Ang Relihiyon Nagkawala ba sa Hulagway?

Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Netherlands

GIATUBANG sa daghang tawo sa Uropa kanang pangutanaha, nga mipatim-aw sa artikulong panghapin sa Olandes senemanang magasing De Tijd. Gipatungha usab sa magasin ang mga pangutana sama sa: Tinuod bang nagakahanaw ang relihiyon sa Uropa? Unsay hunahuna sa kasagarang tawo bahin sa umaabot sa relihiyon?

Piho, may mga pangutana ka usab mahitungod sa kahimtang karon sa relihiyon. Bisan sa Tinipong Bansa, diin ang tradisyonal nga relihiyon kusog pag impluwensiya, natarog ang pagkakatuohan tungod sa mga eskandalong nakatandog sa mga ebanghelista sa TV ug sa mga pagkabahin sa Katolikong mga sakop. Sa daghang Katolikong mga nasod, ang pag-us-os sa tumatambong sa simbahan sa miaging kawhaan ka tuig namatikdan usab.

Sa Netherlands, may panahon sa nangagi, nga bag-o pa, nga makapabuto kag kanyon sa kadalanan sa buntag sa Dominggo ug walay maigo—silang tanan tua sa simbahan! Karon diyutay kaayo ang nagatambong. Unsay nahitabo?

Kanhing mga Simbahan Karon Maoy mga Restawran ug mga Tindahan

Sulod sa milabayng napulo ka tuig, ang duha ka kinadak-ang relihiyosong organisasyon sa Netherlands, ang Iglesya Romana Katolika ug Dutch Reformed Church, nawad-ag daghang membro ug mga tigsimba. Disinuybe porsiento na lamang sa mga magtutuo ang nagatambong sa bisan hain niining mga simbahana, ug alang sa Iglesya Katolika kana nagahawas sa pag-us-os gikan sa 85 porsientong tumatambong sa 1967!

Ingong sangpotanan niini, daghang simbahan ang hingapin na. Giguba ang pipila kanila, ug gibaligya ang uban alang sa laing katuyoan. Busa ayawg katingala kon mosulod ka sa kanhing simbahan sa Rotterdam o Amsterdam ug makadiskobreng kini karon supermarket, tindahag bulak, tindahag sinina, restawran, buhatan sa bisikleta, dulaanan, o discotheque. Kini makapakurat sa daghang tawo. Ug kining pag-us-os sulod sa mga iglesya nakaapektar sa mga pari ug mga magwawali.

Nagkadiyutayng Klero ug Nabahing mga Panon

Maingong daghan sa ilang mga membro mibulag sa iglesya, daghang pari ug mga magwawali usab ang mingtalikod sa ilang pagtawag. Sa bag-o pang lima ka tuig nga yugto, mius-os ug 900 ang gidaghanon sa Katolikong mga pari. Sa samang panahon, diyutay kaayo ang nahidugang, kay ang gidaghanon sa mga “pagtawag o bokasyon” nagmenos. Kadtong nagapabilin nagakatigulang na. Pananglitan, 89 porsiento sa mga madre sa Netherlands maoy kapin sa 50 anyos.

Ang klero nakadiskobre usab nga sila dili na makasarang sa pagsagubang sa mga sulirang ilang giatubang sulod sa iglesya. Ang pipila bug-os nahugno tungod sa kalisod ug kinahanglang magpatambal sa sikyatrista. Ang peryodikong Apeldoornse Courant nagpahayag niini sa mosunod: “Kon mangahas silang magkonserbatibo sa ilang pagwali, mapandol ang mas progresibong mga membro sa kongregasyon. Kon ugaling sila magbaton sa progresibong posisyon, nan kini makadanig pagsaway gikan sa mga membrong mas nagasunod sa Bibliya. Kon ugaling ang usa ka magwawali o pari mangahas sa pagpili sa tungang dalan, nan siya mameligrong isalikway sa tibuok kongregasyon.”

Hinuon, kining mga hitaboa nakaimpluwensiya sa Olandes nga katilingban. Ang usa ka senso sa Olandes nga Opisina sa Sosyal Kultural nga Pagplano sa 1985 nagpadayag nga sa unang panahon labaw sa katunga sa populasyon nagaisip sa kaugalingon nga dili relihiyoso.

Ang pagkabahinbahin sulod sa mga iglesya, nga kasagarang maylabot sa politikanhong mga isyu, miagak sa daghan sa pagduhaduha. Ang pagpaluyo sa iglesya sa “mga kalihokan sa kagawasan” sa nagkalainlaing kanasoran sa Amerika del Sur ug Aprika mitultol sa dakong sulodnong kabingkilan. Diha pa ganiy nasodnong pangampanya ilalom sa panultihon: WALAY SALAPI GIKAN SA SIMBAHAN ALANG SA ARMADONG KABANGISAN.

