Pagpapuliki sa Gagmayng mga Kamot

ANG mga matang nagmasulob-on tungod sa kahiubos mitutok sa gawas sa bentana. ‘Nag-ulan na usab,’ nagdungang nanghupaw si Kim ug Leslie. Ang kabataan midagan ngadto sa ilang inahan ug nangutana: ‘Mama, unsay among mahimo karong adlawa?’

Tapos sa usa ka aksidente sa kotse ang batang si Nicki wala makagawas sa higdaan sulod sa duha ka semana. “Lisod kadto alang kaniya,” nahinumdom ang iyang inahan nga masulob-on. “Sa makadiyut siya walay mabuhat ug siya nagmasulob-on kaayo.”

Si Christy, nga nag-edad ug diyes, nakakitag ubang kabataan sa eskuylahan sa matag adlaw. Apan sa mopauli siya sa balay, siya walay kadula. “Ang akong mga ginikanan nag-ingon nga kinahanglang magtuon ako sa paglingaw sa akong kaugalingon.”

Ang mga amahan ug inahan sa bisan diin nahibulong kon unsaon nila pagpapuliki sa gagmayng mga kamot sa ilang pamilya sa maayong buluhaton. Tingali usa sa daghang solusyon niining sulirana mahimong mao ang baratohon, sayon-tun-ang dagway sa arte nga gamiton ang minasa sa tinapay.

‘Ako wala pa sukad makadungog sa arte sa minasa sa tinapay sa nangagi,’ tingali moingon ka. ‘Unsa ba diay kana?’ Ang minasa sa tinapay maoy samag-lapok nga substansiya nga magamit sa pagmugna sa tanang matang sa mga dekorasyon sa balay. Ang minasa maandam sa duha ka nagkalainlaing paagi. Sa usa ka paagi, ang harina, asin, ug tubig sagolon ug unya lutoon sa usa ka hurno, nga magama ang Baker’s Clay. Ang laing paagi mao ang dili-hurnohon nga klase nga magagamit sa tinapay ug glue ingong mga ingrediente niini. Sanglit ang duha ka matang sa minasa maayong tan-awon ug humot, ang imong mga anak basin matental sa pagtilaw niana. Apan palihog hinumdomi ang pagtugon sa imong mga anak: AYAW PAGKAN-A ANG MINASA!

Dili Ka Diay Usa ka Michelangelo? Okey ra Kana!

Karon kon ang mapangandoyong artista sa inyong pamilya dili makahulat sa pagkupot sa maong minasa o may kinaiyanhong kahanas sa pagbuhatbuhat uban sa lapok, nan siya, walay pagduhaduha, maoy pangunang kandidato nianang maanindot nga buhat. Apan komosta ang anak nga mopalabi sa pagbasa sa libro o mopalabi sa pagdula sa bola sa gawas? Siya ba, usab, makakaplag ug katagbawan sa pagbuhatbuhat uban sa minasa sa tinapay? Aw . . .

Si Jason ug Jesse maoy managsoong lalaki. Samtang si Jesse mahinam sa bisan unsang maylabot sa arte, si Jason walay interes niana. Unsa ang sangpotanan sa dihang silang duha gihangyo sa paggugol ug diyutayng panahon sa pagbuhatbuhat uban sa maong tagsaong dagway sa arte? Silang duha bug-os nahimuot! Ngani, matud sa ilang amahan: “Kana ra ang ilang giestoryahan sa tibuok semana!”

Apan ang pagbuhatbuhat uban sa maong minasa yano ba gayod kaayo nga si bisan kinsa mahimuot niana? Oo, kini yano kaayo. Si Ethie Williamson, awtor sa librong Baker’s Clay, misaysay: “Ang labing dili-hanas nga bag-ohan o kinagamyang bata sa kinaiyanhon mahibalong mobuhatbuhat uban sa lapok.” Si Molli Nickell, laing eksperto sa arte sa minasa sa tinapay ug awtor sa This Is Baker’s Clay, miuyon: “Walay laing galamiton sa buhat sa arte ang daghag-gamit o nagkinahanglag menos nga kahibalo ug diyutay kaayong mga kahimanan.” Busa, mga amahan ug mga inahan, nganong dili himoon kining usa ka kalihokang pamilyahanon? Andam ka bang mosulay niini? Nan atong hisgotan ang tinapay-ug-glue nga paagi.

