Nakita Ko ang Kawalay-hinungdan sa Gubat

Sumala sa giasoy sa kanhi mediko sa U.S. Army si Russell Dixon

KADTO 1944 didto sa isla sa Leyte sa Pilipinas. Didto kami sa gabonong lasang nga nagpatrolya nga nangita sa kaaway—mga sundalong Hapones nga nanago sa kakahoyan ug sa kabugangan. Ako niadto 19-anyos medikal nga sundalo ug kasagarang apil sa maulahi sa linya, nga andam moduol uban ang mga bendahe ug ayuda panahon sa away. Sa usa ka paagi niadtong okasyona, ako ang nag-una sa linya, ang tawong tigtudlo. Dihay kakulba samtang nagpaabot sa mga lit-ag ug sa wala-damhang mga pag-atake. Dayon, sa kalit, nahitabo ang dili katuohan.

Ang usa ka Hapones nga opisyal milukso sa pila ka yarda sa akong atubangan, nga nagpakayab sa puting panapton ug nagsinggit, “Ayaw kamo pagtiro! Ayaw kamo pagtiro! Ako taga-Chicago! Ako taga-Chicago!” Ang mga tudlo namong mokablit sa gato nagpangurog nga makasanong nga dili tuyoon. Ang sundalo sa akong luyo nakapabutog ubay-ubayng bala gikan sa iyang riple—ug nasipyat. Ang uban kanamo wala magpabuto samtang ang opisyal nagpadayon sa pagsinggit, “Ako taga-Chicago!”

Gidali niya paghulbot ang pila ka letrato gikan sa iyang bulsa samtang gisaysay niya ang iyang estorya sa tin-aw Amerikanhong Iningles. Ako natingala. Didto kami niadto sa taliwala sa lasang, ug kining Hapones nga kapitan nagpakita kanamo sa mga letrato sa iyang asawa ug mga anak sa Chicago. Tinuod tuod—siya usa ka Hapones-Amerikano!

“Sila Dili Mosurender”

Misangpot nga migikan siya sa Chicago aron moduaw sa iyang mga ginikanan sa Hapon sa dayon nang ideklarar ang gubat. Siya gikuhang sundalo sa Hapones nga kasundalohan, ug mao nga siya didto nga nakiggubat batok sa Tinipong Bansa. Amo siyang gisukna, “May kaubanan ka ba?” Gitudlo niya ang usang nagtago sa kabugangan pila ka tiil sa iyang luyo. Gimando namo nga siya mogawas dayon! Migawas ang batan-ong Hapones nga sundalo nga parihas nakog edad. “Ug hain ang uban?” “Tua didto.” Gitudlo sa kapitan ang lasang sa iyang luyo.

Gisugdan namo nga makighangyoay sa kapitan. “Dalhon ka namo ingong priso kon imong pasurenderon ang uban nimong tawo. Kon dili, ikaw among patyon!” matud sa among sarhento. Ang tubag sa opisyal naglig-on sa amo nang nasayran: “Dili na sila mosurender. Patyon nila kami kon mosulay kami sa pagpasurender kanila.”

Gipugos namo siya sa pagsugo sa batan-ong sundalo sa pag-adto sa iyang mga tawo. Sa usa ka minutos o kapin pa, nadungog namo ang usa ka buto. Mitan-aw kami sa Hapones nga opisyal, ug siya miingon: “Gipatay nila siya.” Sa kahiladman, ako naluoy niadtong batan-ong sundalo. Kadto ang samang pagbati nga akong gibati sa makadaghan sa nangagi ug sa daghan pang panahon sa umaabot, ang pagbati nga ang gubat wala gayoy hinungdan.

Samtang ang duha namo ka tawo nagdala sa opisyal balik sa among kampo, ang uban namo miabante agi sa agianan. Ingong mediko, ako nagpabilin sa luyo sa grupo aron ako maandam sa pag-areglo ni bisan kinsa sa among mga tawo nga maigo. Pila ka yarda sa unahan ug nakaplagan namo ang uban pang kaaway. Panahon sa kadiyut nga kombate, silang tanan nangamatay.

