Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Ikasinabot Ko ang Akong Igsoong Lalaki ug Babaye?

ANG tanang mga igsoong lalaki ug babaye mag-away! Daghang mga batan-on—ug mga hamtong—mibati niana. Ug bisan pa sa kamatuorang dunay kapin sa usa ka gatos ka libong mga bata sa usa ka tuig sa Tinipong Bansa nga gitaho nga migamit ug pistola o kutsilyo batok sa igsoong lalaki o babaye, ang usa ka eksperto bahin sa kabangisan sa pamilya nagmulo: “Wala hatagi ug seryosong pagtagad sa kadaghanang mga tawo ang kabangisan batok sa managsoon.”

Tingali mobati kang dili ikaw ang angay mouna aron magkauli kamo sa imong igsoong lalaki o babaye, bisan pa nga kamong duha kanunayng maglalis. Apan, bisan pag dili moresultag kabangisan ang maong away, sila makakuha sa kalinaw sa panimalay. Ang batan-ong Camille, pananglitan, mipahayag sa reaksiyon sa iyang mga ginikanan kon siya ug ang iyang igsoong babaye mag-away: “Nasuko niana ang among ginikanan. Masuko kaayo sila kon kami mag-away—makapaguol kini kanila.” Labing importante, ang kanunayng panagbingkil mopukaw ug dili maayong mga pagbati ug mga emosyon. Miingon ang Bibliya: “Kay kon diin gani anaa ang kasina ug panag-away, maanaa usab ang kagubot ug ang tanang daotang mga buhat.”—Santiago 3:16.

Ang miaging artikulo mihatag ug pipila ka kataronganon kon nganong ang mga sakop sa pamilya kanunayng mag-away.a Lakip kanila mao: dili mapaambiton, kakulang sa pribasiya, tensiyon sa pagkaadunay tapon nga pamilya, ug mga kasina. Sumala sa Proverbio 14:6, ang pagsabot niini mohatag kanimog bentaha tungod kay “ang kahibalo masayon alang kaniya nga may salabotan.” Sa laing pagkasulti, ang imong kahibalo kon nganong naglisod ka sa pagpaangay makapasayon kanimo sa pagtimbangtimbang kon sa unsang paagi nga ikasinabot mo ang imong igsoong babaye o lalaki. Ang mosunod mao ang pipila ka espisipikong mga sugyot.

Mapugngan ang mga Away Pinaagi sa Komunikasyon

“Mapalong ang kalayo kon walay kahoy.” Matud pa sa Proverbio 26:20. Kining prinsipyoha aplikado sa tanang panahon aron mapugngan ang pagkaylap sa sunog sa lasang pinaagi sa paghimog panumpo sa sunog, usa ka luna sa yuta nga diin gipamutol ang tanang mga kahoy. Kon may sunog, sa teoriya mokaylap kini hangtod niadtong dapita lamang, ug dayon mapalong. Imong ikaaplikar ang samang prinsipyo ug mapugngan—o mamenosan—ang mga panagbingkil sa imong igsoong lalaki o babaye. Sa unsang paagi? Pinaagi sa pakigkomunikasyon ug sa paghimog mga pagkompromiso sa dili pa mosugod ang mga away.

Pananglitan, ang problema ba mao ang kawalay pribasiya? Kon mao, sa panahon nga dili pa mainit ang isyu, paglingkod kamong duha ug paghimog aktuwal nga iskedyol. (‘Ako ang lawak niining mga adlawa/orasa, ug imo kining adlawa.’) Dayon “himoa ang imong Oo magkahulogan Oo, ug ang Dili, Dili” pinaagi sa pagsunod sa kasabotan. (Mateo 5:37) Kon may butang motungha nga nagkinahanglag pagpasibo, ipahibalo kining daan, inay nga ihatag ang kausaban kaniya nga walay pahibalo.

