Wala Kami Mosuportar sa Gubat ni Hitler

SUMALA SA GIASOY NI FRANZ WOHLFAHRT

ANG akong Papa, si Gregor Wohlfahrt, nag-alagad sa kasundalohan sa Austria sa panahon sa Gubat sa Kalibotan I (1914 hangtod sa 1918) ug nakig-away batok sa Italya. Tanantanan, gatosan ka linibong Austriano ug Italyano ang gipamatay. Ang mga kalisang sa maong kasinatian bug-os nga nakausab sa panglantaw ni Papa bahin sa relihiyon ug sa gubat.

Nakita ni Papa nga gibendisyonan sa mga paring Austriano ang mga tropa, ug iyang nahibaloan nga ang mga paring Italyano sa pikas kiliran nagbuhat sa ingon. Busa siya nangutana: “Nganong ang mga sundalong Katoliko giawhag sa pagpatay sa ubang mga Katoliko? Ang mga Kristohanon angay bang makiggubat batok sa usag usa?” Ang mga pari walay makapatagbaw nga mga tubag.

Mga Tubag sa mga Pangutana ni Papa

Human sa gubat si Papa nagminyo ug mipuyo diha sa kabukiran sa Austria duol sa mga utlanan sa Italya ug Yugoslavia. Ako gipanganak didto sa 1920, ang kamagulangan sa unom ka anak. Sa sayis anyos pa ako, mibalhin kami pipila ka milya sa silangan ngadto sa St. Martin duol sa lulinghayawan nga lungsod sa Pörtschach.

Samtang kami nagpuyo didto, ang mga ministro sa mga Saksi ni Jehova (nga kaniadto gitawag ug mga Estudyante sa Bibliya) miduaw sa akong mga ginikanan. Sa 1929 ilang gibilin ang pulyetong Prosperity Sure, nga nagtubag sa daghang pangutana ni Papa. Kini nagpakita gikan sa Bibliya nga ang kalibotan gimandoan sa usa ka dili-makitang magmamando nga gitawag Yawa ug Satanas. (Juan 12:31; 2 Corinto 4:4; Pinadayag 12:9) Ang iyang impluwensiya sa relihiyon, politika, ug komersiyo niining kalibotana mao ang responsable sa mga kalisang nga nakita ni Papa sa Gubat sa Kalibotan I. Sa kataposan nakaplagan ni Papa ang mga tubag nga iyang gipangita.

Masibotong Ministeryo

Nag-order ug mga literatura si Papa gikan sa Watch Tower Bible and Tract Society ug misugod sa pag-apod-apod niana ngadto sa iyang mga paryente ug unya gikan sa balay ug balay. Si Hans Stossier, usa ka batan-ong bayong nga silingan nga 20 anyos lamang, sa ulahi miduyog kaniya diha sa balay-ug-balay nga ministeryo. Wala magdugay, lima sa among mga paryente nangahimong mga Saksi usab​—ang igsoong lalaki ni Papa nga si Franz, iyang asawa nga si Anna, sa ulahi ang ilang anak lalaki nga si Anton, ang manghod nga babaye ni Papa nga si Maria, ug iyang bana, si Hermann.

Naukay niini ang among gamayng lungsod sa St. Martin. Sa tunghaan usa ka estudyante nangutana sa among Katolikong magtutudlo, “Padre Loigge, kinsa ang bag-ong diyos nga Jehova nga gisimba ni Wohlfahrt?”

“Dili, dili, mga anak,” ang pari mitubag. “Dili kini usa ka bag-ong diyos. Si Jehova mao ang Amahan ni Jesu-Kristo. Kon nagwali sila sa mensahe tungod sa gugma sa maong Diyos, maayo kaayo kana.”

Nahinumdom ako kang Papa nga makadaghan nga molakaw sa balay sa 1:00 s.b. nga may dalang mga literatura sa Bibliya ug sanwits. Sa paglabay sa unom o pito ka oras, makaabot siya sa kinalay-ang dapit sa iyang teritoryo nga pagasangyawan, duol sa utlanan sa Italya. Mouban ako kaniya sa dug-ol nga mga biyahe.