Gikan sa Tinapay Ngadto sa Minasa

Pagsagol: Pila ra ka libro bahin niini ang nagabatbat sa paghugawhugaw nga hapit na nimong hisudlan, busa maayo pang moginhawa kag lalom. Ayaw pagkahadlok, ingnon ta, ug masaha ang tanan sa imong kamot. Kon sa imong hunahuna kana mopilit ikaw, ay, husto kaayo. Apan pagsadya! Sa mga napulo ka minutos kana mapormang nindot, hapsay nga gamayng puting bola nga gamay kay sa imong komo ug ang nabilin diha sa imong mga kamot mapakpak ra o mahugasan.

Pagkolor:  Bisan tuod ang mga hamtong anindotan na tingali sa kinaiyanhong hitsura sa minasa sa tinapay, ang kadaghanang bata buot nga mopatahom pa sa ilaha sa sulaw, dan-ag nga mga kolor. Nan, ikaw ang magpili kon buot nimong koloran daan ang minasa o gam-on una nimo ang butang ug koloran kana sa ulahi. Sa pagkolor daan sa minasa, makagamit ka sa mga watercolor, acrylic nga mga pintora, o mga kolor sa pagkaon nga likido o pasta nga matang. O​—magpadayon—​nga mahimong adbentorero! Pahumoti ang minasa pinaagi sa pagsulay sa kinaiyanhong mga produkto sama sa kape, cinnamon, paprika, o bisan mustasa. Tigoma ang tanang klase sa kolor pinaagi sa pagseparar sa tinagdiyutayng mga bahin sa minasa gikan sa dakong minasa ug imasa ang laing kolor nganha sa matag usa. Nasobrahan ba ang imong gidugang? Kana sayong remedyohan pinaagi sa pagsagol sa dugang wala-kolori nga minasa. Ang nagama-na nga mga butang mapintalan sa mga acrylic ug watercolor nga anaa sa mga tube, ingon man sa mga tinta, diyobos, ug tempera.a Ug kon kini mahal kay sa buot nimong gastohon, pagbaton lamang sa puti, itom, ug ang tulo ka pangunang kolor nga pula, dalag, ug asul, ug sagola kana aron ipatungha ang gusto nimong kolor.

Pagdesinyo: Nga ang nagkadaiyang mga butang sa minasa gihan-ay sa imong atubangan, unsay sunod nimong buhaton? Pag-eksperimento​—ug magkalingaw sa pagbuhat niana! Ang minasa maunat-unat. Makapugnit ka niana, makaumol, makapigsat, makapalapad, makasalapid, ug makabudbod niini. Kon ibutang nimo kini sa duha ka buok nga waks nga papel ug pigison kana pinaagig dili-mabuak nga baso makapanipis ka kaayo niana nga dili mabugto o maliki. Ang makapahinam nga mga desinyo mamugna pinaagi sa ordinaryong mga galamiton sa balay, busa ukaya gikan sa imong mga kabtangan ang mga galamitong mahimong gamiton sa pagpatik sa minasa. Ang mga lapis, tenedor, panghiwa sa galyetas, sudlay, tornilyo, klip sa papel, ug tigpanit sa kahil, pananglitan, maayo kaayong gamiton. Ang pangdukdok sa ahos magamit gayod sa paggamag “buhok,” ug tinong makapaikag kini sa mga bata. (Mga ginikanan, palihog bantayig maayo ang inyong mga anak aron ang tanang galamiton gamitong tukma ug luwas.)

‘Apan unsay akong buhaton karon?’ Aw, ang mga posibilidad dili matapos! Nganong dili sugdan ang set sa yanong mga butanganan sa serbilyita alang kang Tiya Lily, usa ka bitayan sa yawi alang kang Papa, o usa ka plaka alang sa bungbong? Ang bata gusto bag pahiyas ug pulseras? Siya makagama sa iyang kaugalingong beads alang sa kulentas o siya makaumol ug mga bulak ngadto sa matahom nga barpin alang kang Mama. (Palihog tan-awa ang kahon niining panira nga nagahatag ug mga instruksiyon kon unsaon paggamag roses.)