Ginaawayan ba ninyo ang mga katungod sa butang? Ang usa ka tin-edyer mireklamo: “Gamiton sa akong tapon nga igsoon ang akong mga butang nga dili mananghid kanako. Gamiton gani niya ang akong makeup, ug unya may nawong pang sultihan ako nga dili maayong klase ang akong gipalit!” Imong matawag ang inyong mga ginikanan ingong kataposang mga tighusay. Apan, ang labing maayo, panglingkod kamo sa imong igsoong lalaki ug babaye sa malinawong panahon. Pagsabot kamo sa pipila ka lagda bahin sa paghulam, ang usa mao ang pagpananghid sa dili pa manguha. Siyempre, sama sa ubang mga kahimtang, ang bulawanong lagda sa Mateo 7:12 mao ang tinuod nga sekreto: “Busa, ang tanang butang nga maoy buot nimong buhaton sa mga tawo diha kanimo, mao usay buhata diha kanila.”

Busa pakigkomunikar! Paghimog mga kasabotan. Pagbutang ug espisipikong mga lagda. Ning paagiha imong makita ang ‘kalayo nga mapalong’ sa dili pa kini magsugod!

‘Dili Kana Makataronganon!’

“Maangkon sa akong igsoon ang tanang butang nga gusto niya,” mahay pa sa usa ka batan-on. “Apan ako, masayloan sa bug-os.” Pamilyar ba kining pamation? Apan matikdi kadtong duha ka paghingapin, “tanang butang” ug “sa bug-os.” Ingon ba gayod niana ka alaut ang situwasyon? Kon kita masuko, pasobrahan nato ang kaseryoso sa kahimtang. Ang Bibliya naghatag niini nga pagdasig: “Ipakita ang inyong pagkamakataronganon sa tanang tawo.” (Filipos 4:5) Ang pagkahimong makataronganon nagkahulogang ‘mapaigoon’ ug ‘dili moinsister sumala gayod sa lagda.’ Makataronganon ba ang pagpaabot ug hingpit nga pagtagad gikan sa dili-hingpit nga mga ginikanan? Makataronganon ba ang pagpaabot ug bug-os samang pagtagad alang sa duha ka lahi nga mga indibiduwal? Siyempre dili gayod!

Ang kapeligrohan sa pagdali-dali sa pagtawag sa mga ginikanan nga dili-makataronganon! giilustrar diha sa kasaysayan sa Bibliya bahin kang Jose. Gidumtan siya sa iyang mga igsoong lalaki tungod kay siya ang pinalangga sa ilang amahan, si Jacob. Apan, sa nagbantay sa hayop ang mga igsoon ni Jose sa layong lugar, nagpakita usab si Jacob nga may lalom nga pagtagad siya sa iyang ubang mga anak pinaagi sa pagpadala kang Jose aron sa pagsusi kon luwas ba sila sa peligro. Sa susama, tingali imong makita nga ang imong kasuko batok sa igsoong lalaki o babayeng nakadawat sa ‘espesyal nga pagtagad’ walay basehanan.—Genesis 37:1-4, 13.

Importanteng hinumdoman kini kon ikaw adunay tapon nga mga igsoong lalaki ug babaye. Miingon ang artikulo diha sa magasing ’Teen: “Adunay dakong kalainan tali sa timbang ug makataronganon. Ang mga tawo adunay iyaiyang mga personalidad ug iyaiyang mga panginahanglan . . . Inay maningkamot nga makabaton ug samang pagtagad, hinungdanong susihon kon ang imong tapon nga mga ginikanan naningkamot ba sa paghatag sa imong mga panginahanglan. Kon imong gibating daw wala ka kahatagi sa imong mga panginahanglan, nan ipakigsulti kini sa imong tapon nga ginikanan.”

Mga Igsoong Lalaki ug Babaye Panalangin Ba?

Malisod usahay kining tuohan—ilabina kon surangsurangon ka nila. Apan ang wala magamit nga tabang aron ikasinabot mo ang imong mga igsoong lalaki ug babaye mao ang paghinumdom sa mga kaayohan sa pagkaadunay mga igsoon! Ang sikyatrista sa bata si James P. Comer nagpahinumdom kanato nga ang “indigay sa mga igsoong lalaki ug babaye maoy nangibabawng bahin sa pagkabata nga usahay makalimtan nato nga ang mga igsoon maoy mga kauban ug mga higala usab.” Miuyon si Diane. “Makalipay ang pagbaton ug mga igsoong lalaki ug babaye,” siya miingon. Siya adunay pito ka igsoon. “May ikaestorya ug kaambit ka sa imong mga interes.”

