibuhat nako ang imong gisugo kanako. Palihog bangon ug kaon sa akong kuha, aron imo kong mapanalanginan.” 20 Si Isaac miingon sa iyang anak: “Nganong dali man kaayo kang nakakuha niini, anak ko?” Siya mitubag: “Gitabangan ko ni Jehova nga imong Diyos.” 21 Unya si Isaac miingon kang Jacob: “Duol palihog, aron mahikap ka nako anak ko, aron mahibalo ko kon ikaw ba gyod si Esau nga akong anak.” 22 Busa miduol si Jacob sa iyang amahan nga si Isaac, ug gihikap siya niini. Dayon si Isaac miingon: “Ang tingog maoy tingog ni Jacob, apan ang mga kamot maoy mga kamot ni Esau.” 23 Wala siya makaila kaniya kay ang iyang mga kamot balhiboon sama sa mga kamot ni Esau nga iyang igsoon. Busa siya nagpanalangin kaniya.
Marso 30–Abril 5
BAHANDI GIKAN SA PULONG SA DIYOS | GENESIS 29-30
“Nagminyo si Jacob”
(Genesis 29:18-20) Si Jacob nahigugma kang Raquel, busa siya miingon: “Andam kong moalagad nimo ug pito ka tuig para sa imong anak nga si Raquel.” 19 Si Laban miingon: “Mas maayo nga ihatag nako siya nimo kay sa laing lalaki. Padayon sa pagpuyo uban nako.” 20 Ug si Jacob nag-alagad ug pito ka tuig para kang Raquel, apan para niya sama ra kinig pipila ka adlaw tungod sa iyang gugma kang Raquel.
Si Jacob Nagmahal sa Espirituwal nga mga Hiyas
Ang sayod sa kasal mahimo pinaagi sa pagbayad ug bugay ngadto sa pamilya sa pangasaw-onon. Ang Moisesnong Balaod sa ulahi nagsitar ug 50 ka siklo nga plata nga maoy bili sa mga ulay nga gitental. Ang eskolar nga si Gordon Wenham nagtuo nga kadto mao “ang kinadak-ang bugay” apan ang kadaghanang bugay “ubos pa kaayo.” (Deuteronomio 22:28, 29) Walay ikabayad si Jacob. Busa iyang gitanyagan si Laban nga iyang silbihan ug pito ka tuig. “Sanglit ang kaswal nga mga mamumuo nagdawat ug tali sa katunga sa siklo ug usa ka siklo sa usa ka bulan sa karaang kapanahonan sa Babilonia” (gikan sa 42 ngadto sa 84 ka siklo sa bug-os nga pito ka tuig), si Wenham nagpadayon, “si Jacob nagtanyag kang Laban ug dako kaayong bugay bugti sa kamot ni Raquel.” Gidawat dayon kadto ni Laban.—Genesis 29:19.
(Genesis 29:21-26) Unya si Jacob miingon kang Laban: “Ihatag kanako ang akong asawa kay natapos na ang akong mga adlaw sa pag-alagad, ug tugoti kong makigdulog niya.” 22 Busa gitigom ni Laban ang tanang tawo sa ilang lugar ug nagpakombira. 23 Apan nianang gabhiona, iyang gidala si Lea nga iyang anak ngadto kang Jacob aron siya makigdulog kaniya. 24 Gihatag sab ni Laban kang Lea ang iyang sulugoong babaye nga si Zilpa aron mahimo niyang sulugoon. 25 Pagkabuntag nakita ni Jacob nga si Lea diay ang midulog niya! Busa giingnan niya si Laban: “Nganong imo man ning gibuhat nako? Dili ba nag-alagad ko nimo para kang Raquel? Nganong gilimbongan man ko nimo?” 26 Si Laban mitubag: “Dili namo batasan dinhi nga unang ihatag ang manghod nga babaye kay sa panganay.
Masulub-ong Managsoon “Nagtukod sa Balay sa Israel”
Nakigkunsabo ba si Lea sa paglimbong kang Jacob? O napugos lang siya sa pagtuman sa iyang amahan? Ug diin man si Raquel niadtong panahona? Nahibalo ba siya sa nahitabo? Kon mao, unsay iyang gibati? Estrikto ba kaayo ang iyang amahan mao nga wala siya makaako sa pagsupak kaniya? Ang Bibliya wala magtubag niining mga pangutanaha. Bisan unsa pay anaa sa hunahuna ni Raquel ug Lea bahin sa nahitabo, nakapasilaob gayod kini sa kasuko ni Jacob. Iyang gisukmatan si Laban, dili ang mga anak niini, nga nag-ingon: “Dili ba alang kang Raquel nga ako nag-alagad kanimo? Busa nganong gilimbongan mo ako?” Unsay tubag ni Laban? “Dili batasan . . . nga ihatag ang manghod nga babaye nga una kay sa panganay. Sauloga sa bug-os ang semana niini nga babaye. Human niana ihatag usab kanimo kining laing babaye alang sa pag-alagad nga imong ikaalagad kanako sa dugang pito ka tuig.” (Genesis 29:25-27) Nalimbongan si Jacob maong nakabaton siya ug duha ka asawa nga miresultag mapait nga pagpangabugho tali sa iyang mga asawa.
