Mga Batan-on Nangutana . . .

Mahisama Kaha Ako sa Akong Igsoong Lalaki?

“MAHISAMA ka unya sa imong igsoong lalaki! Magbantay ka, kay kon dili mahisama ka gayod kaniya!”

Kon ikaw adunay igsoong lalaki o babaye nga nahisalaag​—nga tingali gipalayas sa balay sa imong mga ginikanan, nabilanggo, o gipalagpot gikan sa Kristohanong kongregasyon​—kining masakit nga mga pulong basig dili na bag-o sa imong mga igdulungog. Ang mga ginikanan, magtutudlo, suod nga mga paryente, ug bisan ang pipila sa imong mga isigkaingon balik-balik nga mosulti niini. Tingali may mga panahong bation mo nga gilikayan ka na sa imong pipila ka higala.

Siyempre, usa gayod ka masakit nga kasinatian kon may igsoon ka nga nagasubay ug hiwi nga dalan. Usa ka dalagita nga ginganlag Carol, kansang magulang nga lalaki gipalagpot gikan sa Kristohanong kongregasyon, nahinumdom: “Suod ako sa akong igsoong lalaki kay kang bisan kinsa. Sa dihang siya mihunong sa pagkahimong Kristohanon, ako naapektohan kaayo.”a Si Becky, nga 15 anyos pa sa dihang gipalagpot ang iyang magulang nga babaye, nahinumdom usab: “Mahinumdoman ko pa ang adlaw dihang siya miingon kanako nga siya gipalagpot. Naguol kaayo ako ug gisakitan. Gibati ko nga ako giluiban. Nganong nabuhat niya kini kanamo?”

Masakit usab nga mawala ang libreng komunikasyon nga ginatagamtam sa usa uban sa magulang nga igsoon. Si Becky mimulo: “Kami suod kaayo. Gimingaw ako sa pagpakig-estorya kaniya ug sa pagbuhat sa mga butang uban kaniya.” Idugang sa maong kapildihan ang bationg kaluya nga makita ang kapakyasan sa usa nga gilantaw mong usa ka panig-ingnan. Usa ka batan-on nga ginganlag Marvin miingon bahin sa iyang magulang nga igsoong lalaki: “Gitamod namo siya. Apan karon wala na siya kanamo.”

Ang labing masakit nga bahin nianang tanan, hinunoa, basin mao ang dili-mawagtang nga kahadlok nga ikaw hayan hinukman na nga mahisama kaniya.

Sunda ang Nanguna?

Sa usa ka surbi, 64.9 porsiento sa mga batan-on ang miangkon nga naimpluwensiyahan ug dako sa magulang nga igsoon. Miingon ang usa ka dalagita: “Ang akong magulang nga igsoong lalaki . . . dako kaayog impluwensiya sa akong kinabuhi. Siya kanunayng nagpakitag linaing interes kanako. Dalhon niya ako sa mga dapit uban sa iyang mga higala, gitudloan ako sa pagsulat, paghigot sa liston sa akong sapatos, ug andam kanunay sa pagtabang kon ako may gamayng problema.”​—Adolescents and Youth, ni Dorothy Rogers.

Busa sa dihang ang gimahal nga igsoon sa kalit morebelde, “ang mga tin-edyer lagmit mahugno sa emosyon,” matud pa sa magsusulat nga si Joy P. Gage. Iyang giasoy ang usa ka estorya sa usa ka dalagitang ginganlag Linda kinsa may dakong pagtamod sa iyang magulang nga igsoong lalaki. Sa dihang kalit niyang gibiyaan ang iyang asawa, ang gimahal nga sulondan ni Linda “nawagtang.” Miingon si Joy Gage: “Kini nga igsoon nga iyang gibati nga takos sundogon dili na takos pagasundon.” Ingong resulta, “si Linda nasuko. Siya gitugkan gani ug kahadlok.” Si Linda misugod sa pag-eksperimento sa alkohol.​—When Parents Cry.

Ang maong sobrang reaksiyon kasagaran. Gani, ang librong How to Survive Your Child’s Rebellious Teens, ni Myron Brenton, miingon nga “ngadto sa mas dako ug mas ubos nga sukod, ang ubang mga anak diha sa pamilya kanunay nga maapektohan sa rebelyosong batasan sa mga igsoon.” Gipatin-aw ni Brenton nga usahay ang nahibiling kabataan diha sa pamilya “mobating nameligro. Sa kamabalak-on sila mahibulong: ‘Mahitabo kaha kini kanako? Buhaton ko ba kini nga binuang? May kabuang kaha ako nga sama niana?’”

