Mga Selulang T ug mga Selulang B Gipaeskuyla sa Kolehiyo
ANG mga selulang T ug mga selulang B dili dayon makagawas sa utok sa bukog ug makig-away. Ang ilang hinagiban maoy sobra ka moderno. Ang high-tech nga pagbansay gikinahanglan sa dili pa sila moadto sa panggubatan. Ang mga selulang T malangkit sa biolohikanhong pakig-away. Ang mga selulang B espesyalista sa guided missiles. Ilang nakuha ang maong pagbansay diha sa mga teknikal nga kolehiyo sa sistema sa imyunidad.
Busa, katunga sa minilyong lymphocytes nga ginahimo kada minuto dinha sa utok sa bukog moadto sa thymus gland—usa ka gamay nga glandula nga makita luyo sa bukog sa dughan—alang sa ilang pagbansay ingon nga mga selulang T. Bahin niini, ang librong The Body Victorious nagaingon: “Ang lymphocytes nga nagatungha sa teknikal nga kolehiyo sa thymus mao ang katabang, tigsanta, ug mamumunong mga selula nga gitawag T-lymphocytes (o mga selulang T). Sila mao ang labing gikinahanglang kasundalohan sa sistema sa imyunidad.”
Mga Antibody—10,000 Kada Selula Matag Segundo!
Ang laing “tunga sa wala makaeskuyla nga lymphocytes,” ang Body Victorious nagaingon kanato, mao ang mga selulang B nga moadto sa lymph nodes ug kaubang mga tisyu alang sa ilang pagbansay aron sila makagama ug makalunsad ug guided missiles, nga gitawag mga antibody. Sa dihang ang mga selulang B “makatigom na niining mga tisyuha, sila samag blangko nga mga panid: sila walay nahibaloan, ug kinahanglang magsugod sa sinugdan” aron “makabaton sa katakos sa pagbalos ilabina batok sa mga substansiyang langyaw sa lawas.” Diha sa lymph nodes, usa ka hingkod nga selulang B, nga gipalihok sa katabang nga mga selulang T ug kaubang antigen, “modaghan ug magbahinbahin aron sa pagporma ug mga selulang plasma nga nagapagawas ug magkaparehong mga antibody nga ang tagsatagsa adunay linain nga kinaiyahan, sa gikusgong mga 10,000 ka molekula kada selula matag segundo.”—Immunology.
Aron matabangan kita sa pagsabot sa gidak-on sa mahimo niining sistema sa imyunidad, usa ka artikulo sa National Geographic, Hunyo 1986, nagadetalye sa suliran nga atubangon sa thymus gland: “Sa usa ka paagi, sa dihang ang mga selulang T mohingkod dinha sa thymus, ang usa makakat-on sa pag-ila sa mga antigen, pananglitan, ang virus sa hepatitis, ang lain moila sa matang sa mga antigen sa trangkaso o hilanat, ang ikatulo mobantay sa rhinovirus 14 [usa ka virus sa ubo-ug-sip-on], ug uban pa.” Human mikomento bahin sa “dakong trabaho nga atubangon sa thymus,” ang artikulo nag-ingon nga sa kinaiyahan adunay “mga antigen sa ginatos ka milyong nagkalainlaing porma. Ang thymus kinahanglang magpagawas ug grupo sa mga selulang T nga makaila sa matag usa kanila. . . . Ang thymus nagabomba ug mga selulang T sa tinagpulo ka milyon. Bisag pipila lamang kanila ang makaila ug usa ka antigen, ang ginurupo nga tigbantay o tig-ila may igong gidaghanon sa pag-ila halos sa dili-masukod nagkalainlaing klase sa mga antigen nga ginapatungha sa kinaiyahan.”
Samtang ang uban sa katabang nga mga selulang T maoy nagapadasig sa mga macrophage sa pagsanay, ang uban diha sa mga lymph node nakig-uban sa mga selulang B nga anaa dinha, nga nagpahinabo kanila sa pagsanay. Ang kadaghanan kanila mahimong mga selulang plasma. Sa makausa pa, kinahanglan adunay tukmang mga receptor diha sa katabang nga mga selulang T aron sa pagduyog sa mga selulang B ug mopahinabo kanila sa paghimog mga selulang plasma. Ang plasma nga mga selula mao ang mopasugod sa kusog nga paghimog linibo ka antibody kada segundo.
