Mga Ospital—Sa Dihang Ikaw Usa ka Pasyente

“Sa misulod ako sa usa ka ospital sa unang panahon, sa kalit gibati ko nga nawad-an akog kagahom sa akong kinabuhi, nga samag ako nahimong usa ra ka estadistika.”​—Marie G.

“Mahinumdom ako sa akong unang pagduaw ingong usa ka pasyente. Gibati ko nga huyang kaayo ug walay panalipod.”​—Paula L.

IKAW ba sukad nahimong pasyente sa usa ka ospital ug nasinati sa mga reaksiyon sa itaas? Kon nasinati ka o wala, angay nga ilhon nimo nga ang kadaghanang tawo magagugol ug diyutay rang panahon sa paghunahuna bahin sa pagkapasyente. Bisan pa niana, ang maong palaaboton basin mahimong kamatuoran alang kanimo sa usa ka adlaw. Niadtong 1987, pananglitan, gipakita sa mga taho ang 1 ka pagpaospital alang sa matag 7 ka tawo sa Tinipong Bansa. Ang maong mga estadistika magkadaiya kaayo sa tibuok nga kalibotan. Bisan pa niana, ingong usa ka tawong maalamon, unsang mga preparasyon ang pagahimoon nimo alang nianang hitaboa?

“Ang usa ka labing hinungdanong paagi sa pagpanalipod sa imong panglawas mao ang pagtino nga ang pagpaospital kinahanglanon,” mikomento si Dr. Sidney Wolfe, direktor sa Public Citizen Health Research Group. Bisan kon diin ka magpuyo, kon ikaw may sakit, ikaw may katungod ug obligasyon nga masayod sa mga kamatuoran sa imong medikal nga suliran. Kasagaran ang imong doktor mismo makahatag kanimog makapatagbawng mga tubag.

Apan kon adunay pangutana, girekomendar ang independenteng ikaduhang opinyon. Sa pila ka nasod, ang mga kompaniya sa seguro mangayo pag ikaduhang mga opinyon sa dili pa sila mobayad sa pila ka tipo sa dagkong operasyon. Ug dili kay wala madungog ang pagtinguhag ikatulong opinyon sa paghusay sa mga panagbangi bahin sa pagrekonosir ug sa tambal. Ang paninugdang punto mao: Kon kaha may usa ka opinyon o duha o labaw pa, ang usa ka pasyenteng maalamon mogahig panahon aron sa pagtino sa iyang kaugalingon sa panginahanglan ug sa kaalam sa gisugyot nga tambal.

Mga Emerhensiyang Pagpaospital

Hinuon, sa usa ka kahimtang emerhensiya, basin walay panahon sa pagbatog nagkadaiyang medikal nga rekomendasyon. Ang pasyente tingali walay panimuot, dili makasulti o makasulat sa dihang dad-on sa ospital. Usahay ang mga doktor kinahanglang molihok dayon, una pa makita ang mga paryente sa pagtino sa kagustohan o mga palabihon sa pasyente. Ang maong mga kahimtang nagapasiugda kon nganong hinungdanon kaayo ang paghunahuna ug pagplano daan.a

Alang sa pasyente nga usa sa mga Saksi ni Jehova, naglangkit kini sa pagdala sa tanang panahon sa kompleto ug gibag-ong Medical Directive/Release Document. Sa maong tarheta ipahayag daan sa pasyente ang iyang kagustohan mahitungod sa medikal nga pag-atiman ug motaganag hinungdanong impormasyon aron ang medikal nga mga tawo makakontak sa mga paryente o sa uban nga nahibalo sa iyang kagustohan. Bisan tuod dili kini makakobre sa tanang posibleng kahimtang, kining importanteng tarheta makasilbing usa ka legal nga dokumento nga mosulti sa dihang ikaw dili makasulti.

Makatabang usab kaayo kon, sa usa ka emerhensiya, ang usa ka suod nga higala o paryente nga sinati sa imong medikal nga mga pinalabi ug mga pagtuo makaadto sa ospital aron sa pagpaluyo kanimo. Kon kaha kana posible dihadiha o dili, ang gibag-ong Medical Directive/Release Document may adlaw nga mahimong usa ka yawi sa pagpanalipod sa imong mga katungod.

