Atong Sistema sa Imyunidad—Usa ka Milagro sa Kalalangan

Dili kita makakita kanila, apan anaa sila dinha. Ang ilang nagaalinupong nga minilyon anaa sa tanang dapit sa atong palibot, nangumbabit kanato, namugos nga makasulod sa ilalom kanato. Gusto kaayo nila ang umogon, makapalagsik nga kainit sa sulod kanato, ug sa dihang makasulod na, kusog kaayo silang modaghan. Kon pasagdan, sila modaog kanato sa bug-os. Ang atong bugtong reaksiyon aron makasukol niining malaglagong puwersa maoy gubat, usa ka gubat sa sulod kanato. Kini kinahanglang dihadiha ug bug-os nga gubat tali niining langyawng mga manunulong nga nagadalag sakit ug sa atong sistema sa imyunidad sa lawas uban sa duha ka trilyong mga tigdepensa niini.a Walay popangayog kaluoy, walay ihatag. Ang atong mga kinabuhi nagabitay sa tanod. Sila o kita. Kasagaran kita ang modaog. Apan dili sa kanunay. Ang sangpotanan nagadepende kon unsa ka dali ug bug-os makapangandam ang atong sistema sa imyunidad alang sa gubat.

ANG sistema sa imyunidad maoy usa sa labing kahibulongan ug komplikadong mga bahin sa atong katingalahan ug matahom nga pagkagamang mga lawas. Kini ikatandig maayo uban sa labing komplikadong organo kanilang tanan, ang tawhanong utok. Ang imyunologong si William Paul sa National Institutes of Health miingon: “Ang sistema sa imyunidad adunay katingad-anang katakos sa pakiglabot sa impormasyon, sa pagtuon ug sa pagdumdom, sa pagmugna ug sa pagpundo ug sa paggamit sa impormasyon.” Hataas nga pagdayeg, apan kulang ra. Si Dr. Stephen Sherwin, direktor sa klinikal nga panukiduki sa Genentech, Inc., midugang sa iyang pasidungog: “Kini maoy usa ka katingalahang sistema. Kini makaila ug mga molekula nga wala pa sukad makataak sa lawas. Kini makaila kon unsay iya didto ug unsay dili.” Ug kon kini dili iya didto, gubat ang sangpotan!

Sa unsang paagi makaila ang atong sistema sa imyunidad kon unsay iya didto ug unsay dili? Ang usa ka linain nga protenang molekula, nga gitawag MHC (major histocompatibility complex), nagalingkod sa ibabaw sa halos tanang selula sa atong lawas. Kini maoy usa ka ilhanan nga nagasulti sa sistema sa imyunidad nga kini nga selula maoy usa ka higala, usa ka bahin kanato, talagsaon kanato. Ang sistema sa imyunidad sa ingon makaila sa atong kaugalingong mga selula ug nagadawat kanila apan moatake sa bisan unsang mga selula nga nagapakitag lahi nga mga molekula sa ibabaw nila​—ug ang tanang mga selula nga dili atoa nagapasundayag ug mga molekula sa ibabaw nga lahi sa atoa.

Busa pinaagi niining mga molekula sa ibabaw nga ang atong sistema sa imyunidad makaila sa matag usa ka selula ingong “kanato” o “kanila,” o kaugalingon o dili-kaugalingon. Kon dili-kaugalingon, kini mopukaw ug usa ka reaksiyon sa atong sistema sa imyunidad. “Ang ideya nga ang sistema sa imyunidad kinahanglang makaalinggat kanunay tali sa kaugalingon ug sa dili-kaugalingon,” matud pa sa librong Immunology, “maoy sukaranan sa tanang imyunolohikanhong teoriya.” Diha sa kategoriya maylabot sa dili-kaugalingon mao ang mopahinabog-sakit nga mga organismo sama sa mga virus, parasito, fungi, ug bakterya.

Ang Panit​—Labaw pa Kay sa Usa ka Tabon Lamang

Ang panit mao ang unang linya sa depensa batok niining langyaw nga mga manunulong. Labaw pa kay sa usa ka tabon lamang sa pagpanalipod, kini adunay mga selula nga nagapasidaan sa sistema sa imyunidad sa nagaatake nga mga mikroorganismo. Ang bilyonbilyong mahigalaong mga bakterya nagpuyo sa panit​—diha sa pila ka dapit hapit 3 milyones por kuwadrado sentimetros. Ang pipila nagagamag fatty acids nga nagapugong sa pagtubo sa makadaot nga mga matang sa bakterya ug fungi. Ang Scientific American, sa Hunyo 1985, nagtawag sa panit nga usa ka “aktibong elemento sa sistema sa imyunidad,” nga adunay espesyalistang mga selula nga “moreaksiyon sa langyaw nga mga manunulong.”

