AIDS​—Unsay Sangkoan Niini?

“SA HINGPIT kombinsido ako nga makabaton gayod kitag bakuna sulod niining dekadaha.”​—Jorg Eichberg, pangulo sa panukiduki sa bakuna sa Wyeth-Ayerst Research Center, Philadelphia, T.B.A.

Hunahunaa kon usa ka tambal, o bisan panagang nga bakuna, madiskobrehan alang sa AIDS. Pagkatalagsaon unya kana! Alang sa 9,000 ka espesyalistag AIDS nga nagtigom sa Florence, Italya, sa miaging tuig ubos sa temang “Siyensiya Nagahagit sa AIDS,” ang pagpangita sa maong tambal pihong naglabi sa ilang mga hunahuna.

Kay 9 sa 10 ka bag-ong impeksiyon karon nagakahitabo diha sa nagkaugmad nga kalibotan, adunay kaamgohan sa pagkadinalian sa pagkaplag ug epektibong solusyon. Bisan pa, sumala sa magasing New Scientist, daghan nga didto sa komperensiya sa Florence morag “nawad-an sa ilang kaamgohan sa pagkadinalian.” “Tingali,” misugyot ang magasin, ang katalagman bug-at kaayo nga daghan “sa yano nag-abandonar sa suliran.”

Ang mapait nga kamatuoran mao nga nahibagtan sa mga siyentipiko ang mas daghan nga pangutana kay sa mga tubag. Ang New Scientist nagsaysay nga “human sa 10 anyos nga epidemya, ang mga suliran nga giatubang sa mga batid sa kagaw ug mga nangitag bakuna daw ingon gihapon ka dako.” Ang Britanikong clinician sa AIDS nga si Ian Weller nagpasidaan: “Ang labing epektibo nga panagang batok sa mga kagaw layo pa nga mahitabo.”

Apan kon ang bakunang pangontra sa AIDS mabatonan man ugaling, unsa ka dali ang pagbaton niana? Si Dr. Dennis Sifris, usa ka praktisyoner nga may personal nga kasinatian sa mga kamatuoran sa pagtrabaho sa Aprika, misaysay: “Kita adunay epektibo kaayong bakuna alang sa TB [tesis] busa sa teoriya ang TB angay untang napukgo na [sama sa kaso sa] tipdas ug Hepatitis B. Apan kanang tulo ka sakit maoy . . . dagkong mga pumapatay sa Aprika karong adlawa. Busa bisan pag magama ang bakuna ang pagbaton sa katawhan niana maoy usa ka dakong suliran.”

Tungod kay gamay ang paglaom alang sa tambal, ang bugtong kapaingnan sa Aprika mao ang pagdani sa katawhan nga usbon ang ilang seksuwal nga kagawian. Apan ang pangutana mao​—sa unsang paagi?

Ang Kasagarang Sanong

Ang kasagarang sanong sa pagsulbad sa AIDS sa Aprika mao ang paghatag ug mga condom, mga condom, ug daghan pang condom. Ang mga drayber ug trak makakuhang libre niana diha sa mga tsekpoint sa utlanan. Ang mga mantalaan magaisyu kanila diha sa mga sobre. Ang mga klinika ug mga kawani sa panglawas nagapondo niana nga minilyon.

Bisan pag ang maong mga lakang tingali may diyutayng epekto sa pagkaylap sa AIDS, sila may mga problema​—ilabina sa Aprika. Ang kawani sa panglawas nga si Stefan van der Borght sa Medecins Sans Frontieres sa Angola misaysay nga kon mohatag kag tulo ka milyong condom, kana daw maayo. Apan kana nagkahulogan nga ang usa ug tunga ka milyon nga mga lalaki makapakigsekso sa kaduha lamang ug mahurot na ang suplay.

Gawas pa sa mga kalisdanang nalangkit sa pag-organisar ug pagpang-apod-apod, unsa ang epekto sa way-pili nga pag-apod-apod ug mga condom diha sa kamahilayon​—ang tinubdan mismo sa AIDS sa Aprika? Ang tanang timailhan mao nga kanang mga lakanga mopakusog inay mopahinay sa seksuwal nga kalihokan. Bisan ang mga awtoridad sa gobyerno nagsugod na sa pag-ila niining kamatuorana. Usa ka Aprikanhong nasod nagsugo na sa iyang gidumala-sa-gobyernong media sa pag-atras sa mga anunsiyo sa condom, sanglit kana nagadasig sa kamahilayon. Ang awtor nga si Keith Edelston mipasobra pa niana diha sa iyang librong Aids​—Countdown to Doomsday: “Tungod sa mga riyesgo . . . nga kinaiyanhon sa paggamit ug mga condom, tataw kaayong ang estriktong monogamiya mao ang bugtong paagi aron sa bug-os malayo sa peligro.”

Apan ang pagbalik ba sa usag-kapikas nga moralidad sulod sa gambalay sa kaminyoon matinud-anong kapaingnan?

