Ang Olympics, Dula ug Relihiyon—Nagakasumpaki Ba?

“ANG kataposan sa karaang Dulang A Olympics gihimo sa A.D. 393. Sa sunod tuig ang balaod ni emperador Teodosio nagdili sa paghimo sa Dula.” (History of the Olympic Games, ni Xenophon L. Messinesi) Nganong ang “Kristohanong” emperador nagdili sa Dula? Buot niyang wagtangon ang tanang paganong kalihokan gikan sa imperyo. Apan nganong ang Dulang Olympics giisip mang pagano?

Midugang ang magsusulat si Messinesi: “Kita giingnan nga, panahon sa mga paghalad ngadto sa [Gregong diyos] si Zeus . . . ang usa ka pari mibarog sa tumoy sa estadyum nga nagkupot sa sulo. Ang mga magdudula taliwala sa mga magsisimba . . . naglumba paingon sa tumoy sa estadyum padulong sa pari . . . [ang mananaog] nagbaton sa pribilehiyo sa pagpasiga sa kalayo sa halaran alang sa mga halad. Ang kalayo sa halaran nagsiga nga simboliko sulod sa bug-os nga yugto sa Dula . . . Kining bahina sa seremonyas ang gibanhaw alang sa Dula karong panahona.”

Ang paganong kagikan sa Dula gipatunhay hangtod ning adlawa sa daghang paagi. Ang sulo sa Olympics pasigaon pinaagi sa gitigom nga mga silaw sa adlaw diha sa usa ka seremonyas sa Sacred Grove sa Olympia, Gresya. Ang usa ka pangulong babayeng-pari ug mga babayeng-pari nagaapil sa seremonyas. Unya ang sagradong kalayo dad-on gikan sa Olympia ngadto sa siyudad sa Dulang Olympics karon. Sundan paglantaw sa milyonmilyon pinaagi sa TV ug radyo ang biyahe sa sulo. Ang tayuktok maoy diha sa kataposang ang-ang dihang dad-on kini ngadto sa estadyum sa Olympics sa pagpasiga sa kalayo nga magasiga sa tibuok Dula.

Misaysay ang historyanong si Messinesi: “Sa tanang seremonyas mopatim-aw nga walay momugnag dako kaayong impresyon kay sa Kalayo nga gikan sa Olympia. . . . Kini nagalangkit sa Dula nga hapit nang himoon ngadto sa relihiyosong kapahayagan nga gibalaan latas sa kasiglohan.” (Italiko amoa.) Kining opinyona gipamatud-an sa mga pulong sa modernong magtutukod sa kalihokang Olympics, si Baron Pierre de Coubertin, kinsa sa tuig una pa siya mamatay miingon: “Busa ako nagahunahuna nga ako husto sa pagsulay sukad sa sinugdan sa pagbanhaw sa Olympics sa pagpasiga pag-usab sa relihiyosong kaamgohan.”—Italiko amoa.

Sumala sa napanid-an diha sa Dulang Olympics sa Los Angeles, adunay samag-relihiyosong atmospera sa seremonyas—ang nasodnong awit sa nasod nga gidulaan ipatugtog, ipataas ang bandera sa Olympics ug ang himno sa Olympics pagalaylayon. Tungod niining tanan, angay unsay pag-isip sa Kristohanon sa Dulang Olympics? Dugang pa, unsang mga mithi ang angay nga iyang giya? Ang ‘pagdaog mao ba ang labing bililhon’? O ang yanong pagsalmot mao ang ganti niana mismo?

Mga Dula Diha sa Bibliya

Si bisan kinsang nagbasa sa mga sinulat sa Kristohanong mga apostol Pedro ug Pablo makaila gayod nga sila naladlad sa mga dula sa ilang adlaw. Pananglitan, si Pablo mitambag sa mga taga-Corinto, kinsa nasayod kaayo sa mga bangga sa dula nga gihimo sa Isthmianhong Dula: “Wala ba kamo mahibalo nga ang mga maglulumba nagadalagan ngatanan, apan usa lamang ang magadawat sa ganti? Dalagan sa paagi nga kamo makakab-ot niana. . . . Hinuon, sila nagadalagan aron mabatonan nila ang madunoton nga purongpurong [malaya nga purongpurong sa mga dahon, Phillips], apan kita sa usang dili madunoton [walay-kataposang purongpurong nga dili gayod malaya].”—1 Corinto 9:24, 25.