Pagpamala: Kon sila andam na, ibutang ang imong mga ginama ibabaw sa usa ka papel nga layo sa agianan ug pamalha kana sa duha ka adlaw, nga dili kalimtan ang pagbalig diyutay sa matag butang niining panahona. Ang beads, lain pay ato, mamala ibabaw sa gigrasahan nga mga tokhi nga gitusok nga bertikal sa Styrofoam nga patongan. Pero kon wala kay Styrofoam, ang gamay nga kahon magsilbi ra gihapon. Ang minasa kinahanglang mahilayo sa kabasaon kay kon dili ang imong mga binuhat bulakon ug mabungkag. Kon adunay bagang mga ginama ug dili ka makatino nga kana mamala, maayong pamalhon nimo sila sa lain pang adlaw.

Pagtak-op: Kamo bang mga ginikanan nagamahal sa mga butang ginama sa inyong mga bata? Nan malipay kamong masayod nga kon tukmang pagkatak-op, ang minasa sa tinapay matipigan sa daghang katuigan. Matud sa usa ka awtoridad sa arte sa minasa sa tinapay: “Ang panapos nga panak-op kinahanglang sihag ug dili masuhotan aron ang ibabaw malig-on tungod sa gahi makapanalipod nga tak-op.” Sa pagkab-ot niining matanga sa panalipod, gamita ang pinakaminimong tulo ka pagpahid sa ipahid nga panak-op sama sa varnish, lacquer, shellac, o polyurethane.b Ang tin-awng kyutiks maayo usab kaayo. Maayo ang paggamit sa tulo ka pagpahid nga ipahid nga nipis kay sa usa kun duha ka bagang pagpahid. Usab, sanglit ang panahon sa pagpamala magkadaiya sa matag matang sa panak-op, ayawg hikalimti ang pagsunod sa mga instruksiyon nga gipatik diha sa mga label. Ang usa ka pakapin nga duyog sa pagtak-op sa natapos nga produkto mao nga kini mahimong sama gayod sa porselana o seramiko. Kini anindot kaayo nga kinahanglang imong makita aron tuohan.

Dulang Binata Ngadto sa Ugdang Trabaho

“Ang labing binag-ong proyekto sa minasa sa tinapay pinaagi sa usa ka eskultor karong adlawa mao ang bronsing tubod sa atubangan sa Hyatt Hotel sa Union Square sa San Francisco nga gipatindog sa 1970,” misulat si Dona Z. Meilach. “Sa unsang paagi nalangkit ang minasa sa tinapay sa usa ka bronsing tubod? Ang eskultor nga si Ruth Asawa, ang inahan sa unom ka anak, sa kanunay maikagon sa pagpapuliki sa gagmayng mga kamot. Pinaagi sa serye sa propesyonal nga mga kasinatian, iyang naugmad ang ideya sa paghulma sa usa ka minasa sa tinapay diha sa bronsi nga nagagamit sa samang paagi nga nailhan sa kasiglohan nga ‘nahanaw nga paghulma sa talo.’” (Italiko amoa.)​—Creating Art With Bread Dough.

Tinuod, ang kadaghanan kanato dili gayod mabantog ingong mga eskultor ug mga artista, apan basin matingala ka sa natago nimong mga katakos. Pananglitan, usa ka Canadiana misugod sa paggamag kinulit sa sabon duyog sa iyang bata. Unya mipadayon siya ngadto sa “pagkumot sa bag-ong puting tinapay tali sa mga tudlo ug paghulma niana ngadto sa nagkalainlaing mga dagway.” Ang iyang anak babaye karon dako na, apan unsay misangpot sa maong “binatang dula”? Sulod sa miaging upat ka tuig ang inahan duna nay regular nga patigayon nga nagabaligya sa iyang mga buhat sa arte gikan sa minasa sa tinapay ngadto sa ubay-ubayng buhatan sa arte. (Dili ba kini mosugyot sa inoras nga trabaho alang kanimo?) “Magpailob ug pauswaga ang imong kaugalingong teknik,” siya misaysay. “Ikaw mouswag samtang buhaton nimo kana.”

