Ang Dulang Olympics—Tinuod Bang “sa Himaya sa Dula”?

ANG usa ka relihiyosong piyesta nga gihimo sa Olympia, habagatang Gresya, kapin ug 2,760 ka tuig nga miagi mao ang pasiuna sa mga dula sa Los Angeles, California, nga lagmit nakadani sa imong interes. Ang piyesta maoy sa pagpasidungog sa diyos nga Zeus, kinsa gituohang nagmando sa Bukid Olympus. Gikan niadto mitungha ang Dulang Olympics, nga unang gisaulog sa 776 W.K.P. Ang nagkalainlaing mga siyudad-estado sa karaang Gresya nagpadala sa ilang labing maayong mga magdudula aron makigbangga didto matag upat ka tuig.

Ang tradisyon nagpadayon hangtod 393 K.P., dihang ang karaang mga dula gihimo sa kataposang panahon. Sa sunod tuig kadto gidili sa “Kristohanong” Emperador Teodosio nga nagdili sa tanang pagano (dili-Kristohanong) mga tulomanon sa Romanhong Imperyo. Busa naunsa man nga kini nagalungtad karong adlawa?

Sa hinapos sa ika-19ng siglo, si Pierre de Coubertin, usa ka batan-ong Pranses nga edukador, nakadayeg sa paggamit sa mga dula diha sa Ingles publikong mga tunghaan. Siya kombinsidong ang timbang nga edukasyon angay maglakip sa mga dula. Sa kaulahian, sumala sa gisulat sa usa ka magsusulat sa kinabuhi sa tawo, “siya nalinga sa [pagbanhaw] sa Dulang Olympics.” Si Coubertin mikampanya nga malamposon, ug sa 1896 ang Dulang Olympics gibuhi, nga nahiangay didto sa Atenas, Gresya.

Apil sa ubang mga butang, gibati ni Coubertin nga ang Dula, nga gihimo matag upat ka tuig, makapausbaw sa pakigdait sa kalibotan. Nianang bahina siya halayo kaayo sa tumong. Sukad 1896 kana gibalda kaduha tungod sa duha ka gubat sa kalibotan ug kanunay gisamok sa politika. Sa 1974 si Lord Killanin, niadto presidente sa Internasyonal nga Komite sa Olympics, napugos sa pag-ingon: “Nagahangyo ako sa matag magdudulang lalaki ug babaye nga dili moanha sa Dulang Olympics kon buot nilang gamiton ang dula alang sa politikanhong mga katuyoan.”

Sa 1976 ug 1980 ang iyang tambag misumbalik. Daghang nasod wala moapil sa Dula sa tukma sa pagpasiugda sa ilang politikanhong mga reklamo. Unya sa pagkatapos sa Dulang Olympics sa Moscow sa 1980, si Lord Killanin mihimog laing hangyo: “Nagapangaliyupo ako sa mga magdudula sa kalibotan nga maghiusang malinawon una moabot ang kalaglagan . . . Ang Dulang Olympics angay dili gamiton alang sa politikanhong mga katuyoan.” Ang kamatuoran mismong ang maong mga hangyo gikinahanglan nagapaila sa kapeligrohan nga gihawasan sa politika alang sa mga mithi sa Olympics. Ang pagsibog sa daghang komunistang nasod gikan sa Dulang Olympics sa Los Angeles nagahatag dugang gibug-aton niining puntoha.

“Sa Himaya sa Dula”?

Ang karaan bang mga Dulang Olympics gibase gayod sa pagkaesport ug pagkamakiangayon? Sa iyang pagtuki sa librong The Olympic Games: The First Thousand Years, ang Britanikong magsusulat-eskolar si Enoch Powell mikomento: “Sila sa panguna dili buotan sa dula ug dili esport. Ang dula dili bililhon; ang bililhon lamang mao ang kadaogan. Wala ing ‘nakakuha sa ikaduhang dapit;’ kondili ang kadaogan, bisan pag naangkon pinaagig gisilotang pawol . . . maoy kadaogan sama ra sa laing kadaogan. Sila peligroso ug mapintason.” Ngani, ang libro miingon: “Ang mga mag-iindig miampo alang ‘kaha sa korona [sa kadaogan] o kamatayon.’”

Ang modernong Olympics mopatim-awng dunay mas putli nga motibo. Sumala sa ginaingon sa Kredo sa Olympics: “Ang labing hinungdanong butang sa Dulang Olympics dili mao ang pagdaog kondili mao ang pagsalmot, maingon nga ang labing hinungdanong butang sa kinabuhi dili mao ang kalamposan kondili ang pakigbisog. Ang hinungdanong butang dili mao ang nakadaog kondili mao nga nakapakigbisog nga maayo.” Usa ka magdudula nagasubli sa Panumpa o Saad sa Olympics, sa ngalan sa tanan sa pagbukas sa Dula. Kadto gimugna ni Coubertin ug nagaingon: “Sa ngalan sa tanang mag-iindig ako nagasaad nga kami mosalmot niining Dulang Olympics, nga magatahod ug magasunod sa mga lagda nga nagamando niini, diha sa tinuod nga espiritu sa pagkabuotan sa pagdula, sa himaya sa dula ug sa kadungganan sa among mga pundok.”

Tinong kanang tanan mopatim-aw nga hamili kaayo, apan kini daw iya sa laing panahon. Unsa ang kamatuoran karong adlawa? Ang mao bang mga mithi tinuod gibanaag sa Los Angeles, California, diin linibo ka magdudula nakig-indig alang sa pila ka gatos nga bulawang medalya? Sila nakig-indig ba sumala sa orihinal nga mga mithi ni Coubertin? Unsa ang matuod nga matukmorong gahom luyo sa Dulang Olympics? Mao ba ang pagkabuotan sa dula ug makiangayong dula? Ang Dula nagapausbaw ba sa internasyonal nga pakigdait ug panaghigala sa dakong paagi? O kana lain lamang bulangan diin ginaaway ang politikanhong mga panag-indigay?

[Larawan sa pahina 5]

Ang karaang Dulang Olympics “sa panguna dili makidula . . . Kadto peligroso ug mapintason”