Si Pablo sa pagkamatuod nag-ingon ba nga ‘ang pagdaog mao ang labing bililhon’ diha sa dula? Dili gayod. Iyang gihimo ang punto nga aduna lamay usa ka ganti sa sekular nga lumba—apan sa Kristohanong lumba ang tanan makakab-ot sa unang ganti. Busa dalagan uban sa imong hunahuna nga napunting sa pagdaog sa ganti!

Ang purongpurong sa mananaog gipasabot usab ni Pedro. Ang duruha ka apostol nasayod nga ang nagkalainlaing dula mihatag sa ganting mga purongpurong—ang binuhat sa mga dahon sa ihalas nga olibo sa Dulang Olympian, mga dahon sa laurel sa Dulang Pythian ug purongpurong nga binuhat sa dahon sa pino alang sa Dulang Isthmian. Kini sila ngatanan nalaya ug nahanaw paglabay sa panahon. Busa si Pedro misugyot sa “dili-malaya nga purongpurong sa himaya” ngadto sa Kristohanong mga ansiano.—1 Pedro 5:4.

Busa ang punto maayong pagkapahayag—ang himaya nga makab-ot diha sa dula maoy kadiyut ra, umalagi. Kana ang hinungdan si Pablo miingon: “Kay ang lawasnong pagbansay mapuslanon ug diyutay; apan ang diyosnong pagkamahinalaron mapuslanon alang sa tanang butang, kay kini dunay saad sa kinabuhi karon ug nianang sa umaabot.” (1 Timoteo 4:8) Iyang tin-awng gipaila nga ang lawasnong pagbansay ug ehersisyo mapuslanon o dunay limitadong bili. Apan kini angay dili mag-ilog sa dapit o magpuli sa pahinungod sa Kristohanon sa Diyos pinaagi kang Kristo. Ang Gingharian sa Diyos, dili ang dula, ang angay mookupar sa unang dapit sa kinabuhi sa matag Kristohanon. (Mateo 6:33) Unsa ba unyay kaayohan sa pagbaton ug atletikong lawas kon ang hunahuna nahimong daotan o ngil-ad? O unsa man kon siya nahimong apostata pinaagi sa pagsalmot sa paganong relihiyosong mga dula? (2 Corinto 6:14-17) Ug dinha nahimutang ang kapeligrohan karong adlawa. Daghang butang diha sa modernong pilosopiya sa dula nagakompromiso sa Kristohanong mga prinsipyo ug mga mithi, sama ra niadtong nagapraktis nianang pilosopiyaha. Sa unsang paagi kana matuod?

Ang Pagdaog Dili ang Labing Bililhon

Ang kusog nga mga pagpit-os gipatungha sa mga dula karong adlawa. Pananglitan, ang dagkong mga kantidad sa salapi ginabayad nga dayag o tinago ngadto sa tanang matang sa magdudula. Karong bag-o usa ka U.S. nga magdudulag potbol mipirmag kontrata nga mogarantiya kaniyag $40 milyon. Ilis nianang matanga sa salapi, ug bisan sa menos pang mga kantidad, ang magdudula kinahanglang mohatag—sa mga kadaogan. Kinahanglan siya makadani sa nagabayad-ug-cash nga publiko ug sa mga tigpaanunsiyo sa TV.

Kining hawod nga mga magdudula mao ang mga sumbanan, ang mga modelo, alang sa minilyong kabataan ug batan-on. Ang ilang agresibo, maindigong mga tinamdan motuhop ngadto sa ubos nga mga lebel sa pagsalmot sa dula. Busa ang panultihong “Ang buotang mga tawo makatapos nga iwit” nagabanaag sa negatibong sikolohikanhong mga epekto sa kadaghanan sa dula karon.

