Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Ako Magmalipayon sa Pagpuyo Uban sa Usa Lamang ka Ginikanan?

“Ang mga bata nga duhay ginikanan adunay ilang kaugalingong mga kuwarto ug makapalit ug bag-ong mga sinina. Apan ako angayng makigbahin ug kuwarto; ako naglisod gayod sa pagbaton ug sinena nga gusto nako. Si Mama nag-ingon nga dili siya makaabot niana. Ang tanang buluhaton sa balay akong buhaton samtang siya nagatrabaho, gibati ko nga daw usa ka masugo​—ingon sa daw ako gilimbongan sa bahin nako sa pagkabata.”​—Shalonda, 13 anyos.

ANG duhag-ginikanan nga balay maoy mithianon. Ang duha ka mahigugmaong ginikanan kasagarang makatanyag ug dugang paggiya, panalipod, ug suportar kay sa usa lamang. “Ang duha mas maayo kay sa usa,” nag-ingon ang Bibliya, “tungod kay silang duha makabuhat nga mas epektibo.”​—Ecclesiastes 4:9, Today’s English Version.

Nan, dili ikatingala, nga bisan pa sa pag-uswag sa usag-ginikanan nga mga panimalay, daghang mga batan-on ang mobatig kaulaw nga magpuyo sa maong mga pamilya. Gibati nila nga sila dili pa andam nga mosagubang sa mga kapit-os ug mga suliran nga mag-ulipon kanila sa maong kinabuhi. Nan, unsa man, kon ang mga sirkumstansiya nga dili mo kapugngan maghikaw kanimo sa gugma ug pagtagad sa usa sa imong mga ginikanan? Naalaot ka na ba? Dili gayod.

Dako ang mahimo sa imong panglantaw sa situwasyon. Ang Proverbio 15:15 nag-ingon: “Ang tanang mga adlaw sa sinakit kadaot man; apan ang usa nga maayo sa kasingkasing kanunayng may kombira.” Nahiuyon niini nga prinsipyo, si Dr. Helen Mendes nag-ingon: “Ang tagsag-ginikanang mga pamilya kinahanglang motan-aw sa ilang kaugalingon ingong mga tem ug modawat sa ilang kaugalingon ingong kompleto nga mga pamilya,” dili bungkag nga mga panimalay. Siya midugang: “Ang maong mga pamilya nakabaton sa katibuk-an ug lahi nga tinamdan ug panglantaw sa kinabuhi sa dihang sila mosugod sa pag-isip sa ilang kaugalingon nga dalawatong mga yunit sa katilingban.” Apan matinud-anon ba ang pagbaton sa maong usa ka positibong panglantaw?

Kalidad​—Dili ang Kadaghan

Ang mga tigdukiduki alang sa mantalaang Family Relations nagpahinumdom kanato: “Ang presensiya sa duha ka ginikanan diha sa balay dili garantiya nga ang gugma, hustong pagmatuto ug maalamong paggiya ikatagana.” Sila usab miingon: “Ang ginikanan nga sa pisikal anaa sa balay hayan sa sikolohikal [sa hunahuna] wala diha sa daghang panahon.” Busa, ang imong kalipay nagadepende, dili sa gidaghanon sa ginikanan nga imong gikapuyo, kondili sa matang sa ginikanan o mga ginikanan nga uban kanimo sa balay ug ang interes ug kabalaka nga ilang gipakita alang sa imong kaayohan. Sumala sa naobserbahan sa sikologong si Richard A. Gardner: “Ang daotang mga ginikanan, kon kaha usa o duha, makapaguol sa mga bata; ug ang maayong mga ginikanan, kon kaha usa o duha, magtabang sa mga bata nga modako nga mas himsog ug mas malipayon.” Ug ang nag-inusarang mga ginikanan ang kasagarang nakahimog dalayegong mga paningkamot sa paghatag sa ilang mga anak sa gikinahanglang pagtagad.