Bisan pa sa iyang publikong ministeryo, wala gayod pasagdi ni Papa ang espirituwal nga mga panginahanglan sa iyang kaugalingong pamilya. Sa hapit na akong magdiyes anyos, iyang gisugdan ang regular senemanang pagtuon sa Bibliya uban sa tanang unom kanamo, ginamit ang librong The Harp of God. Sa ubang mga panahon ang among balay mapuno sa interesadong mga silingan ug mga paryente. Wala magdugay dihay usa ka kongregasyon sa 26 ka magmamantala sa Gingharian sa among gamayng lungsod.

Si Hitler Nakabatog Gahom

Si Hitler nakabatog gahom sa Alemanya niadtong 1933, ug misamot ang paglutos sa mga Saksi ni Jehova didto wala magdugay human niana. Sa 1937, si Papa mitambong ug kombensiyon sa Prague, Czechoslovakia. Ang mga kombensiyonista gipasidan-an sa umaabot nga mga pagsulay, busa sa iyang pagpauli giagda kaming tanan ni Papa nga mangandam alang sa paglutos.

Kasamtangan, sa panuigong 16, gisugdan ko ang pagbansay sa pagkahimong tigpintal ug balay. Mipuyo ako uban sa usa ka maestro nga tigpintal ug mieskuyla sa trade school. Usa ka paring edaran nga milayas sa Alemanya aron makalikay sa rehimeng Nazi nagtudlo ug relihiyon sa klase sa tunghaan. Sa dihang mihatag katahoran ang mga estudyante uban sa “Heil Hitler!” siya nasuko ug nangutana: “Unsay nahitabo sa atong pagtuo?”

Gipahimuslan ko ang higayon ug nangutana kon nganong ang mga Katoliko migamit sa mga titulong sama sa “Imong Kamahalan” ug “Santo Papa,” sanglit si Jesus miingon nga ang tanan niyang mga sumusunod mga igsoon. (Mateo 23:8-10) Ang pari midawat nga sayop ang pagbuhat niana ug nagkaproblema siya sa mga awtoridad tungod kay siya midumili sa pagyukbo sa obispo ug sa paghalok sa iyang kamot. Unya ako nangutana: “Sa unsang paagi nahimong posible ang pagpatay sa kaubang mga Katoliko nga may bendisyon sa Simbahan?”

“Dako kaayong kaulawan kini!” ang pari miingon. “Dili kini angayng mahitabo pag-usab. Kita mga Kristohanon ug ang Iglesya dili gayod unta angayng malangkit sa gubat.”

Niadtong Marso 12, 1938, gisulong sa puwersa militar ni Hitler ang Austria nga walay pagsukol ug sa ulahi gihimo kining usa ka bahin sa Alemanya. Ang mga iglesya misuportar dayon kaniya. Gani, wala ray semana sa ulahi, ang tanang unom ka obispo sa Austria lakip kang Kardinal Theodore Innitzer mipirmag paborable kaayong “solemneng deklarasyon” diin sila miingon nga sa umaabot nga mga eleksiyon “usa ka kinahanglanon ug nasodnong katungdanan ingong mga Aleman, nga kami nga mga Obispo mobotar sa Alemang Reich.” (Tan-awa ang panid 9.) Dihay gihimong dakong salosalo sa Vienna diin usa si Kardinal Innitzer sa unang nangomosta kang Hitler pinaagi sa saludong Nazi. Gimandoan sa kardinal ang tanang mga simbahan sa Austria sa pagpakayab sa banderang swastika, sa pagbagting sa ilang mga kampana, ug sa pag-ampo alang sa diktador nga Nazi.

Daw sa usa lamang ka gabii nausab ang lakat sa politika sa Austria. Ang mga storm trooper [mabangis nga mga sundalong Nazi] nga nagsul-ob ug kaki nga mga uniporme nga ang mga bukton may insigniya nga swastika kalit lang nga midaghan. Ang pari kinsa bag-o pang miingon nga ang Iglesya dili angayng malangkit sa gubat maoy usa sa pipila ka pari nga midumili sa pagsultig, “Heil Hitler!” Sa pagkasunod semana gipulihan siya sa usa ka bag-ong pari. Ang una niyang buhaton inigsulod sa klase mao ang pagtagaktak sa tikod sa iyang sapatos, iisa ang iyang kamot sa pagsaludo, ug moingon: “Heil Hitler!”

