Ang Papel sa Relihiyon sa mga Gubat sa Tawo

“WALAY tawo sukad nga walay usa ka matang sa relihiyon,” nag-ingon ang The World Book Encyclopedia (1970 edisyon). Bisan pa, ang mga manalaysay si Will ug Ariel Durant misulat: “Ang gubat maoy usa sa mga walay kausaban sa kasaysayan.” Kini bang duha ka walay kausaban, gubat ug relihiyon, sa usa ka paagi konektado?

Sa pagkatinuod, sa tibuok kasaysayan, ang gubat ug relihiyon dili-magkabulag. Bahin sa Ehipto, ang usa sa unang kasaysayan sa mga gahom sa kalibotan, si Lionel Casson nagbatbat diha sa librong Ancient Egypt: “Ang mga diyos gihatagan ug buhis sa matag kadaogan sa militar; ug gutom alang sa mas daghan pang bahandi, ang mga pari dugang nga mahinamon sama sa mga paraon alang sa dugang langyaw nga pagpangdaog.”

Sa susama, ang klero si W. B. Wright miingon bahin sa Asirya, ang laing unang gahom sa kalibotan: “Ang pagpakig-away maoy negosyo sa nasod, ug ang mga pari mao kanunay ang mga tig-agdag gubat. Sila sa dakong bahin sustentado gikan sa mga inagaw sa gubat.”

Mahitungod sa iyang giterminohang “barbaro nga Uropa,” si Gerald Simons misulat: “Yano lamang ang ilang katilingban, bug-os nga giorganisar alang sa usa ka buluhaton, ang pagpakigsangka sa gubat.” Ug nalangkit ang relihiyon. “Daghang kasugiran naghisgot bahin sa mga espada nga gipuy-ag mga demonyo, o naglihok ingong mga ahente sa mga diyos,” miingon si Simons.

Bisan pa, ang kahimtang sa Empiryo sa Roma, nga giisip nga sibilisado kaayo, susama. “Ang mga Romano gimatuto sa pagpakiggubat,” miingon si Moses Hadas diha sa librong Imperial Rome. Ang kasundalohang Romano nagdala ngadto sa gubat ug mga bandera nga may mga simbolo sa ilang mga diyos. Usa ka ensiklopedia miingon: “Dili talagsaon nga mosugo ang usa ka heneral sa paglabay sa bandera ngadto sa mga lumbay sa kaaway, aron mosamot ang kasibot sa pagsulong sa iyang mga sundalo pinaagi sa pagpukaw kanila sa pagkuha sa bandera nga alang kanila tingali mao ang labing sagradong butang nga nabatonan sa yuta.”

Gubat ug ang Nag-angkong mga Kristohanon

Ang pagtungha sa Kakristiyanohan diha sa kasaysayan sa kalibotan wala mag-usab sa mga butang. Ngani, si Anne Fremantle misulat diha sa iyang librong Age of Faith: “Sa tanang gubat nga gisangka sa mga tawo, walay lain nga mas masibotong gisangka kay sa mga gubat tungod ug alang sa pagtuo. Ug bahin niining ‘balaang mga gubat,’ walay mas madugoon ug mas dugay kay sa mga Krusada sa Kristiyano sa mga Edad Media.”

Sa katingalahan, bisan karon diyutay lang ang nausab. “Ang pagpakig-away ug pagpakamatay ubos sa relihiyosong mga bandera nagapadayon nga may mapintas nga kamalahutayon,” mitaho ang magasing Time. “Ang mga Protestante ug mga Romano Katoliko sa Ulster nagpinatyanay sa usag usa sa matang nga walay kataposan. Ang mga Arabo ug mga Israeli ginerbiyos nga nagtan-aw sa kaugmaran sa mga isyu labot sa mga teritoryo, kultural ug relihiyosong kasungian.” Dugang pa, ang etniko ug relihiyosong mga kabingkilan maoy nakaingon sa makalilisang nga mga pagpatay diha sa mga republika sa Yugoslavia kaniadto, maingon sa kayutaan usab sa Asia.

Dili-katuohan, ang nag-angkong mga Kristohanon sagad nagapakiggubat batok sa mga membro sa ilang kaugalingong relihiyon. Busa, ang mga Katoliko mopatay sa mga Katoliko diha sa mga panggubatan. Ang Katoliko nga manalaysay si E. I. Watkin midawat: “Masakit man nga dawaton, kita dili makahimo bisan sa bakak nga kalamdagan o sa mini nga pagkamaunongon sa paglimod o sa pagsalikway sa kamatuoran sa kasaysayan nga ang mga Obispo sa tanang panahon nagapaluyo sa tanang mga gubat nga gisangka sa mga kagamhanan sa ilang nasod. Sa pagkatinuod wala akoy nahibaloang higayon diin gihukman sa herarkiya sa nasod ingong dili-matarong ang bisan unsang gubat . . . Bisan unsa pay opisyal nga teoriya, ang batasan ‘akong nasod kanunayng husto’ mao ang sanglitanang gisunod sa panahon sa gubat sa Katolikong mga Obispo.”

Apan, dili kana sanglitanan lamang sa mga Katoliko. Usa ka editoryal sa Sun sa Vancouver, Canada, nag-ingon: “Ang Protestantismo dili gayod makalikay niining mga puwersa sa nasyonalistikanhong pagbahinbahin. Kahuyangan tingali sa tanang organisadong relihiyon nga nasyonalistikanhon ang iglesia . . . Unsa nga gubat ang gisangka sukad diin ang Diyos wala angkona nga anaa sa matag kiliran?”

Dayag walay usa! Ang klero nga Protestante si Harry Emerson Fosdick miangkon: “Bisan sa atong mga simbahan gitaod nato ang mga bandera sa gubat . . . Sa usa ka bahin sa atong baba gidayeg nato ang Prinsipe sa Pakigdait ug sa pikas gihimaya nato ang gubat.” Ug ang kolumnistang si Mike Royko miingon nga ang mga Kristohanon sukad wala gayod “matugaw sa pagpakiggubat batok sa ubang mga Kristohanon.” Siya nagpatin-aw: “Kon sila natugaw pa, ang kadaghanan sa labing mainitong mga gubat sa Uropa wala gayod unta mahitabo.” Ang ilado niining mga gubata mao ang Katloan ka Tuig nga Gubat sa Alemanya taliwala sa mga Protestante ug sa mga Katoliko.

Sa pagkatinuod, ang tanang mga kamatuoran dayag kaayo. Ang relihiyon tigpaluyo ug, usahay, promotor pa sa mga gubat. Busa, daghan ang namalandong sa mga pangutana: Ang Diyos ba may ginapaborang usa ka nasod kay sa uban sa panahon sa gubat? Siya ba may gidapigan dihang maggubatay ang mga nasod? Moabot ba unya ang panahon nga mawala na ang gubat?

[Blurb sa panid 3]

Ngadto sa mga lumbay sa kaaway, ilabay sa mga sundalong Romano ang mga bandera nga may mga simbolo sa ilang mga diyos