Apan nahimo namo ang butang halos linain—nakadakop kami sa usa ka Hapones-Amerikanong opisyal—usa sa pipila ra nga nadakpang buhi. Apan ako sa kasingkasing naguol sa kanunayng pinatyanay.

Sa makadaghan gisukna ko ang akong kaugalingon, unsa bay ginabuhat nako, ang anak sa usa ka doktor sa lungsod sa Oklahoma, niadtong lasang sa isla? Ang tinuod mao, kon gisunod ko pa ang mga prinsipyo sa akong amahan, wala gayod unta ako mahiadto didto. Lagmit nahibalhog unta ako sa prisohan. ‘Sa unsang paagi posible kana?’ basin mangutana ka.

Dihang ang Tanan Malinawon

Ako natawo sa 1925, ang ikaupat sa lima ka anak lalaki, ug gimatuto sa malinawong umahang palibot sa habagatan-kasadpang Tinipong Bansa, diha sa usa ka gamayng lungsod nga gitawag Mooreland, Oklahoma. Ang among mga ginikanan maoy mahigugmaon-sa-kalinawng mga Estudyante sa Bibliya, nga nailhan sukad 1931 nga mga Saksi ni Jehova. Tigdala sila kanamong mga batang lalaki ngadto sa mga miting sa Bibliya sa regular, ug ako makahinumdom nga usahay ako mokuyog sa akong amahan sa pagbalay-balay uban ang usa ka ponograpo, nga magsangyaw ngadto sa among mga silingan. Kami miapil usab sa gitawag nga mga martsa sa impormasyon agi sa mga lungsod sa palibot, nga nagpahibalo sa mga pakigpulong sa publiko sa Bibliya. Apan ako may ubang intereses sa kinabuhi.

Hilig ako sa mga dula, ilabina ang basketbol ug besbol. Dili ingon nga ako talagsaon, pero ingong tipikal nga batang lalaki, ako gusto niana. Ang gisangpotan mao nga sa pag-edad ug 16, ug sama sa akong mga igsoong lalaki, ako mibulag sa mga miting ug sa pakig-uban sa Saksi. Niadtong panahona, kami wala makapabili sa espirituwal nga mga prinsipyo. Tinong kadto nakapaguol sa akong mga ginikanan.

Ang mga Kamatuoran sa Gubat

Niadtong 1943, sa edad 18, ako gipasulod sa U.S. Army ug nahimong usa ka GI (usa ka membro sa Armadong Kusog sa T.B.) Sanglit wala na ako makig-uban sa mga Saksi, ako walay lig-ong mga pagtuo bahin sa Kristohanong pagkaneyutral, ug busa gilikayan ko ang isyu nga mahimong mosangpot sa pagkapriso. Sa kataposan, ako giasayn ngadto sa Fort Bliss, El Paso, Texas, alang sa pagbansay ingong mediko sa kasundalohan. Hangtod niining adlawa wala ako masayod nganong gipili nila kadtong pagbansaya alang kanako. Tingali ang pagkadoktor sa akong amahan may kalabotan niadto.

Tapos sa medikal nga pagbansay, ako gipadala ngadto sa New Caledonia, usa ka isla sa South Pacific, ngadto sa usa ka kapuling dipo alang sa U.S. nga mga sundalo. Ang una kong asaynment sa pakig-away maoy sa usa ka yunit sa New York, ang ika-77 Infantry Division sa Guam. Kanang estratehikong isla, nga tungatunga tali sa Australia ug Hapon, giokupar niadto sa mga Hapones. Milandig kami didto sa Hulyo 21, 1944, kauban sa ika-3ng Dibisyon sa Marina. Kami dihadiha nakigkombate. Nadawat ko dayon ang una kong kasinatian sa tinuod nga kombate.

Ang talagsaon kong impresyon bahin sa Guam mao ang ulan, lapok abot sa tuhod, ug kagubot. Unya miabot ang una kong kasinatian sa pagkagipuntiriya sa kusog nga pagkanyon ug sa mga mortar. Diha ang pangunang “whoomf” sa kanyon nga gipabuto, nga gisundan sa kahadlokang hadyong sa bala latas sa kahanginan. Naghulat ako sa pagtan-aw unsa ka duol motugdong ang matag bala. Ako magmatinud-anon—sama sa kadaghanang GI, ako nahadlok sa daghang higayon. Ako miampo sa Diyos ug sa pagkabinuang misulay sa pagpangamuyo nga mahigawas unta sa maong kagubot. Kon luwason niya ako, siya akong alagaron! Oo, ako mao lamay magtutuo samtang didto sa trensera!