Apil sa panit ingong bahin sa tabon sa panalipod sa lawas mao ang mga habolhabol nga nagputos sa ibabaw nga bahin sa sulod sa lawas. Kini nga mga habolhabol mopagawas ug sip-on nga nagadakop sa mga mikrobyo. Ang laway, ang sip-on, ug mga luha adunay mga substansiya nga makapatay ug mikrobyo. Ang samag-buhok nga cilia diha sa agianan sa hangin paingon sa baga nagaduso sa sip-on ug sa hugaw ngadto sa tutunlan, nga diin sila makuha pinaagi sa paghatsing ug sa pag-ubo. Kon dunay makasulod nga tig-atake diha sa tiyan, sila mapatay sa mga asido didto, o dugmokon sa tighilis nga mga enzyme, o mabitik diha sa sip-on nga nagahapin sa tiyan ug sa mga tinai. Sa ulahi, sila ikalibang uban sa ubang mga hugaw sa lawas.

Phagocytes ug Lymphocytes​—Ang Dagkong mga Posil!

Apan gagmay ra nga mga away kini kon itandi sa mga gubat nga gisangka ngadto-nganhi sa dihang makalusot ang langyaw nga mga organismo niining mga depensa sa gawas ug makasulod sa sapasapa sa dugo ug sa mga tisyu sa lawas o sa mga pluwido. Ilang gisulong ang teritoryo sa dagkong mga posil sa sistema sa imyunidad​—ang puting mga selula sa dugo, nga dos trilyones. Mangatawo diha sa utok sa bukog​—nga duolan sa usa ka milyon matag segundo​—sila mogula nga hamtong ug mopormag tulo ka lahi nga mga dibisyon: phagocytes ug duha ka matang sa lymphocytes, nga mao, ang mga selulang T (tulo ka pangunang matang​—katabang, tigsanta, ug mamumunong mga selula) ug ang mga selulang B.

Karon, ang sistema sa imyunidad tingali adunay trilyontrilyong kasundalohan, apan ang matag sundalo makig-away sa usa lamang ka matang sa manunulong. Kon magkasakit, minilyong mga kagaw ang mapasanay, ug ang matag usa sa maong mga kagaw adunay samag matang sa antigen. Apan ang lainlain nga mga sakit, bisan lahi nga mga matang sa mao ra nga sakit, adunay lahi nga mga antigen. Sa dili pa makaatake ang mga selulang T ug ang mga selula B sa maong mga manunulong, kinahanglang sila adunay mga receptor o sudlanan nga makagapos sa ilang partikular nga mga antigen. Busa, taliwala sa mga selulang T ug sa mga selulang B, kinahanglang adunay daghang nagkalainlaing mga receptor, mga receptor nga sa linain maoy alang sa mga antigen sa matag usa ug lahi nga sakit​—apan ang matag indibiduwal nga selulang T ug selulang B adunay mga receptor nga linain alang lamang sa usa ka antigen sa sakit.

Si Daniel E. Koshland, Jr., editor sa magasing Science, nag-ingon bahin niining puntoha: “Ang sistema sa imyunidad gidesinyo sa pag-ila sa langyaw nga mga manunulong. Sa paghimo niini kini kinahanglang mopagawas ug 10¹¹ (100,000,000,000) ka nagkalainlaing mga matang sa imyunolohikanhong mga receptor aron nga kon unsa may matang sa hulma o porma sa langyaw nga manunulong aduna gayoy pila ka tigtabang nga receptor aron sa pag-ila niana ug molihok aron sa pagwagtang niana.” (Science, Hunyo 15, 1990, panid 1273) Busa, adunay mga grupo sa mga selulang T ug sa mga selulang B nga, taliwala kanila, mosibo sa matag usa ka antigen sa sakit nga makasulod sa atong lawas​—sama sa usa ka yawi nga mohaom sa kandado.

Sa pag-ilustrar. Duha ka magbubuhat ug yawi iyaiya nga nagtrabaho. Ang usa kanila naghimog minilyong mga kandado sa tanang matang apan walay mga yawi. Ang usa naghimog minilyong mga yawi sa tanang porma apan walay mga kandado. Karon ang binilyong mga kandado ug mga yawi sa tanang porma gihan-ok diha sa usa ka dako kaayong sudlanan ug giuyog pag-ayo, ug ang matag yawi nakakitag kandado ug nakapasibo sa kaugalingon ngadto niana. Imposible ba? Usa ka milagro? Mopatim-aw nga ingon niana.

