Pagpaniid sa Kalibotan

Grabeng mga Kanihit sa Pagkaon

Sa hinapos sa miaging tuig, ang pagbaha ug mga hulaw sa tibuok Tsina misangpot nga giatubang sa mga 20 milyon sa populasyon sa nasod ang grabeng mga kanihit sa pagkaon, nagtaho ang China Daily sa Beijing. Sumala sa usa ka opisyal sa Ministeryo sa Sibil nga Kahikayan, ang grabe kaayong kinaiyanhong mga katalagman nga nagpahinabog dakong kadaot sa tanom nagpameligro usab sa laing 80 milyong katawhan sa mga lalawigang banikanhon. Gibanabanang mga 46 milyong ektaryang yuta nga gigamit sa agrikultura nadaot latas sa siyam ka bulan tungod sa hulaw, mga temperaturang tugnaw kaayo, ug sa dakong baha sa Subang Yangtze.

Pag-us-os sa Relihiyon

“Mga usa sa lima sa 5.14 bilyong tawo dili motuo sa Diyos—o sa bisan unsang diyos o mga diyos,” matud sa magasing Asiaweek. “Mahimong kana o ang relihiyon sa ilang mga katigulangan walay bahin sa ilang mga kinabuhi.” Gibanabanang “mga 840 milyong tawo wala magtuman sa relihiyosong mga saulog ug ang dugang 230 milyon nagaisip sa ilang kaugalingon nga mga dili-magtutuo.” Daghan ang sakop sa usa ka iglesya sa ngalan lamang, ug mas daghan karon nagalikay sa organisadong mga relihiyon. “Sumala sa usa ka bag-ong surbing Gallup, 78 milyong Amerikano dili sakop sa usa ka iglesya o sinagoga o nagaatender lamang sa panagsang espesyal nga okasyon, nga miuswag gikan sa 61 milyon sa 1978,” matud sa Psychology Today. “Apan bisan taliwala sa regular nga mga hinimba, ang surbi nagapunting sa nagauswag nga pagkawalay-pagtagad sa mga tulomanon sa simbahan.” Gibati sa kinabag-an nga dako kaayong panahon ang gigugol sa mga butang sama sa pagpatunghag kuwarta. Mga 25 porsiento miingon nga sila mitalikod sa mga iglesya aron mangitag “mas lalom espirituwal nga kahulogan.”

Midako ang Paglaom Bahin sa Pakigdait

“Sa kalit, ang usa ka panahon sa pakigdait daw nagadasig sa kalibotan,” matud sa usa ka editoryal sa New York Times. Sa pagkamatuod, ang bag-o ug talagsaong mga kalaoman sa pakigdait sa kalibotan mibanagbanag ning miaging tuig. Ang lima ka pait ug dugay nang rehiyonal nga gubat misugod sa pagkalma ug nahidangat sa mas duol malinawong kasulbaran sulod sa 1988. Ang mga away sa Tungang Sidlakan, Asia, Aprika, ug Sentral Amerika nga nagbukal sa kainit sa sinugdan sa tuig mibugnaw sa hinapos ang tuig nga nagsugod na ang mga palakaw alang sa kalinaw. Mikomento ang Times: “Talagsa rang ang daghan kaayong ingon nga gubat ang mipatim-awng dungan nga nagkatapos na.”

Kapit-os Gumikan sa Kawalay Trabaho

Ang kapit-os nga ipatungha sa kapuol ug kawalay trabaho mosangpot sa sakit, pagkadili-episyente, ug personal nga mga suliran, nagpatuo ang BUPA, usa ka Britanikong pribadong kompaniya sa seguro maylabot sa panglawas. Ang kompaniya nag-angkon nga ang nahago kaayong mga amo dili modelegar sa trabaho, samtang, sa samang panahon, ang ilang menos ug trabahong mga empliyado dili makiling sa pagpangayog dugang trabaho. Ang sakit ug pagpalta nagaangkon sa tinuig nga kapildihan nga 360 milyong nawalang adlaw sa trabaho, matud sa The Times sa London, ug ang pila ka kompaniya mahimong nagagugol gikan sa 7 ngadto 10 porsiento sa ilang mga bayranang suweldo sa suweldo samtang may sakit.

Mga Dapit nga Labing Maayog mga Klima

“Adunay pila ra ka dapit sa yuta diin ang mga tawo makalaom nga mobating komportable sa tibuok tuig,” nagpahayag ang The Daily Yomiuri, usa ka mantalaan sa Hapon. Ang kadaghanan nagaantos sa mga tingtugnaw nga bugnaw kaayo o mga ting-init nga init kaayo, o sa duruha. Sa pagtaho sa pagtuon bahin sa tibuok-kalibotang temperatura ug humidity, si Takeshi Kawamura sa Tsukuba University, kinsa nangulo sa pagtuon, miingon nga ang kinabag-an sa komportableng mga dapit anaa sa Aprika ug Latin Amerika, uban sa Etiopianhong patag sa bukid, sa Cape of Good Hope sa tumoy sa Aprikanhong kontinente, ug sa amihanang Andes nga Kabukiran sa Peru nga rekomendado kaayo. Maayo usab mao ang kabaybayonan gikan sa Habagatang Aprika abot sa Namibia, ang habagatan-kasadpang baybayon sa Australia, ug ang rehiyong patag sa bukid sa Mexico. Ang labing maot nga dapit tungod sa kainit ug kagil-as, miingon siya, mao ang anaa sa dapit sa Persian Gulf.

