Ang Walrus ug ang Negosyo sa Droga

LISOD maghunahunag duha ka dagkong mga hayop nga sus-an nga lahi kaayo gawas sa walrus ug elepante. Apan ang dako, hinayong mga seal o poka nga nagpairag-irag diha sa kaniyebehan sa Bering Sea may problema sama sa harianong mga tiglibodlibod sa kalasangan sa Aprika: Ang ilang bililhong kabtangan sa kasagaran nagkahulogan sa ilang wala-sa-panahong kamatayon. Silang duha adunay mga bangkil.

Tingali labaw pa kay sa elepante, ang walrus nabuhi pinaagi sa iyang mga bangkil. Sa dihang mosalom kini sa salog sa dagat aron mangitag pagkaon, mopadalin-as kini pinaagi sa iyang bangkil ug pinaagi sa iyang mga baba manupsop kini ug mga imbaw ug mga talaba. Kon gusto siyang mokatkat sa kapatagan sa niyebe aron magpabulad sa adlaw, iyang gamiton ang iyang mga bangkil ingong mga kaw-it aron mahaw-as ang 900 ngadto sa 1,400 ka kilo nga lawas gikan sa tubig. Gamiton sa inahang walrus ang iyang bangkil aron sa pakig-away hangtod sa kamatayon kang bisan kinsa nga mga manunukob nga mahimong kapeligrohan sa iyang nati.

Apan makasubo alang sa walrus, ang iyang mga bangkil gipakamanggad sa mga tawo. Ang tawo adunay walay-kataposang kahidlaw sa garing. Ug ang 3-4 ka metrong walrus nga nagapauraray sa adlaw sa arktiko dili lisod nga mga target sa tawo nga adunay semi-awtomatikong riple. Busa komun sa ubang mga taga Alaska nga maglibod-libod sa Bering Sea diha sa gamayng mga sakayan, nagapatay sa mga mananap kon ilang masugatan sila, ug mamauli sa balay nga puno ang sakayan sa kargang mga ulo nga adunay mga bangkil, giputol pinaagig de-motor nga gabas.

Sa pagkakaron ang sugilanon daw pamilyar kaayong pamation, apan kini adunay makalilisang nga bahin niining higayona: mga droga. Ang batan-ong mga Eskimo sa Alaska, mopatim-aw, nga nagagamit sa bangkil sa walrus aron ikasustento sa ilang pagkagiyan sa droga. Ug sama sa gipahayag sa magasing Newsweek: “Ang prisyo barato kaayo.” Gisultihan sa usa ka linain nga ahente sa U.S. Fish and Wildlife Service ang magasin nga ang mga negosyante sa baligyang pinayuhot makapalit ug usa ka parisang mga bangkil​—nga mokantidad ug duolan sa $800​—alang sa unom ka sigarilyo sa marijuana.

Ang balaod naghatag sa mga mangangayam ug dugang panalipod kay sa gipangayam. Gitugotan ang netibong mga taga Alaska sa pagpangayam sa walrus alang sa pagkaon nga mahatag niini kanila. Siyempre, makatipig sila sa mga bangkil aron magamit nga produkto alang sa lumad nga pangita. Ang balaod daw makataronganong pamation, apan dangpanan kini sa mga walay konsensiya. Ang ubang dili-netibong mga negosyante nakig-ipon uban sa mga babayeng Eskimo aron lang sila makapasangil nga ang ilang kargang mga bangkil may marka aron magamang lumad nga mga produkto.

Samtang nagapadayon ang pagpamatay, nagkadako ang kabalaka. Kadtong legal nga nagapangayam sa walrus ug kadtong aktuwal gayod nga nagagamit sa garing aron himoong mga lumad nga produkto mibati nga nameligro ang ilang pangabuhi. Nakita sa gulang-gulang nga mga Eskimo nga makakurat ang nagdakong hampak sa pagkagiyan sa droga taliwala sa ilang mga batan-on. Ug ang walrus? Aduna pay duolan sa 250,000 kanila sa Pasipiko, busa wala pa sila isipa nga nameligro. Apan ang ilang walay ulo nga mga patayng lawas ginatos nga ginadagsa. Busa daghan ang midagsa diha sa mga baybayon sa Siberia nga giawhag sa Unyong Sobyet ang Tinipong Bansa sa pagsumpo sa pagpamatay. Apan hangtod kanus-a nga luwas sa peligro ang walrus gikan sa pagkapuo sanglit ang iyang mga bangkil kuwarta man alang sa mga hakog ug mga droga alang sa mga may bisyo?

[Picture Credit Line sa panid 31]

H. Armstrong Roberts