Mga Batan-on Nangutana. . .

Sa Unsang Paagi Magamit Nako ang Akong Kuwarta sa Maalamong Paagi?

“ANG mga batan-on niining nasora karong adlawa gimatuto sa paggasto.” Matud pa sa tigsurbi nga si Lester Rand human sa pagtuon sa paggasto sa tin-edyer sa Tinipong Bansa. Sumala pa kang Rand, mokabat ang gasto sa mga batan-on sa T.B. ug $39.1 bilyones sa usa lang ka tuig! Ug diin nagapadulong ang kuwarta?

Ang mga tigdukiduki sa T.B. si Norman ug Harris mireport: “Ang ubang porma sa kalingawan, ilabina ang musika, mao ang nanguna halos sa matag listahan. . . . Ang mga tin-edyer nga tigmaneho nagagasto sa labing dakong porsentahi sa ilang kuwarta diha sa gasolina, sa mga ayohonon, ug sa mentinasyon. Gigasto sa daghan pang uban ang ilang kuwarta diha sa nagkadaiya walay sustansiyang mga pagkaon, sa pizza, sa soft drinks, ug hamburger nga nanguna diha sa listahan. Ang mga babaye daw dakog gasto sa nga besti kay sa mga lalaki; ug siyempre, ang mga babayeng tin-edyer bililhon sa industriya sa kosmetika.”

Tugotan ta, ang gastos sa awto, pagkaon, kalingawan—kadto mahimong hingpit makataronganong mga gasto. Apan ang tanan bang paggasto sa tin-edyer gihimo nga maalamon?a Ug mahimo ba nga ang mga obligasyon sa batan-ong nagtrabaho molapas pa sa pagpalit ug mga butang alang sa iyang kaugalingon?

Kon Unsaon sa Paggasto nga Maalamon

Atong tagdon ang pagpamalit, pananglitan. Ang kadaghanang mga batan-on malipay niana, ilabina kon sila dunay kuwarta sa ilang mga bulsa nga ikagasto. Apan tinuod bang maayong lagda ang pagpalit sa tanang butang nga imong gusto ug makita?

Diha sa usa ka surbi sa 600 ka tawo nga gikuha sa Inglaterra, namatikdan nga 62 porsiento niadtong gipangutana tali sa mga panuigong 15 ug 19 sa labing menos maoy mga pumapalit nga dil-makapugong. (Adolescence, Tinghunlak 1982) Ang maalamong pumapalit, hinunoa, maghunahunang daan kon unsay iyang gikinahanglan. Nan, nganong dili maghimog listahan kon unsay imong paliton sa dili ka pa mamalit ug pamalit lamang sa mga butang nga anaa sa listahan? Diha sa ilang librong Options, ang mga awtor si Shaw ug si Berry mirekomendar: “Kon mamalit ka, pagdala lamag igong kuwarta sa pagpalit sa imong gikinahanglan, o kon unsay imong giplanohang paliton sa dili ka pa molakaw paingon sa tindahan.”

Ang basahong Adolescence nag-ingon usab nga samtang ang edarang mga pumapalit magtagad sa kalidad ug sa pagkapraktikal sa dihang mamalit ug senina, ang mga batan-on mas naghatag pagtagad sa uso. Tinuod ba kini kanimo? Kon mao, paghimog mga kausaban sa imong batasan sa pagpamalit. Sa dili pa igasto ang imong gihagoang kuwarta, palandonga kon unsa ka dugaya nga magamit nimo ang besti. Magamit ba kini sa pipila lamang ka tuig? O mawala ba kini sa uso sa pipila lamang ka bulan?

Tagda usab, ang kalidad. Ang baratong butang nga dili maayog kalidad mas mahal hinoon tungod sa pagpausab ug sa pag-ilis niini. Busa panan-aw sa ubang tindahan. Kon kini sinena, susiha ang panapton. Ka pila nga ang sinena magkinahanglan sa pagpalimpiyo? Malabhan ba kini? Kini maoy mga butang nga kinahanglang hatagag pagtagad sa dili pa mamalit.

