Ang Kataposang mga Adlaw—‘Mga Gingharian Batok sa mga Gingharian’
“Ang away sa kanasoran gikan sa 1914 hangtod 1918 dili kay ‘makalaay nga hungihong sa laing gubat.’ Ang bugno nagpasulod sa usa ka bag-ong gidak-on sa gubat, ang unang bug-os nga gubat sa kasinatian sa katawhan. Ang kadugayon, kainit, ug gidak-on niadto milabaw kay sa bisan unsa nga sa nangagi nasayran o gidahom sa kadaghanan. Miabot na ang pakiggubat sa masa.”—The World in the Crucible, nga sinulat ni Bernadotte E. Schmitt ug Harold C. Vedeler.
ANG gubat sa 1914-18 dako kaayog kalaglagan ug kapildihan sa kinabuhi nga sa Pransiya hangtod ning adlawa, imong hikaplagan ang mga monyumentong gipahinungod ngadto sa nangapukan sa La Grande Guerre, ang Dakong Gubat. Ang Amerikanong magsusulat si Ernest Hemingway sa ulahi nagtawag niadtong “ang labing dako, mamumuno, sayop-pagkadumalang pagpangihaw nga sukad nahitabo sa yuta.” Ang Dakong Gubat ginganlan pag-usab nga Gubat sa Kalibotan I sa dihang ang kalibotan gihampak sa Gubat sa Kalibotan II (1939-45).
Ang Gubat sa Kalibotan I nahilain gikan sa nangaging mga gubat sa daghang paagi. Ang dagko kaayo tagmilyon-ug-tawong kasundalohan nagpinatyanay sa usag usa diha sa kapatagan ug kakahoyan sa Kasadpang Uropa. Ang masinggan migahom samtang gihabas niini ang dagko kaayong mga lumbay sa nanagbaktas nga kasundalohan. Sumala sa gipahayag ni Gwynne Dyer diha sa iyang librong War: “Sa duha ka bulan [sa sinugdan sa gubat], kapin sa usa ka milyong tawo ang namatay . . . Ang demakinang armas—daling mobutong artileriya ug mga masinggan nga mibugag unom ka gatos ka bala sa usa ka minuto—mipuno sa kahanginan sa makapatayng mga tipak sa asiro.” Ang tangke, submarino, ug ang ayroplano nagbag-o sa panghunahuna ug mga taktika. Sa maong panahon ang kamatayon nangatagak gikan sa kalangitan ug misulbong gikan sa katubigan.
Ang trenserang pakiggubat, uban sa dugang paggamit sa makahilong mga gas, nagtuklod sa mga tawo hangtod sa mga kinutoban sa pag-agwanta, pag-antos, ug pagkadaotan. Ang Dakong Gubat linain sa laing paagi: “Kadto ang unang gubat diin ang mga binilanggo mikabat ug minilyon (8,400,000 ngatanan) ug nabilanggo sa tagdugayng mga panahon.” (The World in the Crucible) Kadto mao usab ang unang gubat nga halos naglambiggit sa tibuok sibilyan nga populasyon, diha kaha sa depensa ug sa paggamag armas o ingong mga biktima sa pagpanulong ug sa bugnoay.
Gisabot sa mga Saksi ni Jehova niadtong 1914 nga kadtong makalilisang gubat mao ang sinugdanan sa pagkatuman sa malaglagong mga tagna ni Jesus. Apan umaabot pa ang labing daotan.
Gubat sa Kalibotan II—Linaing Gahom sa Paglaglag
Ang laing ebidensiya, bisan gikan sa tawhanong panglantaw, nga karon mao ang kataposang mga adlaw mao ang natagong-kagahom sa tawo sa paglaglag sa kaugalingon. Si Dr. Bernard Lown mipahayag diha sa iyang Nobel Peace Prize nga pakigpulong: “Ang Ikaduhang Gubat sa Kalibotan nagpailaila sa katibuk-ang gubat—walay prinsipyo sa metodo, walay limitasyon sa kapintasan, ug walay pili sa mga biktima. Ang mga hurno sa Auschwitz ug ang atomikong pagpanunog sa Hiroshima ug Nagasaki nagsulat sa mas itom nga kapitulo sa talaan sa kapintasan sa tawo.”
Ang katawhan nakatuon bag kahangawa ug kaluoy gikan niining makalilisang nga kasinatian? Siya mipadayon: “Ang nadugay nga kasakit nga nagbilig 50 milyong patay [halos katumbas sa tibuok populasyon sa Britanya, Pransiya, o Italya] wala motaganag malungtarong pasikaranan sa armistisyo batok sa paglinuog. Sa kasukwahi, ang mga pondohanan sa armas sa wala madugay kalit nanulbong uban ang armas sa pagpatay nga takos makapatay sa katumbas sa libolibong mga Gubat sa Kalibotan II.”—Italiko amoa.
Walay pagduhaduha niini, atong nakita ‘ang nasod batok sa nasod ug ang gingharian batok sa gingharian,’ ug ang nagsakay sa kabayo nga mapula sa Pinadayag nagpakatap sa pagpinatyanay sa tibuok yuta. (Mateo 24:7; Pinadayag 6:4) Apan unsa ang dugang ipasabot sa pag-imbento ug paggamag armas nukleyar alang sa atong “kataposang mga adlaw”?—2 Timoteo 3:1.
[Kahon/Letrato sa panid 6]
“Ang ika-20ng siglo gitiman-an sa nagdako nga kapintasan kon itandi sa duha ka siglong nangagi. . . . Ang ika-20ng siglo nagarekord na sa 237 ka gubat, sama pananglitan sa mga pagkontrahanay nga misangpot sa mga kamatayon nga gibanabanang 1,000 o kapin pa matag tuig.”
“Dili lamang nga may mas daghang gubat apan milabaw ang ilang pagkamalaglagon. Ang mga gubat sa ika-20ng siglo sa pagkakaron nakapatayg 99 milyong tawo, 12 ka beses mas daghan kay sa ika-19ng siglo, 22 beses kay sa gidaghanon sa ika-18ng siglo. . . . Sa kataposang siglo may duha ka gubat nga may mga nangamatay nga kapin sa 1 milyon; niining sigloha 13 sa maong mga gubat.”—World Military and Social Expenditures 1986, ni Ruth Leger Sivard.
[Tinubdan]
Letrato sa U.S. Army