Pagdaog sa Sangka!

Sa dihang una mong mahibalag si Lee, usa ka maayong manulti, masadyaon, ug bug-at ug diyutay nga batan-ong babaye, lisod tuohan nga lima ka tuig kanhi siya hapit nang mamatay gikan sa anorexia. Apan sa mosugod ka sa pakig-estorya kaniya, ikaw mahingangha gayod sa mental nga kausaban nga nahimo niya​—ang uban niana lisod kaayo​—aron mabuntog kining makamatay nga abnormalidad sa pagkaon. “Dili ra kadto pakigsangka uban sa pagkaon,” siya nagpahayag.

Sanglit ang mga abnormalidad sa pagkaon maoy nakaingon sa mga natagong emosyonal nga mga problema, ang pakigsangka sa pagbuntog kanila ginaaway dinha sa hunahuna. Ang paningkamot sa pag-ugmad ug laing matang sa mga sukdanan maoy unang tikang ngadto sa pagkaayo. Kitang tanan aduna nay mga naestablisar nga mga sukdanan, mga butang nga atong giisip nga hinungdanon. Gihulma niini ang atong panglantaw sa kaugalingon ug nagpunting sa atong pagsanong sa makapaguol nga mga problema. Kadtong adunay mga sakit sa pagkaon kinahanglan nga mag-usob sa ilang mga sukdanan, nga nagkahulogan sa pag-ugmad ug usa ka lahing tinamdan sa hunahuna.

“Pinaagi sa pag-usob sa inyong bag-ong tinamdan sa hunahuna,” nag-awhag ang Bibliya, “aron inyong masuta kon unsa ang kabubut-on sa Diyos​—kon unsay maayo, kahimut-anan, ug hingpit.” (Roma 12:2, An American Translation) Oo, ang tinamdan sa usa angayng umolon pinaagi sa panglantaw sa Diyos kon unsa ang kahimut-an. Ang atong Magbubuhat nahibalo kaayo kanato. Siya nasayod kon unsa ang makahatag kanato ug dumalayon nga kalipay. Kon unsa ang giisip niyang hinungdanon?

Punting sa Tinuod nga Kaanyag

Ang Diyos nagpabili kon unsa kita sa sulod. “Ang natagong pagkatawo sa kasingkasing,” sa dihang gipatahom sa hilom ug malumong espiritu, “maoy dakog bili sa mata sa Diyos.” (1 Pedro 3:4) Apan, kita nagkinabuhi sa usa ka kalibotan diin ang mga babaye sagad nga ginatantiya pinaagi sa ilang panagway. Apan pagkadili-maalamon ang pagsagop ug samang sukdanan, komosta na man unya kon ang pagpaniwang nga mentalidad mausab? Sa nangaging usa ka gatos ka tuig sa Tinipong Bansa, ang pagpanambok maoy angayan. Sa 1890 usa ka pahibalo nag-awhag: “Sa pagkamatinahoron sultihi ang mga babaye nga magpatambok ginamit ang . . . ‘Fat-Ten-U’ nga mga pagkaon nga MAKAGARANTIYA sa mga Niwang Tambok ug Angayan.”

“Kanunay ko nga gisukod ang uban pinaagi sa ilang panggawas nga panagway,” miadmiter si Lee, kinsa tapos niana mihimog mga kausaban sa iyang tinamdan. “Apan karon ako nakakat-on na sa pagpabili sa Kristohanong mga hiyas sa uban ug sa akong kaugalingon. Ako karon naningkamot sa pag-ugmad ug kahimut-ang mga hiyas. Naamgohan ko unsa ka waypulos ang paghukom sa akong kaugalingon ug sa uban pinaagi sa ilang pisikal nga panagway.”

Ang pagbatog hustong tinamdan bahin sa panagway dili sayon. Basin kinahanglan natong molikay sa pagpakig-uban niadtong kanunay nga nabalaka sa ilang timbang o nagapunay ug bantay sa ilang panggawas nga dagway. “Kini maoy usa ka pakigbisog kanunay nga makigbatok sa mga pagpiit sa katilingban ug sa pagbaton ug hustong tinamdan,” giangkon ni Lynn, kinsa sa pagkamalamposon naulian gikan sa bulimia. “Ako wala makabaton dayon ug hustong tinamdan, apan angay ko nga maghunahuna sa hustong paagi.” Kining pag-usob sa hunahuna nakaapektar usab sa tipo sa mga butang diin ginatukod nato ang atong pagpabili-sa-kaugalingon.