Bisan pag ang usa ka tawo dili bawtismadong ministro sa mga Saksi ni Jehova ug wala makabaton niining dokumentoha, siya makaandam ug susamang sinulat (kon mahimo gimakenilya) nga pahayag. Kini angay maglaraw sa iyang kagustohan bahin sa medikal nga pagtambal, magpahayag sa bisan unsang mga limitasyon, ug magpaila kon kinsay pagakontakon kon mahitabo ang emerhensiya.

Pagpel-ap sa mga Porma ug mga Pahayag

Ang mga katungod sa pasyente nagkadaiya kaayo sa tibuok kalibotan. (Tan-awa ang kahon, panid 7.) Sa pila ka nasod ang maong mga katungod nagdaghan pag-ayo sa katuigang bag-o pa; ang usa ka doktor dili tugotan sa pagpadapat sa bisan unsang tambal nga wala ang pagtugot sa pasyente, nga kasagarang ipaila nga sinulat. Kini ang usa ka hinungdan ang mga ospital tingali nagbaton sa ilang kaugalingong mga porma nga buot nilang papirmahan nimo. Kon kana mao ang kahimtang sa dapit nga imong gipuy-an, ang mosunod makatabang gayod.

Angay nimong basahog maayo ang tanang porma sa dili pa nimo sila pirmahan kay ang imong pirma nagkahulogan nga ikaw uyon, sugot, sa bisan unsang ginasulti sa porma. Ayaw itugot nga may magpadalidali nimo sa pagpirma sa usa ka porma sa pagpaospital, o porma sa pagsugot sa tambal, nga dili nimo kana basahog maayo. Kon dili ka mouyon sa usa ka bahin sa naandang porma, kurusi ang maong bahin. Bisan pag may motutol nga kini ang porma sa ospital ug kini dili mausob, bisan pa niana kini usa ka legal nga kontrata, ug dili ka maobligar sa pagpirma sa bisan unsa nga dili ka mouyon. Bisan pag dili buot mopatim-awng dili makataronganon, hinungdanong dili ka mokompromiso bahin niini​—ikaw may katungod sa pagdumili sa pag-uyon sa bisan unsang bahin sa usa ka porma.

Ilabina bahin sa pagsugot alang sa operasyon o bisan unsang paggamit ug dugo, susihag maayo ang matag parapo. Ang pila sa mga Saksi ni Jehova nakurat sa butang ilang nakaplagan diha sa usa ka porma sa ospital nga giingong giandam alang gayod kanila. Bisan tuod sa sinugdan kana nag-ingon nga ang kagustohan sa pasyente bahin sa dugo pagatahoron, ang usa ka parapo sa ulahi nag-ingon sa susama, ‘Sa usa ka emerhensiya o kon gibati sa doktor nga gikinahanglan, nahuptan niya ang katungod sa pag-abunog dugo.’ Dugang pa, sanglit ang Pulong sa Diyos nagasugo sa mga Kristohanon nga molikay sa dugo, maayong batasan ang pagsulat “No Blood Transfusions” diha sa tanang papeles nga dad-on nganha kanimo. (Buhat 15:28, 29) Kana maghimo sa imong posisyon nga tin-aw alang sa tanang trabahante. Ang kamatuoran mao, ang nag-usbawng gidaghanon sa mga pasyente nagadumili sa dugo tungod kay buot silang molikay sa riyesgo nga matakdan sa hepatitis, AIDS, o ubang makapatayng mga sakit.b

Ang mga pasyente diha sa pila ka nasod may mas diyutayng katungod kay sa mga gilaraw sa itaas. Adunay mga dapit diin ang doktor mao ang balaod, ug ang mga pasyente kapin kun kulang giisip nga anaa sa iyang gahom. Ang usa ka doktor gikan sa usa ka nasod sa kasadpan miduaw sa usa ka nasod sa Aprika ug miingon: “Ako wala, usab, maandam sa paagi sa pagsanongay sa mga doktor ug sa mga pasyente . . . Ang mga pasyente mismo wala gayoy tingog gawas kon sila sultihan. Sila wala magkuwestiyon sa ilang mga doktor.” Bisan tuod ang maong batasan mas makapalisod sa pasyente, ang maalamong Kristohanon makahimo gihapon​—nga matinahoron ug malig-on—​sa pag-insistir nga pagatahoron ang iyang pangunang tawhanong katungod sa maayong lawas ug sa pag-apil sa mga panaghisgot nga mag-apektar sa iyang panglawas mismo.