Ang 17-anyos nga si Melanie nag-ingon: “Dili gayod sayon sukad nga gibiyaan kami sa akong papa. Tinuod nga lisod gayod sa akong mama kay siya nagatrabaho karon. Apan makatambong kami sa Kristohanong mga tigom ug may regular nga mga panagtuon sa Bibliya, butang nga tagsa rang mahimo namo sa dihang ang akong papa nagpuyo pa uban namo.” Siya midugang: “Gibuhat namo ang daghang mga butang ingong usa ka pamilya, ug kami suod kaayo. Siyempre, gimingaw ako sa akong amahan, apan malipayon kaayo ako nga nagpuyo uban kang mama.” Kon ang imong ginikanan nagapaningkamot sa samang pagmatuto kanimo diha “sa disiplina ug pahamatngon ni Jehova,” ikaw sa gihapon mouswag ug mapalambo bisan pag ang gambalay sa inyong pamilya dili mithianon.​—Epheso 6:4.

Pagpaigo sa Kubos Lamang

Hinuon, adunay pila ka praktikal nga mga kabalaka nga motungha. Usa ka pagsusi nagpakita nga dihadiha human sa usa ka diborsiyo, ang tagsag-ginikanan nga mga panimalay mag-antos sa 73-porsiento nga pag-us-os sa ilang sukdanan sa kinabuhi. Nan, masabot, nga ang kuwarta usa ka dakong kabalaka diha sa labing daghang usag-ginikanan nga mga pamilya.a

Unsay imong mahimo? Ikaw malagmit adunay gamayng pagkontrolar sa mga panguwarta sa imong pamilya. Apan ikaw makatabang sa pagdaginot ug pagpaigo sa kahinguhaan nga anaa kanimo pinaagi sa paglikay sa pag-usik-usik. (Itandi ang Juan 6:12.) Ang batan-ong si Rodney miingon: “Sa balay, ako nag-amping nga dili makabuak o makawala sa mga butang, sanglit kini nagkahulogan ug kuwarta para sa pagpaayo o pagpuli niining mga butanga. Akong pagngon ang elektrikal nga mga kagamitan o mga suga nga wala gamita. Kini motabang sa pagkunhod sa among mga balayran sa koryente.”

Ang katorse-anyos nga si Tony misulay sa lain nga pamaagi. Siya miingon: “Ang mga bata sa among eskuelahan nangayo nga palitan sila sa ilang mga ginikanan ug mahalong mga sapatos ug mga sinina. Sila dili moeskuela kon walay ingon niana.” Si Tony midugang: “Wala ako nianang pinakabag-o nga mga sinina, apan ako hapsay ug hinlo, ug giampingan ko ang unsay ania kanako. Ang akong mama naningkamot kutob sa iyang maarangan; dili ko buot nga malisdan pa siya.” Ang maong samang pagbati wala magdaginot lamang sa limitado nga kahinguhaan apan maoy tinuod nga tinubdan sa pagpalig-on sa usa ka ginikanan.​—1 Pedro 3:8.

Ang pagkunhod o pagputol sa mga meryenda o junk foods makatabang usab. Ang batan-ong si Rita miingon: “Ang pagkaon sa balay basin dili kaayo anindot kay sa pagkaon sa usa ka fast-food nga restawran, apan kini makadaginot ug kuwarta.” Sa pagkatinuod usa ka maalamong pamalandong! Ang ubang mga batan-on nag-amot ug bahin sa ilang pangita gikan sa part-time nga mga trabaho ngadto sa ilang pundo sa pamilya. Ang 13-anyos nga si Danny naghatag sa iyang inahan ug kuwarta nga iyang nakuha sa iyang rota sa mantalaan. Ang iyang inahan miingon: “Human nga nabayran nako ang mga utang, gas, telepono, pagkaon, ug mipalit ug mga sinina, mao kanang kawartaha ang among gipaigo-igo. Ug si Danny talagsaon gayod nga pagkabata; wala siyay labad.” Ang pagkooperar sa ingon niini nga paagi usa ka paagi sa ‘pagtahod sa imong ginikanan.’​—Mateo 15:4.

Sa dili ka pa mangita sa part-time nga trabaho, hinunoa, hisgoti kini uban sa imong ginikanan.b Ang usa ka part-time nga trabaho mahimong mobalda sa imong buluhaton sa eskuelahan, trabaho sa balay, ug Kristohanong mga miting. (Hebreohanon 10:24, 25) Ang mga ginikanan kasagarang makahimo sa paghikay sa mga butang nga makasuportar sa ilang mga anak nga wala maghatag ug dakong bahin sa responsabilidad. Sa gihapon, atubangon nimo ang limitadong panalapi. Apan hinumdomi nga samtang ang materyal nga mga butang ug bahandi mapuslanon, ang mga Kristohanon gitambagan nga mahimong magmatagbaw sa “pagkaon ug panapot.”​—1 Timoteo 6:8-10; Lucas 12:15.

