Ang Olimpiada nga Siga Misabwag ug Anino

Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Canada

ANG kalayo ug siga nakaikag sa tawo sukad sa sinugdan mismo sa kasaysayan. Seguradong ang unang mga tawo misud-ong nga nahadlok sa “nagdilaab nga sulab sa usa ka espada” nga nagpugong sa pagsulod ngadto sa tanaman sa Eden. (Genesis 3:24) Ugaling, ang laing siga, ang Olimpiada nga siga, nakapahaling ug mainitong mga emosyon diha sa mga kasingkasing sa daghan.

Ang pipila tingali mahinumdom sa unsang paagi ang maong siga malamposong mitabok sa mga dagat ug mga kontinente pinaagig nagkalainlaing mga paagi sa transportasyon gikan sa Olympia, Gresya, hangtod kana nakaabot sa Calgary, Canada, o Seoul, Republika sa Korea, aron sa pagbukas sa 1988 XV Olympic Winter Games ug sa XXIV Olympic Summer Games. Samtang ang siga gidala sa mga tawo nga nagbaktas, nagsakayg mga wheelchair, snowmobiles, ug mga kangga sa iro milya por milya sa tibuok Canada, ang mga emosyon napukaw sa labihan nga ang magasing Maclean’s naaghat sa paghatag ug ulohan sa usa ka artikulo nga “Siga sa Mainitong Pagbati.”

Ang uban, hinunoa, sa nagtugkad sa tinubdan sa Olympic nga siga, nagsabot sa mga butang sa laing paagi. Alang kanila ang siga misabwag ug makapikal nga anino.

Ang Siga Gibanhaw

Sa kinadak-ang bahin, ang mga kasugiran sa karaang mga katawhan mao nga ang kalayo gipadala gikan sa mga langit ingong balaang gasa. Sa Gregong sugilambong, si Prometheus nangawat ug kalayo gikan sa mga diyos sa Bukid Olympus ug naghatag niana ngadto sa mga tawo. Hinungdanon kaayo ang kalayo nga sa pila ka katilingban ang malungtarong kalayo gihuptang nagsiga. Sa Gresya ang daghang kabalayan may sagradong pogon, nga naghawas sa kinabuhi, o espiritu, sa katawhan. Sa Roma ang usa ka templo gipahinungod ngadto sa pagsimba kang Vesta, ang diyosa sa pogon.

Sa unang Olimpiadang Dula sa 776 W.K.P., may paghalad sa usa ka gatos nga toro kang Zeus, ug ang usa ka pari nagbarog sa tumoy sa estadyum nga naghupot ug usa ka sulo. Ang mga magdudula naglumba sa pagdagan paingon sa tumoy sa estadyum paingon sa pari. Ang mananaog nakapribilehiyo sa pagkuha sa sulo ug pagdagkot sa kalayo sa halaran alang sa mga halad. Ang siga nagdilaab sa simbolikong paagi panahon sa mga dula sa pagpasidungog sa maong halad kang Zeus.

Mopatim-aw nga walay rekord bahin sa pagkadihay siga sa dihang gisugdan na usab ni Baron Pierre de Coubertin ang mga dula niadtong 1896. Bisan pa niana, gitaho nga ang Olimpiadang siga nagdilaab sa 1928 nga mga dula sa Amsterdam ug sa 1932 nga mga dula sa Los Angeles.

Apan kanus-a ba nagsugod ang ideya sa pagdalag sulo sa modernong panahon? Ang magasing Maclean’s nagtaho nga sa 1936 ang Partidong Nazi, ang esponsor sa Berlin Summer Games, nag-organisar sa 12-adlaw nga lumba gikan sa Olympia, Gresya, ngadto sa Alemanya, nga migamit ug tulo ka libong magdadalag sulo. Ang mga pangulo sa Third Reich mga eksperto sa pagdani sa kinadak-ang pag-uyon gikan sa katawhan. Ang Maclean’s nagpadayon: “Ang pag-abot sa siga nagpasulod sa seremonyas sa pagbukas sa Mga Dula sa walay-katupong nga drama, ug nagpabilin ang ideya.”