Pagpit-os sa Pagsunod

Ang matag usa naladlad sa pagpamit-os sa mga Nazi. Sa dihang komostahon ko ang mga tawo ug “Guten Tag” (Maayong adlaw) imbes “Heil Hitler,” sila nangasuko. Mga 12 ka beses nga gisumbong ako ngadto sa Gestapo. Kas-a gihulga sa usa ka pundok sa mga storm trooper ang maestro nga tigpintal nga akong gipuy-an, nga nag-ingon nga kon dili ako mosaludo ug makig-anib sa Hitler Youth, ako ipadala ngadto sa usa ka kampo konsentrasyon. Ang tigpintal, nga may simpatiya sa Nazi, mihangyo kanila nga pailoban lang ako kay siya nakaseguro nga magbag-o ra ako sa ulahi. Siya miingon nga dili niya buot nga mawala ako tungod kay ako maayong trabahante.

Sa namuno ang Nazi, dihay dagkong mga martsa nga nagpadayon hangtod sa gabii, ug ang mga tawo may pagkapanatikong maninggit sa mga pagya. Adlaw-adlaw malanog nga gisibya sa mga radyo ang mga pakigpulong ni Hitler, ni Goebbels, ug uban pa. Misamot ang pagpasakop sa Katolikong Iglesya kang Hitler, samtang nag-ampo ug gibendisyonan sa mga pari si Hitler.

Gipahinumdoman ako ni Papa sa panginahanglan sa pagbarog nga malig-on ug ipahinungod ang akong kinabuhi kang Jehova ug magpabawtismo. Nakigsulti usab siya kanako bahin kang Maria Stossier, ang manghod nga babaye sa among silingan nga si Hans, kinsa mibarog nga malig-on sa kamatuoran sa Bibliya. Si Maria ug ako nagsabot nga magpakasal, ug giawhag ako ni Papa nga mahimong usa ka pangpadasig kaniya sa espirituwal nga paagi. Kami ni Maria gibawtismohan niadtong Agosto 1939 sa iyang igsoong si Hans.

Sulondang Pagkamaunongon ni Papa

Sa pagkasunod adlaw gipatawag si Papa sa pag-alagad sa militar. Bisag ang iyang maluya nga panglawas, gumikan sa mga kalisod nga iyang naagoman sa panahon sa Gubat sa Kalibotan I, makasanta unta kaniya sa pagserbisyo sa militar, gisultihan ni Papa ang mga nag-interbiyu nga ingong usa ka Kristohanon siya dili gayod moapil sa gubat pag-usab sama sa iyang gibuhat sa Katoliko pa siya. Tungod sa pagtubag niini siya gipriso alang sa dugang pang imbestigasyon.

Sa milabay ang usa ka semana sa dihang ang Alemanya misulong sa Polandia, nga nagpasugod sa Gubat sa Kalibotan II, siya gidala sa Vienna. Samtang siya gibilanggo didto, ang mayor sa among distrito nagsulat nga nag-ingon nga si Papa ang responsable kon nganong ang ubang mga Saksi midumili sa pagsuportar kang Hitler ug busa si Papa kinahanglang patyon. Tungod niini, si Papa gipadala sa Berlin ug wala magdugay human niadto gihukman nga punggotan ug ulo. Siya gibilanggo nga kinadenahan sa adlaw ug gabii sa bilanggoan sa Moabit.

Kasamtangan gisulatan ko si Papa alang sa pamilya ug akong gisultihan siya nga kami determinado sa pagsunod sa iyang matinumanong panig-ingnan. Si Papa dili gayod usa ka emosyonal nga tawo, apan nakita namo kon unsay iyang gibati sa dihang ang iyang kataposang sulat kanamo may lama sa mga luha. Siya malipayon kaayo nga among nasabtan ang iyang baroganan. Siya nagpadalag mga pulong sa pagdasig, nga gihisgotan ang tagsatagsa namong ngalan ug gidasig kami nga magpabiling matinumanon. Malig-on ang iyang paglaom sa pagkabanhaw.