Ang iyang igsoog lalaki nga si Dennis midugang: “Aduna kay kapangayoan ug opinyon.” Si Anne Marie ug ang iyang igsoong lalaking si Andre naghisgot sa mga bentaha sa pagbaton ug andam nga kauban: “Bisag makaadto ka sa ubang mga dapit uban sa imong mga higala, anaa kanimo sa tanang panahon ang imong mga igsoong lalaki ug babaye. Anaa sila kanunay dihang gusto kang modula o moadtog parke.” Nakita ni Donna ang laing praktikal nga bentaha: “May katabang ka sa buluhaton sa balay.” Gibatbat sa uban ang ilang igsoong lalaki ug babaye ingong “espesyal nga magtatambag ug mamiminaw” ug usa nga “nakasabot sa akong ginaantos.”

Dugang pa, tagda ang umaabot nga mga bentaha. Sa ulahi nga kinabuhi, imong maagian ang samang mga problema karon sa imong igsoong lalaki ug babaye diha sa uban. Ang kasina, mga katungod sa kabtangan, dili-timbang nga pagtagad, kakulang sa pribasiya, kahakog, kalainan sa personalidad—kining mga problemaha maoy bahin na sa kinabuhi. Busa lantawa ang pagtuon sa pagpakigsinabot sa imong igsoong lalaki ug babaye ingong pagbansay diha sa katingalahan ug kasagaran makalibog nga natad sa tawhanong relasyon.

Ilha ang Diyos

Ang labing dakong motibo sa paningkamot nga mabatonan ang kalinaw sa pamilya, mao ang kahibalo nga makapauswag kini sa imong relasyon sa Diyos. Gipabanaag sa disisiyete anyos nga si Andre ang mga pulong sa Bibliya diha sa 1 Juan 4:20 sa dihang miingon siya: “Kon dili nimo ikasinabot ang mga tawo nga imong makita, sa unsang paagi ikasinabot mo si Jehova, nga dili nimo makita?”

Sa tinuod, dili masayon ang paghinumdom niini. Si Anne Marie midawat: “Kon mag-away kamo, usahay dili ka makahunahuna kon unsay epekto niini sa imong relasyon kang Jehova. Ang imong mahunahunaan lamang mao ang pagbati sa ubang tawo nga sila buang ug makapanimalos.” Apan aron mabatonan ang pag-uyon sa Diyos kinahanglang inyong ‘ilhon siya sa tanan ninyong dalan.’—Proverbio 3:6.

Wala kini magpasabot nga dili na gayod kamo maglalis sa imong mga igsoong babaye ug lalaki. Apan makakat-on ka sa paghimo niini nga walay “kayugot ug kapungot ug kasuko ug singkahay.” (Efeso 4:31) Ang usa ka 15 anyos nga batan-ong babaye, pananglitan, naanad sa pagpangitag mga paagi aron magkaaway sa iyang mga igsoong lalaki o babaye. Apan human nga nakatuon ug nakapadapat sa Bibliya diha sa iyang kinabuhi, siya miingon: “Dili na ako mangitag away kondili nagalikay na niana.” Nganong dili nimo sulayan kini? Hayan imong makita pa nga ang pagkaadunay igsoong lalaki ug babaye dili gayod ingon niana ka daotan.

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 27]

“Adunay dakong kalainan tali sa timbang ug makataronganon. Ang mga tawo adunay iyaiyang mga personalidad ug iyaiyang mga panginahanglan”

[Letrato sa panid 26]

Ayaw paghunahuna nga dili-makataronganon kini tungod kay ang may mga panahong makadawat ang igsoong lalaki o babaye ug dugang pagtagad kay kanimo