Isalikway ang “Kawang nga Himaya”

Daghang tawo nga adunay mga abnormalidad sa pagkaon nagatukod sa ilang pagpabili-sa-kaugalingon pinaagi sa pagkab-ot sa kahingpitan o pinaagi sa bug-os nga pagpugong sa ilang kagutom. Ang hinakog nga pagdayeg nga nakita nila sa ilang kaugalingon sa tinuoray waypulos o kawang. Ang Pulong sa Diyos nagsulti kanato nga dili maghimo ug bisan unsa ‘sa tuyo sa pagpagarbo, apan diha sa pagpaubos sa hunahuna nag-isip sa uban nga labaw.’ (Filipos 2:3) Ang orihinal Gregong pulong sa “egotism” o pagpagarbo sa literal nagpasabot ug “kawang nga himaya,” o haw-ang nga pagdayeg. Busa kadtong nagabuhat ug mga butang diha sa pagpagarbo nagsulay sa pagkabig ug atensiyon ngadto kanila sa mga rason nga walay tinuod o dumalayong bili. Sila malipay sa mga butang nga haw-ang.

Pananglitan si Lee nag-ingon: “Ako mibatig linain tungod kay walay makapugos kanako nga mokaon.” Apan siya miangkon: “Ako nagtuo nga kon ako niwang pa gayod, mobati akog maayo pa sa akong kaugalingon. Apan sa dihang mius-os na ang akong timbang, gibati ko gihapon ang dili maayo sa akong kaugalingon.”

Si Lee dayon mipadayag ug usa ka dako lisoanang punto sa iyang pagkaarang-arang. “Naamgohan nako,” siya nag-ingon, “nga sa Diyos usa lamang ako ka tulo sa usa ka timba, busa nganong kinahanglan ko nga mahimong labing dako? Ayaw gayod isipa nga ikaw ang labing maayo. Okey lang kon ang uban mas maayo kanimo diha sa ubang mga butang.”

Oo, si Lee nakakat-on sa “paghunahuna sa uban nga labaw.’ Sa pagkatinuod, ang uban adunay pipila ka mga abilidad ug talento nga labaw kay sa atoa, bisan tingali kita molabaw sa ubang mga butang. Apan, kana wala magapasabot nga sila sa kinaiyanhon dakog bili kay kanato o kita dakog bili kay kanila.

Sanglit kadtong adunay mga abnormalidad sa pagkaon mainiton nga nagtinguhang mobatig maayo sa ilang kaugalingon, kinahanglang ipunting nila ang ilang mga hunahuna sa mga butang nga tinuod mohatag kanila ug pagpabili sa kaugalingon. “Inay sa pagsalig sa akong dagway alang sa pagdayeg,” mitug-an si Melissa, usa ka naulian gikan sa bulimia, “akong nakitang ang pagsunod sa mga sukdanan sa Diyos ug pagtahod sa iyang panglantaw naghatag kanakog pagpabili sa kaugalingong.” Oo, sama sa ginaingon sa Bibliya: “Ang katahom malimbongon, ug ang kaanyag kakawangan; apan ang babaye nga may kahadlok kang Jehova mao ang makabatog [tinuod, dili kawang,] pagdayeg alang kaniya.”​—Proverbio 31:30.

Pagkighigala Uban sa Diyos

Ang hustong “kahadlok kang Jehova” dili usa ka ngilngig nga kahadlok sa balaan nga silot apan usa ka kahadlok nga dili makapahimuot sa Diyos tungod kay siya nahimong atong Higala. “Malipayon ang tawo nga nahadlok kang Jehova, kansang mga sugo siya nagakalipay gayod,” nagabatbat ang Salmo 112:1. Ingong higala sa Diyos, ang usa makakaplag ug kalipay sa pagsunod sa Iyang mga balaod. Kini mohatag ug motibasyon. Apan unsay panglantaw sa Diyos bahin sa mga abnormalidad sa pagkaon?