Sanglit ang kada selulang plasma maghimo lamang ug usa ka matang sa antibody, nga adunay usa ka receptor nga alang lamang sa usa ka antigen sa sakit, sa dili madugay binilyon ang anaa sa unahan nga nag-atang sa mga antigen sa usa ka partikular nga sakit. Ilang okuban ang mga manunulong, paluyahon sila, hugpongon sila, nagahimo kanila nga lamiang pagkaon alang sa mga phagocyte. Kini, duyog sa pipila ka kemikal nga ipagula sa mga selulang T, ang mga macrophage sa paspas nga pagpangaon, nga mopahinabo kanila sa paglamoy sa minilyong manunulong nga mga mikroorganismo.
Dugang pa, ang mga antibody mismo ang motultol sa kamatayon niining mga mikroorganismo. Sa dihang kini sila moakob na sa ibabaw sa mga antigen, ang linaing mga molekulang protena, nga gitawag complement factors o mga komplemento, modugok sa kagaw. Sa dihang ang gikinahanglang gidaghanon sa mga komplemento makapahiluna na, sila molusot sa habolhabol sa mikroorganismo, mosulod ang likido, ug ang selula mobuto ug mamatay.
Siyempre, kining maong mga antibody, kinahanglang adunay tukmang mga receptor aron makaakob sa mga manunulong. Mahitungod niining puntoha ang 1989 Medical and Health Annual sa Encyclopædia Britannica, panid 278, nag-ingon nga ang mga selulang B makahimo sa “paggama ug tali sa 100 ka milyon ug usa ka bilyong nagkalainlaing mga antibody.”
Mamumunong mga Selulang T Nakigsangka sa Biolohikanhong Panaggubat
Sa pagkakaron ang katabang nga mga selulang T nakapanawag na ug minilyong mga tighipos nga mga macrophage aron sa paglamoy sa kaaway ug nagapadasig sa mga selulang B uban sa ilang mga antibody sa pag-apil sa grupo sa pakig-away sa mga manunulong, apan aduna gihapoy lain nga puwersa nga tawgon sa katabang nga mga selulang T alang sa gubat. Manguna sila sa minilyon sa labing isog nga mga manggugubat sa pag-apil sa gubat—ang mamumunong mga selulang T.
Ang tumong sa mga virus, bakterya, ug parasito mao ang pagsulod sa mga selula sa lawas tungod kay sa dihang sila makasulod na didto, sila luwas na gikan sa mga macrophage ug mga selulang B ug sa ilang mga antibody—apan dili sa mamumunong mga selulang T! Kon masaghid lang ang usa niining depektosong mga selula sa mamumunong selulang T buslot-buslotan niini ang depektosong selula pinaagi sa makamatayng mga protena, magdaot sa DNA niini, ug ipaawas ang iyang sulod ngadto sa iyang kamatayon. Niining paagiha moatake ang mamumunong mga selulang T ug molaglag bisan sa mutant nga selula ug sa mga selula nga nakanser na.
Dugang pa sa mamumunong mga selulang T, adunay laing mamumunong mga selula sa hinagiban sa sistema sa imyunidad, nga mao, ang natural nga mamumunong mga selula. Lahi sa mga selulang T ug B, kining natural nga mamumunong mga selula dili na kinahanglang pukawon pa sa linain nga antigen. Ang mga selula sa kanser ug mga selula nga gisulong sa ubang mga virus dali nga madutlan sa ilang mga atake. Apan ang ilang maabot dili limitado lamang sa mga virus. Ang Scientific American, Enero 1988, nag-ingon nga ang ilang “pangunang target gituohan nga mao ang mga selula sa tumor, ug tingali mga selula usab nga naimpektar sa mga ahente gawas pa sa mga virus.”