Ang Gregong magsusulat si Xenophon Messinesi nag-ingon: “Sa tanang seremonyas mopatim-aw nga walay nakamugna ug dakong impresyon kay sa Siga nga naggikan sa Olympia, usahay abot pag duha ka bulan sa lakaw niana. Naglangkit kadto sa Mga Dula nga hapit nang himoon uban sa relihiyosong pagpahayag nga gibalaan latas sa kasiglohan.”

Ang mga Dula Gibanhaw

Ang orihinal nga Olympics gilaraw sa pagpaypay sa mga siga sa pagsimba. Kana mitungha ingong relihiyosong pangilin sa pagpasidungog kang Zeus, ang supremo taliwala sa Olympian nga mga diyos. Kining mga dulaa gihimo matag upat ka tuig, gikan sa 776 W.K.P. hangtod 394 K.P., sa dihang ang “na-Kristohanong” Romanhong emperador si Theodosius “milagda nga ‘ang paganong mga kasadyaan’ angay ihunong.” Dayon misugot ang bahin sa Romanong Imperyo, ang Gresya.

Dili gayod matarog ang maong Romanhong lagda nga latas sa kasiglohan ang unang dapit sa Olimpiadang Dula nahikalimtan ug nagpabiling wala mahibaloi hangtod sa katuigang 1800. Dayon “ang pagdiskobre niana pag-usab miaghat sa tinguha nga banhawon ang Olimpiadang tradisyon mao nga, sa 1896, ang unang modernong Olimpiadang Dula gihimo” sa Athens, nagtaho ang The Toronto Star.

Ang modernong kalihokang Olimpiada may taas nga tumong: ang pagpangagpas sa mas maayong mga katilingbanong prinsipyo. Si Bruce Kidd, sa pagsulat diha sa Calgary Herald, miingon: “Ang magtutukod nga si Pierre de Coubertin nagtukod sa modernong Mga Dula ingong kinauyokan sa katilingbanong kalihokan nga makatabang sa paghimo sa kalibotan nga mas maayong dapit pinaagi sa pagsabwag sa makitawhanong pilosopiya sa pagkamadasigon bahin sa Olimpiada ug sa mas luag edukasyonal nga mga paagi.” Nakab-ot ba sa mga dula kining hamiling tumong? Si Kidd, tsirman sa Olympic Academy of Canada ug kanhing magdudula sa Olimpiada, miingon usab nga “ang Kalihokan sa Olimpiada nag-angkon nga sekular nga relihiyon” ug nga “ang Kalihokan sa Olimpiada sa malangkobon nahimong usa ka maayong impluwensiya, apan kini wala makakab-ot sa labing dulot gihambin nga mga tingusbawan.”

Tingali nasayloan niini ang hamiling tumong niini tungod kay lisod kaayo ang kauswagan sa katilingban kon ipasukad sa maindigon kaayong mga dula. Dugang pa, kining matanga sa pagkamaindigon dugang nakapakompromiso sa mga mithi luyo sa modernong siga sa Olimpiada.

Modaog Bisan Kon Unsay Mahitabo

Ang hinobra nga tinguhang mohawod sa nasodnon ug tinagsa ka lebel, bisan kon unsay mahitabo, nakaamot ug dako sa kaylap nga paggamit sa mga droga nga makapausbaw sa katakos sa pagdula. Ang maong paggamit mahimong mosangpot sa mental nga mga problema gikan sa lalom nga depresyon ngadto sa mga pagsilaob sa mabangisong kasuko. Sa Calgary Herald, si Dr. Harrison Pope nakutlo nga nag-ingon: “Adunay mas daghang kaso sa sikyatrikong mga simtoma nga ikapasangil sa anabolic steroids kay sa gihunahuna ni bisan kinsa kanato sa nangagi.” Ang usa ka doktor nga konektado sa U.S. Olympic tem miingon: “Dili ka makaindig karon sa internasyonal nga dula nga dili mogamit ug anabolic steroids.”