Ang Pulong sa Diyos nagsulti kanato sa pagtahod sa atong mga lawas, ang usa ka bililhon nga gasa gikan sa Diyos. (Roma 12:1) Si apostol Pablo naglista sa ‘kahugaw sa tanang matang ug kadalo’ ingong mga butang nga dili makapahimuot sa Diyos, matikdi nga adunay mga ‘butang nahitabo sa tago sa mga dili magtutuo nga makauulaw kaayo nga isaysay.’ Apil niining mga butanga mao ang kustombre sa ubang mga Romanong tigpista nga mosuka aron mahuwasan sa ilang kaugalingon sa panahon sa pista ug dayon mobalik aron mopadayon sa pagkaong dinalo. (Efeso 5:3, 5,12) Ang apostol misulat: “Dili ako magpaulipon sa bisan unsang butang.” (1 Corinto 6:12) Busa, aron makatagamtam sa pabor sa Diyos, dili kita makatugot nga ang pagkaon ug pagdiyeta modominar sa atong kinabuhi.

Sanglit adunay daghang matang sa mga abnormalidad sa pagkaon ug lainlaing giladmon sa pagkalangkit, ang pagkaseryoso sa buhat sa usa diha sa mga mata sa Diyos managkalahi. Apan, ang tinguha nga mahimong usa ka higala sa Diyos ang mopalihok sa usa sa pagbuntog sa mga abnormalidad sa pagkaon. “Ang hinungdanong butang sa akong pagkanaulian,” matud ni Ann, “mao ang pagkaamgo nga dili ko mahimo kining batasana ug makapahimuot sa Diyos.” Apan komosta kon adunay mga kapakyasan sa pakigbugno sa usa?

“Ang pagbati ug pagkasad-an uban sa bulimia dili mahubit,” miangkon si Melissa. “Sa magabii ug sa maadlaw kon walay tawo, ako mohilak ug mohilak, mangaliya sa Diyos alang sa iyang tabang ug kapasayloan.” Pagkamakahupay ang pagkahibalo nga ang Diyos “mopasaylo sa madagayaon gayod” ug magpakitag “kaluoy niadtong nahadlok kaniya.” (Isaias 55:7; Salmo 103:13) Bisan kon ang atong kasingkasing magatunglo kanato, “ang Diyos mas labaw pa kay sa atong mga kasingkasing ug nahibalo sa tanan.” (1 Juan 3:20) Nakita niya ang labaw pa kay sa atong mga kahuyangan. Siya nahibalo sa kalalom sa atong paningkamot aron makalingkawas ug sa pag-uswag nga atong gihimo.

Ayaw kaluya sa pagduol nga tim-os sa Diyos, mangayo sa iyang kapasayloan walay sapayan kon sa makadaghan ikaw moduol kaniya mahitungod sa samang kahuyangan. Kon ikaw sinsero, siya magahatag kanimo ug usa ka nahinloan nga konsensiya tungod sa iyang dili-takos nga kaluoy. (Roma 7:21-25) “Latas nianang tanan,” miingon si Melissa, “ang Diyos usa ka matuod ug kasaligan nga Higala nga mitubag sa akong mga pag-ampo.” Ang dili paghunong maoy usa ka yawi sa pagdaog sa sangka!

Pag-atiman sa Masakit nga mga Emosyon

Sa pagdaog sa sangka, ang usa kinahanglang makakat-on sa pag-atiman sa negatibong mga pagbati inay kay modangop sa pagkaon ingong usa ka pangpakalma. Kasagaran, ang pagbatog kahupayan nagkinahanglang ibutyag sa usa ang bahin sa maong mga pagbati. Pananglitan, ang pagtiaw kaniya sa iyang amahan bahin sa iyang timbang nakaingon sa bulimia ni Mary. “Kadto akong sayop gayod tungod kay wala koy gitug-anan kon unsa ka daotan ang akong gibati sa iyang pagtiaw,” nagpahayag si Mary. “Moadto ra ko sa akong kuwarto ug mohilak.”