Pilia ang Lahi nga Dalan

Apan, ang bisan hain niini nagpasabot ba nga ikaw hinukman na nga mosunod sa daotang panig-ingnan sa imong igsoon? Dili gayod. Ikaw dunay gahom sa pagpili alang kanimo sa dalan nga imong pagalaktan. (Itandi ang Josue 24:15.) Daghang mahadlokon-sa-Diyos nga mga batan-on sa panahon sa Bibliya ang mibuhat niana.

Pananglitan, palandonga ang bayong nga si Jacob. Ang iyang kaluhang igsoon, si Esau, maoy usa nga “wala magpabili sa balaang mga butang.” (Hebreohanon 12:16) Apan, si Jacob nahimong matarong nga tawo sa pagtuo. (Genesis 25:27; Hebreohanon 11:21) Si Eleazar ug si Ithamar, ang duha ka mas batan-ong mga anak ni Aaron, nagpabiling matinumanon sa pag-alagad kang Jehova sa dihang ang ilang magulang nga igsoong mga lalaki, si Nadab ug Abihu, gisilotan ni Jehova. Kining magulang nga igsoong mga lalaki dayag gipatay tungod sa paglapas sa ilang mga katungdanan isip saserdote samtang ubos sa impluwensiya sa alkohol. Apan si Eleazar ug Ithamar wala mosundog sa ilang mga igsoon, ug ang duha nakapahimulos sa mga pribilehiyo ingong mga saserdote ni Jehova nga Diyos.​—Levitico 10:1-11.

Ikaw usab makapili sa usa ka diyosnong dalan sa paggawi ug likayi ang makahatag kaguol sa kasingkasing sa imong kaugalingon ug sa imong mga ginikanan.

‘Ila Akong Gilikayan’

Bisan pa, si Carol mimulo: “Ang tanan naghulat nga ako masayop. Ang ubang ginikanan nagtuo pa nga mahimo akong dili maayong impluwensiya sa ilang mga anak.” Tingali may mga panahong bation mo kana. Apan ang mopatim-aw nga ang walay kaluoyng kritikal nga pag-usisa kasagaran maoy usa diay ka maayog-tuyo nga kabalaka. Bisan pa, sa makita nila nga nagpadayon ka nga naghupot ug maayong pamatasan, ang ilang mga kabalaka hinayhinayng mawala.​—Itandi ang 1 Pedro 2:12.

Apan, nganong ang pipila ka higala kalit magpalayo? Malagmit kini, dili tungod kay sila wala nay pagsalig kanimo, kondili tungod kay sila dili mahibalo kon unsay isulti. Tingali bakikawan sila sa pagduol kanimo, kay nahibalo nga ikaw ug ang imong pamilya nagaagom ug grabeng kasakit; tingalig sila mahadlok nga masayop unya sa pagsulti. Nganong dili buhaton ang imong mahimo sa pagbuak sa maong kahilom pinaagi sa pag-una sa pagpakigsulti? Sulayi nga magmakalmado ug magmapasalamaton kon ang uban mobangon ug talandogong mga pangutana, sama sa, “Unsa bay nahitabo sa imong igsoong lalaki?”

Sa pagkatinuod, tingali magpalayo kanimo ang uban. Ug kon tagdon ka sa ubang mga tawo nga daw daotan ka nga tawo, madanihong bation nga maayo pang mopadayon ug buhaton ang daotang mga butang. Apan, hinumdomi kanunay ang mga pulong sa Galacia 6:9: “Dili kita angay mohunong sa pagbuhat ug maayo, kay sa nahaigo nga panahon kita magaani kon kita dili magakaluya.”

Kasagaran, ang unang yugto sa kabakikaw sa dili magdugay molabay. Miingon ang dalagitang si Becky: “Sa ulahi ang mga tawo misugod sa pagtagad kanako sama sa ilang pagtagad sa miagi.” Siya midugang: “Ang kamatuoran nga ang tanan sa akong mga higala wala magpalayo kanako maoy usa ka dakong tabang. Sila andam sa pagtabang kanako.” Ang kadaghanan sa imong kaubang mga Kristohanon andam usab sa pagtabang kanimo. Dako silag mahimo sa pagtabang kanimo nga “mahuptang matul-id ang pagaagian sa imong tiil.”​—Hebreohanon 12:13.