Kaminyoon
Selebrasyon. Bisan tuod ang mismong kasal walay pormal nga seremonyas, bisan pa niana, adunay malipayon kaayo nga selebrasyon sa mga kasal sa Israel. Sa adlaw sa kasal, sa iyang kaugalingong panimalay ang pangasaw-onon kasagarang mohimog dakong pagpangandam. Una, siya maligo ug manghaplas ug pinahumotan nga lana. (Itandi ang Ru 3:3; Eze 23:40.) Usahay, pinaagi sa tabang sa iyang mga babayeng tig-alagad, iyang isul-ob ang mga bangan sa dughan ug ang usa ka puting taas nga besti, nga sagad nindot kaayong pagkaborda, segun sa iyang pinansiyal nga kahimtang. (Jer 2:32; Pin 19:7, 8; Sal 45:13, 14) Siya magdayandayan sa iyang kaugalingon ug mga pahiyas ug mga alahas, kon kini iyang maarangan (Isa 49:18; 61:10; Pin 21:2), ug dayon magtabon sa iyang kaugalingon ug usa ka nipis nga besti, usa ka matang sa tabil nga makatabon gikan sa ulo hangtod sa tiil. (Isa 3:19, 23) Kini mao ang hinungdan kon nganong si Laban dali rang nakalimbong kang Jacob aron si Jacob dili makaila nga si Lea ang gihatag kaniya ni Laban inay nga si Raquel. (Gen 29:23, 25) Si Rebeca nagtabon sa iyang ulo sa dihang siya misugat kang Isaac. (Gen 24:65) Nagsimbolo kini sa pagpasakop sa pangasaw-onon ngadto sa iyang pamanhonon—sa iyang awtoridad.—1Co 11:5, 10.
(Genesis 29:27, 28) Paglipay uban sa akong panganay nga babaye sulod sa usa ka semana. Human niana ihatag sab nako nimo ang iyang manghod baylo sa pito pa ka tuig nga pag-alagad.” 28 Gibuhat kana ni Jacob ug naglipay siya uban kang Lea sulod sa usa ka semana. Dayon gihatag ni Laban si Raquel kaniya ingong iyang asawa.
Pagpangitag Espirituwal nga Bahandi
(Genesis 30:3) Busa siya miingon: “Ania si Bilha nga akong ulipon. Dulogi siya aron manganak siya para nako, ug pinaagi niya makabaton sab kog mga anak.”
Pagsagop
Parehong giisip ni Raquel ug Lea ang mga anak ni Jacob nga gipanganak sa ilang sulugoong mga babaye ingong ilang kaugalingong mga anak, nga ‘nangatawo diha sa ilang mga tuhod.’ (Gen 30:3-8, 12, 13, 24) Kini nga mga anak nakabaton ug panulondon kauban niadtong gipanganak mismo sa legal nga mga asawa ni Jacob. Sila maoy pursosong mga anak sa amahan, ug sanglit ang ulipong mga babaye maoy propiedad sa mga asawa, si Raquel ug Lea may mga katungod niini nga mga anak ingong propiedad.
(Genesis 30:14, 15) Karon si Ruben naglakawlakaw sa kapatagan panahon sa ting-ani sa trigo, ug nakakita siyag mga mandragora. Busa gidala niya kini sa iyang inahan nga si Lea. Unya si Raquel miingon kang Lea: “Palihog, hatagi ko sa mandragora sa imong anak.” 15 Siya miingon kaniya: “Dili pa ba igo nga gikuha nimo ang akong bana? Karon imo pa gyong kuhaon ang mga mandragora sa akong anak?” Busa si Raquel miingon: “Sige, sa imo siya modulog karong gabii baylo sa mandragora sa imong anak.”
