Pagpaniid sa Kalibotan
Mga Pagsusi sa AIDS Diha sa Dugo
Dili pa dugay, gituohan sa mga tigdukiduki nga mokabat ug 3 ngadto sa 12 ka semana hangtod nga motungha ang mga antibody ug makita diha sa mga pagsusi sa dugo sa tawo nga naladlad sa makamatayng virus sa AIDS. Apan napataas sa mas bag-o pang pagtuon sa Finland nga gihimo sa Institute of Biomedical Sciences sa Tampere, ilalom sa pagdumala sa U.S. National Cancer Institute, kanang gibanabanang panahon. “Ang yugto sa panahon sa dili pa motungha ang antibodies mas dugay kay sa gituohan hangtod karong panahona,” miingon ang usa ka tigdukiduki sa mantalaang Le Monde sa Pransiya. “Posible pa nga negatibo gihapon ang resulta sa labing menos 14 ka bulan human nga mitakod ang virus sa AIDS,” matud pa sa taho.
Karaang Siyudad Nadiskobrehan
Si Gene Savoy, usa ka eksplorador gikan sa North America, mibutyag sa miaging Agosto sa iyang nadiskobrehang usa ka karaang siyudad sa lasang sa Amazon sa Peru. Ang siyudad dunay kapin sa 25,000 ka tinukod, mitaho ang Folha de S.Paulo. Kon itandi, ang iladong Machu Picchu sa Peru, ang karaang kinutaang siyudad sa mga Inca, duna lamay mga usa ka gatos ka tinukod. Si Savoy nagtuo nga ang bag-o pang nakit-ang siyudad gitukod sa sibilisasyong Chachapoya, karaang mga molupyo sa amihanang Peru.
Mapintas nga Pagpukaw
Nadiskobrehan sa 66-anyos nga lalaki ang hinungdan sa iyang sakit sa batiis—paghagok. Sumala sa gibalik ug asoy diha New England Journal of Medicine ni Dr. Neil Shear sa Toronto, ang tawo miadto sa iyang doktor nga nagreklamo sa sakit nga batiis. Bisag gihatagan ug tambal sa paghupay sa sakit, napukaw siya sa duha ka adlaw sa ulahi tungod sa sakit sa tuo niyang batiis—nga gipahinabo sa patid sa iyang asawa. “Ayaw ako ug patiri diha. Mao kanang dapita sa akong batiis ang nagsakit!” gisultihan sa bana ang iyang asawa. Ang iyang tubag: “Naghagok ka na usab, ug diha kanunayng dapita nga patiran ti ka aron mohunong ka sa paghagok.”
“Magbabantayg Akuwariyom”
Sa panahon sa iyang pagduaw sa miaging Septiyembre sa kaulohan sa Australia, ang Canberra, si Dr. Roy Pointer, direktor sa pagbansay alang sa iglesya uban sa British and Foreign Bible Society, naghisgot sa pangunang kahuyangon sa dagkong relihiyon karon. Miuyon siya sa kataw-anang pahayag nga ang “kadaghanang mga ministro sa Inglaterra gibansay ingong mga magbabantayg akuwariyom inay mga mangingisdag mga tawo,” mitaho ang The Canberra Times. Siya nagtuo nga ang kasarangang ministro kinahanglan “maghunahuna sumala sa mga paagi sa misyonero” ug nga ang “pagpanuktok sa pultahan mao gihapon ang labing maayo” sa pagpadaghan sa mga sakop sa iglesya. Makaikag, iyang gigamit ang mga Saksi ni Jehova ingong pananglitan sa maong pagtubo “tungod sa pagpanuktok sa pultahan.”
Mangilngig nga Paghipos sa mga Patayng Lawas
Giisip sa mga Hindu ingong sagradong suba, ang Ganges ginakaligoan sa minilyon sa mga molupyo sa India matag tuig. Apan, sa katuigang dili pa dugay, nahimo usab kining basurahan sa mga patay. Ang mga paryente nga pobre kaayo nga dili makaarang sa pagbayad sa mahal nga pagpasunog sa patayng lawas nagagamit sa Ganges ingong paagi sa paghipos sa ilang patayng mga minahal, busa nagahugaw sa “sagradong” mga tubig niini. Aron masumpo ang pagdaghan sa nangaagnas mga patayng lawas nga nagahugaw sa suba, sumala sa New Zealand Herald, ang gobyerno sa India nagplano sa pagbutang ug mga buaya sa Ganges ingong epektibong paagi sa paghipos sa patayng mga lawas.
Mga Kausaban sa Lubnganan
Nagapamalit ang mga batan-ong Hapones sa ilang kaugalingong mga lubnganan ug mga lapida. Nganong may paggastong sama niini diha sa usa ka yuta nga diin ang mga tawo sa naandan ginalubong man sa lubnganan sa pamilya? Ang katarongan, sumala mga tigpamalit mismo, mao nga inigkamatay nila gusto nilang malibre sa pamilya, ilabina sa mga kagikan nga wala gayod nila makita. Nalipay niining bag-ong uso ang mga opisyal sa sementeryo, nga nakakaplag nga midaghan ang ilang halin sa mga lubnganan. Ang mga tiggamag mga lapida miduyog usab ug nanghimog maluhong mga lapida nga stainless steel, seramika, o bisan unsang materyal nga mahalin. Sa Osaka ang kasarangang prisyo sa lubnganan ug sa lapida moabot ug 3.5 ka milyong yen ($28,000 U.S.) Ang Buddhist Imformation Center sa Tokyo, usa ka serbisyo sa pagtambag, nagmulo: “Tali sa mga tawong nangonsulta kanamo, among nabati nga nagakahuyang ang relasyon sa pamilya, bisan tali sa mga bana ug sa asawa, sa mga ginikanan ug sa mga anak.”