Samag mga kandado nga may mga lungag sa yawi, ang milyonmilyong mga kagaw uban sa ilang mga antigen moatake sa imong lawas ug magsuroysuroy diha sa imong sapasapa sa dugo ug sa sistema sa lymph. Sama sa milyonmilyong mga yawi, ang imong mga selula sa imyunidad uban sa ilang mga receptor magsuroysuroy usab didto ug mopahaom sa katugbang nga mga antigen sa mga kagaw. Imposible ba? Milagro ba? Mopatim-aw nga ingon niana. Bisan pa mao kanay ginahimo sa sistema sa imyunidad.

Ang matag kategoriya sa lymphocytes adunay linain nga trabaho sa pagpakig-away sa impeksiyon. Ang katabang nga mga selulang T (usa sa tulo ka dagkong mga selulang T) hinungdanon. Sila mao ang nagapalakaw sa nagkalainlaing mga reaksiyon sa sistema sa imyunidad, nagadumala sa estratehiya sa gubat. Napukaw tungod sa presensiya sa manunulong nga mga antigen, ang katabang nga mga selulang T pinaagi sa kemikal nga mga signal (mga protena nga gitawag lymphokines) nagatipon sa mga sundalo sa sistema sa imyunidad ug nagapadaghan kanila sa minilyon. Sa sulagma, ang katabang nga mga selulang T mao ang ginapunteriya sa virus sa AIDS aron atakehon. Sa dihang sila mapildi, gihimo niini ang sistema sa imyunidad nga wala nay ikaarang, nga nagbilin sa biktima sa AIDS nga daling matakboyan sa tanang matang sa mga sakit.

Apan niining higayona, hinunoa, palandonga ang trabaho sa mga selulang T uban sa phagocytes, nga maoy mga tighipos sa basura. Ang ilang ngalan nagkahulogang “nagakaon nga mga selula.” Dili sila pilian​—kaonon nila ang tanan nga katahapang tan-awon, bisan langyaw nga organismo, patayng mga selula, o ubang mga basura. Sila nagaobra ingon nga usa ka sundalo nga nagapanalipod batok sa mga kagaw sa sakit ug ingong tighinlo nga nagakaon ug hugaw. Bisan ang hugaw nga gikan sa aso sa tabako nga nagapaitom sa baga ilang kan-on. Kon ang pagtabako magpadayon sa taas nga panahon, ang aso nagadaot sa phagocytes nga labi pang tulin kay sa ilang magama. Ang pila sa mga pagkaon niining nagakaon nga mga selula, hinunoa, dili mahilis, makamatay pa gani​—ang abog sa silica ug mga lanot sa asbestos, pananglitan.

Duha ka klase ang phagocytes, neutrophils ug macrophages. Ang utok sa bukog nagabubo ug duolan sa usa ka gatos ka bilyong neutrophils sa usa ka adlaw. Sila mabuhi sa pila lamang ka adlaw, apan sa panahon sa usa ka impeksiyon, mosulbong ang ilang gidaghanon, motubo sa lima ka pilo. Ang matag usa ka neutrophil molamoy ug molaglag ug 25 ka bakterya ug unya mamatay, apan walay hunong nga moabot ang mga kapuli. Ang macrophages, sa usa ka bahin, makapatay ug ginatos ka mga manunulong sa dili pa sila mamatay. Sila mas dako, mas kusgan, ug hataas ug kinabuhi kay sa neutrophils. Sila moreaksiyon sa usa lamang ka paagi ngadto sa mga manunulong ug sa basura​—ilang kan-on sila. Sayop ang paghunahuna, hinunoa, nga ang macrophages maoy mga grupo lamang nga nagahipos sa basura. Sila “makagamag mga 50 ka nagkalainlaing mga tipo sa enzymes ug batok-mikrobyo nga mga ahente” ug nagaobra ingong linya sa komunikasyon “dili lamang sa mga selula sa sistema sa imyunidad kondili sa nagagamag-hormone nga mga selula, mga selula sa nerbiyos, ug bisan mga selula sa utok.”

Tabang! Adunay Kaaway sa Atong Taliwala!

Sa dihang ang macrophage makakaon ug usa ka manunulong nga mikroorganismo, kini mohimo ug labaw pa kay sa pagkaon lamang niana. Sama sa halos tanang mga selula sa lawas, diha sa ibabaw niini kini nagadalag mga molekulang MHC nga moila niini ingong kaugalingon. Apan sa dihang makakaon ang macrophage ug kagaw, moinat ang molekulang MHC ug mopakitag usa ka tipik niining manunulong nga antigen diha sa usa sa mga tudling sa ibabaw niini. Kining gilis sa antigen molihok isip usa ka pulang bandera sa sistema sa imyunidad, nagapalanog sa alarma nga usa ka langyaw nga organismo nakabuhi sa sulod kanato.