Mahadlok gayod ako sa magabii. Kinahanglang mokalot kag trensera nga mga 0.5 metros ngadto sa 0.6 metros sa giladmon, kon ang yuta dili kaayo batoon. Ang ideya mao nga didto ka matulog (labihan nga paglaom!) nga dili hikit-an sa kaaway o sa imong mga kauban. Kadto importante, sanglit ang lagda sa magabii mao: ‘Kon molihok, patya kana. Unya na mangutana sa tapos niana.’ Busa seguroon kong didto ako sa ilalom sa yuta, bisan pag kadto nagkahulogan, sa kadaghanang kaso, nga matulog ako sa tubig sa ulan ug lapok.

Unsa man ang panguna namong mga tendensiya panahon niadtong mangilngig nga mga bugno? Ipasalig ko nga sa kadaghanang kaso kadto dili “Diyos ug nasod.” Sama sa daghan kaayong ubang batan-ong lalaki, nakita ko ang mga kinabuhi nga gikalas pinaagi sa buto sa riple, flamethrower, mga mortar ug mga bala sa kanyon, paghikog nga mga atake, mga baraw, ug mga bayoneta. Nakaamgo ako sa wala madugay nga wala gayoy hinungdan ang tanan. Gibati kong nalit-agan sa walay-paglaom nga situwasyon nga walay lutsanan. Ang panguna kong tumong, sama sa kadaghanan nga uban, mao ang pagpabiling buhi.

Nianang bahina, ang among paagi lahi sa iya sa mga Hapones. Sila bug-os nadoktrinahan ug nag-isip nga ang pagpakamatay alang sa himaya sa emperador ug sa Hapon maoy madungganon. Kana ang hinungdan sila makapadalag kamikaze (maghikog) nga mga ayroplano batok sa mga barko sa navy ug mga barko sa kasundalohan. Ug sa mamala, ang ilang maghikog nga mga sundalo mosulay sa pagkamang paingon sa among mga trensera nga may gitaod nga puyo sa dinamita sa ilang mga bukobuko ug pabuthan kami ug sila sa pagkawataswatas. Labihan kaayo ang paglimbong kanila sa mga punoan, pinaagi sa paggamit sa bakak relihiyosong mga ideya!

Apan ang Guam maoy sinugdanan lamang. Tapos sa usa ka yugto sa rehabilitasyon sa Manus island, sa amihanan ra sa Papua New Guinea, kami gipadala ngadto sa sunod namong natad-panggubatan, ang Leyte sa Pilipinas.

“Mamatay na Kaha Ako?”

Kadto samang sugilanon sa mga bugno, sa mga samaran ug sa mga patay. Ako puliki sa pagkamang agi sa lapok, nga naningkamot sa pagbendahe sa mga samdan. Sa daghang okasyon, ako mohigda sa lapok tapad sa usa ka kauban nga mag-aplay ug turnike ug maningkamot nga mabugkosan ang iyang mga samad sa dili pa siya guyoron balik sa mas luwas nga dapit. Subsob nga kinahanglang guntingon ang bukton sa sinina o usa ka paa sa karsones ug moineksiyon sa madali sa morphine sulfate sa pagtabang nga mahupay ang iyang sakit. Ang pipila mangutana kanako, “Grabe ba, Doc? Mamatay na kaha ako? Ayaw intawon akog biyai!” Usahay daghan kaayo ang atimanon mao nga ang mahimo lang nako mao nga sulayan ang pagkalma kanila ug pagsulti kanilang ako mobalik ra. Ang matuod mao nga sa daghang kaso kami mahibalik nga ulahi na kaayo. Sila nangamatay na. Pagkawala gayoy hinungdan ang gubat.