Siempre, sa bisan unsang pasatiempo o buhat, dali nga sobrang malangkit. Ang mga maikagon sa arte sa minasa sa tinapay nasayod unsa ka magantihon kining buhata ug unsa ka dali nga magtapok ang mga hugawng plato ug pagkalimot sa paglimpiyo sa balay. Apan kon imong sagopon ang “pagkakasarangan” ingong sanglitanan, sa gihapon makagugol kag daghang malipayong mga gutlo kauban sa imong anak, nga kamong duha makadiskobre sa makalipay daghag-gamit nga paagi sa arte sa minasa sa tinapay.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 25]

Pasukaranang Resipe*

3 ka hiwang puting tinapay

3 kutsarang dili-makahilong likidong puting glue

3 ka tulo sa duga sa lemon

Mga Instruksiyon: Una, kuhaa ang panit sa tinapay. (Makatipig ka niini aron gamiton sa bread pudding o unod sa relyeno.) Sunod, gisigisia ang puting bahin sa tinapay ug ibutang sa kasarangang panaksan (ang ginisi nga tinapay humok ug kinahanglag lugar). Sa kataposan, idugang ang glue ug duga sa lemon, ug masaha kana sa tingob.

[Mga footnote]

*Kining resipeha gihatag nga gihunahuna ang mga bata sanglit ang tanang ingrediente dili makahilo. Kon interesado ka kaayo sa ubang resipe o dugang impormasyon, susiha sa lokal nga librarya.

[Kahon/Letrato sa panid 26]

Kon Unsaon Paggamag Roses ug mga Dahon

1. Pagkusnit ug diyutayng minasa, unya lapara kana ug pormahang linginong rektangular. Patagboa ang mga tumoy ug pasayloba.

2. Pagkusnit ug dakodakong minasa ug pigsata kana tali sa mga tudlo aron mapormag gihay sa bulak.

3. Ilikos kini sa unang ginama nga kini motindog apan halayog diyutay sa sentro.

4. Buhata ang duha pa ka gihay sa bulak niining paagiha, nga sundon ang tikang tres.

5. Dihang malinya na sa sentro, paggamag ubang mga gihay sa bulak, nga mas dagko pa, nga magalikos niana mao nga kana mas pahigda.

6. Ang paggamag mga dahon yano ug makalingawng buhaton. Pagkusnit ug diyutayng minasa ug pormaha ang dahon pinaagi sa imong mga tudlo.

7. Gamita ang instrumento nga may nipis kaayong sulab ug mainampingong butangig mga linya ang dahon. Ayaw ipalapos ang paggulot sa minasa.

Sa taudtaod makatino ka na sa imong kaugalingong teknik. Apan sa pagsugod, gam-a ang mga roses nga may pila ra ka gihay sa bulak, kay ang daghan kaayong gihay mohatag sa bulak sa huot nga dagway. Alang sa pagkadaiya, kulonga ang mga daplin sa gawas sa mga gihay aron kana mokulot sa ubos nga realistiko.

[Kahon sa panid 27]

Mapuslanong mga Sugyot

● Gamita ang tinapay nga tulo ka adlaw sa edad.

● Una sa pagmasa, butangig losyon ang imong kamot aron dili mopilit ang minasa.

● Kon ibutang sa repriherador ug ibutang sa plastic nga bag sulod sa plastic nga sudlanan, ang minasa sa tinapay makaabot sa daghang semana. Ibutang ang wala magamit nga minasa sa plastic nga bag aron magpabiling basaon ug maunat-unat.

● Kon ang minasa mamala samtang ikaw nagabuhat niana, sagolig pila ka tulo sa tubig o puting glue.

● Idugang ang minasa ngadto sa minasa pinaagi sa glue. O kuruskurusi ang dapit diin magtagbo ang mga minasa, pahirig tubig, ug dayon patapota sila.

● Ang pangdukdok sa ahos mabuak kon pabug-atan nimo kaayo, busa tudloi ang mga bata kon unsaon paggamit sa tukma niana.

● Kon pintalan nimo ang imong ginama tapos sa paggama niana, tinoa nga uga ang pintora una tak-opan kana.

● Ayaw ibutang ang mga binuhat sa minasa sa basaon kaayong mga dapit sama sa banyo o ibabaw sa lababo sa kusina. Hinloi ang matag butang pinaagi sa pagtrapo niana sa basag diyutay nga panapton.