Pinaagi sa pagpalanog sa alarma, ang macrophage nagapangayog dugang puwersa, dugang mga macrophage, milyonmilyon kanila! Ug dinhi moentra ang katabang nga selulang T. Bilyonbilyon kanila nagalibotlibot sa tibuok lawas, apan kinahanglang mangrekluta ang macrophage ug lahi nga matang. Kini nagkinahanglag usa ka matang sa receptor nga mosibo sa partikular nga antigen nga gipasundayag sa macrophage.

Sa dihang moabot kining matanga sa katabang nga selulang T ug motapot sa manunulong nga antigen, ang macrophage ug ang katabang nga selulang T magbayloay ug kemikal nga mga signal. Kining samag-hormone nga mga kemikal, o lymphokines, maoy talagsaong mga protena nga adunay makalibog nagkalainlaing mga obra sa pagpaangay ug sa paglig-on sa reaksiyon sa sistema sa imyunidad sa mga kagaw sa sakit. Ang resulta mao nga ang macrophage ug ang katabang nga selulang T magsugod sa paggama sa talagsaon kaayo sa ilang kaugalingon. Kini nagkahulogang dugang macrophage sa pagkaon ug dugang sa nagasulong nga mga kagaw ug dugang sa hustong matang sa katabang nga mga selulang T nga moukob sa mga antigens nga ipasundayag sa maong mga macrophage. Busa ang gidaghanon sa mga puwersa sa imyunidad mobuto, ug ang panonpanon niining partikular nga mga kagaw sa sakit mapildi.

[Footnote]

[Kahon sa panid 4, 5]

“Ginamang Daan nga mga Armas Batok sa Matag Usa ka Masabot nga Manunulong”

Ang sistema sa imyunidad nagahupot ug “usa ka tipiganan sa ginamang daan nga mga armas batok sa matag usa ka masabot nga manunulong.” Kining kaabunda sa armas “nahibaloang ginahimo sa usa ka komplikado genetikanhong proseso diin ang mga bahin sa genes lahugayon ug ihiusa pag-usab.” Karon ang taho sa dili pa dugay nga dakong diskoberiya naghatag ug kadan-agan kon sa unsang paagi kini nahitabo.

“Ang bag-ong nadiskobrehang gene gituohan nga dunay dakong bahin nianang proseso nga genetic recombination. Ang mga siyentipiko nagngalan sa maong gene nga RAG-1 alang sa recombination activating gene.” Ang mao nga diskoberiya gitaho diha sa magasing Cell, Disyembre 22, 1989. Apan ang mga siyentipiko sa Whitehead Institute for Biomedical Research sa Cambridge, Massachusets, T.B.A., nga maoy nakadiskobre sa RAG-1, nabalaka nga “ang recombination gene dili kaayo episyente ug hinay sa pagpatin-aw kon sa unsang paagi ang lawas nagagamag anam-anam ug makalibog nga matang sa mga protena sa imyunidad. Aron maatubang ang posibilidad sa bisan unsang matang sa pag-atake, kinahanglang gamiton sa lawas ang daghang minilyong mga antibody ug mga receptor sa selulang T, ang tanan giporma nga may igong kalainan nga sa labing menos ang pipila niini makaila bisag usa ka bug-os bag-ong matang sa pathogen.”​—The New York Times, Hunyo 26, 1990.

Busa ang mao gihapong mga siyentipiko nagsugod sa pagpangitag laing gene aron mabuntog kining maong kalisod. Sa milabay ang unom ka bulan ang magasing Science sa Hunyo 22, 1990, nagtaho nga ilang nadiskobrehan kana. “Ang mga siyentipiko nag-ingon nga ang bag-ong gene, RAG-2, mas kusog nga moobra uban sa unang gene sa pagtagik ug mga antibody ug mga protenang receptor. Kon lumbay nga magaobra, ang duha ka gene makatagik ug mga piyesa sa sistema sa imyunidad gikan sa 1,000 ngadto sa usa ka milyong higayon nga labi pang episyente kay sa mahimo sa bisan haing gene nga inusara.” Nagalumbay sa pag-obra, ang RAG-1 ug RAG-2 nagabubo sa milyonmilyong gikinahanglang mga antibody ug mga receptor sa selulang T.

Kini nga pagdukiduki gibatbat ingong “usa ka maayo kaayong pagtuon sa siyensiya.” Kini maoy usa ka dakong diskoberiya nga hayan mobukas sa ganghaan alang sa labi pang maayong pagsabot sa pila ka genetikanhong mga sakit sa panahong madaot ang mga sistema sa depensa sa lawas.​—The New York Times, Disyembre 22, 1989.