Ang Bili sa Kauswagan

“UBAN sa makuyawng mga hinagiban nga nabatonan sa tawo, ang tawo nameligro nga malaang niining kalibotana tungod sa pagkadili-hamtong niini sa moral. Ang atong kahibalo mahitungod sa siyensiya milabaw na sa atong katakos sa pagkontrolar niana. Kita adunay daghang mga tawo sa siyensiya, apan diyutay lamang nga mga tawo sa Diyos,” miingon si Heneral Omar N. Bradley sa 1948. Siya mipadayon: “Ang tawo binuta nga nagkapandolpandol tungod sa espirituwal nga kangitngit samtang giduladulaan ang delikadong mga tinago sa kinabuhi ug kamatayon. Nakab-ot sa kalibotan ang kahibalo nga walay kaalam, gahom nga walay konsensiya.”

Karon, halos 40 ka tuig sa ulahi, ang iyang mga pulong labi pang makahuloganon. Palandonga kini: Kon ang ika-20ng siglong kauswagan gisukod pa pinaagi sa dolyar nga gigasto diha sa mga hinagiban, ang 1986 maoy rekord nga tuig. Gibanabana nga $900 bilyones ang nagasto sa mga nasod sa tibuok-yuta alang sa hinagiban sa militar. Katumbas kana sa “makasaysayanhong taas nga $1.7 ka milyon sa usa ka minuto . . . ug naghawas kana hapit 6 porsiento sa tibuok nasyonal nga produkto sa kalibotan,” mitaho ang The Washington Post diha sa lahi nga pagtuon nga gikompilar ni Ruth Leger Sivard. Ang Worldwatch Institute miingon nga ang paggasto alang sa mga hinagiban “nagauna sa mga posil kay sa tinapay diha sa komersiyo sa kalibotan” ug midugang nga ang gibanabanang 500,000 ka siyentipiko sa tibuok kalibotan nga nagdukiduki sa mga hinagiban misobra sa “gitapong gastos sa paghimog bag-ong mga teknolohiya sa enerhiya, pagpauswag sa panglawas sa tawo, pagpataas sa abot sa agrikultura ug sa pagkontrolar sa polusyon.” Makaikag, ang gastos sa militar sa dagkong mga gahom sa kalibotan nakagamag igong mga hinagiban nga makapatay sa ilang populasyon nga napulo ka besis.

Sa matin-aw, ang pagtumpi sa mga armas wala makawala sa daghang mga sakit sa nagahampak sa katawhan ni nakapaduol kini sa tawo sa pakigdait. Hinunoa, sumala sa gipamulong ni Heneral Bradley sa dugay nang katuigan: “Mas daghan kitag nahibaloan bahin sa gubat kay sa atong nahibaloan bahin sa kalinaw, daghan kitag nahibaloan bahin sa pagpatay kay sa atong nahibaloan bahin sa pagkinabuhi. Kini mao ang atong ika-20ng siglong pangagpas sa kadungganan ug kauswagan.”