Usa ka batan-ong ginganlag Lyshondra nakakat-on sa maayong abilidad sa pagpalit gikan sa iyang mga ginikanan. Siya miingon: “Sagad mamalit ako uban sa akong mama, ug iya akong gitudloan sa pagpangitag baratilyo aron akong mainat ang akong kuwarta.” Laing taktika mao ang pagpalangan una sa pagpalit hangtod sa kataposan sa tempo sa dihang dunay daghang baratilyo. Si Phyllis, usa ka batan-ong babaye nga usa na ka ekspersiyadong tigpanan-awg baratilyo, midugang: “Wala ako makahinumdom nga nakapalit ug butang sa regular nga prisyo. Manan-aw akog mga baratilyo, ug gusto nako ang mga tindahang segunda-mano. Ang mga tawo nagtuo nga ang akong mga senina bag-o!”

Pagtabang sa mga Galastohan sa Balay

Ikaw ba dunay tapos sa klase o part-taym nga trabaho? Kon duna, gigasto ba nimo ang imong tanang kuwarta alang sa imong kaugalingon, mangatarongan nga katungdanan sa imong mga ginikanan ang pagtagana kanimo? Sa pagkatinuod, kanus-a ang kataposang higayon nga namalit ang imong mga ginikanan alang sa ilang kaugalingon? Dili ba ang kadaghanan sa ilang mga kahinguhaan giambitan man sa pamilya? Nan, dili ba makatarongan, nga ikaw motabang sa mga galastohan sa balay?

“Tigtabang ako,” mitubag ang batan-ong Stephanie sa dihang gibangon kanang pangutanaha. Siya ug ang iyang tulo pa ka sakop sa pamilya mga Saksi ni Jehova ug nag-alagad isip bug-os panahong mga ebanghelista. “Gikinahanglan kini,” miingon si Stephanie, “ug nagsilbi usab kining pagbansay, kay walay dapit nga makapuyo ang tawo nga walay pagtabang sa mga galastohan.” Midugang ang batan-ong ginganlag Albert: “Bahin lamang kana sa akong responsabilidad. Kon ako wala pa magpuyo sa balay, buhaton man gihapon nako kini. Busa gibati kong kinahanglang mohatag ako.”

Tinuod, ang imong mga ginikanan wala maglaom ug bisan unsa kanimo. Apan ang batan-ong ginganlag Tommy mihimog maayong punto sa dihang miingon siya: “Nakita kong makataronganon kadto. Ako ilang gipatungha sa kalibotan ug giatiman ako hangtod karon, busa angay nga buhaton nako kana aron makabayad kanila.”

Ang mga Panalangin sa Pagkamahinatagon

“Ang tawong mahinatagon mahimong matambok ug magmauswagon, ug kadtong magapapresko sa uban pagapapreskohon sa iyang kaugalingon.” Nagaingon ang Bibliya diha sa Proverbio 11:25. (The New English Bible) Sa dihang makadawat ka sa imong suweldo, madanihon kaayo ang paghunahuna sa tanang mga butang nga imong mapalit alang sa imong kaugalingon. Si Jesus, hinunoa, nagpahinumdom kanato: “Dunay dakong kalipay ang paghatag kay sa pagdawat.”—Buhat 20:35.

Tugotan ta, dunay panginahanglan sa pagkatimbang niining bahina. Ang pagkamahinatagon wala magkahulogan sa sobrang paggasto sa kaugalingon hangtod nga mahimo kang kabus. “Dako akog gasto sa mga gasa ug ang akong kuwarta manglupad lang dayon sa pultahan,” nagmulo ang usa ka batan-on. “Sa akong hunahuna diha mipaingon ang otsiyenta-porsiento sa akong kuwarta.” Apan, ayawg kalimot hinunoa, nga dili-kalimtan sa Diyos ang maayog-tuyong mga buhat sa kalulot. Sa pagkatinuod, ang Proverbio 19:17 nag-ingon: “Kadtong may kaluoy sa kabus nagapahulam kang Jehova, ug ang iyang maayong buhat pagabayran Niya bag-usab.”