Sa unsang paagi pangitaon niining tig-away ug sakit ang manunulong nga mga mikroorganismo? Magpataka ba lamang sila? Dili. Seguradohon gayod nila. Ang mga antigen sa sakit ug ang mga selulang T, mga selulang B, phagocytes, ug mga antibody nagalibotlibot sa tibuok lawas diha sa sapasapa sa dugo ug sa sistema sa lymphatic o limpatiko. Ang ikaduhang mga organong lymphoid, sama sa lymph nodes, spleen, mga tonsil, adenoids, mga tapak sa linain nga tisyu sa gamay nga tinai, ug apendiks, maoy mga lugar diin ang mga pagsanong sa imyunidad ginasugdan. Ang lymph nodes nagadula ug dako nga papel. Ang lymph mao ang pluwido nga nagaligo sa mga selula sa atong mga tisyu. Kini nagagikan sa maong mga tisyu, magtipon diha sa nipis ug bungbong nga mga ugat ug nagaagos ngadto sa mga lymph node, padayon ngadto sa nahibiling bahin sa sistema sa limpatiko, ug taposon ang iyang paglibotlibot pinaagi sa pag-awas dinha sa dagkong mga ugat nga nagapaingon sa kasingkasing.
Sa dihang ang mga antigen sa sakit moagi sa mga lymph node, sila masala ug malaang. Ang mga tig-away sa sakit sa sistema sa imyunidad, makakompleto sa paglibot sa tibuok sirkito sa limpatiko sulod sa 24 ka oras, apan 6 ka oras sa maong panahon ginagugol dinha sa mga lymph node. Didto sila magtagbo sa nalaang nga manunulong nga mga antigen, ug ang dakong mga gubat magsugod. Ingon man, ang kaaway nga mga antigen nga nagabiyahe diha sa sapasapa sa dugo dili makaeskapo. Sila dad-on didto sa spleen, diin ang mga tig-away sa sakit nagahulat aron sa pagpakigsangka kanila.
Karon ang gubat sa sulod nato nahuman na. Ang manunulong nga mga puwersa napildi na. Ang sistema sa imyunidad uban sa iyang trilyontrilyon o sobra pa nga mga selula sa puting-dugo nakadaog na. Panahon na alang sa laing matang sa mga selulang T sa pagpuli, nga mao, ang tigsugpo nga mga selulang T. Sa makita nila nga ang gubat nadaog na, ilang taposon ang gubat ug hunongon ang mga puwersa nga tigsangka sa sistema sa imyunidad.
Nagadumdom nga mga Selula ug Imyunidad, Uban sa mga Komplikasyon
Sa maong panahon, hinunoa, ang mga selulang B ug mga selulang T nakahimog laing dakong serbisyo: Sila nakahimog nagadumdom nga mga selula nga nagalibotlibot sa sapasapa sa dugo ug sa mga ugat sa lymph sa daghang katuigan—sa pila ka kaso sa tibuok kinabuhi. Kon maimpeksiyon ka man ugaling sa mao gihapong virus sa trangkaso o ubo-ug-sip-on, o sa uban pang langyaw nga substansiya nga naengkuwentro na sa miagi, kining nagadumdom nga mga selula makakita dayon niini ug motabang sa sistema sa imyunidad alang sa kalit ug maharoson nga atake. Ang nagadumdom nga mga selula dalidaling mohimo ug daghang linain nga matang sa mga selulang B ug mga selulang T nga makig-away sa unang atake niining partikular nga tig-asdang. Kining bag-ong pag-asdang mawagtang sa dili pa kini makapanukad. Ang moabot ug tulo ka semana sa paglupig karon mabuntog lang dayon sa dili pa makasugod. Ang imong miaging impeksiyon sa partikular nga manunulong naghimo kanimo nga dili na madutlan niana.