Pakig-estorya sa Medikal nga mga Tawo

Ang imong doktor angay nga mao ang imong pangunang tigpaluyo ug tinubdan sa impormasyon; busa, dako ang magdepende diha sa kon unsa ka maayo ang imong pagpilig usa ka doktor. Miingon ang usa ka magsusulat: “Ilha nga ang mga doktor sama ra kang bisan kinsa. Ginapasundayag nila ang kabug-osan sa maayo ug daotan [nga] ginapasundayag sa uban pa kanato. Ang kadaghanang doktor naningkamot sa pagbuhat sa labing maayo alang sa ilang mga pasyente, apan ang pipila nabansay nga katilingbanon [nakondisyon] sa paghunahuna nga sila may katungod sa paghimog mga desisyon alang kanimo. Kon ang mga pagtuo o personalidad sa usa ka doktor mahisumpaki sa imoha, pangitag laing doktor.”

Paningkamoti nga matubag sa bug-os ang imong mga pangutana ug matagbaw ka sa dili pa mouyon sa bisan unsang tambal. (Tan-awa ang kahon, panid 8.) Kon dili ka makasabot sa usa ka butang, ayaw kaulaw sa pagsulti niana. Hangyoa nga ang katin-awan mahimong diha sa yano, dili-medikal nga pinulongan. Mataktikanhon usab kon sa usa ka punto sa pakig-estorya sa doktor, imong ipahayag ang sinserong apresasyon sa iyang pagkamasinabtanon sa imong baroganan nga gipasukad sa imong relihiyosong mga pagtuo.

Sulayi nga matukod ang mahigalaong relasyon uban sa mga trabahante sa ospital nga nakiglabot kanimo, sama sa mga nars, kay sila mahimo ug angay nga dakong tabang sa imong pag-atiman ug pagkaayo. Inigdala nila sa mga tambal o mga ineksiyon, tinoa nga kini alang gayod kanimo. Kini usa ka lakang sa praktikal nga kaalam, kay bisan pa sa labing maayong mga tuyo, mahimo ang mga sayop.

Ang mga trabahante sa ospital tingali daw puliki, apan hinumdomi nga kadaghanan kanila nagpili niining matanga sa trabaho kay sila matinagdanon sa mga tawo ug buot gayod nga motabang. Makakooperar ka kanila sa pagbuhat niana kon imong sulayan ang pagpahayag sa tin-aw sa imong mga panginahanglan o mga kabalaka. Walay nars (o bisan kinsa sa mga trabahante) ang may katungod sa pagpangasaba kanimo, sama sa: “Mamatay ka gawas kon modawat ka niining tambala.” Itaho ang bisan unsang pagpangasaba ngadto sa administrasyon sa ospital ingon man ngadto sa mga paryente o sa inyong ministro; sila tingali makahimo sa pagsulti puli nimo.

Unsa man Kon Motungha ang Suliran?

May mga okasyon sa dihang, bisan pa sa pagpadapat niining tanang punto, ang mga pasyente makadiskobre nga sila may dakong panagbangi sa medikal nga sistema. Bisan pag tagsaon ang maong kahimtang, unsay imong pagabuhaton kon sa kalit imong makaplagan nga ikaw anaa sa maong kahimtang?

Nahauna, sulayi nga dili matarantar. Sagad kini lisod nga panahon alang sa tanang nalambigit, uban sa kusog nga mga emosyon. Busa ang imong pagpabiling kalmado, rasonable, ug matinahoron mahimong usa ka dakong kaayohan. Ikaduha, palandonga ug batoni ang tanang posibleng kahinguhaan. Ang ospital basin may usa ka hawas sa pasyente nga imong makontak ug ikaw makapangayog tabang gikan kaniya.