Ang sunod namong asaynment sa pakiggubat mao ang gamayng isla sa Ii-shima, duol sa baybayon sa Okinawa, nga niadto giokupar sa mga Hapones. Dihay usa ka higala nga nakauban ko sa daghang bugno. Siya mainampingon kaayo, nga dili mamahala o mohimog binuang diha sa natad-panggubatan. Sama kanamo, buot niyang magpabiling buhi. Usa ka adlaw, sa kataposang mop-up nga operasyon sa Ii-shima, ubay-ubay kanamo nagkulob nga naningkamot nga mapanalipdan ang among kaugalingon batok sa tiro sa kaaway. Siya diha sa akong atubangan sa pila ka tiil, sa dihang sa kalit usa sa kaugalingon namong mga masinggan milabyog sa halayo kaayo patuo, nga mipabuto sa ubay-ubayng rawon sa bala, ug nagpatay kaniya ug sa tulo pa ka ubang GI dihadiha mismo.

Sa laing higayon kami girakrakan sa kaugalingon namong mga ayroplano, ug namatay ang ubay-ubay namong tawo. Tawhanong sayop ug dugang kawalay-hinungdan.

Sa samang isla, si Ernie Pyle, usa ka bantogang koresponsal panahon sa gubat, namatay niadtong Abril 1945 pinaagi sa bala sa snayper. Sa usa ka higayon, siya misulat sa mga pagbati nga giuyonan ko: “Sa akong pagtuo walay maluwas sa gubat ang magmapintason, wala na gayod.” Ikasubo, ang kasinatian nagpamatuod sa lahi. Ang kapintasan sa tawo nagapadayon.

Gipuntiriya sa Mortar

Ang sunod namong pagbalhin maoy sa tabok sa kanal nga nagseparar kanamo gikan sa Okinawa. Ang mga Hapones didto sa mga trensera, nagtago sa mga langob ug sa makausa pa lisod pagawson.

Usa ka adlaw ako naglingkod sa usa ka dakong bato sa usa ka tagaytay, nga naglantaw sa usa ka bugnong nahitabo sa usa ka lugot sa akong unahan. Sa kalit, nadungog ko ang linaing tingog sa usa ka Hapones nga kanyon. Sa pila ka segundo, ang usa ka bala mitugdong sa pila ka yarda sa akong atubangan. Natingala ako nga may mahulog nga duol kaayo nako sa daplin sa bugnoay. Ang sunod kong nasayran, ang laing bala gitiro kanako ug mitugdong sa luyo nako! Sa kalit nakahunahuna ako nga basin ako ang gipunting sa kaaway. Dali akong nanaog ug nagpaluyo sa bato. Ang ikatulong bala direktang naigo sa dapit nga akong gilingkoran! Kadto usa sa ubay-ubayng mga pag-ungaw sa kamatayon nga akong naagian.

Ang bugno sa Okinawa nagpadayon sa tulo ka bulan. Ang usa ka libro sa kasaysayan nagataho: “Ang Okinawa mao ang labing mahal nga operasyon sa Central Pacific. Mga katunga sa milyong tawo ang nalangkit sa away ug 49,000 ka Amerikano ang nasamdan nga 12,500 kanila ang namatay. Kapin sa 110,000 ka Hapones ang napatay sa isla.” Labing menos 122,000 ka sundalo ang napatay, ug libolibong sibilyan, alang sa halos dili-iladong isla nga may mga 2,300 kilometro kuwadrado!

Human niadtong kampanyaha, kami gipadala ngadto sa Pilipinas alang sa usa ka yugto sa rehabilitasyon ug pagpangandam sa pagsulong sa Hapon. Niadtong panahona, may nakita ako nga nakapalipay kanako. Gipadalhag mga kapuli ang among dibisyon ug kinsa bay mahiapil kanila kondili ang akong manghod lalaki, si Roger. Hinuon, siya wala na makakitag aksiyon. Niadtong Agosto 6, 1945, ang unang bomba atomika gihulog ibabaw sa Hapones nga siyudad sa Hiroshima. Tulo ka adlaw sa ulahi ang ikaduhang bomba gibuhian ibabaw sa Nagasaki. Kana nagtapos sa gubat.

Usa ka Kamatayon nga Nakapahunahuna Kanako

Ang akong igsoon ug ako giasayn sa kasundalohan sa okupasyon sa Sapporo, Hapon. Sa wala madugay ako gipagawas sa kasundalohan, apan ang akong igsoon nagpabilin sa Hapon sa laing tuig. Ako mipauli sa balay ug sa pamilyahanong pag-abiabi.

