Nagakawalang Kalasangan, Nagasakang mga Temperatura
PAGPAMUTOL sa tropikal nga kalasangan. Ang greenhouse effect. Kining duha ka krises kanunay nga gihisgotan sa samang giladmon. Ug uban sa maayong katarongan: Ang una maoy nagpahinabo sa ikaduha. Samtang gikaingin sa mga tawo, gibuldos, ug naghapay sa dagkong mga bahin sa lasang aron sa paghatag ug dalan sa mga ranso, mga dalan, ug mga alihan sa tubig alang sa elektrisidad, ang kalasangan nagpagawas sa ilang dagkong mga pondo sa karbon ngadto sa atmospera. Ang carbon dioxide nga gipagawas maoy usa lamang sa daghang mga gas nga nagpainit sa atmospera, hinayhinay nga nagpainit sa globo.
Ang bag-ong mga taho sa Tinipong Bansa nagpakita nga ang maong duha ka krises misamot kay sa gituohan sa nangagi. Pananglitan, kapin sa 300 ka mga eksperto sa klima sa tibuok kalibotan nagpasidaan sa Mayo 1990 nga ang aberids sa tibuok yutang temperatura mosaka ug duha ka grado sa mosunod 35 ka tuig ug 6 ka grado sa kataposan sa sunod nga siglo kon dili mabag-o sa tawo ang kahimtang.
Kini magahawas sa labing dramatikanhong kausaban diha sa aberids nga temperatura nga nakita sa yuta sa napulo ka tuig, miangkon ang mga siyentipiko. Samtang ang greenhouse effect o pag-init sa yuta nahimong butang nga ginalantugian taliwala sa mga siyentipiko, ang The Washington Post nag-ingon: “Ang mga siyentipiko nga misulat sa taho . . . miingon nga kini nagahawas sa usa ka talagsaong kasabotan taliwala sa gatosan sa naandang malantugiong mga siyentipiko.”
Kasamtangan, ang taho nga nag-ulohang World Resources 1990-91, gibanabana nga ang kalibotan mawad-an sa tropikal nga kalasangan niini nga moabot sa 50 porsiento nga mas kusog sa gipaila sa miaging pagbanabana. Ang gihiusang sukod sa tropikal nga pagpamutol sulod sa nuybe ka siglo—sa Asia, Aprika ug Habagatang Amerika—nga kapin sa tulo ka pilo sa katuigang 1980! Ang tibuok kalibotang suma, sumala sa taho, maoy tali sa 40 ug 50 ka milyong akre sa tropikal nga kalasangan ang gidaot matag tuig.
Ang pagpamutol midaot na ug dako. Ang International Wildlife nag-ingon, pananglitan, nga ang bagang kalasangan sa kalibotan maoy pinuy-anan sa labing mesos 5 ka milyon ug tingali ingon ka daghan sa 30 ka milyong mga espisye sa mga tanom ug mga hayop—“labaw pa sa tanang uban nga nahiusang nanimuyo sa yutan-ong mga sistema sa ekolohiya.” Kini nga mga espisye sa pagkamatuod nangatibulaag ngadto sa pagkahanaw. Ang mga tigbantay sa mga langgam sa amihanang mga dapit nakamatikod na nga ang mga langgam nga sa kinaiyanhon molalin gikan sa tropikal nga kalasangan nagakadiyutay na.
Sa Madagascar mga 80 porsiento sa nagapamulak nga mga espisye sa tanom dili na makita bisan diin sa yuta; usa kanila, ang rosy periwinkle, mao ang pasikaranan alang sa pipila ka labing hinungdanong batok-kanser nga mga droga. Bisan pa niana, kapin sa katunga sa kalasangan sa Madagascar ang giporil o gipapha na.
Ang tawo sa pagkamatuod “nagalaglag sa yuta” niining kataposang mga adlaw, sama sa dugay na nga gipaila sa Bibliya nga iyang pagabuhaton.—Pinadayag 11:18.
[Picture Credit Line sa panid 15]
Abril Imagens/João Ramid