Gambalay sa Usa ka Panaglalis
ANG babaye gustong mopahungaw sa mga pagbati. Ang lalaki gustong mosugyot ug mga sulbad. Ang milyonmilyong panaglalis sa kaminyoon latas sa daghang panahon tingali may daghang lainlaing hinungdan, apan kini sagad maoy mga sanga sa pila ka lintunganay nga mga hinungdan. Ang pagsabot sa lainlaing panglantaw o estilo sa pakigkomunikar sa imong kapikas makatabang sa pagpalong niining nagdilaab nga kalayo sa lasang sa pagkahimong nagbaga nga uling sa abohan sa usa ka malipayong pamilya.
“Ayawg Gamhi ang Akong Kinabuhi!”
Ang matang sa dominante, tagawtawan nga asawa basin tinuod sa daghang bana nga nakakaplag nga kinutohan ang ilang mga lihok sa tambag, mga hangyo, ug mga pagsaway. Ang Bibliya miila sa maong mga pagbati, nga nagaingon: “Ang mga pagpakiglalis sa usa ka asawa maoy sama sa nagatulo nga atop nga magpaabog sa usa.” (Proverbio 19:13) Ang asawa tingali mohangyog butang nga sa hilom dili sundon sa iyang bana sa katarongan nga siya wala mahibalo. Kay nagtuo nga wala lang makadungog ang bana, niining tungora sultihan siya sa asawa kon unsay buhaton. Ang pagsupak sa bana mosamot. Usa ka tagawtawan nga asawa ug daog-sa-asawa nga bana? O duha ka tawo nga yanong walay tin-aw nga komunikasyon?
Gikan sa panglantaw sa asawa, ikapahayag niyag labing maayo ang iyang gugma sa iyang bana kon siya motanyag ug matinabangong tambag. Sa panglantaw sa iyang bana, iyang gihariharian siya ug nagpaila nga siya walay katakos. “Ayawg kalimti ang imong porpolyo” alang sa asawa maoy usa ka pulong sa pagmahal, nga nagseguro nga dala sa bana ang iyang kinahanglanon. Magpahinumdom kini sa bana sa iyang inahan nga nagpaapas pag singgit, “Dala ba nimo ang imong kalo?”
Ang gikapoy nga asawa tingali malumong moingon, “Gusto ba nimong mangaon ta sa gawas karong gabii?” nga ang ipasabot gayod niya, “Dili ba ko nimo dad-on sa gawas sa pagpangaon? Gikapoy ko kaayo sa pagluto.” Apan tingali pahimuslan sa iyang mahigugmaong bana ang higayon sa pagdayeg kaniya sa iyang linutoan ug mamugos nga mas gusto niya ang iyang linutoan kay sa uban. O tingali mobati ang bana, ‘Gimaneobra man lang ko ini!’ Kasamtangan, ang asawa magbagulbol sa iyang kaugalingon, ‘Nganong kinahanglan ko pang mohangyo?’
“Wa Ka Mahigugma Nako!”
“Nganong makaingon man siya niana?” tuaw pa sa nahigawad, naglibog nga bana. “Nagtrabaho ako, naghatag ug kuwarta alang sa mga galastohan, dad-an pa siyag mga bulak usahay!”
Samtang ang tanang tawo nagkinahanglang mobati nga gihigugma, ang babaye adunay linaing panginahanglan nga masubsob nga pasaligan niini. Basin dili lang siya magtingog, apan sa kahiladman tingali gibati niya nga usa ka wala-kinahanglanang palas-anon, ilabina kon ang iyang binulan nga regla mopabati kaniyag lumalabayng kaguol. Sa maong mga okasyon ang iyang bana tingali magpalayo, nga maghunahuna nga gusto sa asawa ug pila ka panahon sa iyang kaugalingon. Mahimong sabton sa asawa nga ang iyang kakulang sa kasuod maoy pamatuod sa gikahadlokan niyag dako—siya wala na mahigugma kaniya. Tingalig siya mosingka kaniya, nga mosulay sa pagpugos sa iyang bana sa paghigugma ug pagsuportar kaniya.
“Unsay Nahitabo, Pinangga?”
Ang paagi sa lalaki sa pagdumala sa usa ka bug-at nga suliran tingali mao ang pagpangitag malinaw nga dapit sa pagpalandong bahin niana. Tingali sa kinaiyanhong pagbati makasabot ang babaye nga may pila ka suliran ug kinaiyanhong moreaksiyon pinaagi sa pagpaningkamot sa pagpasulti kaniya. Bisan unsa pa ka maayo ang tuyo niining mga paningkamota, sabton kini sa bana nga pagpanghilabot ug makauulaw. Samtang magpalayo ang bana aron palandongon ang iyang suliran, iyang nasiplatan ang iyang maunongong asawa nga nagsunodsunod kaniya. Iyang madunggan kanang balikbalik mahigugmaong tingog: “Pinangga, maayo ka ba? Unsay nahitabo? Ato ning estoryahan.”