Hinunoa, ang kahimtang mahimong komplikado, tungod sa paglungtad sa laing matang sa mga virus sa trangkaso, nga sa kasagaran nagagikan sa nagkalainlaing bahin sa kalibotan. Dugang pa, adunay mga 200 ka matang sa virus sa ubo-ug-sip-on, ug ang kada matang adunay iyang partikular nga antigen. Busa tingali adunay 200 ka nagkalainlaing klase sa katabang nga mga selulang T, ang kada klase adunay receptor nga mosibo sa antigen sa usa sa 200 ka virus sa ubo-ug-sip-on. Apan dili lang kana ra. Ang mga virus sa ubo-ug-sip-on ug trangkaso sa kanunay nagabag-o, ug sa matag panahon nga kini mahitabo, adunay bag-o nga antigen sa ubo-ug-sip-on ug sa trangkaso nga nagkinahanglan ug bag-ong katabang nga receptor sa selulang T nga mosibo niana. Ang virus sa ubo-ug-sip-on kanunay nga nagabag-o ug mga kandado, busa ang selulang T kinahanglan usab nga magbag-o sa iyang mga yawi.
Sa dili ka pa magtiaw sa mga doktor nga dili makaayo sa yanong ubo-ug-sip-on, sabta ang problema. Ang imong partikular nga ubo-ug-sip-on tingali naayo na ug wala na gayod moatake kanimo, apan ang bag-o lang nga virus sa ubo-ug-sip-on moabot, ug ang imong sistema sa imyunidad kinahanglan magpatungha na usab ug bag-ong katabang nga selulang T aron sa pagbulig sa mga puwersa sa imyunidad sa pag-away niana. Madaog ang usa ka gubat, lain na usab ang magsugod. Ang gubat walay pagkatapos.
Ang Utok ug ang Sistema sa Imyunidad Nagakomunikar
Dili ikahibulong nga ang sistema sa imyunidad maayong pagkatandi sa utok. Ang panukiduki nagapadayon sa pagpakita nga kini ug ang utok nagakokabildohay bahin sa atong panglawas ug nga ang utok nagaimpluwensiya sa tibuok nga lawas, apil ang sistema sa imyunidad. Ang nagsunod nga mga pangutlo nagpaila sa relasyon tali sa utok ug sa sistema sa imyunidad. Kini maoy usa ka kaso sa hunahuna batok sa lawas ug sa lawas batok sa hunahuna.
“Ang mga imyunologo dugang nagadiskobre sa kalangkitan sa hunahuna ug sa lawas, ang mga mekanismo sa sakit sa hunahuna.”—National Geographic, Hunyo 1986, panid 733.
Giila apan wala kaayo hisabti mao ang koneksiyon sa sistema sa imyunidad ug sa utok. Ang kalapoy sa hunahuna, kagul-anan, kamingaw, ug depresyon nagaapektar sa pag-obra sa mga selula sa puting-dugo, o mga lymphocyte, ug kini mopahinay sa pag-obra sa selulang T. “Ang biolohikanhong basehanan niining mga koneksiyona nagpabilin nga dako nga misteryo. Klaro, hinunoa, nga ang sistema sa nerbiyos ug imyunidad maoy dili gayod mabadbad, sa panglawas ug sa kemikal nga paagi.”—The Incredible Machine, panid 217, 219.
“Ang sistema sa imyunidad . . . magkaatbang sa sentral nga sistema sa nerbiyos sa pagkasensitibo, pagkalinain, ug pagkakomplikado.”—Immunology, panid 283.
Ang Science nga magasin nagtaho bahin sa kalangkitan sa utok ug sa sistema sa imyunidad: “Ang dakong ebidensiya nagpakita nga ang duha ka sistema konektado sa usag usa nga dili gayod mabadbad. . . . Ang mitunghang hulagway nagpakita nga ang sistema sa imyunidad ug sa nerbiyos nagkahiusa gayod, makahimo sa pagkomunikar sa usa ug usa aron ipahiluna ang ilang mga buluhaton.”—Marso 8, 1985, mga panid 1190-1192.