Tinoon sa mga Saksi ni Jehova nga makontak ang ilang mga ansiano sa kongregasyon. Kining maalamon ug may-eksperyensiyang mga magtatambag makatabang pa sa pagpangitag kooperatibong ospital kon ang kahimtang maoy seryoso kaayo nga gikinahanglan ang pagbalhin.c Ang matuod nga mga Kristohanon mahinumdom usab sa pagsalig sa gahom ni Jehova nga Diyos. Sa lisod nga mga kahimtang sagad walay usa, masakopon-sa-tanang tubag ug sa atong kaugalingong gahom, basin dili nato masayran sa eksakto kon diin moliso. Daghan nakakaplag nga sa dihang nahimo na ang tanan nga sa tawhanong paagi posible, ang pagdangop sa Diyos diha sa pag-ampo misangpot dili lang sa paglipay kondili sa wala-makita daang mga solusyon.​—1 Corinto 10:13; Filipos 4:6, 7.

Gilaoman, dili ka makabaton niining mga sulirana, apan maayo nga magplanong abante. Hinumdomi usab nga ang pila ka butang gidahom kanimo samtang naa ka sa ospital. Ang ospital maoy usa ka ekselenteng dapit sa pagpasundayag sa Kristohanong mga hiyas sama sa pailob, pagkamapasalamaton sa mga kalulot nga gipakita, ug ilabina sa utang-kabubut-on niadtong nagtabang nimo. Ang mubong sulat nga pasundal ngadto sa mga trabahante sa ospital, o bisan ang diyutayng pagpakaon nga ihatag ingong usa ka ekspresyon sa apresasyon, makahimog malungtarong impresyon. Ang imong pag-estar sa ospital basin makahatag nimog higayon sa paghatag ug pamatuod pinaagi sa imong sulundang kagawian, sa ingon makaamot ngadto sa maayong dungog nga gipahimuslan sa matuod nga mga Kristohanon ingong mga pasyente.​—1 Pedro 2:12.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 5]

Kong Ikaw Mahimong Pasyente sa Ospital

Listahan Maylabot sa Pagpaospital:

□ 1. Pagdalag gibag-ong Medical Directive/Release Document o sinulat, pirmadong pahayag sa imong kagustohan.

□ 2. Piliag maayo ang imong doktor.

□ 3. Paneguroa nga gikinahanglan ang pagpaospital.

□ 4. Basaha ug pel-api pag-ayo ang mga porma sa pagpaospital. Kon ikaw usa sa mga Saksi ni Jehova, magpaila dayon nga ikaw maoy ingon.

□ 5. Pagdala sa labing diyutay nga gikinahanglang personal nga mga butang, sama sa bata de banyo, mga gamit sa panghindik, ug balasahon.

□ 6. Ibilin sa balay ang alahas, kadaghanang dekoryenteng mga kasangkapan, ug sobrang kuwarta.

[Kahon sa panid 7]

Pahayag sa mga Katungod sa Usa ka Pasyente

Inigsulod sa usa ka pasyente sa ospital, siya angay dili mahingangha pag-ayo tungod sa palibot ug maghunahuna nga siya nahimong walay personalidad. Siya may mga katungod nga daghang ospital ug mga trabahante malipay sa pagtahod. Ang mosunod nga mga katungod gipamubo ug gibase sa usa ka listahan sa pulo diha sa librong How to Stay Out Of the Hospital, ni Lila L. Anastas, R.N.d

Ang pasyente may katungod sa:

1. May-konsiderasyon ug matinahorong pag-atiman sa may-katakos nga mga trabahante.

2. Pagbaton gikan sa iyang doktor sa kompleto ug bag-ong impormasyon bahin sa iyang pagrekonosir, tambal, ug panagna sa sakit sa mga pulong nga hisabtan sa pasyente.

3. Pagdawat gikan sa iyang doktor sa impormasyon nga kinahanglanon aron ihatag ang mahibaloon nga pagtugot sa dili pa sugdan ang bisan unsang lakang ug/o tambal. Kon naay mga kapaingnang bililhon sa medikal nga paagi, ang pasyente may katungod sa maong impormasyon.