Balik sa Oklahoma, gipadayon ko ang akong gibiyaan ug mibalik sa kolehiyo, diin mikuha akog premedikal nga kurso sa upat ka tuig ug usa ka tuig sa postgraduate nga trabaho. Nianang panahona, nahibalag ko ang usa ka matahom nga babaye, usa ka estudyanteng taga Oklahoma, si Nancy Wood. Sa 18 ka bulan kami naminyo. Siya mao ang akong maunongong kauban sa miaging 40 anyos.

Ako wala gihapon maikag sa relihiyon sa akong mga ginikanan, ang relihiyon sa mga Saksi ni Jehova. Ako puliki kaayo sa akong kaugalingong intereses. Dayon, niadtong 1950, ang trahedya nahitabo.

Ang akong amahan, nga niadto 66 anyos ug aktibo pa ingong doktor sa lungsod, namatay sa atake sa kasingkasing. Kadto grabeng kagul-anan alang sa akong inahan. Kaming tanan nakalitan sa iyang pagkamatay. Kaming lima ka anak lalaki nawad-an sa usa ka amahan ug buotang higala. Siyempre, kaming tanan mitambong sa pakigpulong sa paglubong nga gipahayag sa usa sa mga Saksi ni Jehova gikan sa silingang lungsod. Kadtong pakigpulonga may malungtarong mga epekto kanamong tanan.

Gipakita sa mamumulong gikan sa Bibliya nga si Dad mahibalik sa pagkabanhaw sa dihang ang yuta ipasig-uli na sa malinawong paraisong kahimtang. Kadtong tanan nakapukaw sa akong handumanan sa akong kahibalo sa nangaging katuigan. Sa wala madugay, ang mga Saksi nagtuon sa Bibliya uban kang Nancy ug kanako. Sa dugang kong pagtuon, sa dugang akong naamgohan kon unsa ka gubot ang kalibotan ug kon unsa kawalay hinungdan ang gubat—kadtong tanang kinabuhi gihalad sa pagpausbaw sa hakog nga mga tingusbawan sa politikanhong mga magmamando ug gikonsentir sa klero sa matag nasod.

Sa Dihang ang mga Tawo Magpuyo sa Malinawong Puy-anan

Naamgohan ko usab nga ang mga hitabo sukad 1914 maoy tin-awng katumanan sa tagna ni Jesus mahitungod sa panahon sa kataposan. Ang tanan nga iyang gipahayag nahitabo sulod sa usa ka kaliwatan. Busa, sa dili madugay ang gubat sa Diyos nga Armageddon, usa ka makataronganong gubat aron hanawon ang tanang mamumuhat ug daotan sa yuta, mahitabo ug mahimong mag-uuna sa usa ka gipasig-uling yuta ilalom sa malinawong pagmando sa Ginghariang kagamhanan sa Diyos.—Pinadayag 11:18; 21:1-4.

Si Nancy ug ako nabawtismohan niadtong 1950. Inay ipadayon ang among edukasyon sa kolehiyo, gihikay namo ang among kahimtang ug misulod sa bug-os-panahong ministeryo sa 1956. Latas sa katuigan, kami nagsangyaw sa daghang bahin sa Tinipong Bansa diha sa nagapanawng ministeryo diin ako nag-alagad nga magtatan-aw sa sirkito ug distrito. Sulod sa kapig walo ka tuig, ako nagtudlo usab sa Tunghaan sa Ministeryo sa Gingharian alang sa mga ansiano sa kongregasyon ug nagtudlo sa Tunghaan sa Payunir alang sa bug-os-panahong mga ministro. Sa miaging siyam ka tuig, kami nagaalagad sa hedkuwarter sa kalibotan sa mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn, New York.

[Letrato ni Russell Dixon sa panid 17]

[Letrato sa panid 18]

Kauban sa akong asawa sa atubangan sa hedkuwarter sa mga Saksi ni Jehova diin kami nagatrabaho

[Tinubdan sa Letrato sa panid 19]

Letrato sa U.S. Army