Gawas kang Papa, halos 24 pang mga Saksi ang gipriso sa bilanggoan sa Moabit. Naningkamot ang taas ug ranggo nga mga opisyal ni Hitler sa pagdani kanila sa pagtalikod sa ilang pagtuo apan wala sila molampos. Sa Disyembre 1939, duolan sa 25 ka Saksi ang gipatay. Sa dihang nahibalo bahin sa kamatayon ni Papa, gipahayag ni Mama ang dakong pasalamat kang Jehova nga gihatagan Niya si Papa ug kalig-on aron makapabiling matinumanon hangtod sa kamatayon.

Nagsugod ang Akong Pagsulay

Sa paglabay sa pipila ka semana, gipatawag ako aron sa pagserbisyo apan nahibaloan ko dayon nga ang pangunang buluhaton mao ang pagbansay sa militar. Gipatin-aw ko nga dili ako moserbisyo sa pagkasundalo apan mosugot sa pagbuhat ug laing trabaho. Ugaling, sa dihang midumili ako sa pag-awit sa mga awit sa pagpakiggubat sa Nazi, nasuko ang mga opisyal.

Sa pagkabuntag ako miatubang nga nagsul-ob ug besti sa sibilyan imbes sa uniporme sa sundalo nga gitagana. Ang opisyal nga nagdumala miingon nga siya walay kapilian kondili ibutang ako sa bartolina. Didto ako nabuhi lamang sa pan ug tubig. Wala magdugay ako gisultihan nga may seremonya sa pagsaludo sa bandera, ug ako gipasidan-an nga kon modumili ako sa pag-apil ako pusilon.

Diha sa natad nga bansayanan dihay 300 ka bag-ong sundalo ingon man mga opisyal sa militar. Gisugo ako sa paglakaw agi sa mga opisyal ug sa bandera nga swastika ug sa paghimo ug saludong Hitler. Mikuhag espirituwal nga kalig-on gikan sa asoy sa Bibliya bahin sa tulo ka Hebreohanon, ako yanong miingon, “Guten Tag” (Maayong adlaw), samtang ako miagi. (Daniel 3:1-30) Ako gimandoan sa pag-agi pag-usab. Niining panahona ako walay gisulti nga bisan unsa, mipahiyom lamang.

Sa dihang gidala akog balik sa upat ka opisyal ngadto sa bartolina, ila akong gisultihan nga sila nangurog tungod kay nagtuo sila nga pusilon ako. “Sa unsang paagiha,” sila nangutana, “nga ikaw nakapahiyom ug kami gikulbaan pag-ayo?” Sila miingon nga sila nangandoy nga unta nakabaton sila sa akong kaisog.

Sa paglabay sa pipila ka adlaw, si Dr. Almendinger, usa ka taas ug ranggo nga opisyal gikan sa mga hedkuwarter ni Hitler sa Berlin, miabot sa kampo. Ako gipatawag sa pag-atubang kaniya. Siya miingon nga mas estrikto karon ang balaod. “Wala ka mahibalo kon unsa nga kalisod ang imong pagaatubangon,” matud pa niya.

“Oh, nahibalo ako,” mitubag ako. “Ang akong amahan gipunggotan ug ulo tungod sa samang katarongan pipila ka semana lang nga miagi.” Siya nakurat ug walay timik.

Wala magdugay laing taas ug ranggo nga opisyal gikan sa Berlin ang miabot, ug dugang mga pagsulay ang gihimo sa pag-usab sa akong hunahuna. Human madungog kon nganong dili ako molapas sa kasugoan sa Diyos, iyang gihawiran ang akong kamot ug, uban sa mga luha nga midagayday sa iyang nawong, miingon: “Gusto kong luwason ang imong kinabuhi!” Ang tanang opisyal nga nagtan-aw natandog kaayo. Gidala akog balik sa bartolina diin nakagugol ako ug 33 ka adlaw tanantanan.