Pananglitan, ang imong pamilya basin mobalhin gikan sa usa ka mas dako nga balay ngadto sa mas gamay nga balay o sa usa ka apartment, nagkinahanglang ikaw karon makigbahin sa usa ka kuwarto ngadto sa usa ka membro sa pamilya. Apan ikaw sa gihapon nagmakontento. Ug uban sa gamayng pagkamamugnaon, sa gihapon ikaw nakabatog diyutayng pribasiya. Ang pila ka mga pamilya, pananglitan, nagtukod ug gamayng tulogan diha sa sala, sinalipdan sa estante sa mga libro. Pinaagi sa yanong pag-organisar sa bakanteng luna o sa paggamit ug dibisyon sa kuwarto sa ingon igo na sa paghatag kanimo sa diyutayng pagbati sa pribasiya.

Bisan pa, ang sikologong si Richard A. Gardner nagpahinumdom sa tagsag-ginikanang mga batan-on: “Importante nga hinumdoman nga ang kuwarta​—ug ang mga butang nga mapalit sa kuwarta​—dili mao ang pinakaimportanteng butang sa kinabuhi. Ang . . . mga butang sama sa unsang matanga ka sa pagkatawo ug sa unsang paagi motagad ka sa ubang mga tawo ang magpaila kon unsa ka malipayon ka sa imong kinabuhi.” (Itandi ang Buhat 20:35.) Tungod niini, si apostol Pablo miingon: “Ako nakakat-on sa pagpaigo sa mga butang akong nabatonan . . . aron nga bisan asa, sa tanang panahon, ako magmakontento.​—Filipos 4:11, 12, TEV.

Dahomon tingali nimo ang pagpakig-ambit sa dakong responsabilidad sa lakaw sa imong panimalay kay sa magpuyo ka diha sa usa ka duhag-ginikanang panimalay. Apan inay sa paglantaw niini sa negatibong paagi, sulayi sa paglantaw niini nga usa ka higayon sa pagtabang sa imong ginikanan ug sa pagbansay sa imong kaugalingon alang sa mga responsabilidad sa umalabot.

Unsaon sa Pagdumala sa Sobrang Luwan

Usahay, hinunoa, ang usa ka batan-on makabatog mas daghang mga responsabilidad kay sa madala niya. Kini kasagarang mahitabo kon ikaw ang kinamagulangan. Unsay imong himoon? Sulay sa pagpakig-estorya sa imong ginikanan ug ipatin-aw sa unsang paagi kini nga problema nakaapektar kanimo. Tingali makasugyot ka nga ang buluhaton iapod-apod. Pananglitan, ang pila ka mga pamilya nagpaskin ug listahan sa mga buluhaton nga kinahanglang himoon sa tinagsatagsa ka membro sa pamilya. Aron nga walay usa ang magabuhat sa dili kaikagang buluhaton sa tanang panahon, ang pila ka mga pamilya sa regular nagbanosay sa mga buluhaton taliwala sa takos nga mga membro sa pamilya.

Ang mga sugyot sa itaas namatud-ang makatabang sa pagpahimulos sa imong kahimtang. Hinuon, kini wala magpasabot nga ikaw sa ngadto-ngadto wala mangandoy sa ikaduhang ginikanan sa balay. Apan ang batan-ong ginganlag Carrie miingon niining paagiha: “Dili mo pa mapapas ang kasakit, apan kini nagkadiyutay. Kini samag usa ka dako nga talumtom sa imong kamot. Anaa kana kanunay, apan usahay dili mo mamatikdan kana.”

Dako ang mahimo, hinoon, sa imong paningkamot sa pagsagubang sa imong kahimtang. Kay bisan pa sa mga disbintaha sa pagkinabuhi diha sa usag-ginikanang panimalay, mahimo ka niana nga magmalamposon ug magmalipayon!

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 16]

Ang pagluto sa imong kaugalingong paniudto maoy usa ka paagi sa pagdaginot sa panahon ug salapi sa imong ginikanan