Apan ang pagbutyag sa maong mga pagbati dili sayon alang sa usa ka tawong nabalaka kaayo sa pagpahimuot sa uban. Apan, ang librong Bulimia: A Systems Approach to Treatment nagsaysay: “Ang pag-ila sa mga pagbati sa kasuko ug pagkat-on sa pagpahayag kanila sa usa ka luwas ug nahiangay nga paagi maoy dagkong mga isyu aron maulian gikan sa bulimia.” Pagkatukma ang tambag sa Bibliya: “Pagkasuko kamo, apan ayaw pagpakasala: ayaw tugoting masalopan sa adlaw ang inyong kasuko”! (Efeso 4:26) Sa dihang nasuko o napiit sa pag-ingong oo nga unta buot nimong mosulti ug dili, suknaa ang imong kaugalingon: ‘Sa unsang paagi ako magmatinud-anon ug prangka nga dili makasakit?’

Hinumdomi usab nga ang Bibliya wala maghubit sa papel sa babaye ingong tigpahimuot sa mga tawo. Ang matinumanong mga babaye sa Diyos, samtang mapasakopon sa ilang mga bana, usahay prangka sa ilang mga pagbati. Sila ang nanguna ug nangarisgar nga dili kanunay sayon. (Proverbio 31:16-18, 29) Siyempre, adunay kapeligrohang mapakyas kon manguna sa dili kasagarang panlimbasog. Kadtong adunay mga abnormalidad sa pagkaon kasagarang nahadlok nga masayop ug mopatim-aw nga buang-buang. Apan ang tanan masayop! “Ang matarong nga tawo mapukan sa makapito, ug siya mobangon pag-usab,” miingon ang Proverbio 24:16. Ang pagkat-on gikan sa mga sayop ug kapakyasan maoy hinungdanon aron maulian ug aron sa paglikay.

Usahay, ang masakit nga emosyon naglangkit sa nahitabo sa nangagi. Samtang ang mga handumanan niadtong mga eksperyensiyaha makasakit pa kanimo, paningkamoti nga “ikaw interesado sa mga buhat ni Jehova sa mahigugmaong-kalulot.” (Salmo 107:43) Sigurado, adunay maayong mga panahon nga imong makita ang ebidensiya sa kaayo ug gugma sa Diyos. Sulayi ang pagpunting niini. Bisan kon ikaw nabiktima pag-ayo, kini wala magpasabot nga takos ikaw sa maong maltrato, ni kini nagsukod sa imong bili ingong usa ka tawo.

Pangayog Tabang!

Ang usa ka tawong naningkamot sa pagbuntog sa abnormalidad sa pagkaon nagkinahanglang mosulti ngadto sa tawong kasaligan niya. Ayaw pag-inusara niana. Si Lynn nagpahayag kon unsay nagpausab ug dako kaniya: “Usa ka gabii gidala ko ang akong inahan sa akong kuwarto. Human nga mihilak sa napulo ka minutos, akong gitug-an kaniya nga ako adunay bulimia.” Siya midugang: “Ang akong ginikanan masinabtanon kaayo. Si mama nagtabang kanakong mahimong pasensiyoso ug dili magdahom ug kalit nga pagkaayo. Si papa naghatag ug praktikal nga mga sugyot ug nag-ampo uban nako. Kon wala pa ako mitug-an, wala unta’y makatabang kanako.”a

Ang pagpaluyo sa uban kanunayng hinungdanon alang sa bug-os nga kaayohan. Likaye ang pagpalain sa imong kaugalingon, ilabina kon imong gibating ikaw huyang. (Proverbio 18:1) Sa dihang siya mahasol, si Lynn dili magpalain. Siya miingon sa iyang pagkaayo: “Si Mama ug ako magsuroysuroy ug mag-estoryahay mahitungod sa nakapabalisang problema. Inay kay mobalik sa batasan nga may bulimia, ako mamuhatbuhat, sama sa pagtawag sa usa ka higala, inay kay ipalain ang akong kaugalingon.”

Sulod sa mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova adunay mga tawong matinabangon niadtong naningkamot nga makalingkawas sa usa ka abnormalidad sa pagkaon. “Ako dili na makatabang sa akong kaugalingon,” miangkon si Ann, kinsa naglisod sa iyang pagpakigbugno sa bulimia. “Busa gibutyag ko ang sulod sa akong kasingkasing, gipadayag ang problemang akong gitago sa napulo na ka tuig.” Ang Kristohanong mga higala matinabangon kaayo. “Ang akong garbo ang nagpugong kanako sa pagpangayo ug tabang, ug kini halos makamatay kanako. Ang kahupayan dili ikatukib. Uban sa tabang sa akong mga higala, ako bug-os nga naayo.”