Paghusay ug Pagkabilanggo

Sa Abril 1940, ako gibalhin sa bilanggoan sa Fürstenfeld. Sa paglabay sa pipila ka adlaw ang akong pangasaw-onon, si Maria, ug ang akong igsoong lalaki nga si Gregor miduaw. Si Gregor manghod lang nakog usa ug tunga ka tuig, ug siya mibarog nga malig-on sa kamatuoran sa Bibliya diha sa tunghaan. Nahinumdom ako sa iyang pag-agda sa among mga manghod nga lalaki nga mangandam sa paglutos, nga nag-ingon nga adunay usa lamang ka butang buhaton, ang pag-alagad kang Jehova! Ang halandomong takna nga gigugol sa pagdasigay sa usag usa mao ang kataposang panahon nga nakita ko siyang buhi. Sa ulahi, sa Graz, gihukman ako ug lima ka tuig sa lisod nga pagtrabaho.

Sa tinghunlak sa 1940, gipasakay akog tren nga paingon sa kampo sa lisod nga pagtrabaho sa Czechoslovakia, apan ako gipabilin sa Vienna ug gibilanggo didto. Ang mga kahimtang lisod kaayo. Dili lamang kay ako nag-antos sa kagutom, apan magabii pamaakon ako sa dagkong mga dugho nga nagpadugo ug nagpangutngot sa akong unod. Sa katarongan nga wala ako masayod niadtong tungora, gibalik ako sa bilanggoan sa Graz.

Dihay kaikag sa akong kaso tungod kay gibatbat sa Gestapo ang mga Saksi ni Jehova ingong mga panatikong martir nga gustong hukman sa kamatayon aron makadawat ug langitnong ganti. Tungod niini, sulod sa duha ka adlaw nakahigayon ako ug maayo sa pagsulti atubangan sa usa ka propesor ug walo ka estudyante gikan sa Graz University, nga nagpatin-aw nga 144,000 ka tawo lamang ang pagadalhon sa langit aron magmando uban kang Kristo. (Pinadayag 14:1-3) Ang akong paglaom, miingon ako, mao ang pagtagamtam ug walay kataposang kinabuhi sa paraisong mga kahimtang sa yuta.​—Salmo 37:29; Pinadayag 21:3, 4.

Human sa duha ka adlaw nga pagsukitsukit, ang propesor miingon: “Nakadangat ako sa paghinapos nga makataronganon ang imong panghunahuna. Wala ka magtinguha nga mamatay ug moadto sa langit.” Siya mipahayag ug kaguol bahin sa paglutos sa mga Saksi ni Jehova ug nanghinaot sa akong kaayohan.

Sayo sa 1941, nakita nako ang akong kaugalingon nga gipasakay sa tren paingon sa kampo sa lisod nga pagtrabaho sa Rollwald sa Alemanya.

Mapait nga Kinabuhi sa Kampo

Ang Rollwald nahimutang sa tunga sa mga siyudad sa Frankfurt ug Darmstadt ug may duolan sa 5,000 ka binilanggo. Sugdan ang matag adlaw sa alas 5:00 s.b. pinaagi sa pagpanawag sa ngalan, nga moabot ug mga duha ka oras samtang naglangaylangay ang mga opisyal sa pagbag-o sa listahan sa binilanggo. Kami gisugo sa pagtindog nga walay-lihok, ug daghang binilanggo ang gikulatag maayo tungod kay naglihok sa pagtindog.

Ang pamahaw naglakip sa tinapay, nga ginama sa harina, ginabas, ug patatas nga sagad dunot na. Unya kami mangadto sa pagtrabaho sa katunggan, nga mangalot ug mga kanalkanal aron pahubsan ang yuta ug tubig aron katamnan. Human sa among pagtrabaho sa katunggan sa tibuok adlaw nga walay igong sapin sa tiil, ang among mga tiil manghubag nga samag mga espongha. Kas-a daw gikanggrena ang akong mga tiil, ug nahadlok ako nga basig putlon kini.

Sa pagkaudto sa trabahoan, kami gidulotan sa usa ka eksperimentong timpla nga gitawag kunohay nga sabaw. Kadto gisambogan ug singkamas o repolyo ug usahay butangag ginaling nga karne sa patayng mga hayop. Ang among mga baba ug mga tutunlan nanghapdos, ug daghan kaming gipanuboan ug dagkong mga hubag. Sa gabii kami nakadawat ug dugang “sabaw.” Daghang binilanggo ang nangapangag, apan ako gisultihan nga kinahanglang huptang aktibo kanunay ang mga ngipon. Nag-usap ako ug piraso sa kahoyng pino o mga sanga sa kahoyng hazel, ug ako wala gayod mapangag.