Mga Haylayt Gikan sa Basahon sa Genesis—II
30:14, 15—Nganong gihiklin ni Raquel ang kahigayonan sa pagpakigdulog sa iyang bana baylo sa pipila ka mandragora? Sa karaang panahon, ang bunga sa tanom nga mandragora gigamit sa medisina ingong narkotiko ug aron malikayan o mahupayan ang pagpamikog. Ang maong bunga gituohan usab nga adunay katakos sa pagpukaw sa gana sa sekso ug pagpauswag sa pertilidad sa tawo o makatabang sa pagmabdos. (Awit ni Solomon 7:13) Bisan tuod wala ibutyag sa Bibliya ang motibo ni Raquel alang sa maong pagpakigbaylo, lagmit naghunahuna siya nga ang mga mandragora makatabang kaniya nga momabdos ug magtapos sa iyang kaulawan ingong apuli. Apan, pipila pa ka tuig ang milabay una pa ‘gibuksan ni Jehova ang iyang tagoangkan.’—Genesis 30:22-24.
Pagbasa sa Bibliya
(Genesis 30:1-21) Dihang si Raquel wala gihapoy anak kang Jacob, siya nagselos sa iyang igsoon ug miingon kang Jacob: “Hatagi kog mga anak kay kon dili, mamatay ko.” 2 Tungod niini nasuko pag-ayo si Jacob kang Raquel ug miingon: “Diyos ba ko, nga nagpugong nimo sa pagbatog mga anak?” 3 Busa siya miingon: “Ania si Bilha nga akong ulipon. Dulogi siya aron manganak siya para nako, ug pinaagi niya makabaton sab kog mga anak.” 4 Ug iyang gihatag kaniya si Bilha nga iyang sulugoon ingong asawa, ug si Jacob nakigdulog kaniya. 5 Si Bilha namabdos ug nanganak ug lalaki para kang Jacob. 6 Unya si Raquel miingon: “Ang Diyos mao ang akong maghuhukom ug siya naminaw nako, mao nga gihatagan ko niyag anak nga lalaki.” Busa iyang ginganlan siyag Dan. 7 Namabdos pag-usab si Bilha, ang sulugoon ni Raquel, ug nanganak sa ikaduha niyang anak nga lalaki kang Jacob. 8 Unya si Raquel miingon: “Nakigdumog ko pag-ayo sa akong igsoon, ug nakadaog ko!” Busa iyang ginganlan siyag Neptali. 9 Dihang namatikdan ni Lea nga wala na siya magmabdos, iyang gihatag kang Jacob si Zilpa nga iyang sulugoon ingong asawa. 10 Ug si Zilpa nga sulugoon ni Lea nanganak ug lalaki para kang Jacob. 11 Unya si Lea miingon: “Pagkabulahan nako!” Busa iyang ginganlan siyag Gad. 12 Human niana si Zilpa, ang sulugoong babaye ni Lea, nanganak sa ikaduha niyang anak nga lalaki kang Jacob. 13 Unya si Lea miingon: “Malipayon kaayo ko! Karon ang mga babaye moingon gyod nga malipayon ko.” Busa iyang ginganlan siyag Aser. 14 Karon si Ruben naglakawlakaw sa kapatagan panahon sa ting-ani sa trigo, ug nakakita siyag mga mandragora. Busa gidala niya kini sa iyang inahan nga si Lea. Unya si Raquel miingon kang Lea: “Palihog, hatagi ko sa mandragora sa imong anak.” 15 Siya miingon kaniya: “Dili pa ba igo nga gikuha nimo ang akong bana? Karon imo pa gyong kuhaon ang mga mandragora sa akong anak?” Busa si Raquel miingon: “Sige, sa imo siya modulog karong gabii baylo sa mandragora sa imong anak.” 16 Pagkagabii, pag-uli ni Jacob gikan sa kapatagan, si Lea mitagbo niya ug miingon: “Sa akoa ka makigdulog karong gabii kay gibayran ti ka sa mga mandragora sa akong anak.” Busa siya midulog kaniya nianang gabhiona. 17 Ug gidungog sa Diyos ang pag-ampo ni Lea, ug siya namabdos ug nanganak sa ikalima niyang anak nga lalaki kang Jacob. 18 Unya si Lea miingon: “Gisuholan ko sa Diyos kay gihatag nako sa akong bana ang akong sulugoong babaye.” Busa iyang ginganlan siyag Isacar. 19 Si Lea namabdos sa makausa pa ug nanganak sa ikaunom niyang anak nga lalaki kang Jacob. 20 Unya si Lea miingon: “Gihatagan gyod ko sa Diyos ug maayong regalo. Dawaton na ko sa akong bana kay unom na ang akong anak nga lalaki kaniya.” Busa iyang ginganlan siyag Zabulon. 21 Sa ulahi, siya nanganak ug babaye ug iyang ginganlan siyag Dina.