Ipahayag ang mga Pagbati

Tinuod, may mga panahong bation mo ang sama sa gibati sa usa ka bayong nga ginganlag Fred kansang igsoong lalaki gipalagpot. “Giluom ko lang kini,” siya miingon. “Apan akong naamgohan nga ang pagluom sa mga pagbati dili makatabang kanako o sa akong mga ginikanan.” Oo, likayi ang pagpalain sa imong kaugalingon, ilabina gikan sa imong mga ginikanan. (Proverbio 18:1) Si Marvin mihatag ug maayong tambag dihang siya miingon: “Isulti kini sa laing tawo. Buhata kana!”

Pananglitan, duna bay pipila sa kongregasyon nga daw bugnaw ug pagtagad kanimo? Ang imong mga ginikanan makatabang kon pahibaloon mo sila sa problema. O tingali ikaw naluya tungod kay ang gihatagan lamang sa imong mga ginikanan ug pagtagad mao ang imong nahisalaag nga igsoon ug nakalimot sa imong mga panginahanglan. Ayaw pagbinuang aron madani ang ilang pagtagad. Hinunoa, magmatinud-anon ug isulti ang tanan kanila, ug pahibaloa sila sa imong gibati.

Gipahimuslan ni Fred ang iyang pagtuon sa Bibliya uban sa pamilya sa pagbuhat niini. “Kon ako may problema, gamiton ko ang maong higayon sa pagsulti niini kang Papa ug Mama.” Pinaagi sa maong mga panagsultihay ikaw hayan matabangan sa pagsabot kon unsa ka makapaguol usab ang maong kahimtang sa imong mga ginikanan. Sa samang panahon, mas masabtan nilag maayo ang imong mga pagbati ug lagmit mohikay sa paghatag kanimog dugang personal nga pagtagad.

Siyempre, dili tanang mga batan-on ang adunay mahadlokon-sa-Diyos nga mga ginikanan. Kon mao kana ang kahimtang, sulayi nga ipakigsulti kini sa hamtong nga Kristohanon. (Proverbio 17:17) Kini makatabang usab aron makapabiling puliki sa espirituwal nga mga kalihokan. “Kinahanglan mong ipakita nga ikaw dili gayod gusto nga mahimong daotan,” miingon si Marvin. “Ug kon ikaw magpabiling aktibo ug nagapakita nga gusto mo gayod ang kamatuoran, dakog kalagmitan nga andam mopaluyo kanimo ang imong Kristohanong mga igsoon.”

Kon unsa may mahitabo, ikaw paluyohan kanunay sa imong langitnong Amahan. (Salmo 27:10) “Sa atubangan niya ibubo ang imong kasingkasing,” miingon ang Salmo 62:8. Siya magsilbing usa ka tinuod nga dalangpanan alang kanimo. Siya tinuod nga makasabot kon unsa ka sa sulod, bisan kon sayop ang pagsabot o paghukom sa uban kanimo.​—1 Samuel 16:7.

Ikaw Mahimong Malahi

Usa ka sanglitanan sa Bibliya nag-ingon: “Maalamon ang usa ka tawo nga nakakita sa kadaotan ug nagatago sa iyang kaugalingon.” (Proverbio 22:3) Oo, kon pananglit matintal sa pagsundog sa imong igsoon, palandonga ang bunga sa iyang daotang dalan. Miingon si Becky: “Nakakita sa mga sangpotanan sa mga buhat sa akong igsoong babaye nakatabang kanako sa paglikay nga dili ako magkaproblema.”

Si Fred, Marvin, ug Becky​—nga gikutlo niining artikuloha—​nahimong lahi gikan sa ilang nahisalaag nga mga igsoon; ang matag usa mikuhag karera diha sa Kristohanong ministeryo. Ikaw komosta? Mahimong higugmaon mo kanunay ang imong igsoon. Apan dili kinahanglang magkinabuhi ka nga sama kaniya. Makahimo kag kaugalingong pagpili. Ikaw mahimong lahi.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 21]

Dili kinahanglang moduyog ka sa imong igsoon sa rebelyon