Kon walay tubag, ang asawa tingali masakitan. Kon ang asawa ang may suliran, gusto niyang ipakigsulti kini sa iyang bana. Apan ang lalaki nga iyang gihigugma dili gustong magpaambit sa iyang mga pagbati. “Seguro wala na siya mahigugma kanako” basig mao kini ang iyang hunahunaon. Mao nga sa dihang ang walay kalibotan nga lalaki sa kataposan andam nang makig-estorya, nga kontento sa iyang nakaplagang sulbad, ang iyang makaplagan usab, dili mao ang matinagdanon mahigugmaong asawa nga wala niya ilangkit sa pagpangitag sulbad, kondili ang usa ka naglagot nga asawa nga andam sa paghagit kaniya tungod sa pagbale-wala kaniya.
“Dili Ka Gayod Maminaw Nako!”
Ang akusasyon may pagkakataw-anan. Alang sa bana daw wala na siyay laing gihimo kondili maminaw. Apan samtang nagsulti ang iyang asawa, ang asawa may linaing pagbati nga daw gisusi ug gianalisar ang iyang mga pulong sa usa ka kompiyuter nga nagkuwentag suliran sa matematika. Ang iyang mga suspetsa namatud-an sa dihang, sa tungatunga pa lang sa iyang pagsulti, siya misagbat: “Usa pa, nganong di man lang ka . . . ?”
Kon ang asawa moduol sa iyang bana nga may suliran, kasagaran wala siya mamasangil sa iyang bana ni mangayog sulbad gikan kaniya. Ang gusto gayod niya maoy usa ka masinabtanong tigpaminaw nga makabati, dili lang sa bugnaw nga kamatuoran, kondili sa iyang mga pagbati labot niana. Unya ang gusto niyang madunggan, dili tambag, kondili pagpalig-on sa iyang mga pagbati. Maoy hinungdan kon nganong daghang maayog-tuyo nga bana makapukaw ug kasuko diin ang giingon lang niya mao: “Pinangga, dili ka angay mobati niana. Kagamay ra ana.”
Kasagaran, ang mga tawo magdahom nga ang ilang mga kapikas mahibalo sa ilang ginahunahuna. “Bayente singko anyos na kaming minyo,” miingon ang usa ka lalaki. “Kon wala gihapon siya mahibalo kon unsay akong gusto hangtod karon, wala gayod siyay pagbati o wala gayoy pagtagad.” Usa ka awtor miingon diha sa iyang libro bahin sa relasyon sa kaminyoon: “Kon ang magtiayon dili mosulti sa usag usa kon unsay ilang gusto ug kanunayng manaway sa usag usa kon masipyatan ang maayo untang higayon sa paglihok, dili ikatingala nga ang espiritu sa gugma ug kooperasyon mawala. Ilis niini mopuli . . . ang indigay, diin ang matag usa nga kapikas maningkamot sa pagpugos sa usa sa pagtagana sa mga panginahanglan sa matag usa kanila.”
“Iresponsable Ka Kaayo!”
Ang asawa tingali dili moprangka sa iyang bana, apan ipaila niya kana nga sama ka tin-aw sa tuno sa iyang tingog. “Nganong nagab-ihan man ka?” mahimong sabton ingong nagpakisayod. Hinunoa, malagmit ang iyang maakusahon nga tinan-awan ug ang pagpanighawak nasabtan sa iyang bana ingong nagsulti sa iyang bana: “Iresponsable ka gayong bataa ka, nakahatag kag kabalaka nako. Nganong wala ka man lang motawag? Pagkawala gayod nimoy konsiderasyon! Karon pan-os na ang panihapon!”
Husto siya, siyempre, labot sa panihapon. Apan kon mobuto ang panaglalis, nameligro ba usab ang ilang relasyon? “Ang kadaghanang mga lalis mahitabo dili tungod kay wala magkauyon ang duha ka tawo, kondili tungod kay ang lalaki mibati nga ang babaye supak sa iyang panghunahuna o ang babaye supak sa paagi sa pagpakigsulti sa lalaki kaniya,” matud pa ni Dr. John Gray.
Ang uban nagtuo nga diha sa balay ang usa kinahanglang may kagawasan sa pagsulti sa iyang gustong isulti nga walay pugongpugong. Apan ang maayong tigkomunikar mangitag panaghiusa ug sa pagkab-ot ug kalinaw, matinagdanon sa mga pagbati sa mamiminaw. Mahimo natong ikatandi ang maong pagpakigsulti sa pagdalit sa imong kapikas ug usa ka basong bugnawng tubig nga lahi sa pagsablig niana diha sa iyang nawong. Atong ikaingon nga ang kalainan niana maoy sa paagi sa pagsulti.
Ang pagpadapat sa mga pulong sa Colosas 3:12-14 magwagtang sa mga panaglalis ug motultol ngadto sa malipayong panimalay: “Sul-obi ang inyong mga kaugalingon sa mahigugmaong mga pagbati sa pagkamapuangoron, kalulot, pagkamapaubsanon sa hunahuna, kalumo, ug hataas-nga-pailob. Padayon nga mag-inantosay sa usag usa ug bukas nga magpinasayloay sa usag usa kon ang usa may hinungdan sa pagreklamo batok sa lain. Maingon nga si Jehova dagayang nagpasaylo kaninyo, buhata usab ninyo ang ingon. Apan, gawas niining tanan, sul-obi ang inyong kaugalingon sa gugma, tungod kay kini mao ang hingpit nga bugkos sa panaghiusa.”
[Hulagway sa panid 9]
Ang lalaki manalipod sa mga kamatuoran, ang babaye manalipod sa mga pagbati