Unsay imong sanong nianang mga hitaboa? Sa imong hunahuna ang mga iglesya ba mogulang dili madaot gikan niining yugtoa sa krisis? Aron makabatog tubag, kinahanglang tugkaron natong lalom pa ang paninugdang mga hinungdan sa relihiyosong kagubot karon.

Nganong Nagkawala ang Relihiyon?

Ang mga historyano, mga sosyologo, ug mga teologo bug-os nabahin mahitungod sa mga hinungdan sa mga hitabo karon sulod sa mga iglesya. Ang pipila nagakutlo sa pagkamahigugmaon ug kalingawan niining materyalistikong katilingban ug ang mausbawong pagkadili-matinagdanon sa katawhan. Kini mopahinumdom sa mga pulong ni apostol Pablo sa 2 Timoteo 3:1, 2, 4: “Apan hibaloi ninyo kini, nga sa kataposang mga adlaw ang mga panahong lisod sagubangon moabot. Kay ang mga tawo mahimong mahigugmaon sa ilang kaugalingon, mahigugmaon sa salapi, . . . mga mahigugmaon sa kalingawan inay sa Diyos.”

Ang uban nagasulay sa pagpatin-aw niana pinasukad sa Uropanhong kasaysayan. Ang maong kasaysayan nalumok sa dugo ug sa mga luha, gikan sa relihiyosong mga gubat sa ika-16 nga siglo hangtod gayod sa relihiyosong pagkalangkit sa mga gubat sa kalibotan sa atong ika-20ng siglo. Kanang tanan nagbilin sa nakagamot-ug-lalom nga katahap sa bisan unsang matang sa pilosopiya, teolohiya, ug ideolohiya. Kon buot sabton, kini sila kasagaran mao ang mga hinungdan sa mga gubat, paglutos, ug kabangisan.

Sulod sa mga iglesya karong adlawa, daghan ang nawad-ag masilakong paglaom sa umaabot. Sa pagkutlo sa usa ka Alemang Romano Katolikong teologo, si Propesor J. B. Metz sa Unibersidad sa Münster: “Ang atong pagkarelihiyoso sa Kasadpan nahimong sekular hangtod sa bukog. Mopatim-awng wala nay bisan timaan sa mesiyanismo ang nahibilin. Ang pagmando pinaagi sa Diyos nawala na gikan niini. Siya wala nay papel diha sa mga iglesya, ni sulod sa teolohikanhon ug sa sosyal ug politikanhong mga isyu sa atong adlaw.”

Gawas pa, anaa ang impluwensiya sa duha ka gubat sa kalibotan, nga nagsugod sa Uropa niining sigloha. Ang Auschwitz, ingong simbolo sa mga kampo konsentrasyon panahon sa ikaduhang gubat sa kalibotan, nakapadako sa pagsaway sa mga iglesya. Alang sa daghan, ang kamatuorang si Papa Pio XII, ingong pangulo sa Iglesya Romana Katolika, halos nagpakahilom panahon sa kritikal nga mga yugto lisod madawat.

Tungod niini, daghan ang nawad-ag pagsalig sa iglesya ug sa mga pangulo niini. Ug unsay imong personal nga hunahuna niining mga hitaboa? Kini ba nakahimo kanimong dili matinagdanon, ug ikaw ba mangatarongan sama sa daghan nga uban: ‘Makalabang ra ako niining kahimtanga’? Bisan pa niana, sa pagtan-aw niana gikan sa laing anggulo, pihong imong nakita ang hulga sa nukleyar nga kalaglagan ug sa krisis sa ekolohiya, ug walay pagduhaduha ikaw namalandong sa mga pangutana: ‘Sa tinuoray, unsa kaha ang ugma-damlag alang kanako ug sa akong mga anak?’ ‘Kon bahin sa ugma-damlag, ang relihiyon ba may ikatanyag kanamo?’

Unsa ba ang Kaugmaon sa Relihiyon sa Uropa?

Giisip sa daghang tawo nga posibleng ang Judeo-Kristohanong tradisyon mahanaw na sulod sa kadiyut nga panahon. Ang pila ka teologo nagtuo nga ang Uropa nahimo nang tapos-Kristohanong katilingban.

Unsay giingon sa Bibliya, ang tinubdan sa pagtuo nga gitudlo ni Jesu-Kristo, bahin sa kaugmaon sa relihiyon? Kon may tawong may ikasulting butang bililhon bahin ning ulohana, nan siyempre kini mao gayod ang Magtutukod sa Kristiyanidad, si Jesu-Kristo.