Kining tanan nagapabanaag sa pagkawalay-kinutoban sa kaalam sa Maglalalang sa sistema sa imyunidad ug sa utok. Ug kini, sa baylo, mopabangon kanato sa pagpangutana kon ang ato bang Maglalalang, human nga gihimoan kita ug mga katingad-anan sama sa utok ug sa sistema sa imyunidad diha sa atong lawas, nagalaraw ba kanato nga kita mamatay. Sa pagkatinuod, siya wala maglaraw niana; ang siyentipiko mao ang nagaingon nga kita gihimo nga ingon niana. Kita giingnan nga ang mga selula nagabahinbahin—kapin sa 200 ka milyon ang ginahimo diha sa atong lawas kada minuto—aron sa pagpuli sa nadaot ug gastado na kaayong mga selula. Apan ang atong mga selula, ang mga siyentipiko nagaingon, dili mobahin nga labaw sa 50 ka beses. Sa dili madugay mangawad-an kita ug daghan kay sa ginapuli, mosugod ang pagkatigulang, ug mosunod ang kamatayon.
Apan dili kini ang paagi sa pagkalalang sa tawo; ang tawo mismo ang nagapatungha niini sa iyang kaugalingon. Siya gilalang aron mabuhi, mosanay, pun-on ang yuta, ug atimanon ang yuta—basta siya magmasinundanon sa iyang Maglalalang. Apan siya gipasidan-an: Mosupak ka, ug “mamatay ka.” Ang unang tawo misupak, gibati ang pagkasad-an, ug nagtago sa iyang kaugalingon. Sukad sa maong panahon, ang katawhan hinayhinay nga nangamatay.—Genesis 1:26-28; 2:15-17, Reference Bible, potnot; 3:8-10.
Kasamtangan, ang kusganon negatibong mga pagbati mahimong “makapadunot sa mga bukog,” ug ang “usa ka masulob-on nga espiritu nagapauga sa mga bukog.” Ang resulta maoy usa ka sistema sa imyunidad nga nagakaluya ang katakos, sanglit ang baskog, umogon nga utok sa bukog gikinahanglan man aron sa paghimo ug daghang tig-away sa sakit nga mga selula sa puting dugo.—Proverbio 14:30; 17:22.
Apan ang proseso sa pagkamatay sa tawo pulihan sa usa ka buhi, ug ang usa ka hingpit nga nagaobrang sistema sa imyunidad mao unyay usa ka hinungdanong butang nga makaamot niana. Ang katuyoan ni Jehova nga adunay paraiso nga yuta nga puno sa matarong, masinundanong katawhan matuman pinaagi sa halad-lukat ni Kristo Jesus. Ug wala na unyay magkasakit, ang kamatayon pagalaglagon na, ug ang tanang unod “mabag-o labi pa kay sa unod sa bata.” (Job 33:25; Isaias 33:24; Mateo 20:28; Juan 17:3; Pinadayag 21:4) Unya ang kahibulongang sistema sa imyunidad nga gidesinyo ni Jehova dili na gayod mapildi sa gubat batok sa bisan unsang manunulong nga mga ahente.
Bisan karon, ang atong sistema sa imyunidad, uban sa iyang mga kakulangan, maoy usa ka milagro sa paglalang. Sa magkadaghan ang atong mahibaloan bahin niana, labi pang molalom ang atong pagkataha sa Dakong Maglalalang niini, si Jehova nga Diyos. Kita moduyog uban ni salmistang David sa iyang dinasig nga pulong: “Mohatag ako ug mga pasalamat kanimo tungod kay makalilisang ug kahibulongan uyamot ang pagkabuhat kanako. Ang imong mga buhat kahibulongan, ug kini hibaloan kaayo sa akong kalag.”—Salmo 139:14.
[Kahon/Mga diagram sa panid 8, 9]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
Mga Tigdepensa Diha sa mga Ranggo sa Sistema sa Imyunidad
1. Phagocytes Nagakaon nga mga selula, duha ka klase: mga neutrophil ug mga macrophage. Kining duha maoy mga tighipos nga nagakaon sa patayng basura, patayng mga selula ug uban pang mga hugaw ug sa daghan kaayo nagaatakeng mga mikrobyo. Ang mga macrophage mas dagko, mas lig-on, mas kusgan kay sa mga neutrophil, mas taas ug kinabuhi ug nagakaon sa mas daghang mikroorganismo. Mas labaw pa kay sa tighipos ug mga basura, kini sila nagagama ug nagkalainlaing mga enzyme ug batok- mikrobyong mga ahente, ug sila nagaobra ingon nga tigkomunikar tali sa ubang mga selula sa sistema sa imyunidad ug bisan pa gani sa utok.