“Gigamit namo ang bioengineering aron himoon kining mga tawhana nga mas dagko, mas tulin, mas kusganon,” midugang ang usa ka doktor sa Olympic tem. “Ug kini mahimong labi pang linuog. Buhaton sa mga tawo ang bisan unsa aron pauswagon ang ilang katakos sa pagdula.” Kini nailhan nga “modaog bisan kon unsay mahitabo nga sakit” ug, labi pang makatugaw, ang “Frankenstein nga sakit.” Ang panultihon ni Coubertin, “Ang labing hinungdanong butang mao nga menos ang pagdaog kay sa pagsalmot,” daw bug-os dili na angay sa usa ka katilingban nga mopakamatarong sa tanang paningkamot sa pagpangagpas sa “bulawan”—sa kadaogan ug ang mosunod nga mga pagduso alang sa panganunsiyo ug mga bayad.

Ang blood doping, mga hormone aron motubo ang tawo, artipisyal nga pagpasulod sa binhi nga sundan sa aborsiyon, ug pagpuli sa ihi tanan maoy bahin sa laraw nga gigamit sa pila ka magdudula sa Olimpiada aron dili masakpan ang pagsusi alang sa droga ug sa pagpausbaw sa ilang katakos sa pagdula sa panahon sa mga dula. Sumala sa The Toronto Star, ang pila ka babayeng magdudula “sa artipisyal pasudlan ug binhi sa dili pa tagakon ang bata sa tiyan tapos sa duha o tulo ka bulan aron pahimuslan ang gihunahunang pag-uswag sa kusog tungod sa hormone.” Ang ubang magdudula “nagakateter sa ilang kaugalingon sa ‘limpiyo’ o walay-drogang ihi sa lain tapos sa pagpagawas sa labing daghan sa ilang kaugalingong may-drogang ihi. . . . Ang ‘limpiyo’ nga ihi ibomba ngadto sa pantog una sa kompetisyon aron ang magdudula masusi nga walay droga kon kinahanglan.” Ang blood doping maoy usa ka paagi nga niana kuhaon sa magdudula ang pila ka pulang selula sa dugo, nga kinaiyanhong pulihan sa lawas, ug dayon una sa bangga ibalik ang gikuhang dugo aron kahatagan ang kaunoran sa ekstrang kusog tungod sa oksiheno.

Kon bahin sa pagsinabtanay nga mas maayo sa usag usa pinaagi sa pagkakat-on sa isigkakultura, ang maindigong nasodnong mga pundok lagmit magpabilin nga silasila lamang, ug ang matag pundok sa magbabalita nagahatag sa bug-os nga pagtagad sa kaugalingong nasod ug mga tem niana. Busa ang “sagradong siga” walay mahimo sa dakong paagi sa pagbungkag sa makinasod nga mga babag. Sumala sa pagsabot niana sa usa ka magsusulat: “Ang mahitabo . . . sa Winter Oympics sa Calgary, nga gisundan sa ting-adlaw nga katumbas sa Seoul, mao lamay pasundayag aron ang usa ka nasod makig-indig alang sa internasyonal nga pagkainila sa pagkalabaw sa ilang tinagsa ka mga sistema.” Pagkatinuod niini! Ang pangulong medikal nga opisyal sa usa ka Olympic tem midugang nga ang mga magdudula “maoy mga sundalo. Kon sila makadaog, ang atong kultura sabton nga mao ang labaw nga kultura.” Ug ang kataposang mga ihap sa medalya mao ang sukdanan.

Ang Olimpiada nga siga ug ang hamiling mga tingusbawan nga gibarogan niana gipalong sa politika, komersiyalismo, ug karon sa pag-abusar sa droga. Human sa dakong eskandalo sa droga sa Seoul Olympic Games, nga niana ang Canadianong maglulumba si Ben Johnson ug ang uban gibawian sa ilang mga medalya, ang usa lagmit mangutana, Unsang dugang bili ang pagabayran aron makab-ot ang umalagi nga himaya?

[Letrato sa panid 25]

Ang Olimpiada nga siga miabot sa Calgary, Canada, Winter Olympics sa 1988