Mga Tradisyon sa Pagsunog?
“HINUMDOMI, hinumdomi, ang petsa singko sa Nobyembre!” Unsay hinungdan sa iladong tinuig nga pagsuliyaw sa Inglaterra?
Balik pa kini sa tuig 1605 sa dihang ang mga tigkunsabong Romano Katoliko nagplano sa pagbomba sa Protestanteng King James I sa Inglatera—ang hari sa iladong hubad sa Bibliya—lakip sa tanan niyang mga ministro sa estado. Ang bomba nadiskobrehan ilalom sa Houses of Parliament ug kadaghanan sa mga tigkunsabo gipapatay, lakip kang Guy Fawkes, nga maoy unang gidakop. Sukad niadto, ang kasumaran sa Gunpowder Plot sa Nobyembre 5, nga nailhang gabii ni Guy Fawkes, ginahamdom pinaagig mga pagdaob ug pasundayag sa mga kuwetis sa tibuok nasod.
Gusto kaayo ang mga bata niini! Lakip sa mga ginikanan kinsa makagastog duolan sa £20 ka milyon kada tuig sa 100 ka milyong mga kuwetis, aron lamang mapadayon kining kustombre sa nasod.
Ang komung talan-awon mao ang pagsunog sa larawan ni Guy Fawkes, usa ka tawo-tawong gisuksukan ug dagami nga gipatong sa ibabaw sa daobanan. Apan, sa Lewes, usa ka gamayng lungsod nga taboanan sa habagatang Inglaterra, ang mga larawan sa iladong mga politiko ug lokal nga mga panuoan ginasunog usab, lakip sa popular nga mga artista ug ubang iladong mga tawo. Ang matag usa sa lima ka dagkong mga Bonfire Society sa lungsod, mag-indigay sa uban sa pagpakita sa labing maanindot nga pasundayag. Apan lahi kaayo ang Cliffe Bonfire Society. Nagdala sa iyang “Walay Papapapa” nga bandira, miinsister gihapon kini sa pagsunog ug larawan ni Papa Paulo V, ang katalirongan ni Guy Fawkes, nga gituohan sa kadaghanang apil sa Gunpowder Plot.
Bisan pa sa mga paghangyo sa lokal nga opisyales sa lungsod, ang mga tig-organisar nagpabiling malig-on nga kining tradisyona kinahanglang dili mawala. Ilang itudlo ang Monumento sa mga Martir nga makita sa tumoy sa bukid sa duol. Nagdumdom kini sa 17 ka Protestante sa Lewes nga gisunog tungod sa ilang pagtuo diha sa gawas sa karaang Star Inn sa panahon sa pagmando sa Romano Katolikong rayna si Mary Tudor.
Ang tsirman ug ang District Council of Churches ug ang Church of England, misaway sa maong buhat ingong “karaan na, ug talamayon alang sa buhing mga Kristohanon.” Sa milabay nang katuigan ang lokal nga Romano Katoliko naningkamot sa pagpahunong “niining makahilo batok Katolikong pagbati” sanglit sila maoy “insulto publiko sa Katolikong relihiyon,” apan sa walay kapuslanan.
“Sunoga siya! Sunoga siya!” Ang pagsinggit sa naghuot nga panon misamot sa pagkagahub sa giandam ang larawan sa papa alang sa iyang kapalaran. Puno sa mga kuwetis, taodtaod pa kini nga mobuto hangtod nga mahimong usa ka tinuod gayod nga tagsaong pasundayag, ang labing matahom nga pasundayag sa sistema sa kuwetis.
Sa magsingabot na ang tungang gabii, ang tanang mga larawan nagkaugdaw na, lakip sa 6,000 ka sulo, ug hurot na usab ang mga kuwetis, matapos dinhi ang paglipaylipay. Ang 12 ka banda sa mabulokong karnibal nga manag-agi sa hikting mga dalan sa karaang lungsod sa sayo nga gabii magbulagbulag, lakip sa 50,000 ka maghuhudyaka sa tanang dapit. Ang libolibong mga besti sa pasundayag tipigag maayo ug mamauli ang mga tig-organisar, magpiano na usab sa hilom ug mas matahom pang kasaulogan sa sunod tuig.
Alang sa lumalabayng mga bisita makalibog kaayo kini, dili madahom. Usa ka tagsaong kamatuoran nga makahimo ang seryosong mga Ingles sa pagpakitag rellhiyosong kasibot. Apan ang pagkapanatiko sa Roma, sa kasiglohang milabay, mao ang nakasugnib nianang giisip sa daghang masibotong mga tigpaluyo sa ekunumismo karon nga maoy reaksiyon sa pagkapanatiko, nga walay dapit ning ika-20ng siglo. Lisod nga mapatay ang tradisyon—ilabina sa Inglaterra!—Sinulat sa koresponsal sa “Pagmata!“ sa British Isles.