Ang “Magpie” ba Tinuod nga Kawatan?
SA DIHANG ang ika-19ng siglong Italyanong kompositor nga si Rossini nagsulat sa operang La gazza ladra (Ang Nangawat nga Magpie), niadtong 1817, siya sa walay duhaduha nagtuo nga ang magpie usa ka kawatan. Ug ang uban may susamang opinyon labot niining lihokang langgam. “Samokan nga mga pilyo, ang mga magpie maoy lakip sa makalingawng mga kontrabida sa Kasadpan,” matud sa Book of the North American Birds. Kining itom-ug-tuka nga mga magpie, samtang nailhan sa ubang dapit, nadiskobrehan sa Tinipong Bansa sa panahon sa iladong panuhid ni Lewis ug Clark niadtong 1804-06 nga nagbukas sa Kasadpan. Ang mga kauban sa grupo nag-ingon nga ang mga magpie nagsulod sa ilang mga tolda ug nangawat ug pagkaon.
Kon ikaw nagpuyo sa Uropa, Asia, Australia, o Amerika del Norte, tingali gusto nimong mailhan ang inyong lokal nga mga magpie. Sagad dako kini nga langgam, kutob sa 56 sentimetros ang gitas-on, uban sa dayag kaayong itom-ug-ugis nga desinyo sa mga pako ug lawas niini. Kini adunay taas nagakidlap berdeng ikog ug lig-ong tuka. Ang mga magpie subsob nga maggrupo ug kusganong manalipod sa ilang teritoryo, bisan batok sa tawo.
Ang Britanikong magpie sa unang tan-aw mahimong daw itom lamang nga may rayang puti sa tiyan ug pako, apan kini adunay pila ka magilakon apan hanap nga mga bulok. Adunay nagakidlap purpora ug berdeng gilaw sa lawas ug sa taas nga mga lawi, nga bulagaw usab duol sa tumoy. Ang lawi niini sobra sa katunga sa gitas-on niini.
Ang mga magpie sa Australia makalingaw nga paminawon samtang kini nagtaghoy ug nag-awit sa mananoy nga tuwittuwit niini. Ang mga tuwittuwit sa mga magpie ug sa kookaburra, nga gitawag ug nagakatawang kuwanggol, maoy usa ka seguradong ilhanan nga ikaw anaa sa Australia. Gawas sa lahi nga awit sa mga magpie, mailhan nimo kini pinaagi sa ugis nga mga patak sa sinawon niining bukobuko, sampot, mga pako, ug ubos sa ikog.
Busa kawatan ba gayod kini? Ang librong Song and Garden Birds of North America nagpahayag: “Sa kasadpang Tinipong Bansa ang itom-ug-tuka nga magpie dugay nang gitamay ingong kawatan ug tigkaog hugaw.” Hinunoa, nianang ulahing apan, adunay komplimento. Ngano? Tungod kay ang mga tigkaog hugaw nagdispatsar sa patayng mga lawas sa ubang mga hayop ug mga langgam. Tinamay man o dinayeg, ang magpie usa lang sa 9,300 ka espisye sa langgam nga nagapauswag ug nagapatahom sa atong yuta.