Ang Pagsulbong ug Pagkahapay sa Komersiyo sa Kalibotan
Bahin 1b—Nganong Susihon ang Kalibotan sa Komersiyo?
ANG usa ka kalibotan nga walay politikanhong panag-indig, relihiyosong panaglalis, ug kabalaka sa ekonomiya lisod mahanduraw. Kada adlaw kita apektado sa daghan nga paagi sa politika, relihiyon, ug komersiyo. Wagtanga kining tutulo ka haligi sa tawhanong katilingban, ug kagubot ang mosangpot.
Sa dihang ang mga pundok sa katawhan magkaipon sa pagpuyo, ang usa ka sistema sa ekonomiya—pagdumala sa panimalay—kinahanglanon aron matagan-an sila sa mga manggad ug mga serbisyo nga gikinahanglan nila. (Tan-awa ang kahon sa ubos.) Busa matag panimalay maningkamot nga magbatog maayong ekonomiya. Sa susama, ang ekonomiya sa matag gobyerno naglangkit ug upat ka pangunang butang: (1) pagtino kon unsang mga manggad ug mga serbisyo gam-on, (2) paghukom kon sa unsang paagi gam-on ang maong mga manggad ug mga serbisyo, (3) pagtino kon unsaon pag-apod-apod kon unsay magama, ug dayon (4) paghikay sa mga butang aron ang ekonomiya mousbaw sa tukmang katulinon ug tanan mahatagan ug trabaho.
Ang mga sistema sa ekonomiya nga nagama sa tawo dili ikalimod nga nakahimo sa kinabuhi nga labi pang hayahay, kay gitagan-an kita sa mga manggad ug mga serbisyo nga sa atong kaugalingon dili nato ikatagana. Ang maong mga sistema kasagaran nakapauswag sa igoigo sa mga sukdanan sa pangabuhi. Ang mas maayong komunikasyon nagtugot kanato sa pag-abot sa mga tawo sa bisan haing bahin sa kalibotan pinaagig telepono sa mga segundo lamang, nga ipasa pinaagig elektronik nga galamiton ang materyal kanila sa mga minutos, ug bisan pagbiyahe aron sa pagpakigsulti kanila nawong sa nawong sulod sa pila ka oras.
Bisan pa, dili nato hikalimtan nga ang kalibotan sa komersiyo mag-impluwensiya sa mga tawo sa paagi nga labi pang layog abot. Uban sa relihiyon ug politika, kini makaapektar sa atong dulnganan mismo.a Busa, angay gayod nga iliso nato karon ang atong pagtagad ngadto sa ikatulong pangunang elemento sa tawhanong katilingban, ang kalibotan sa komersiyo. Sa unsang paagi kini nahimong gamhanan kaayo? Asa kini nagapadulong? Unsay ipasabot niini alang kanato sa personal?
[Footnote]
a Ang Pagmata! nagpatik ug duha ka serye sa mga artikulo nga tin-awng nagpakita sa unsang paagi kini natuman sa relihiyon ug sa politikanhong mga sistema. “Umaabot sa Relihiyon Tungod sa Iyang Kagahapon,” Enero 8 hangtod Disyembre 22, 1989; “Tawhanong Pagmando Gitimbang,” Agosto 8 hangtod Disyembre 22, 1990.
[Kahon sa panid 5]
Pagbatbat sa Kalibotan sa Komersiyo
Tingalig malisdan ka sa pagbatbat sa mga pulong sama sa “komersiyo,” “patigayon,” “industriya,” “negosyo,” ug “ekonomiya.” Ang Collins Cobuild English Language Dictionary nagbatbat sa “komersiyo” sa yano ingong “mga kalihokan ug mga palakaw nga nalangkit sa pagpalit ug pagbaligyag mga butang.” Naglangkit gayod kini sa “patigayon,” nga mao “kalihokan sa pagpalit, pagbaligya, o pagbayloay ug mga manggad o mga serbisyo tali sa katawhan, mga kompaniya, o kanasoran.” Siyempre, kinahanglang gam-on o iproseso ang mga manggad sa dili pa kana ikapatigayon, usa ka palakaw nga nailhang “industriya.” Ug ang trabahong nalangkit sa komersiyo ug patigayon ginganlang “negosyo.”
Mahitungod sa “ekonomiya,” kini maoy “pagtuon sa produksiyon sa bahandi ug paggamit sa mga manggad ug mga serbisyo diha sa usa ka katilingban, ug organisasyon sa kuwarta, industriya, ug patigayon niini.” Nagahatag kanatog dugang pagsabot sa kahulogan niining pulonga mao ang kamatuoran nga kini gikuha gikan sa Gregong mga lintunganay nga pulong nga nagpasabot sa pagdumala sa usa ka panimalay o asyenda.