Kataposan sa AIDS

“Kon ang mga tawo mohunong ugma sa paggawing mahilayon,” matud ni Propesor Reuben Sher, usa ka eksperto sa AIDS sa Aprika, “ang kagaw mapuo. Ang mga tawo nga duna niini mangamatay ug kanay kataposan niana.” Sa susama, usa ka editoryal sa The Star, usa ka mantalaang gipatik sa Johannesburg, Habagatang Aprika, miingon nga “alang sa usa nga dili makigsekso kang bisan kinsa o mogamit ug dagom pang-ineksiyon ug narkotiko nga iya sa laing tawo o magpaabuno ug dugo, ang [HIV] maoy kagaw nga lisod kaayo nga [makuha].”

Sa pagkakaron, kapin ug 450,000 ka Saksi ni Jehova sa Aprika nagalikay nianang mga butanga mismo. Hugot silang nagtuo nga ang moralidad nga gipasukad sa Bibliya may bili. Palandonga ang ilang pangatarongan: Sanglit ang Maglalalang, si Jehova nga Diyos, maoy nagbuhat sa mga tawo, nan ang iyang kalagdaan sa tawhanong kagawian sa makataronganon pagatagdon. Ang prinsipyo nga nahitala sa Hebreohanon 13:4 maoy maayong pananglitan: “Pasagdi nga ang kaminyoon mahimong madungganon sa tanan, ug ang higdaanan sa kaminyoon walay kahugawan.” Inay mobati nga gihikawan ug kalipay, kadtong nagpadapat sa maong mga kasulatan nagpahigawas sa ilang kaugalingon sa lawasnon ug emosyonal nga kasakit.​—Itandi ang Buhat 15:29; 2 Corinto 7:1; Efeso 5:3-5.

Makaiikag, ang media sagad maayog komento bahin sa mga pamatasan sa mga Saksi ni Jehova sa Aprika: “[Sila] nagpakita nga . . . desente, husay nga mga lungsoranon nga nagsunod ug taas moral nga kalagdaan,” miingon ang Daily Telegraph sa London, Inglaterra. Kini midugang: “Ang kamahilayon ug pagkadaghag-asawa nga kinaiyanhon sa Aprikanhong katilingban sa yano dili mahunahunaan sa mga Saksi.” Sa susama, ang awtor sa librong Contemporary Transformations of Religion, si Bryan Wilson mikomento nga “sa Aprikanhong katilingban, ang mga Saksi . . . mahimong linaing katawhan” ug nga “ang epekto sa [ilang] . . . kalagdaan sa moral dayag sa ilang taliwala.”

Kini dili pag-ingon nga ang mga Saksi ni Jehova sa bug-os dili madutlan sa mga epekto sa AIDS. Ang pipila natakboyan sa mga kapikas nga wala magsunod sa samang Kristohanong mga prinsipyo, ug ang uban natakdan na sa sakit sa wala pa mahimong Saksi. Usab, ang pipila nahibalik sa luag nga mga paagi sa moral sa kalibotan karong adlawa, ug ang pila kanila natakdan sa AIDS ingong bahin sa mga bunga sa ilang mga paagi. (Galacia 6:7) Hinoon, kadtong sa tinuyo nagkinabuhing imoral nawad-an usab sa ilang pribilehiyo sa pagpabilin sa Kristohanong kongregasyon. (1 Corinto 5:13; 6:9, 10) Apan sa pagkakaron ang kinabag-an sa kapin sa upat ka milyong Saksi ni Jehova sa tibuok yuta nagpahimulos ug lawasnon, emosyonal, ug espirituwal nga kahimsog nga maoy sangpotanan sa pagsunod sa mga prinsipyo sa Maglalalang bahin sa moralidad.

Makalipay, ang Bibliya nagpaila nga haduol na ang malungtarong solusyon sa mga hampak sa sakit sama sa AIDS. (Pinadayag 21:1-4) Si Jehova nga Diyos nagsaad ug bag-ong kalibotan nga gikan niana hingpit nga wad-on na ang tanang imoral nga hinungdan sa mga sakit sama sa AIDS. Wala na unya ang inosenteng nag-antos, sanglit ang tanan magasunod sa matul-id, makaayo-sa-lawas nga pagkinabuhi nga mopausbaw sa matuod nga kalipay.​—Isaias 11:9; 2 Pedro 3:13.

[Blurb sa panid 9]

“Dili kinahanglan nga mogugol ug binilyon diha sa panukiduki ug pag-ugmad . . . Kinahanglan nga kita mobalik sa maayong moral.”​—Dr. Mark Hendricks, batid sa imyunidad sa Habagatang Aprika

[Hulagway sa panid 9]

Ang estriktong monogamiya maoy usa ka importanteng paagi sa paglikay sa hampak sa AIDS

[Hulagway sa panid 10]

Ang Diyos nagsaad ug usa ka bag-ong kalibotan nga sa bug-os libre sa mga sakit sama sa AIDS