Pagpabiling Malig-on sa Espirituwal

Sa pagpaningkamot nga mabungkag ang akong pagtuo, gilain ako sa mga guwardiya gikan sa ubang mga Saksi. Sanglit ako walay literatura sa Bibliya, akong hinumdoman ang mga teksto nga akong nasag-ulo, sama sa Proverbio 3:5, 6, nga nag-agda kanato sa ‘pagsalig kang Jehova sa bug-os natong kasingkasing,’ ug sa 1 Corinto 10:13, nga nagsaad nga si Jehova dili ‘magsulay kanato nga labaw sa atong maarangan.’ Pinaagi sa pagrepaso sa maong mga teksto sa akong hunahuna ug pinaagi sa pagsandig kang Jehova diha sa pag-ampo, ako napalig-on.

Usahay makahibalag akog usa ka Saksi nga gibalhin gikan sa laing kampo. Kon kami walay higayon nga magkasultihanay, gidasig namo ang usag usa sa pagbarog nga malig-on pinaagi sa pagyango sa among ulo o pag-isa sa among kumo. Usahay makadawat akog mga sulat gikan kang Maria ug Mama. Sa usa niini nahibaloan ko ang bahin sa kamatayon sa minahal kong igsoong si Gregor, ug sa usa pa, sa hapit nang matapos ang gubat, ang pagpatay kang Hans Stossier, igsoong lalaki ni Maria.

Sa ulahi, usa ka binilanggo ang gibalhin sa among kampo nga nakaila kang Gregor sa dihang sila nagkauban sa bilanggoan sa Moabit sa Berlin. Gikan kaniya nahibaloan ko ang mga detalye sa nahitabo. Si Gregor gihukman sa kamatayon pinaagi sa guillotine, apan sa pagpaningkamot sa pagbungkag sa iyang pagkamaunongon, ang naandang yugto sa pagpaabot sa dili pa hukman gipaabot ug upat ka bulan. Sa maong panahon ang tanang matang sa pagpit-os gihimo aron siya mokompromiso​—bug-at nga mga kadena ang naggapos sa iyang mga kamot ug tiil, ug siya panagsa rang pakan-on. Bisan pa, siya wala matarog. Siya matinumanon hangtod sa kataposan​—niadtong Marso 14, 1942. Bisag nasubo sa balita, ako napalig-on niana aron magpabiling matinumanon kang Jehova, bisan unsa pay dangatan.

Sa ulahi nahibaloan ko usab nga ang akong manghod nga mga lalaking si Kristian ug si Willibald ug ang akong manghod nga mga babayeng si Ida ug si Anni gidala sa kombento nga gigamit ingong balayng koreksiyonal sa Landau, Alemanya. Ang mga lalaki gikulatag maayo tungod kay sila midumili sa pagbayaw kang Hitler.

Mga Higayon sa Pagpamatuod

Ang kadaghanan niadtong anaa sa baraks nga akong gipuy-an maoy mga binilanggo sa politika ug mga kriminal. Kasagarang gigugol ko ang akong mga gabii sa pagpamatuod kanila. Ang usa maoy paring Katoliko gikan sa Kapfenberg nga ginganlag Johann List. Siya gibilanggo tungod kay iyang gisulti sa iyang kongregasyon ang mga butang nga iyang nadungog sa British Broadcasting.

Si Johann naglisod kaayo tungod kay wala siya maanad sa bug-at nga mga trabaho. Siya maayong tawo, ug ginatabangan nako siya nga makab-ot ang iyang kuta sa trabaho aron siya dili masilotan. Siya miingon nga naulaw siya nga siya nabilanggo tungod sa mga katarongan sa politika ug dili sa pagbarog nga malig-on sa Kristohanong mga prinsipyo. “Ikaw tinuod gayod nga nag-antos tungod sa pagkahimong Kristohanon,” matud niya. Sa dihang siya gibuhian mga usa ka tuig sa ulahi, misaad siya nga iyang duawon ang akong inahan ug ang akong pangasaw-onon, diin iya kining gituman.