Ang ipasabot mao nga aron mahimong mananaog kasagaran kinahanglang ikaw mahimong waykaluoy ug mapintason. Dili pagpasobra ang pag-ingong kining mga tinamdara kaylap bisan sa mga eskuylahan. Si John McMurtry, kanhi magdudulag potbol sa Canadianong Liga, misulat: “Sa mauswagon ug sa tino, samtang ako miagi sa hayskul, kolehiyo ug propesyonal nga mga liga, ang akong lawas gigun-ob. Parte por parte. . . . Ikalantugi nga ang paggun-ob sa lawas mao ang tuyo mismo sa potbol, sama nga ang pagpatay ug pagpamiang maoy iya sa gubat. . . . Ang maindigon, organisadong pagdaot maoy dimalaksing bahin sa atong pagkinabuhi, ug ang potbol maoy usa sa mas masabot nga mga banaag sa bug-os nga palakaw: usa ka matang sa buloknong dula sa moralidad nga nagapakita kanato unsa ka makapaukyab ug magantihon ang Dugmoka ang Imong Silingan.”

Ang modelo sa mga Kristohanon, si Jesu-Kristo, mitambag sa iyang mga sumusunod: “Higugmaon mo ang imong silingan sama sa imong kaugalingon.” “Busa, ang tanang butang buot nimong buhaton sa mga tawo kanimo, buhata usab ang sama kanila.” (Mateo 19:19; 7:12) Ang pagdaog-bisan-unsay-mahitabo nga panukmod nga nagadasig sa daghan kaayong dula karong adlawa dayag nahisupak sa mga pagtulon-an ni Kristo. Ang tawong may katimbang dili kinahanglang makadaog sa matag panahon sa pagpahimulos sa makapaayong pagsalmot sa dula. Kana tingali lisod hisabtan sa pipila, apan tinong kini maoy butang maylabot sa hustong pagsabot. Ang mga dula angay mahimong makapahimsog, makaparelaks, nga kalingawan. Seguradong alang sa aberids nga bag-ohan, ang pagsalmot angay maghatag ug katagbawan. Kay kon dili, nganong ang libolibo mosalmot sa mga dula kon aduna lamay maihap sa kamot matagbawong mga mananaog? Ang kinabag-an nasayod nga sila dili makadaog. Alang sa daghan, ang ilang kahimuot maoy diha sa pagkanakasalmot ug nakatapos sa lumba.

Ang maindigong espiritu motultol sa mga pagbahinbahin, garbo ug pagpagawal. Unya ang dignidad sa mapildi dili tahoron. Tungod niining kalibotanong espiritu, ang mga Kristohanon dili buot malangkit sa maindigong mga liga, dili bisan taliwala sa ilang kaugalingon. Ni buot nilang modula sa usa ka Kristohanong kongregasyon batok sa lain diha sa bisan unsang dula. Hinumdomi, walay sapayan sa pilosopiya karon, ang pagdaog dili mao ang labing bililhon. Sumala sa gisulat ni James Michener: “Ang pagkapildi sa usa ka dula dili katumbas sa kamatayon. Ang pagkapakyas nga mahimong numero uno dili mohimo kanakong menos nga tawo.”

Labi pang bililhon kay sa bisan unsang mga kahimoan diha sa natad sa mga dula mao ang mga hiyas nga atong maugmad ingong mga manunundog ni Kristo. Ang pagpildi sa uban diha sa usa ka dula dili mohimo kanatong mas maayong mga tawo. Kita basin mahimo pang daotan. Sumala sa gitambag ni apostol Pablo: “Dili kita mahimong magarbohon sa kaugalingon, nga magaukay sa pakig-indigay sa usag usa, nga masina sa usag usa.” “Apan pasagding ang matag usa magapamatuod kon unsa ang iyang kaugalingong buhat, ug unya siya may hinungdan sa pagkalipay kon bahin sa iyang kaugalingon lamang, ug dili sa pagtandi sa laing tawo.”—Galacia 5:26; 6:4.

[Letrato sa panid 11]

Ang paganong Olympian nga seremonyas gisubli sa modernong mga panahon