Mga Paghikog sa Alemanya

Ang proporsiyon sa paghikog miuswag ug dako sa Pederal nga Republika sa Alemanya. Ang alkoholismo, mga droga, ug kawalay-trabaho gisitar nga dagkong mga hinungdan sa Alemang Kapunongan sa Pagsanta sa Paghikog sa tinuig nga tigom sa Regensburg. Bisan pa niana, nakaplagan usab sa mga eksperto ang grabeng mga timailhan nga nagapailang ang tendensiya sa paghikog mapanunod, nagtaho ang Alemang mantalaang Schweinfurter Tagblatt. Ang nasod gitahong may 13,000 ka paghikog ug tunga sa milyong pagsulay sa paghikog kada tuig.

Mga Labing Gikahadlokan sa mga Bata

Bisan tuod ang labing gikahadlokan sa mga bata mao ang pagkamatay sa ilang mga ginikanan, ang ikaduha mao ang kahadlok sa nukleyar nga gubat, matud ni Dr. Bohdan Wasilewski, propesor sa sikosomatikong medisina sa Warsaw University sa Polandiya. Sa pagdiskurso panahon sa pagduaw sa Australia, giingon niya nga siya nakakitag mga bata ingon ka bata sa sayes anyos nga nahadlok sa palaabotong nukleyar nga gubat. “Dihang ang mga batan-on may mga suliran nga dili nila masulbad, sama sa hulga sa gubat, lagmit moikyas sila sa kinabuhi nga moinom sa alkohol ug mogamit sa mga droga ug bisan mamalandong sa paghikog,” matud niya. Ang pila ka laing kasagarang simtoma nagaapil sa nagkadaghang mga suliran sa pangisip ug kawalay interes sa kaugmaon ug sa edukasyon.

Seda sa Lawalawa

Nahibulong ka ba sukad sa unsang paagi ang balayan sa lawalawa mainat nga dili maputol kon mahibanggang kusog kaayo niana ang mga langaw? Ang mga inhenyero nga nangitag materyales nga gaan ug lubay dugay nang nasina sa seda sa lawalawa. Hinuon, karon ang Britanikong mga bioteknologo nakapatente na sa usa ka paagi sa paglain sa kutay sa gene nga maoy responsable sa talagsaong mga kinaiya sa seda sa lawalawa. Ug pinaagi sa pag-ineksiyon sa maong mga instruksiyon nganha sa usa ka espesyal nga bakterya, ilang giangkon nga makagama silag seda kon orderon, nagtaho ang The Times sa London. Sila nag-angkon nga ang materyal may potensiyal nga magamit sa paggamag mosagang-sa-bala nga jaket alang sa kapolisan ug sa armadong kusog, ingon man alang sa komersiyal nga mga katuyoan.

Mga Batang Sundalo

“Ang mga kasundalohan sa kalibotan nagaapil sa mga 200,000 ka batan-on, nga ang uban ingon ka bata sa 12 anyos,” nag-ingon ang The New York Times. Ang maong mga kaplag anaa sa usa ka taho gikan sa subkomisyon sa Komisyon sa Tawhanong mga Katungod sa HK. Ang pipila nianang mga batan-ona gipugos sa pagkuha sa ilang mga gobyerno, samtang ang uban giawhag sa ilang mga ginikanan nga mosulod sa pagkasundalo aron makabatog trabaho ug pagkaon, ug aron ang pamilya makadawat ug bayad kon ang bata mamatay sa bugno. Sa ingon, ang ubay-ubay nga nasod naglapas sa internasyonal nga balaod nga nagabaod sa 15 anyos ingong pinakabatang edad nga makasulod sa armadong kusog.

Nagauswag ang Purohan sa Nukleyar nga Gubat?

Samtang ang dugang ug dugang mga nasod nagagamag nukleyar nga armas, ang purohang kana ilang gamiton sa rehiyonal nga mga away nagauswag. “Ang dagkong-nasod [U.S., U.S.S.R., Pransiya, Britanya, Tsina] nga monopoliya nagakatapos na,” nagtaho ang Newsweek. “Ang upat ka laing nasod [India, Israel, Pakistan, ug South Africa] gitahong nakagamag atomikong warheads—ug nakagama sa paagi sa pagpasutoy kanila—ug ang uban dili iwit.” Matud sa usa ka opisyal sa gobyerno: “Wala akoy nasayrang laing panahon diin may mas daghang nasod nagasunod sa kapilian bahin sa nukleyar nga armas.” Ug ang lain midugang: “Ang kapeligrohan sa nukleyar nga gubat nagakadako . . . tungod sa ginabuhat sa mas gagmay o dili kaayo industriyalisadong mga nasod.”

Labing Daghag Lasang

“Unsa ang nasod nga labing daghag lasang sa kalibotan?” nangutana ang Asiaweek. “Canada? Norway? Brazil? Dili, kini mao ang Hapon.” “Sa proporsiyon sa lasang ngadto sa katibuk-ang luna, walay laing dako o dudagkong nasod ang nahaduol.” Ang bug-os 67 porsiento sa Hapon—377,727 kilometro kuwadrado—ang naputos sa lasang, nga kadaghanan evergreens nga nagatubo sa mga kilid sa bukid. Ang mga balay ug mga apartment alang sa 38.9 milyong panimalay nagaokupar lamag 2.5 porsiento sa yuta, ug ang mga pabrika ug ubang industriyal nga mga dapit sa 0.4 porsiento lamang.