Miarang-arang ang Akong Kinabuhi

Sa ulahi sa 1943, may bag-ong komander kami sa kampo nga nagngalang Karl Stumpf, usa ka taason, putig-buhok nga tawo kinsa nagsugod sa pagpauswag sa mga kahimtang sa among kampo. Ang iyang balay naeskedyul nga pintalan, ug sa dihang iyang nahibaloan nga tigpintal ako, ako ang gipatrabaho. Kadto ang unang higayon nga nakagawas ako sa pagtrabaho sa katunggan.

Ang asawa sa komander naglisod sa pagsabot kon nganong ako nabilanggo, bisan ug gisultihan siya sa iyang bana nga ako nabilanggo tungod sa akong pagtuo ingong usa sa mga Saksi ni Jehova. Naluoy siya kanako kay ako niwang kaayo ug iya akong gipakaon. Naghikay siyag dugang mga trabaho kanako aron ako moarang-arang sa panglawas.

Sa dihang ang mga binilanggo gikan sa kampo gipatawag aron makiggubat diha sa panggubatan sa naghinapos ang 1943, ang akong maayong relasyon uban kang Komander Stumpf maoy nakaluwas kanako. Akong gipatin-aw kaniya nga antoson ko na lang ang kamatayon kay sa mahimong sad-an sa dugo tungod sa pagpakigbahin sa gubat. Bisag ang akong baroganan sa pagkaneyutral naghatag kalisod sa iyang kahimtang, nakahimo siya sa pagkuha sa akong ngalan diha sa listahan sa mga gipatawag.

Kataposang mga Adlaw sa Gubat

Sa Enero ug Pebrero sa 1945, ang mubo-ug-lupad nga mga ayroplanong Amerikano nakapadasig kanamo tungod sa gihulog nga mga pulyeto nga nag-ingon nga ang gubat hapit nang matapos. Gihatagan ako ni Komander Stumpf, nga maoy nagluwas sa akong kinabuhi, ug mga besti sa sibilyan ug mitanyag sa iyang balay ingong tagoanan. Sa mibiya sa kampo, nakita ko ang hilabihang kagubot. Pananglitan, ang kabataan nga armado sa gubat nga may mga luha nga midagayday sa ilang mga nawong nanglagiw atubangan sa mga Amerikano. Kay nahadlok nga makasugat ug SS nga mga opisyal nga mahibulong kon nganong ako walay pusil, midesider ako sa pagbalik sa kampo.

Wala magdugay bug-os nga gilibotan sa mga sundalong Amerikano ang among kampo. Sa Marso 24, 1945, misurender ang kampo, nga nagpakayab ug puting mga bandera. Dako gayod ang akong kakurat sa nasayran ko nga may mga Saksi sa mga ekstensiyon nga kampo nga giluwas usab gikan sa kamatayon ni Komander Stumpf! Pagkadako sa kalipay sa among paghimamatay! Sa dihang gibilanggo si Komander Stumpf, daghan kami nga miduol sa mga opisyal nga Amerikano sa pagpamatuod sa personal ug sa sulat alang kaniya. Tungod niana, tulo ka adlaw sa ulahi siya gibuhian.

Sa akong kakurat, ako ang unang gibuhian sa duolan sa 5,000 ka binilanggo. Human sa lima ka tuig sa pagkabilanggo, gibati ko nga daw ako nagdamgo. Uban sa mga luha sa kalipay, gipasalamatan ko si Jehova diha sa pag-ampo tungod sa pagtipig kanakong buhi. Ang Alemanya wala mosurender hangtod sa Mayo 7, 1945, mga unom ka semana sa ulahi.

Sa dihang gibuhian ako, gikontak nako dayon ang ubang mga Saksi sa dapit. Usa ka grupo sa pagtuon sa Bibliya ang giorganisar, ug sa misunod nga mga semana, daghang oras ang akong gigugol sa pagsangyaw sa mga tawo sa dapit nga naglibot sa kampo. Sa samang panahon, nakabaton akog trabaho ingong tigpintal.