Samtang ang usa magtuon sa Bibliya, usa sa mga butang nga mailado dihadiha mao ang giingon ni apostol Pedro mahitungod sa Bibliya sa 1 Pedro 1:24, 25: “Ang tanang unod nahisama sa balili, ug ang bug-os nga kahimayaan niini nahisama sa usa ka bulak sa balili; ang balili malaya, ug ang bulak mapulak, apan ang mga pulong ni Jehova molungtad sa walay kataposan.” Ang Bibliya molungtad sa kanunay, ug gipadayag sa kasaysayan nga bisan kon unsay gibuhat sa mga kaaway niini sa paningkamot nga laglagon kini, sila wala molampos. Ug unsay nahitabo sa mga pagtulon-an nga gitudlo ni Jesu-Kristo sa dinhi siya sa yuta kapin ug 19 ka siglo kanhi? Pila ba sa maong mga pagtulon-an ang makaplagan sa usa diha sa nagkalainlaing matang sa relihiyon?

Sa pagpakigsulti sa usa ka babayeng Samarianhon sa usa ka atabay, gipatin-aw ni Jesus kon unsa ang mga kinahanglanon sa maputling pagsimba: “Bisan pa niana, ang takna umaabot, ug mao na karon, sa dihang ang matuod nga mga magsisimba magasimba sa Amahan uban sa espiritu ug sa kamatuoran, kay, sa pagkamatuod, ang Amahan nagapangita sa mga ingon sa pagsimba kaniya. Ang Diyos Espiritu, ug kadtong magasimba kaniya kinahanglang magasimba uban sa espiritu ug sa kamatuoran.” Kining pagsimba “uban sa espiritu ug sa kamatuoran” sa kanunay magapabilin.—Juan 4:23, 24.

Apan unsa man ang mahanaw? Ang nabahing Kakristiyanohan, ang higala sa politikanhong kalibotan. Ug nganong kinahanglang mahanaw kini? Kay kini wala magtagad sa pasidaan: “Mga mananapaw, wala ba kamo mahibalo nga ang pagpakighigala sa kalibotan maoy pagpakig-away sa Diyos? Busa, si bisan kinsa nga buot mahimong higala sa kalibotan mahimong kaaway sa Diyos.”—Santiago 4:4.

Sa kataposang basahon sa Bibliya, ang Pinadayag, mga kapitulo 17 ug 18, ang imperyo sa kalibotan sa bakak nga relihiyon sa simboliko gibatbat ingong usa ka bigaon, ang “Dakong Babilonya.” Ang Pinadayag 17:16 ug 18:8 nagabatbat sa unsang paagi siya laglagon sa politikanhong mga elemento, ug ang tanang nakig-ambit sa iyang mga sala magadawat usab sa iyang mga hampak. Kana ang hinungdang ang mosunod nga awhag gipalanog sa bersikulo 4 sa kapitulo 18: “Gumula ka gikan kaniya, akong katawhan, kon dili mo buot makaambit uban kaniya sa iyang mga sala, ug kon dili mo buot makadawat ug bahin sa iyang mga hampak.” Sa maong panahon ang tagna sa Sofonias mamatuman usab: “Kay akong igahatag unya sa mga katawhan ang kausaban ngadto sa usa ka maputling pinulongan, aron silang tanan magasangpit sa ngalan ni Jehova, aron sa pag-alagad kaniya abaga sa abaga.”—Sofonias 3:9.

Nakita ba nimo kon diin ka nagabarog sa maong hulagway? Ikaw ba nagaalagad uban niadtong nagasangpit sa ngalan ni Jehova? Unsay gikinahanglan aron makabuhat niana?

Unsay Mahimo Nimo Aron Makaplagan ang Kaluwasan?

Bisan pag ang Kakristiyanohan, uban sa tanang bakak nga relihiyon, mahanaw gayod gikan sa Uropa ingon man sa ubang bahin sa kalibotan, ang matuod nga Kristiyanidad magapabilin sa walay kataposan. Ang bililhong pangutana mao kon kaha ang imong pagtuo magun-ob o magpabiling may igong kalig-on aron ikaw maluwas dihang ang Kakristiyanohan malumpag. Unsay gikinahanglan aron maluwas? Kinahanglang imong ‘pagasimbahon ang Amahan uban sa espiritu ug kamatuoran.’ Ang Maglalalang nagadahom nga imo siyang hiilhan pinaagi sa iyang Pulong, ang Bibliya. Mahitungod nianang Pulonga, si Jesus miingon: “Ang imong pulong maoy kamatuoran.” (Juan 17:17) Sa Bibliya, ang dalan nga magpaposible sa pagkaluwas gitiman-an, bisan kon diin ka nagapuyo sa nawong sa yuta.

[Letrato sa panid 15]

Simbahan sa Hoorn, karon mga apartment ug tindahag sinina

[Letrato sa panid 15]

Luteranong simbahan sa Arnhem, karon gigamit nga bodega, sinehan, ug discotheque