Mga Liki sa Tinukod

Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Pransiya

NIADTONG adlawa ang habog nga mga torre sa katedral sa Notre Dame sa Paris daw nagsimbolo sa kalig-on sa tradisyonal nga Romano Katolikong Iglesya. Diha sa hawanan sa atubangan sa ika-12ng siglong tinukod, dihay gihimong opisyal nga prosesyon sa simbahan sa paghimaya sa Pagpasaka sa Langit kang Maria.

Apan, katingalahang iasoy nga niana gihapong adlawa Agosto 15, 1986, sa pila ka yarda lamang ang gilay-on tabok sa Seine River, laing prosesyon ang makita diha sa atubangan sa simbahang Katoliko sa Saint-Nicolas-du-Chardonnet. Samtang mipaingon ang prosesyon sa mga karsada sa Latin Quarter, gisundan kini sa libolibong mga Katoliko, nga gikataho nga mas daghan pa kay sa opisyal nga seremonya nga gihimo sa Notre Dame. Bisan pa, ang duha ka propesyon giorganisar sa mga pari sa Simbahang Romano Katoliko, ug ang duha sa paghimaya kang Maria. Nganong dunay duha ka magkaatbang nga prosesyon sa pagsaulog sa mao ra gihapong piyesta sa Katoliko?

Kining hitaboa nagpadayag sa mga liki nga karon nagbahin sa Katolikong Iglesya. Kini mikaylap sa tanang direksiyon, nga nagaagi ug nagbahin sa wala ug tuo ug gikan sa itaas paubos.

Progresibo Kontra Tradisyonal nga mga Katoliko

Sa wala mao ang progresibo, o liberal, nga mga Katoliko. Kadaghanan kanila nadala sa gitawag nga teolohiya bahin sa kagawasan, nga nagsugod sa Latin Amerika. Ang ekumenismo, sosyalismo, ug bisan komunismo dili makahahadlok nga mga pulong alang kanila. Apan bisan diha sa Latin Amerika, dili tanang mga Katoliko nagauyon sa teolohiya bahin sa kagawasan. Sa Brazil, pananglitan, ang Katolikong mga klero nabahin sa tunga sa mga progresibo ug sa mga tradisyonalista.

Ang kadaghanan sa tradisyonalistang mga Katoliko mga konserbatibo nga nagtuo nga gibuksan sa Ikaduhang Konsilyo sa Batikano ang ganghaan sa mga repormasyon nga nagabudhi sa tradisyonal nga Katolisismo. Sila nagainsister nga kinahanglang himoon ang Misa sa Latin ug nagadumili sa pagpakig-igsoon sa mga Protestante o radikal sa politika.

Sa tunga mao ang ordinaryong mga Katoliko, nga sa walay duhaduha mao ang labing daghan apan dili labing madasigon. Nagtuo ang mga progresibo ug ang mga tradisyonalita nga ang anaa sa tunga nga Katolisismo nawad-an sa iyang kalag ingong resulta sa diyutay kun daghan ra kaayong mga repormasyon. Nagtuo ang daghang mga progresibo nga ang mga repormasyon kulang pa ug ang pagkalangkit sa politika sa pagpabor sa kabos kulang sa kainit. Nagtuo ang mga tradisyonalista nga ang tapos-Batikano II nga Katolisismo nagarepormar sa iyang kaugalingong kadaot.

Sa tunga niini dagkong mga kiling mao ang dugang mga liki, sa tanang sukod. Nabahin ang mga Katoliko may kalabotan sa mga butang sa pagtuo ug sa moral. Mahitungod sa mga isyu sa pagtuo, o gituohan, sama sa opisyal nga mga doktrinang Katoliko sama sa impiyernong kalayo, purgatoryo, orihinal nga sala, ug bisan ang Trinidad ginahagit kanunay bisan sa sulod sa Katolikong Iglesya. Ang bag-o pang surbi sa Pransiya, nga ginaingon nga mao “ang kamagulangang anak nga babaye sa iglesya,” nagpakita nga 71 porsiento sa mga Katolikong Pranses nga giinterbiyo mipahayag ug mga pagduhaduha bahin sa kinabuhi inigkamatay, gilimod sa 58 porsiento nga adunay impiyerno, 54 porsiento ang mipahayag nga wala magtuog purgatoryo, ug 34 porsiento wala magtuo sa Trinidad.

Sa tinuod, duna gihapoy daghang membro ang Katolikong Iglesya sa tibuok kalibotan nga nagtuo gihapon niining mga doktrinaha. Apan nagpamatuod lamang hinoon kana nga nabahin ang mga Katoliko may kalabotan sa pagtuo.

“Ang Dugokang Isyu . . . Mao ang Pagsunod sa Roma”

Kon mahitungod sa moral, nabahin kaayo ang mga Katoliko may kalabotan sa mga butang sama sa sekso sa dili pa maminyo, panapaw, ug homoseksuwalidad. Daghang sinserong mga Katoliko nakurat sa matugotong tinamdan sa mga membro sa ilang iglesya, lakip sa pila ka klero ug sa ubang mga teologo. Ang mga Katolikong may maayong moral malipay sa kamatuoran nga kusganong misupak ang papa batok sa seksuwal nga imoralidad. Apan wala ba kini nagpakita sa makatugaw nga kamatuoran nga gihagit sa dugang ug dugang mga Katoliko ang awtoridad sa papa bahin ning mga butanga?

Ang Observer sa London misulat dili pa dugay: “Ang mga tensiyon tali sa Papa ug sa kadaghanan sa iyang panon gipahayag diha sa maayong pagkapublikar nga mga kasungian bahin sa aborsiyon, artipisyal nga pagpugong sa pagpanganak, pagdawat sa mga babaye sa pagkahimong pari ug sa pakigbahin sa pangompisal sa diborsiyadong mga Katoliko. Ang pangunang isyu nga gibasehan niini mao ang pagsunod sa Roma.”

Si Obispo James Malone, presidente niadto sa National (American) Council of Catholic Bishops, mipasidaan sa “nagatubo ug peligrosong pagbulag sa mga elemento sa iglesya sa Tinipong Bansa gikan sa Santa Sede.” Iyang gihisgotan ang “pagbulag,” “pagbahinbahin,” ug “nagakadadong paglay-anay.”

Sa laing bahin, ang tradisyonalistang mga Katoliko bukas nga mirebelde batok sa papa tungod kay ilang gibati nga matugoton ra kaayo siya. Ang nanguna niining pag-alsa mao ang Pranses nga Katolikong arsobispo. Siya nakamugna ug kalihokan nga dugang nakabahin sa Romano Katolikong Iglesya, sumala sa ipatin-aw sa sunod nga artikulo.