Balik sa Balay Pag-usab

Sa Hulyo, nakapalit akog motorsiklo, ug unya gisugdan ang akong taas nga panaw pauli sa balay. Ang biyahe mikabat ug daghang adlaw, sanglit daghang taytayan sa haywey ang nabombahan. Sa kataposan sa miabot ako sa balay sa St. Martin, nagpadagan ako sa dalan ug nakita ko si Maria nga nag-ani ug trigo. Sa dihang nailhan niya ako sa kataposan, siya nagdagan nga misugat kanako. Handurawa lang ang malipayong panagkitaay pag-usab. Gibuhian ni Mama ang iyang galab ug midagan usab sa pagsugat kanako. Karon, 49 ka tuig nang miagi, si Mama 96 anyos na ug buta. Ang iyang hunahuna alerto gihapon, ug siya nagpabiling matinumanong Saksi ni Jehova.

Si Maria ug ako nagpakasal niadtong Oktubre 1945, ug sa katuigan sukad niadto, kami nalipay sa pag-alagad kang Jehova nga magkauban. Kami gipanalanginan ug tulo ka anak nga babaye, usa ka anak nga lalaki, ug unom ka apo, ang tanan masibotong nag-alagad kang Jehova. Sa katuigang nanglabay ako nakabatog katagbawan sa pagtabang sa daghang tawo sa pagbarog sa kamatuoran sa Bibliya.

Kaisog sa Paglahutay

Daghang higayon nga gipangutana ako kon sa unsang paagi, nga usa ka batan-on lamang, nga nakahimo ako sa pag-atubang sa kamatayon nga walay kahadlok. Magmasaligon​—si Jehova nga Diyos mohatag ug kalig-on sa paglahutay kon determinado ka sa pagpabiling maunongon. Dali kaayong makat-onan ang bug-os nga pagsalig kaniya pinaagi sa pag-ampo. Ug ang pagkasayod nga ang uban, lakip sa akong kaugalingong amahan ug igsoong lalaki, matinumanong milahutay hangtod sa kamatayon nakatabang kanako sa pagpabiling maunongon usab.

Dili lamang sa Uropa nga ang katawhan ni Jehova wala modapig sa gubat. Ako nahinumdom nga sa panahon sa mga paghusay sa Nuremberg sa 1946, usa sa taas ug ranggo nga mga opisyal ni Hitler gipangutana bahin sa paglutos sa mga Saksi ni Jehova diha sa mga kampong konsentrasyon. Iyang gikuha gikan sa iyang bulsa ang usa ka kinutlo sa balita nga nagtaho nga libolibo sa mga Saksi ni Jehova sa Tinipong Bansa nabilanggo sa bilanggoang Amerikano tungod sa ilang neyutralidad sa panahon sa Gubat sa Kalibotan II.

Sa pagkatinuod, ang matuod nga mga Kristohanon maisogong nagsunod sa panig-ingnan ni Jesu-Kristo, nga nagpabiling maunongon sa Diyos hangtod sa kataposang yugto sa iyang kinabuhi. Hangtod niining adlawa gihunahuna nako kanunay ang 14 ka membro sa among gamayng kongregasyon sa St. Martin sa katuigang 1930 ug 1940 nga, tungod sa gugma alang sa Diyos ug sa ilang isigkatawo, midumili sa pagsuportar sa gubat ni Hitler ug tungod niana gisilotan sa kamatayon. Pagkadako unyang panagkita pag-usab sa dihang sila pagabanhawon aron tagamtamon ang kinabuhing walay kataposan diha sa bag-ong kalibotan sa Diyos!

[Hulagway sa panid 8]

Akong amahan

[Mga hulagway sa panid 8, 9]

Ubos ug wala: Si Kardinal Innitzer mibotar sa pagsuportar sa Alemang Reich

Tuo: Ang “Solemneng Deklarasyon” diin ang unom ka obispo mideklarar nga ilang ‘nasodnong katungdanan ang pagbotar alang sa Alemang Reich’

[Credit Line]

UPI/​Bettmann

[Hulagway sa panid 10]

Sa 1939, si Maria ug ako kaslonon

[Hulagway sa panid 13]

Among pamilya. Wala paingon sa tuo: Si Gregor (gipunggotan ug ulo), Anni, Franz, Willibald, Ida, Gregor (amahan, gipunggotan ug ulo), Barbara (inahan), ug si Kristian

[Hulagway sa panid 15]

Uban ni Maria karon