4. Pagdumili sa tambal sa gidak-ong gitugot sa balaod.

5. Tanang konsiderasyon sa pribasiya mahitungod sa iyang kaugalingong programa sa medikal nga pag-atiman.

6. Pagdahom nga ang tanang komunikasyon ug mga rekord mahitungod sa iyang pagpatambal isipong sekreto.

7. Pagdahom nga sulod sa kapasidad niini, ang usa ka ospital maghimog rasonableng sanong sa hangyo sa usa ka pasyente alang sa mga serbisyo o pagbalhin ngadto sa laing ospital sa dihang itugot sa medikal nga paagi.

8. Pagbaton ug impormasyon bahin sa bisan unsang relasyon sa ospital ngadto sa ubang tig-atiman-sa-panglawas ug edukasyonal nga mga institusyon maylabot sa iyang pag-atiman.

9. Pahibaloon kon ang ospital nagsugyot sa pag-apil o paghimog tawhanong eksperimento nga mag-apektar sa iyang pag-atiman o pagtambal.

10. Pagdahom ug rasonableng pagpadayon sa pag-atiman ug pagkahibalo nga abante kon kinsang mga doktora ang anaa ug kon diin.

[Footnote]

[Kahon sa panid 8]

Panalipod ug Pagsalmot sa Pasyente

“Maingon nga walay tawong akusado ang angay moadto sa korte nga walay abogado, mao usab nga walay pasyente ang angay mosulod sa usa ka ospital sa dakong siyudad nga walay usa ka membro sa pamilya o suod nga higala nga andam mag-atiman sa intereses sa pasyente ug sa pagsulti kon gikinahanglan.”​—June Bingham, The Washington Post, Agosto 12, 1990.

“Sa tanang mga panahon ang ideya sa pagsalmot sa pasyente diha sa medikal nga mga desisyon katingad-anan sa panghunahuna ug praktis sa mga doktor. Ug nasayran sa mga pasyente gikan sa pait nga kasinatian nga ang pagsuknag daghan kaayong maukitong pangutana tingali magpalayo kanila gikan kanato, sanglit kita usab sagad mayugot sa maong mga pagsukitsukit.

“Bisan pa niana, ang ideya nga kita nasayod sa kon unsay makaayo sa atong mga pasyente ug busa makalihok alang kanila nga walay pagsukitsukit, tataw dili gayod tinuod nga ang usa mahingangha lang sa kadasig nga uban niana gidepensahan ang maong ideya. . . .

“Kita makasupak sa mga pasyente, nga makig-ergo pa kanila, nga makapuyok pa kanila, apan kinahanglang buhaton nato kining tanan diha sa espiritu sa pagkamatinagdanon kanila. Sa kinalabwan kinahanglang tahoron nato kon unsay gusto o dili gusto sa mga pasyente gikan kanato.”​—Dr. Jay Katz, sikyatrista, propesor sa Yale University, The Medical Post, Canada.

“Ang mga pasyente dili mga bata ug ang mga doktor dili mga ginikanan. . . . Sa pagkamatuod, mopatim-awng katingad-anan ang pagpahinumdom sa medikal nga mga estudyante, ug sa mga doktor usab, nga dad-on usab sa mga pasyente sa ilang mga pakigtagbo sa mga doktor ang mga pagdahom . . . nga saligan ug mosalig sa ilang kaugalingon, nga tugotan sa pagtindog sa kaugalingon nilang mga tiil ug dili panghimuslan ang ilang pagkanagsalig, nga pagasultihan ug pamatian, nga pagatratahon ingong mga managsama ug dili pagamandoan, nga pagatahoron ang ilang paagi sa kinabuhi, ug tugotan nga magkinabuhi sa kinabuhi diha sa ilang kaugalingong mabuutong mga paagi.”​—The Silent World of Doctor and Patient, ni Dr. Jay Katz.

“Ang serbisyo mosugod sa pakigkontak sa atong pasyente. Mga 4 ka milyong mga pakiglambigit sa pasyente kada adlaw nagahatag sa Amerikanong mga doktor ug higayon sa pagpasundayag dili lang sa atong pagkamay-katakos, kondili sa atong tinuod usab nga kaluoy, atong pagkamatinagdanon, ug atong debosyon ngadto sa matag indibiduwal nga pasyenteng atong gialagaran.”​—James E. Davis, M.D., presidente sa American Medical Association.