Ang Proverbio 3:9, 10 nagpunting sa usa ka dapit diin ikaw makapakitag pagkamahinatagon: “Pasidunggi si Jehova pinaagi sa imong manggad ug sa inunahang mga bunga sa tanan mong abot. Unya ang imong mga kamalig mapuno sa kadaghan; ug ang imong pig-anan magaawas sa bag-ong bino.” Sa panahon sa Bibliya, ang mga magsisimba ni Jehova sa Israel may obligasyon sa pag-amot sa kinabubut-on sa inunahang mga bunga sa ilang hinagoan sa uma. Kini maoy tagana sa pagsustento sa mga saserdoteng Levihanon nga nag-alagad sa templo ni Jehova sa Jerusalem. Bisan pa nga ang mga Saksi ni Jehova karong adlawa wala na magsimba diha sa usa ka materyal nga templo, sila nakaamgo nga nagkinahanglan usab ug kuwarta sa pagmentinar sa ilang dapit sa pagsimba (gitawag Kingdom Hall). Miingon ang usa ka 18-anyos nga ginganlag Albert: “Gihimo kong tumong ang pag-amot matag adto nako sa tigomanan.”

Ang Lit-ag sa Kasina

Sa pagkatinuod, dili tanang mga batan-on dunay pinansiyal nga kahinguhaan sa pagpamalit ug sa paggasto sama sa gipakita dinhi. Ug kon ikaw wala nianang mga butanga nga gibatonan sa uban, masayon nga mobatig kasina. Ang batan-ong si Darnell, pananglitan, miadmiter: “May kiling ako sa pagtan-aw sa nabatonan sa uban nga wala ako, ug ako moingon: ‘Wow! Nindot kana.’” Apan inay maghunahuna niining butanga, siya naningkamot sa pagsugpo niadtong mga pagbatia.

Dili, ang yanong tinguha sa pagbaton ug maanindot nga butang dili daotan. Apan tugotan ba nimo ang imong kaugalingon nga dili-magmalipayon sanglit dili ka man makaarang sa pagpalit ug butang nga imong gusto? Matugkan ka bag daotang buot sa mga tawo nga dunay daghang butang kay kanimo? Kon mao, hinumdomi ang tambag ni Jesu-Kristo nga gihatag diha sa Lucas 12:15: “Magmatngon kamo ug likayi ninyo ang tanang matang sa kadalo, kay ang kinabuhi sa tawo wala diha sa kadagaya sa iyang mga katigayonan.”

Siyempre, may nga tawo gayod nga dunay daghang butang kay kanimo. Ug ang pagpaningkamot sa pag-apas sa mga silingan motultol lamag kaguol sa kasingkasing ug daghang mga kasakit. Si apostol Pablo nagpahinumdom kanato: “Kay wala kitay bisan unsa nga gidala nganhi sa kalibotan, ug seguro lang gayod nga dili kita makadalag bisan unsa ngadto sa gawas sa kalibotan. Apan, kon kita dunay makaon ug ikabesti, kini igo na nga makatagbaw kanato.”—1 Timoteo 6:7, 8.

Ang kuwarta mahimong usa ka mapuslanong ulipon kon lantawon kini sa hustong paagi. Pagtuon sa pagtigom. Pagtuon sa paggasto niini nga maalamon, mainampingon. Ang kuwarta sa tino makaamot sa kinabuhi ug makahimo niini nga labi pang hayahay. Apan sumala sa pagkapahayag niana sa batan-ong Matthew: “Ang kuwarta dunay iyang kaugalingong dapit, apan dili kini ang tanang butang. Dili kini ang pangunang butang. Kita nagkinahanglag kuwarta aron mabuhi, apan dili kini angay unahon kay sa atong pamilya o kang Jehova.”

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 13]

Mokabat ang gasto sa mga batan-on sa T.B. ug $39.1 bilyones sa usa lang ka tuig!

[Hulagway sa panid 15]

Kon duna kay trabaho, ikaw ba motabang sa galastohan sa balay?