“Microchips” Alang sa Paralisadong mga Tiil
Sulod sa sunod nga dekada, ang mga tigdukiduki sa Stanford University sa California nagalaom sa pagbutang ug elektronikong mga chip diha sa mga nerbiyos sa paralisadong mga tiil aron mobalik kini sa pagbati ug sa pagpasag komunikasyon sa utok. Ang ideya mao nga ang gagmayng chip molihok “samag usa ka switchboard sa telepono, nga nagapaagi sa laing dapit sa mga signal saylo sa nadaot o naputol nga mga nerbiyos,” mitaho ang magasing Equinox. Sanglit nakapakita nga ang gagmay kaayong mga lanot sa nerbiyos (axons) “maulian sa tagsatagsa pinaagi sa mga lungag sa hustong gidak-on diha sa usa ka binutang nga usa-ka-milimetro-kuwadradong silicon chip” nakapasanag niadtong mga paglaoma.
Mga Paanunsiyo ug ang mga Bata
Ang mga bata walay hibangkaagan ug dili-mapihigon sa mga anunsiyo sa telebisyon sama sa mga edaran. Ang mga bata daw modawat sa produkto sumala sa mga gipangangkon ug ginapasundayag ingong tinuod ug katuohan. Tungod niini, si Dale L. Kunkel, lekturero sa pagtuon sa komunikasyon sa University of California, sa Santa Barbara, mipahayag diha sa kongregasyonal nga komite dili pa dugay nga kinahanglang limitahan sa U.S. Federal Communications Commission ang gidaghanon sa mga anunsiyo nga gitumong diha sa mga kabataan. Si Kunkel miingon nga ang mga nakaplagan sa pagdukiduki nagpakitag malig-ong ebidensiya nga ang mga bata ubos sa singko ang edad “kulang sa hustong panabot sa pag-ila sa materyal sa programa gikan sa unod sa paanunsiyo.”
Panalipod Gikan sa “Stroke”
“Mapanalipdan kag dako gikan sa mga stroke o atake sa paralisis pinaagi sa pagkaon ug daghang mga prutas ug mga utanon,” miingon si Dr. Louis Tobian sa University of Minnesota. Ang rason mao nga ang kadaghanang mga prutas ug mga utanon puno sa potassium, nga diin, samtang dili makakunhod sa presyon sa dugo, makasumpo sa presyon sa pagdaot sa mga kaugatan. Mipakigpulong diha sa tinuig nga tigom sa American Heart Association bahin sa taas nga presyon sa dugo, miingon si Tobian nga ang mga pagtuon nga gihimo diha sa mga hayop nagpakita nga ang dugang nga pagtabang sa mga prutas ug sa mga utanon kada adlaw makakunhod sa kapeligrohan sa stroke hangtod sa 40 porsiento sulod sa usa ka yugto sa panahon. Lakip sa labing daghang potassium mao ang mga saging, patatas, strawberries, ug duga sa mga grapefruit ug kahil.
Elektronikong Panagang sa Kasaba
Sa unsang paagi mawala nila ang sobrang kasaba? Ang double-glazed nga bentana, mga muffler, ug mga materyal sa insulasyon mao ang naandang paagi. Apan karon duha ka siyentipiko sa Britanya, mga lekturero sa acoustic sa Southhamton University, nakadiskobre ug tagsaong paagi—antinoise o panagang sa kasaba. Sa unsang paagi nagaobra kini? Ang sumbanan sa tingog sa wala-kinahanglanang kasaba gianalisar ug ang managsamang kasaba masundog sa elektronikong paagi aron nga inigtagbo sa duha ka tingog, panason nila ang usag usa kanila. Ang gamit niining bag-ong teknolohiya gihimo alang sa mga makina sa ayroplano, ilabina ang low-frequency nga kasaba dihang moandar ang palabad, mitaho ang The Sunday Times sa London. Gigamit na kining maong teknik aron sa pagkunhod sa “boom,” o ugong, nga madungog gikan sa ubang mga kotse nga kusog nga nagdagan.
Subwey sa Ilalom sa Yuta sa Cairo
Sa Septiyembre 27, 1987, ang unang subwey sa Aprika giinagurahan sa Cairo, Ehipto. Ang pagkalot ug 4.5 ka kilometrong linya sa ilalom sa yuta mikabat ug lima ug tunga ka tuig. Sumala sa mantalaang Le Monde sa Pransiya, “ang mga kompaniya [nagtukod] nanulagma sa pagkalot tungod sa kakulang ug mga mapa sa ilalom sa yuta. Kinahanglan nga mahibaloan ug ipatipas ang mga kilometrong mga tubo ug mga kable sa wala pa sugdi ang pagkalot.” Kon maabot ang bug-os nga kapasidad niini, ang subwey sa Cairo makapasakay ug kapin sa 50,000 ka pasahero sa usa ka oras. Ang mga molupyo si Cairo nagapaabot nga kining “Paraonikong konstruksiyon,” makakunhod sa trapiko sa ilang siyudad.