2. MHC (major histocompatibility complex) Mga molekula sa ibabaw sa mga selula nga moila sa mga selula ingong bahin sa lawas. Maylabot sa mga macrophage, ang MHC mopakitag gamayng bahin sa mga antigen sa mga biktima nga nakaon sa macrophage, nga nagapadasig sa katabang nga selulang T ug macrophage sa ilang katingalahang pagdaghan aron sa pakig-away sa impeksiyon.
3. Katabang nga mga selulang T Sila maoy mga hepe sa mga palakaw sa sistema sa imyunidad, nagaila sa mga kaaway ug nagapakusog sa paggamag lain pang mga sundalo sa sistema sa imyunidad, nagaaghat kanila sa pagpakiggubat sa mga manunulong. Sila mangayog tabang diha sa ranggo sa mga macrophage, sa ubang mga selulang T ug mga selulang B, ug nagapakusog sa paggama sa mga selulang plasma.
4. Lymphokines Samag-hormone nga mga protena, apil ang interleukins ug gamma interferon, nga pinaagi niini ang mga selula sa imyunidad makigkomunikar sa usag usa. Sila nagapalihok sa daghang hinungdanong mga reaksiyon dinha sa sistema sa imyunidad, sa ingon nagapadali sa iyang pagsanong diha sa mga kagaw sa sakit.
5. Mamumunong mga selulang T Patyon niining mga selulang T ang mga virus ug mga mikrobyo nga nagtago. Ilang pabuthan ug makamatay nga mga protena ang maong mga selula, buslotan ang ilang mga habolhabol ug sa ingon masiak ang mga selula. Ilang paphaon usab ang mga selula nga nahimong kanser.
6. Mga selulang B Ilalom sa pagpaabtik sa katabang nga mga selulang T, ang mga selulang B modaghan sa hilabihan, ug ang uban mobahin ug mohingkod sa pagkahimong mga selulang plasma.
7. Mga selulang plasma Kini nga mga selula nagagamag mga antibody sa minilyon, nga diin, sama sa guided missiles, nagalibotlibot sa tibuok nga lawas.
8. Mga antibody Sa dihang makasugat ang mga antibody ug mga antigen nga mohaom sa ilang mga receptor, ilang sakmiton sila, paluyahon, hugpongon aron mahimong lamiang pagkaon sa mga phagocyte. O sila mismo ang mohimo sa trabaho, uban sa tabang sa mga komplemento.
9. Komplementong mga protena Sa dihang ang mga antibody mohaom sa ibabaw sa mikroorganismo, mga protena nga gitawag komplemento magpanon ngadto niana ug bombahan kinig likido, sa ingon kini mobuto ug mamatay.
10. Tigsugpong selulang T Sa dihang ang impeksiyon masugpo ug ang sistema sa imyunidad nakadaog, ang tigsugpong selulang T molihok ug mogamit ug mga kemikal nga mga signal aron sa pagpahunong sa tibuok nga mga reaksiyon sa sistema sa imyunidad. Ang gubat nadaog.
11. Nagadumdom nga mga selula Niining higayona, ang mga selulang T ug mga selulang B nakasanay na ug nagbilin ug mga selulang nagadumdom nga nagalibotlibot sa sapasapa sa dugo ug sa sistema sa lymphatic sa katuigan, bisan sa tibuok kinabuhi. Kon atakehon na usab sa mao gihapong organismo nga nalupig sa miagi, usa ka maharusong pag-atake ang himoon niining nagadumdom nga mga selula, ug kining bag-ong pag-atake malupig dayon. Ang lawas karon dili na madutlan niining partikular nga mikroorganismo. Mao kini ang mekanismo nga nakapahimo sa bakuna nga epektibo sa pagwala sa mga sakit nga hampak niadto—tipdas, buti, tipos, dipterya, ug uban pa.