Sa ubang mga kaso gikinahanglan ang tabang gikan sa mga propesyonal kinsa espesyalista sa pagtambal sa mga abnormalidad sa pagkaon. Kasagaran, ang pagpakonsulta maoy unang lakang. Ang tabang nga mabatonan mahimong mag-apil sa lainlaing matang sa pakig-estoryahanay, tambag sa nutrisyon, ug basin ang paggamit sa medisina. Sa grabe nga mga kaso ang pagpaospital tingali gikinahanglan. Malagmit ang usa ka doktor o usa ka ospital nahibalo sa maong mga espesyalista diha sa imong komunidad.

Pagkamakataronganon ug Paglaom

“Ang doktor nagpasalig kanako nga kon mokaon lang ako sa balanse nga pagkaon, ang akong metabolismo mobalik ra sa iyang normal nga kahimtang, ug dili na ko manambok,” nagpahayag si Lynn. “Ug mao gayod kana ang nahitabo.” Busa, pagkamaalamon ang rekomendasyon sa Bibliya: “Tugoti nga ang imong pagkamakataronganon mailhan sa tanan.”​—Filipos 4:5.

Ang kalamposan sa pagwala sa sobrang timbang mahimong makab-ot pinaagi sa pagmenos kanunay sa gidaghanon sa mantikaon ug repinadong mga pagkaon, sama sa asukal ug puting harina, ug pagkaon ug daghang prutas, utanon, ug pagkaong mga lisohon. Ang kasarangan nga ehersisyo importante usab.b Apan, tungod sa genetiks, pangidaron, ug uban pang mga hinungdan, hinunoa, ang ubang mga tawo mas bug-aton kay sa nauso.

Si Lisa, kinsa nakabuntog ug taas nga sangka sa pagdiyeta ug bulimia, nakaabot sa usa ka makataronganong konklusyon: “Wala ko batia nga ang pagdaog anaa sa pag-us-os sa timbang. Ako nagtuo nga ang kalamposan anaa sa pagkab-ot ug pagkamakasaranganon sa tanang butang, bisan kon kini nagkahulogan ug pagbaton ug timbang nga sobra pa sa uso.” Hinuon, sa dihang ang usa makaugmad ug rasonableng panglantaw sa iyang pisikal nga panagway, siya mahimong makapamenos sa iyang timbang, dili lang tungod sa panagway, apan aron sa paglikay sa mga riyesgo nga nahauban sa sobrang katambok.

Imbes nga sa kanunay maningkamot nga magpaniwang aron makasibo ngadto sa mas gagmayng mga sukod, ang usa ka tawo mahimong magsul-ot ug mga sinina nga nahiangay ug nga usab masul-ot nga komportable. Sulayi ang pagkahimong puliki sa kahimut-anang mga buluhaton inay sa pagpunay ug timbang ug pagsukod sa imong kaugalingon. Kon ikaw nakigbatok sa bulimia, siguroa nga wad-on nimo ang sobrang mga pagkaon nga imong gitago, ug kon mamalit, pagkuyog ug kauban. Sulayi ang pagkaon nga may kauban. Paningkamoti ang paghimo ug makataronganong eskedyol, ug paggahin ug gikinahanglang panahon alang sa paglingaw-lingaw.

Labaw sa tanan, ugmara ang usa ka katuyoan sa kinabuhi. Lantawa nga maikagon ang paglaom sa Bibliya sa umalabot bag-ong kalibotan sa pagkamatarong. Ang Diyos duol na nga mopapha sa daghang mga kagul-anan sa yuta nga mitultol sa mga abnormalidad sa pagkaon ug taposon sa walay kataposan kining ika-20ng siglo nga hampak.​—2 Pedro 3:13.

Apan unsay mahimo sa usa ka ginikanan o asawa sa pagtabang sa usa diha sa pamilya nga adunay abnormalidad sa pagkaon? Ang umaabot nga isyu sa Pagmata! maghisgot niini.

[Mga footnote]

[Mga hulagway sa panid 10]

Tun-i nga isalikway ang kalibotanong propaganda nga ang imong bili nagadepende sa imong panagway