[Kahon sa panid 10]
Usa ka Mabutohon nga Paglambo sa Kahibalo, apan ang Misteryo Nagpabilin
Sukad nga mihampak ang virus sa AIDS ug gidaot ang sistema sa imyunidad, ang mga panukiduki gipakusgan. Dako kaayo ang pag-uswag sa kahibalo. Hinuon, ang sistema sa imyunidad maoy lisod kaayong sabton mao nga ang kadaghanan niini nagpabilin nga misteryo, sumala sa gipakita sa mosunod nga mga pangutlo gikan sa mga imyunologo.
Ang imyunologong si John Kappler nag-ingon: “Ang natad paspas kaayong nagauswag nga ang mga mantalaan ulahi na sa panahon sa dihang sila ipatik.”—Time, Mayo 23, 1988, panid 56.
Ang imyunologong si Leroy Hood, sa California Institute of Technology, nag-ingon: “Kami nakabaton na sa maayong pagsabot sa sangkap sa sistema sa imyunidad, apan kami wala pa kaayoy nahibaloan maylabot sa programa nga nagapalakaw sa sistema—ang genes nga nagsugo sa atong selula kon unsay himoon.” Kon bahin sa lymphokines, ang samag-hormone nga kemikal nga mga signal nga mopukaw sa mga reaksiyon, si Hood nag-ingon nga ang ilang nadiskobrehan sa karon “gamay pa gayod kaayo.”—National Geographic, Hunyo 1986, panid 732; Time, Mayo 23, 1988, panid 64.
Ang tigdukiduking si Edward Bradley: “Ang nahibaloan namo karon mahitungod sa sistema sa imyunidad gamay pa gihapon sama ka gamay sa nahibaloan ni Columbus bahin sa mga nasod sa Amerika pagkahuman sa iyang unang biyahe.”—National Geographic, Hunyo 1986, panid 732.
[Kahon sa panid 11]
Ang pagtabakog marijuana “dako kaayo ug bahin sa pagpaluya sa sistema sa imyunidad pinaagi sa pagpakunhod sa pag-ugmad sa pipila ka mga selula sa puting dugo.”—Industrial Chemist, Nobyembre 1987, panid 14.
[Kahon sa panid 11]
Sa Dihang ang Gubat Mahimong Usa ka Gubat-Sibil
“Ang abilidad sa pag-ila sa kaugalingon ug sa dili-kaugalingon maoy usa ka timaan sa sistema sa imyunidad.” (Immunology, panid 368) Apan sa dihang ang sistema madaot—nga usahay maoy mahitabo—kini dili na makaila sa kaugalingon ug sa dili-kaugalingon ug moresulta sa gubat-sibil, nga makig-away sa iyang kaugalingon. Ang mga sakit nga moigo kanato maoy gitawag nga autoimmune diseases. Gituohan nga uban kanila mao ang rheumatic fever, rheumatoid arthritis, multiple sclerosis, Type 1 diabetes, myasthenia gravis, ug systemic lupus erythematosus.
Dugang pa, ang sistema sa imyunidad usahay masayop sa dihang iyang lantawong peligrosong kaaway ang usa ka dili-makadaot nga mga manunugok. Mahimong pulbos kini sa bulak, abog, kaliskis sa mananap, o sa kasag nga mopahinabog alerdyik nga reaksiyon. Ang sobra ka daghang giinom sa isog nga mga kemikal, sama sa histamines, gihimo aron sa pagpakigbatok niining mga butanga nga dili hinoon makadaot. Ang mga simtoma niining alerdyik nga mga reaksiyon makahasol kaayo—paghangos, pag-atsi, paghingos-hingos, sip-on, pagluhaluha. Kon grabe, kining mga reaksiyona mosangpot ngadto sa usa ka samag walay panimuot nga kahimtang nga gitawag anaphylaxis ug makamatay pa gani.
[Kahon sa panid 12]
Ang ebidensiya nagkadaghan nga ang mga pagpadugang ug dugo makadaot sa sistema sa imyunidad. Ginatos na ang nasulat sa siyensiya sa miaging mga tuig nga naglangkit sa mga pagdugang ug dugo sa pagkadaot sa imyunidad. “Igo na ang usa ka yunit sa dugo nga makita ang pagkadaot sa imyunidad,” matud pa sa usa ka report.—Medical World News, Disyembre 11, 1989, panid 28.